| σύντομη περιγραφή: Υπόσχεσαι, κύριέ μου, για να μιλήσουμε σήμερα για κείμενα ιταλικά, που είναι γενικού ιατρικού ενδιαφέροντος και θα κάνουμε και τη μετάφρασή τους στην ελληνική γλώσσα. Αυτά συμβαίνουν συχνά, κυρίως γιατί σε κάποια ηλεκτρονικά περιοδικά υπάρχουν άτομα τα οποία συνεργάζονται μόνο για να μεταφράζουν γενικής παιδείας ή γενικού ιατρικού ενδιαφέροντος θέματα ή άλλα θέματα γενικού ενδιαφέροντος από την ιταλική γλώσσα στην ελληνική. Συνήθως όταν συμβαίνει αυτό χρειάζεται ένας καινούριος τίτλος στα ελληνικά. Θα ήθελα λοιπόν ένας καινούριος τίτλος με την έννοια κάτι που μπορεί να τραβήξει τους Έλληνες αναγνώστες και να σταματήσουν εκεί. Θα ήθελα λοιπόν να σας δείξω τι ψάχνουμε κάθε φορά που κοιτάζουμε ένα κείμενο για πρώτη φορά και πρέπει να αναλύσουμε ως πρωτότυπο το κείμενο για να μπορέσουμε να φτάσουμε όχι μόνο σε μία αποδεκτή από Έλληνες αναγνώστες μετάφραση, αλλά να φτάσουμε και σε ένα τίτλο ο οποίος θα είναι αελκυστικός και αισθητικά αποδεκτός από Έλληνες αναγνώστες της μετάφρασης. Θα σας διαβάσω λοιπόν το πρώτο κείμενο, το οποίο έτσι κι αλλιώς το βλέπετε, αλλά το κάνω γιατί σκέφτομαι ότι εκτός από μένα μπορεί κι άλλοι να έχουν δυσκολίες ο ορασής, οπότε θα σας διαβάσω το κείμενο το οποίο όμως θα το δουν γραπτά όλοι όσοι παρακολουθούν αυτό το μάθημα και τα άτομα τα οποία μπορεί να έχουν δυσκολίες στην ακοή. Un studio statunitense dell'American Heart Association sostiene che la camminata veloce, per almeno 30 minuti, 5 volte alla settimana, garantisse migliori risultati della corsa. I ricercatori hanno esaminato per 6 anni 33.000 runner e 15.000 persone appassionate alla camminata, a passo svelto, con un età trai diciotto e liotantani. I risultati dimostrano che il rischio di malattie del cuore diminuise del 9,3% per chi cammina rapidamente, και il 4,5% per chi cuore. Θα ήθελα λοιπόν πριν απ' οτιδήποτε άλλο να σκεφτούμε πως διαβάζουμε ένα κείμενο. Ένα κείμενο το διαβάζουμε ως σύνολο και μετά αν πρόκειται να το μεταφράσουμε πάλι για ένα περιοδικό ή για μια εφημερίδα που έχει ένα γενικό κοινό αναγνωστών και δεν απευθύνεται σε ένα ειδικό κοινό. Θα πρέπει να κάνουμε ένα τίτλο ο οποίος να είναι ελκυστικός και στη γλώσσα στόχο, να είναι ελκυστικός για τους Έλληνες αναγνώστες. Πως λοιπόν θα κάνουμε ένα τίτλο. Ο τίτλος μερικές φορές νομίζουμε οτι είναι απλώς μια μικρή, πολύ μικρή ελάχιστη περίληψη του περιεχομένου του κειμένου. Εγώ νομίζω οτι πρέπει να το δούμε λίγο διαφορετικά. Για ποιο πράγμα μιλάει το κείμενο και πού γίνεται αυτή η συζήτηση και σε ποιους απευθύνεται και ποια είναι τα αποτελέσματα αυτά όλα είναι θέματα τα οποία θα μπορούσαν να μπουν σε μια περίληψη. Στον τίτλο όμως θα πρέπει να μπει κάτι το οποίο πραγματικά από μόνο του να δηλώνει το θέμα χωρίς να λέμε πάρα πολλά λόγια. Επομένως ποιο είναι το κύριο θέμα σε αυτό το κείμενο. Το κύριο θέμα είναι όπως έχουμε ακούσει πριν από λίγο ο περίπατος. Είναι ο ρόλος που παίζει ο περίπατος στην υγεία της καρδιάς. Επομένως ένας τίτλος θα ήταν περίπατος και καρδιά. Ένας τίτλος άλλος θα ήταν περίπατος και υγεία της καρδιάς. Ένας άλλος τίτλος θα ήταν μόνο περίπατος. Αυτά όλα έχουν πάρα πολύ μεγάλη σημασία δηλαδή αν υπάρχει μία σελίδα που αναφέρεται μόνο σε θέματα υγείας και είναι γενικού ενδιαφέροντος, η λέξη περίπατος έτσι και λόγω θεματικά παραπέμπει είτε στην παθολογία είτε στην καρδιολογία είτε γενικά σε θέματα που έχουν να κάνουν με ορθοπεδική, με υγεία, με διαβίτη κλπ. Επομένως και μόνο η λέξη περίπατος σε μία σελίδα που μόνιμα έχει σελίδες θέματα υγείας μπορεί να είναι ένας ελκυστικός αρχικός τίτλος. Και θα μπορούσε να είναι περίπατος άνω και κάτω τελεία σώζει την καρδιά. Γιατί πρώτον με τη λέξη μονολεκτικά περίπατος ο μεταφραστής θα μπορούσε να συλλέξει εκείνη την στιγμή που θα το κοιτάξει όλο το κοινό της εφημερίδας περισσότερους αναγνώστες η άνω και κάτω τελεία ήδη θα μας ετοιμάζει όλους ότι αλλάζει κάτι στην παραγωγή του λόγου και μας παραπέμπει από εκεί και πέρα στο ειδικότερο θέμα, στο ειδικότερο αντικείμενο σώζει την καρδιά. Για να δούμε τώρα πώς θα μπορούσαμε να κάνουμε αυτή τη μετάφραση για ένα περιοδικό γενικού ενδιαφέροντος. Έχουμε ένα κείμενο το οποίο είναι 1, 2, 3, 4, 5, 5.5 σειράς κείμενο. Αυτό το απόσπασμα που έχει μόνο μία τελεία έχει μέγεθος 5.5 σειρών στο πρωτότυπο. Άρα θα πρέπει να περιμένουμε ότι θα χρειαστεί να κάνουμε διάφορες προσαρμογές στο κείμενο αυτό κατά τη μετάφραση στην ελληνική γλώσσα. Καταρχήν εδώ μέσα υπάρχει και ένα trademark. Υπάρχει δηλαδή μία ονοματολογία που δεν μπορεί να αλλάξει. American Heart Association. Αυτό θα πρέπει κάπου να το διατηρήσουμε στο κείμενο. Μία πρόταση θα ήτανε να γράψουμε επάνω η Ένωση Υγείας της Αμερικής και κάτω από το κείμενο με υποσημείωση να βάλουμε σημείωση μεταφραστή και να βάλουμε και την αγγλική ονοματολογία. Οπότε αυτό γίνεται. Μία μελέτη όχι Αμερικανική αλλά εδώ γράφει Uno Studio Statunitense. Επομένως δεν αρκεί να πούμε μία μελέτη στις Ηνωμένες Πολιτείες ή μία μελέτη Αμερικανική, εδώ θα πρέπει να προσθέσουμε ένα ρήμα στα ελληνικά. Μία μελέτη η οποία διεξύχθη στις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής. Από την Αμερικανική Ομοσπονδία Καρδιολόγων σωστιένε και Λακαμινάτα Βελότσε περαλμένο 30 μινούτη υποστηρίζει ότι το γρήγορο βάδισμα για τουλάχιστον 30 λεπτά 5 φορές την εβδομάδα γαραντίσε, εγγυάται, μιλειώρει η ρεζουλτάτη καλύτερα αποτελέσματα δελακόρσα από το τρέξιμο. Θα ήθελα να σημειώσω αυτά που δεν μείνανε σαν καταλέξει μεταφραστικές μονάδες. Το πρώτο, uno studio, η έκφραση uno studio statunitense, αυτό είναι μια μεταφραστική μονάδα, μια ολόκληρη μεταφραστική μονάδα. Τι σημαίνει μία μελέτη των Ηνωμένων Πολιτειών. Δεν είναι κτήμα της. Οτιδήποτε είναι πολιτισμικό αγαθό ανήκει σε όλη την ανθρωπότητα. Αφού λοιπόν δεν είναι κτήμα της τότε τι θα είναι της Αμερικής. Θα είναι κάτι το οποίο αναπτύχθηκε εκεί. Άρα ποια είναι η ελληνική λέξη που λέει ότι αυτό αναπτύχθηκε εκεί. Μία λέξη το λέει αυτό και το προσθέτουμε. Διεξέχθη. Πραγματοποιήθηκε. Τι σημαίνει αυτό. Ο κάθε μεταφραστής ανάλογο με τις ανάγκες που έχει, ανάλογο με τις επιλογές που έχει για την ελληνική που χρησιμοποιεί, έχουμε το κοινό στο οποίο απευθύνεται. Θα διαλέξει ανάμεσα σε αυτές τις δύο ελληνικές μεταφραστικές μονάδες ή και σε κάποιες άλλες. Θα το βρείτε έτσι κυρίως όταν θα ξαναμεταφράσετε. Ελληνικά όμως χρειάζεται ένα ρήμα. Εδώ προσθέσαμε ένα ρήμα. Άρα για να μεταφραστεί το πρώτο που κάναμε ήταν ένα αντιέξιο. Τα έχουμε συζητήσει αυτά στη θεωρία και τώρα πια πρέπει να αρχίσουμε να τα βλέπουμε στην εφαρμογή. Del American Heart Association. Αυτό είπαμε ότι πρέπει να μπει σε υποσημείωση. Σωστή είναι και λακαμινάτα. Βελώτσε περαλμένο τρέντα μινούτη. Τσινκουε βόλτα λασετιμάνα. Γαραντίσε μιλιόρι ρυζουλτάτι δελακόρσα. Δεν υπάρχει κανένα πρόβλημα. Εδώ όλα πηγαίνουν ένα προς ένα. Δηλαδή υποστηρίζει ότι ο γρήγορος περίπατος, το γρήγορο βάδιν, καμινάτα βελώτσε απλά τι συμβαίνει. Τα γνωστά που συμβαίνουν μεταξύ Ιταλικής και Ελληνικής με τα επίθετα και τα ουσιαστικά. Λοιπόν, τι γίνεται εδώ. Έχουμε ένα, δύο και τι έχουμε εδώ. Δύο, ένα. Έχει γίνει επομένως ένα τρανσμουτάτσιο. Αναγκαστικά θα σβήσω για να μπορέσουν να μπουν τα υπόλοιπα που συζητούμε. Συνεχίζω το κείμανο. Η Ριτσαρκατόρη Άννο Εζαμινάτο Περσέι Άννη, οι ερευνήτες εξέτασαν προσοχή. Εδώ έχουμε Άννο Εζαμινάτο. Ελληνικά εξέτασαν προσοχή. Δεν χρησιμοποιούμε στην ελληνική γλώσσα τον παρακείμενο όπως τον χρησιμοποιούν στην ιταλική γλώσσα. Εμείς θα μεταφράζουμε ακόμα τον παρακείμενο σαν αόριστο. Δεν θέλω να επηρεαστούμε ούτε από την αγγλική γλώσσα ούτε από την ιταλική γλώσσα. Αναφέρω την αγγλική γιατί έτσι κι αλλιώς είναι λίγμα φράγκα αυτή τη στιγμή σε όλο τον κόσμο και σίγουρα μας επηρεάζει. Ωστόσο στην ελληνική γλώσσα χρησιμοποιούμε αόριστο εκεί που η ιταλή, για παράδειγμα, οι Άγγλοι χρησιμοποιούν παρακείμενο. Επομένως εξέτασαν, επομένως έχουμε όψεις του ρήματος που μετακινούνται. Δηλαδή αν εδώ είναι το παρόν, αν εδώ είναι το μέλλον και στο ιταλικό κείμενο. Είναι κλειστό πλέον το θέμα, είναι κλειστό το θέμα και γιατί νοηματικά έχουμε μία δήλωση, υποστηρίζει μία έρευνα, έχει τελειώσει πια η έρευνα, έχει ανακοινωθεί το αποτέλεσμά της. Και στην ελληνική γλώσσα έχει τελειώσει το θέμα, εξέτασαν. Άρα και τα δύο είναι μία στιγμή που οριοθετεί κάτι στο παρελθόν. Επομένως και άνω εζαμινάτο και εξέτασαν, λένε το ίδιο πράγμα. Ωστόσο δεν σχηματίζονται με τον ίδιο τρόπο, δεν έχουμε την ίδια εικόνα, το ένα είναι μία μεταφραστική μονάδα δύο συστατικών ενός βοηθητικού ρήματος και μιας παθητικής μετοχής, το άλλο είναι μία μεταφραστική μονάδα ενός συστατικού, έχουμε μία ισοδυναμία δύο προς ένα, αυτή η ισοδυναμία δύο προς ένα είναι αμφίδρομη. Επομένως εδώ έχουμε οπωσδήποτε σαπστητούτσιο και επειδή συνήθως δεν έχουμε μόνο μία στρατηγική, εδώ έχουμε και τρασμουτάτσιο. Γιατί, γιατί μετατοπίσαμε στον άξονα των χρόνων σε άλλη θέση την ελληνική ισοδυναμία, αν μπορούν να υπάρχουν ισοδυναμίες, θα το πούμε αυτό σε άλλο μάθημα, στο επόμενο ενδεχομένως. Μετατοπίσαμε το ρήμα σε έναν άλλον άξονα, φύγαμε δηλαδή από έναν σύνθετο χρόνο και πήγαμε σε έναν συνοπτικό χρόνο. Εδώ υπάρχει ένα ζήτημα που πρέπει να το λύσουμε και θα κάνουμε τις επιλογές μας ανάλογα με την αισθητική μας τη μετάφραση και την αισθητική μας τη γλώσσα. Υπάρχει μια λέξη εδώ, runner, στην ιταλική γλώσσα έχει μπει από την αγγλική γλώσσα και στο ιταλικό κείμενο δεν έχει μεταφραστεί. Δύο λύσεις υπάρχουν, ή θα δώσουμε αυτή τη μεταφραστική μονάδα στην ελληνική ή θα αφήσουμε αυτή τη μεταφραστική μονάδα στην αγγλική. Δεν μπορώ εγώ να σας πω ποια επιλογή θα κάνετε, δεν γίνεται να σας πω εγώ γιατί έτσι κι αλλιώς ο κάθε μεταφραστής λειτουργεί μόνος του. Οπωσδήποτε όμως πρέπει να κάνετε μια επιλογή και να την κρατήστε σταθερή σε όλο το κείμενο. Αν δηλαδή βάλετε εδώ την αγγλική λέξη στο ελληνικό κείμενο θα πρέπει τότε και πάνω να αφήσετε το American Heart Association. Και να βάλετε με υποσημίωση και για το ένα και για το άλλο ισοδύναμο ελληνικό. Αν βάλετε ελληνική λέξη εδώ τότε θα πρέπει να πείτε και Ένωση Καρδιολογίας Αμερικής. Αφού το πείτε αυτό θα βάλετε υποσημίωση κάτω και θα γράψετε τον αγγλικό όρο, τον αμερικανικό όρο. Και αναγκαστικά θα βάλετε με ελληνική επιλογή και για το runner ένα ισοδύναμο στο κείμενό σας. Θα πρέπει όμως να δείξετε συνέπεια. Τι αισθητική έχει αναπτύξει ο καθένας για τις μεμονωμένες λέξεις που τις προσλαμβάνει χωρίς μετάφραση, με άμεσο δανεισμό αυτή τη στιγμή από τα αγγλικά ένα κείμενο που μεταφράστηκε από τα αγγλικά στα ιταλικά και τώρα εμείς το μεταφράζουμε στα ελληνικά. Αυτό είναι ένα θέμα αισθητικής του κάθε μεταφραστή. Για να δούμε τώρα. Οι διευθυντές έχουν εξελίξει για 6 χρόνια 33.000 runner και 15.000 άνθρωποι απασχεσμένοι στην καμινάτα σχετικά. Κονονετά τραηδητσότο ελιοταντάνι. Οι ρυζουλτάτι δημόστρανο και η ρίσκειο της μαλατίας του κόρου δημιουργήσε 9,3% περκεί καμίνερα πιταμέντε κόντρο 4,5% περκεί κόρε. Εδώ τώρα οι στρατηγικές που θα χρησιμοποιήσουμε είναι εναλλασσόμενες και εξαρτώνται από την αισθητική μας πριν το σβήσω. Ή θα κάνουμε ρεπετήτσιο ή θα κάνουμε σαπστητούτσιο. Και στρατηγικά και για το ένα και για το άλλο θα χρειαστεί να κάνουμε αντιέκτσιο γιατί κάνουμε μια ερμηνευτική προσθήκη στην υποσημίωση. Άρα εκεί θα κάνουμε αντιέκτσιο. Είτε κάνουμε ρεπετήτσιο και το αφήσουμε αγγλικά κάτω θα βάλουμε ελληνική υποσημίωση είτε κάνουμε ελληνική επιλογή για το runner και το heart association κάτω θα κάνουμε πάλι ερμηνευτική προσθήκη. Άρα πάλι μπαίνουμε σε συνδυασμό με αντιέκτσιο. Τα σβήνω αυτά και προχωρούμε. Εδώ τώρα η λέξη που θα μας απασχολήσει είναι η λέξη control μία μεταφραστική μονάδα. Έχουμε λοιπόν μία περιγραφική στατιστική στιγμή στο κείμενό μας. Λοιπόν αυτή είναι η μεταφραστική μονάδα που είναι κρίσιμη. Στα λεξικά να ανοίξουμε ένα λεξικό ιταλοελληνικό το πρώτο που θα δούμε είναι εναντίον. Δεν γίνεται όμως πρέπει να αρχίσουμε να μάθουμε να επιλέγουμε αυτά που μας ερμηνεύουν τα λεξικά. Δεν είναι εναντίον, αλλά τι είναι είναι εναντίοι. Αυτές τις προσαρμογές δεν θα μας τις δώσει εύκολα ένα ιταλοελληνικό λεξικό. Άρα θα πρέπει να έχουμε σαν μεταφραστές μία εγρήγορση μόνη μας, όχι μόνο όταν μεταφράζουμε από τα ιταλικά στα ελληνικά. Από όπου κι αν μεταφράζουμε, σε όποια γλώσσα κι αν μεταφράζουμε, αυτό που ρυθμίζει το φορτίο της σημασίας κάθε μεταφραστικής μονάδας, δεν είναι ότι να είναι, είναι όλα τα συμφραζόμενα γύρω από τη μεταφραστική μονάδα. Και επίσης, το ρυθμίζουν και οι χρήσεις που επικρατούν μέσα σε μια γλωσσική κοινότητα. Όταν έχουμε περιγραφική στατιστική και γίνονται συγκρίσεις, έναντί είναι η λέξη, δεν είναι εναντίον. Άρα μέσα από οποιοδήποτε δρόμο κι αν ακολουθήσουμε, είτε τον κοινωνικό γλωσσικό δρόμο, είτε τον δρόμο της λογικής, της κείμενογλωσολογικής διάστασης του κειμένου, θα πρέπει να φτάσουμε στο έναντι. Γενικά να φτάνουμε πάντα σε κάποιο έναντι. Γενικότερα, θα πρέπει να φτάνουμε σε κάποια πολύ αρμονική τοποθέτηση στην ελληνική, της γλωσσικής μονάδας, η οποία πάντα θα εξαρτάται από τα συμφραζόμενα. Εδώ τώρα τι κάναμε, πολύ μεγάλο σαπστητούτσιο κάναμε, άρα εδώ είμαστε μόνον σαπστητούτσιο κάναμε εδώ. Άρα για να γίνει αυτή η μετάφραση χρησιμοποιήσαμε ένα καθαρό αντιέκτσιο, χρησιμοποιήσαμε ένα καθαρό τρασμουτάτσιο, χρησιμοποιήσαμε ένα σαπστητούτσιο το οποίο έχει και τρασμουτάτσιο στραγγικά. Μπορούσαμε να χρησιμοποιήσουμε κατευθείαν χωρίς μετάφραση δανεισμό με ένα ρεπετήτσιο ή να κάνουμε μετάφραση. Πάντα θα χρειαζόταν η αντίθετη επιλογή σε υποσημίωση, άρα πάντα θα χρειαζόταν ένα αντιέκτσιο. Και χρησιμοποιήσαμε ένα καθαρό σαπστητούτσιο εδώ, γιατί φύγαμε από αυτό που μας δίνει το λεξικό και πήγαμε εκεί που μας επιβάλλουν τα συμφραζόμενα και η κοινωνία γύρω μας με τις χρήσεις που έχει πλέον επικυρώσει. Το επόμενό μας κείμενο, το διαβάζω πάλι για όσους μπορεί να έχουν δυσκολίες στην όραση όπως έχω κι εγώ. Και διαβάζω λοιπόν. Υπόσχεσαι να μεταφράσεις αυτό το κείμενο σε ελληνικό περιερτικό κείμενο. Για να δούμε τώρα τι θα κάνουμε εάν χρειαστεί να μεταφράσουμε αυτό το κείμενο σε ελληνικό περιοδικό ή σε ελληνική εφημερίδα σε μόνιμες ή σε περιοδικές σελίδες αφιερωμένες σε θέματα γενικού ενδιαφέροντος περί την υγεία. Για να δούμε λοιπόν τι θα κάνουμε. Ο ιταλικός τίτλος είναι «Dimangrire con la musica». Αυτό θα μαζέψει αναγνώστες αρχικά. Όταν όμως φτάσουμε στο κείμενο και δούμε ότι αναφέρεται στην τρίτη ηλικία θα φύγουν οι πολυαναγνώστες. Γιατί αρχικώς υπάρχει μια πολυσημία, υπάρχει μια αμφισυμία. «Dimangrire con la musica» στην ουσία κυριολακτικά σημαίνει αδυνατίζοντας με τη μουσική. Άρα δεν θα πάνε μόνον άνθρωποι τρίτης ηλικίας. Επομένως πώς θα κάνουμε εδώ ένα τίτλο ελκυστικό για τους Έλληνες αναγνώστες μας. Εδώ θα κάνουμε τον τίτλο ως εξής. Ποιος είναι ο παραλείπτης στο ορίτζιναλ που έχουμε στα χέρια μας. Η τρίτη ηλικία. Τα άτομα τρίτης ηλικίας. Άρα τι θα κάνουμε. Τρίτη ηλικία, άνοια κάτω τελεία. Και μετά θα βάλουμε «Βοηθάει μία ώρα χωρός την εβδομάδα». Δεν γίνεται διαφορετικά. Όταν μιλήσαμε για το πώς προωθούνται οι μεταφράσεις πριν από μερικά μαθήματα, αν θυμάστε, αναφέρθηκαν έρευνες που είχαν γίνει πάνω σε φιλολογικές σελίδες του βήματος. Και εκεί φάνηκε ότι γίνονται διάφοροι τρόποι για να προετοιμαστεί το κοινό να διαβάσει είτε ειδικά έντυπα, είτε ειδικές εκδόσεις, γυναίκες, παιδιά, ηλικιωμένοι, ασθενείς ή όχι κλπ κλπ. Λέω από τις πιο εύκολες κατηγορίες που μου έρχονται τώρα στο νου. Είτε γίνονται βιβλιοκρισίες και παρουσιάζονται κριτικά η ποιότητες των μεταφράσεων, είτε γίνονται βιβλιοπαρουσιάσεις του original και από εκεί έλκεται συγκεκριμένο ειδικό επιστημονικό ή τεχνικό κοινό για να αναζητήσει το βιβλίο να τα αγοράσει. Αυτά τα είπαμε σε προηγούμενο μάθημα και αν πάτε εκεί θα τα θυμηθείτε. Επομένως και ο μεταφραστής στρατηγικά για να μπορέσει ένα δημοσιογραφικό κείμενο από μία γλώσσα σε μία άλλη να το δώσει στο κοινό με τέτοιο τρόπο που να διαβαστεί και ιδίως σε ένα ηλεκτρονικό έντυπο ένας μεταφραστής ή ένας δημοσιογράφος που μεταφράζει ή που ξεκινάει τη σταδιοδρομία του θέλει και επισκεψημότητα σε αυτά που γράφει. Θα πρέπει ο τίτλος να δημιουργεί αναγνωστικό κοινό. Για να δημιουργηθεί αυτό το αναγνωστικό κοινό υπάρχει συγκεκριμένη επιλογή που πρότεινα. Εσείς που με ακούτε και που θα δείτε και το κείμενο σε λίγο ή το έχετε ήδη ακούσει πριν προφορικά όταν το διάβασα έχετε τη δυνατότητα να διαλέξετε ακόμα καλύτερους τίτλους αλλά πάντως μην κρατάτε ποτέ τους τίτλους που βρίσκετε στο ξένο πρωτότυπο γιατί κάθε κείμενο γενικής παιδείας που μεταφράζουμε σε ένα περιοδικό γενικού ενδιαφέροντος ενκυκλοπαίδιες θα έλεγα πια σήμερα δεν μπορεί να είναι ένα πολιτισμικό αντικείμενο που είναι εύληπτο όταν φεύγει από τη μία γλώσσα και πηγαίνει στην άλλη. Για να δημιουργήσουμε κοινό πρέπει να προσέχουμε τον τίτλο. Για να δούμε τώρα τι άλλο μπορεί να συμβαίνει στρατηγικά σε αυτό το κείμενο. Θα το δούμε. Un giro di valser migliora l'elianziani equilibrio. Un giro di valser. Τι είναι αυτό? Εγώ δεν έχω ακούσει κανέναν Έλληνα να λέει ένας γύρος βάλς. Ούτε όμως έχω ακούσει κανέναν Έλληνα να λέει μια στροφή βάλς. Τι γίνεται τώρα εδώ στα ελληνικά? Ένα, δύο, τρία, τέσσερις μεταφραστικές μονάδες. Εγώ θα τις κάνω δύο. Το βάλς τις έκανα δύο. Έκανα δηλαδή ένα στενό σαπστητούτσιο. Οπότε αντί να λέω στα ελληνικά ένας γύρος βάλς βελτιώνει στα άτομα τρίτης ηλικίας ισορροπία μνήμη χρόνους αντίδρασης και προσοχή. Τι κάνω? Το βάλς βελτιώνει στη τρίτη ηλικία ισορροπία μνήμη χρόνους αντίδρασης και προσοχής. Βεβαίως το βάλς. Ποια είναι η ερώτηση στα ελληνικά? Χορεύεις βάλς, χορεύω βάλς είναι η απάντηση. Δεν γίνεται να μείνει τόσο ιταλικοποιημένο το ελληνικό κείμενο και εφόσον αποφασίσαμε ότι το κοινό μας είναι της τρίτης ηλικίας δεν γίνεται να το κάνουμε τόσο αδιαφανές ούτως ή άλλως. Αλλά και σαν αισθητική. Εγώ σαν μεταφράστρια. Εγώ σαν ομιλήτρια φυσική της ελληνικής όπως την έμαθα από μικρό παιδί. Δεν δεν ήθελα να βλέπω ξενισμούς σε μια μετάφραση. Θα πρέπει να προσπαθήσουμε με κάθε τρόπο εδώ να μιλάει, να φωνάζει η ελληνική γλώσσα. Εδώ τώρα είναι απλά τα πράγματα, σχετικά απλά. Τιμώστρα ρε. Εδώ είμαστε στο τρίτο ενικό. Τιμώστρα. Και οι επιλογές είναι δύο. Η μία είναι δείχνη κατά λέξη. Άρα αυτό είναι ρεπετήτσιο. Εγώ δεν θα το βάζα ποτέ. Και η άλλη είναι αποδεικνύει. Αυτό θα το βάζα. Που στηρίζομαι και κάνω αυτή την επιλογή. Δεν χρειάζεται να είσαι καλός μεταφραστής. Στηρίζομαι στη γλωσσική κοινότητα. Οι έρευνες αποδεικνύουν. Δεν δείχνουν. Έχουμε πάλι εδώ ένα παρακείμενο στην ιταλική. Αναγκαστικά θα γίνει αόριστο στην ελληνική. Και ουν ώρα την τάντσα αλλά σε τη μάνα, μία ώρα χωρού την εβδομάδα, ραλέντα, επιβραδίνει, κατά λέξη μετάφραση, υλντεκλίνω φύσικο, την φυσική παρακμή, εμεντάλε, την φυσική και διανοητική παρακμή των ατόμων που είναι περισσότερο από εβδομήντα χρονών. Εδώ λοιπόν έχουμε μία άλλη αλλαγή για να ελληνοποιήσουμε το κείμενο που την ξέρει ακόμα κι ένας αρχάριος στα ιταλικά. Con, piu, di, se, tan, tani. Με περισσότερο από εβδομήντα χρόνια. Δεν υπάρχει αυτό το πράγμα στα ελληνικά. Ούτε έχουν πάνω από εβδομήντα χρόνια που είναι μεγαλύτεροι από... Και εγώ κάνω λάθος τώρα, αλλά μου αρέσει που κάνω αυτό το λάθος. Μου αρέσει πάρα πολύ αυτό, γιατί μου δίνεται η ευκαιρία να σας πω ότι ο μεταφραστής, όταν αντιληφθεί ότι κάνει λάθος δεν φοβάται, προσπαθεί να το κάνει καλύτερα. Η πρώτη προσπάθεια ένας πολτός μεταξύ ιταλικών και ελληνικών είναι με περισσότερο από εβδομήντα χρόνια. Το γράφω λοιπόν αυτό που θεωρώ ότι είναι λάθος και είναι λάθος με περισσότερο από εβδομήντα χρόνια. Είναι λάθος. Γράφω λοιπόν και το σωστό. Οι ηλικιωμένοι μεγαλύτεροι από εβδομήντα χρόνια. Και αν θελήσω να το βελτιώσω κι άλλο άτομα τρίτης ηλικίας πάνω των εβδομήντα. Τι είναι η σωστή ελληνική παγίωση. Θυμηθείτε μόνο τα έργα. Κατάλληλο για άτομα κάτω από. Κατάλληλο για άτομα πάνω από αυτό. Συνιστάται να είναι πάνω από αυτή την ηλικία. Επομένως άτομα τρίτης ηλικίας άνω των εβδομήντα χρόνων. Αυτό είναι που παγιώνει η ελληνική γλωσσική κοινότητα. Αφού πέρασα από αυτό το μπολτό που πάλευε ανάμεσα σε μία ένταση ιταλοελληνική στις γλωσσικές επιλογές. Φτάσαμε εδώ. Πάμε στο τρίτο κείμενο. Α! Τι έκανα εδώ τώρα! Κομπιούντισε ταντάνι. Εδώ έχω κάνει σαπστητούτσιο, έχω κάνει αντιέκτσιο, έχω κάνει και δεύτερο αντιέκτσιο. Έχω κάνει εντελέτσιο. Άρα αυτά που συμβαίνουν για να μεταφράσουμε από τη μία γλώσσα στην άλλη, ακόμα και για τα πιο απλά κείμενα όπως αυτά που ακούμε τώρα γενικού ενδιαφέροντο σε ένα περιοδικό ποικίλης ήλις, στήλες υγείας άρα πολύ γενικού ενδιαφέροντος, αυτά λοιπόν που κάνουμε όταν μεταφράζουμε, έχουν τέτοια συνθετότητα στις επιλογές της, κάνουμε τις επιλογές ακαριέα, κάνουμε λάθη. Και καλά κάνουμε και κάνουμε λάθη. Στην προσπάθεια για να φτάσουμε σε μια παγίωση στην ελληνική γλώσσα, περνούμε από δρόμους που έχουν πολύ μεγάλη λωσσική ένταση. Και επειδή κάθε φορά δίνουμε και ένα βάρος στο πρωτότυπο ανάλαβα με το πόσο ισχυροί θεωρούμε τη γλωσσική κοινότητα προέλευσης και την πολιτισμική κοινότητα προέλευσης, κινδυνεύουμε να δημιουργήσουμε ιταλισμούς ή ξενισμούς μόνο από αυτή την αντίληψη που δημιουργούμε για το πρωτότυπο. Κάποτε όμως πρέπει να έχουμε την υπομονή, το θάρρος, την οριμότητα, την μεταφραστική, να κάνουμε την ελληνική παγίωση. Δεν υπάρχουν πολυδρόμοι, η γλωσσική κοινότητα έχει κάνει επιλογές η γλωσσική κοινότητα, δεν μπορούμε να τις παρακάμψουμε, είναι το ίδιο πράγμα. Δεν μπορεί αυτό εδώ να το πούμε καθέκλα, γιατί αν το πούμε καθέκλα η γλωσσική κοινότητα που το λέει καρέκλα θα αναγνωρίσει λάθος. Το ίδιο συμβαίνει και στη μετάφραση. Επαναρχόμαστε λοιπόν στα κείμενά μας, είμαστε στο τρίτο κείμενο. Κολλαβολάμε με τον παρτνέρ για να χάσουμε τα κύλια, είναι μια καλή στρατηγία. Το έχουν δημιουργήσει οι Αμερικανοί Ριτσαρκάτοροι του Research Triangle Institute. Σε 6 μήνες, φιλικοί ή γνωστοί, έχουν χάσει περίπου το 5,32% του βαθμίδου. Επίσης, σε σχέση με όλους που έκαναν τη διέτα μόνος. Επίσης, σε σχέση με όλους που έκαναν τη διέτα μόνος. Τι έχουμε τώρα εδώ. Εδώ έχουμε ένα κείμενο, το οποίο πάλι θα πρέπει να του δώσουμε ελληνικά έναν τίτλο. Και ο τίτλος έχει να κάνει ως εξής. Ο τίτλος έχει να κάνει με κάτι που συμβαίνει στην Αμερική, άρα πρέπει να γράψουμε Αμερική. Και ο τίτλος έχει σαν υπότιτλο, μάλλον Αμερική είναι το προσδιοριστικό του τόπου στον οποίο αναφερόμαστε. Βάζουμε αμέσως μετά τελεία και συνεχίζουμε. Αυτό θα κερδίσει πάρα πολλούς αναγνώστες. Οπότε, έτσι όπως είναι, το αφήνουμε με τον τίτλο που βρήκαμε στην ιταλική γλώσσα. Θα θέλαμε να δοκιμάσουμε τώρα να το μεταφράσουμε. Ιταλικά έχουμε kolaborare, έχουμε δηλαδή μια κατηγορία που είναι ρηματικού τύπου. Ελληνικά τώρα η μετάφραση θα γίνει με επιλογή ονοματικού τύπου. Η συνεργασία με τον σύντροφο για να χάσουμε κοιλά, τα επιπλέον κοιλά, είναι μια εξαιρετική στρατηγική. Τι κάναμε εδώ? Μια ρηματική φράση, kolaborare, ελληνικά το κάναμε ουσιαστικό, η συνεργασία. Άρα κάναμε ένα συντακτικό transmutatio, μια συντακτική κατηγορία, την πήραμε από την ιταλική γλώσσα και για να δώσουμε το ίδιο νόημα στην ελληνική γλώσσα, την πήγαμε σε άλλη συντακτική κατηγορία, την μεταφραστική μονάδα. Transmutatio καθαρό δηλαδή κάναμε εδώ. Loano Dimostrato, Ριτσαρκατόρι Αμερικάνοι, del Resech Triangle Institute. Εδώ τα έχουμε συζητήσει και από προηγούμενα κείμενα, εδώ θα πρέπει οπωσδήποτε να κάνουμε μία επιλογή. Αν η επιλογή μας αισθητικά μας επιτρέπει να γράψουμε τον Αμερικανικό τίτλο του ιδρύματος, ας το γράψουμε με υποσημείες του μεταφραστή όμως κάτω από τη μετάφρασή μας που να λέει τι σημαίνει αυτό στην ελληνική. Αν γράψουμε κατευθείαν μέσα στο κείμενο τι σημαίνει στην ελληνική, τότε θα πρέπει στην υποσημείωση να βάλουμε τον Αγγλικό τίτλο. Γιατί επιμένω όπως και στο προηγούμενο κείμενο σε αυτό. Πιστεύω στη διαφάνεια της μετάφρασης και πιστεύω ότι σήμερα που έχουμε την ψηφιακή τεχνολογία συνέχεια στη ζωή μας, έχουμε τη δυνατότητα να είμαστε πολύ διαφανείς στη μετάφραση. Διαφάνεια λοιπόν στη μετάφραση για δύο λόγους. Ένα γιατί θα πρέπει να μπορούμε να δώσουμε τη δυνατότητα στον αναγνώστη μας να δει το πρωτότυπο. Πρέπει να αντέχει ο μεταφραστής στο να βλέπει κάποιος που μπορεί να δει το πρωτότυπο σε συνδυασμό με τη μετάφρασή του και να τη βλέπει αξιολογικά τη μετάφρασή του. Έχει δικαίωμο τελικός αναγνώστης να είναι αυτονομημένο στη σχέση με το μεταφραστή. Και το δεύτερο γιατί δεν πρέπει να θεωρούμε υποχρεωτικό και δεδομένο ότι όλοι αναγνώστες ενός γενικού περιοδικού ποικίλης ήλις υποχρεωτικά πρέπει να μεταφράζουν αυτόματα μόλις διαβάσουν μια αγγλική ή μια αμερικανική ονοματολογία, μια ξένη τέλος πάνω ονοματολογία. Το άλλο που θα ήθελα εδώ να τονίσω είναι σε όλα τα κείμενα που μέχρι τώρα έχουμε διαβάσει, οι δεκαδικοί αριθμοί δεν έχουν κόμματα, έχουν τελείες. Αυτό πρέπει να το προσέχουμε. Όταν λοιπόν μεταφράζουμε προς τα ιταλικά με τελεία θα δείχνουμε τους δεκαδικούς αριθμούς, όταν μεταφράζουμε από τα ιταλικά στα ελληνικά με κόμμα θα δείχνουμε τους δεκαδικούς αριθμούς. Αυτό ήταν πολύ εύκολο γι' αυτό και το περνάμε έτσι. In se me zi fidanzati o coniuggi. Φινταντσάτο τώρα, αυτό είναι μια ολόκληρη ιστορία στην Ιταλία, να ανοίξετε ένα λεξικό αν διαβάζετε κείμενα, να ψάξετε στο ίντερνετ. Φινταντσάτο δεν είναι μόνο κάποιος που αραβωνιάζεται έναν άνθρωπο, φινταντσάτο είναι ακόμα και κάποιος άνθρωπος που έχει σχέση με έναν άλλον άνθρωπο. Οπότε εδώ θα έλεγα να μιλήσουμε γενικά για σύντροφους. Επομένως, in se me zi fidanzati, μέσα σε έξι μήνες σύντροφοι, o coniuggi, οι σύζυγοι, hanno perso circa 5,32%. Διπέζω, in piu, 5,32 επιπλέον κιλά. Ιταλικά η σειρά ήταν 5,32 του βάρους περισσότερο. Ελληνικά έγινε 5,32 περισσότερα κιλά. Τα κιλά δεν υπήρχαν, υπονοούνται από το βάρος, άρα κάναμε ένα ερμηνευτικό αντιέξιο για τα ελληνικά, και το δεύτερο κάναμε έναν τρασμουτάτσιο. Δηλαδή, ενώ είχαμε pezzo in piu στα ιταλικά, βάλαμε εμείς, τελευταίο στη μεταφραστική μονάδα που παγιώσαμε στα ελληνικά, τη λέξη βάρος. Πράγματι, αν η δίαιτα γίνεται ανάμεσα σε ζευγάρια, αντιέξιο ερμηνευτικό, la dieta e incopia. Η δίαιτα είναι σε ζευγάρια. Ελληνικά αυτό δεν μπορεί να υποθεί, δεν λέει τίποτα αυτό ελληνικά. Επομένως εδώ χρειάστηκε να γίνει ερμηνευτικό αντιέξιο. La dieta e incopia, όταν η δίαιτα γίνεται σε ζευγάρια. Diminuiscono le tentazioni, περιορίζονται, η ιταλική λέξη είναι μικρένουν, δεν μικρένουν, περιορίζονται, le tentazioni, η λέξη αυτή τώρα είναι πολύ αστεία, αυτή τη στιγμή δεν μπορώ να τη θυμηθώ, οι πειρασμοί. Περιορίζονται οι πειρασμοί, si condividono i sucessi, μοιράζονται οι επιτυχίες, si risparmia tempo per preparare i pasti, και εξοικονομείται χρόνος για την ετοιμασία των γευμάτων. Per preparare i pasti, για να ετοιμαστούν τα φαγητά. Εδώ θέλω να προσέξουμε τι διαφορές έχουν προκύψει. Έχουμε τρίτο πρόσωπο και στην ελληνική και στην ιταλική γλώσσα, συμμετρικό μέχρι εδώ. Έχουμε όμως αλλαγές στο σκοπό, per preparare i pasti, για να ετοιμαστούν τα γεύματα. Εδώ έχουμε μεταφραστικές μονάδες προς πολλά στην ελληνική γλώσσα. Μας δίνεται πλέον η ευκαιρία να αρχίσουμε να καταλαβαίνουμε ότι είναι απολύτως σχεδόν αδύνατο να μεταφέρουμε κείμενα και λέξεις, μπορούμε όμως να μεταφέρουμε ισοδύναμα νοήματα. Την ισοδυναμία δηλαδή σιγά σιγά θα αρχίσουμε να καταλαβαίνουμε ότι δεν μπορούμε να την κατακτήσουμε πουθενά, μπορούμε όμως να την αναζητούμε στα νοήματα, μπορούμε να την αναζητούμε στις ιδέες, μπορούμε να την αναζητούμε στις ερμηνευτικές αναγνώσεις των δύο κειμένων, του πρωτότυπου και του μεταφράσματος. Το επόμενο κείμενό μας, το διαβάζω στην ιταλική, το σπόρτ τα μπαμπίνη, ρένται, πέρα, το σκέλετρο πιο σκέλετο. Το δημιουργεί ένα σβεντινό δημιουργείο του Ken University Hospital, Μάλμο. Το δημιουργείο συμβάλλει 800 μπαμπίνες και μπαμπίνη, από 7 έως 9 χρόνια, που έκανε σπόρτ κάθε μέρα για 40 λεπτά. Είναι ένας δεύτερος γραμμός 800 μπαμπίνες και μπαμπίνη, που έκανε γυναστικά μόνο για 1 ώρα τη εβδομάδα. Η πρώτη γραμμή, βέβαια, είναι μικρός νούμερος διφρατούρες και συνήθικα, αν και με ένα πρόβλημα, διωστεοπορόζει τα αρχιάνια. Έχουμε πάλι ένα κείμενο, το οποίο εντοπίζεται σε σελίδες γενικού ενδιαφέροντος για την υγεία. Το περιοδικό είναι γενικό. Για να δούμε λίγο τι θα κάνουμε με τον τίτλο στην ελληνική γλώσσα. Στην ελληνική γλώσσα, έτσι κι αλλιώς, πρέπει πριν από τον τίτλο, να προσδιορίσουμε την προέλευση της έρευνας. Άρα θα γράψουμε Σουηδία, τελεία. Μετά θα γράψουμε, το θέμα τι είναι, τα παιδιά που κάνουν περισσότερα σπορ, από μικρή ηλικία, έχουν ισχυρότερο σκελετό, έχουν ανθεκτικότερο σκελετό. Αυτό δεν μπορεί όλο μαζί να το μεταφράσουμε ελληνικά. Δηλαδή δεν μπορεί το θέμα να το κάνουμε τίτλο. Άρα αναγκαστικά ελληνικά θα κάνουμε ένα τίτλο που θα είναι και αισθητικά ελκυστικός και που θα δημιουργεί κοινό. Ο τίτλος θα μπορούσε να είναι σπόρτ από παιδική ηλικία δυνατή στην ενηλικίωση ή κάτι τέτοιο. Ίσως εσείς αν ψάξετε να βρείτε και κάτι που να είναι ασφαλώς πολύ καλύτερο από αυτό που τώρα σας λέω για να σας δώσω μια ιδέα. Τα sport, ιταλικά έχουμε lo sport, ενικός. Να το θυμάστε πάντα. Όταν έχουμε ενικό στα ιταλικά δεν είναι δεδομένο ότι έχουμε ενικό και στα ελληνικά. Όταν έχουμε αρσενικό γραμματικό γένο στα ιταλικά δεν είναι δεδομένο ότι έχουμε και στα ελληνικά το ίδιο. Επομένως εδώ έχουμε μικρές ασυμμετρίες. Δεν είναι όμως δύσκολο αυτές να τις εντοπίσουμε γιατί είναι πάρα πολύ απλές γιατί ακόμα και ένας αρχάριος γνωρίζει αυτές τις διαφορές. Επομένως μπορεί να ακούμε κάτι που να είναι γραμματικά σωστό, κοινωνικά δεν είναι αποδεκτό. Δεν θα πούμε το sport που κάνουν τα παιδιά τα καθιστά περισσότερο δυνατά. Εδώ πρέπει να πούμε τα sport από την παιδική ηλικία καθιστούν όλους τους ενικούς. Δηλαδή θα τους κάνουμε πληθυντικούς στα ελληνικά. Τα sport από την παιδική ηλικία καθιστούν όλο και πιο δυνατό το ομοιοσκελετικό σύστημα των ανθρώπων. Το αποδεικνύει μία σουηδική έρευνα τέλος Ken University Hospital. Εδώ πάλι θα πρέπει να γίνουν οι επιλογές αν θα βάλουμε στο κυρίως κείμενο ελληνικά ή αν θα βάλουμε την αγγλική ονοματολογία και αντίστοιχα το αντίστροφο θα κάνουμε στην υποσημείωση. Τι Μάλμο λοιπόν. Εδώ δεν είμαστε σε μια αγγλική ονοματολογία. Είμαστε στην αγγλική ονοματολογία Ken University Hospital. Το D είναι γενική που δείχνει προέλευση στην ιταλική γλώσσα. Άρα δεν είναι από την αγγλική ονοματολογία συστατικό. Το Μάλμο είναι πάλι συστατικό από το πρωτότυπο. Άρα εμείς τι θα πούμε του Μάλμο. Η έρευνα ενέπλεξε 800 κοριτσάκια και αγοράκια μεταξύ 7 και 9 ετών που ασκούντουσαν καθημερινά. Καθημερινά ασκούντουσαν δύο μεταφραστικές μονάδες στην ιταλική και μία στην ελληνική. Καθημερινά για 40 λεπτά και μια δεύτερη ομάδα 800 αγοριών και κοριτσιών που κάναν γυμναστική μόνο μια ώρα την εβδομάδα. Η πρώτη ομάδα είχε μικρότερο νούμερο καταγμάτων. Εδώ ελληνικά δεν μου άρεσε αυτό το είχε. Εγώ θα έλεγα παρουσίασε, επομένως εδώ έχουμε ένα μεγάλο τρασμουτάτσιο που πάλι εξαρτάται από τα αντίστοιχα κείμενα που υπάρχουν εκεί ενσωματωμένα ως πρωτότυπα στην ελληνική γλώσσα. Παρουσίασε λοιπόν μικρότερο αριθμό καταγμάτων και συνήθηκα, αν και αυτό θέλει ερμηνευτικό αντιέτσιο γεγονός που σημαίνει επίσης ότι έχουμε προσθέσει πάρα πολλές μεταφραστικές μονάδες. Δεν γινόταν χωρίς μεταφραστικό αντιέτσιο στην ελληνική γλώσσα γιατί αυτό είναι μια πρόβλεψη και οι προβλέψεις στα ελληνικά, στα ιατρικά κείμενα διατυπώνονται διαφορετικά. Και συνήθηκα, αν και εμένα ο προβλέμιντι οστεοπορώζει τάντσιανι που σημαίνει επίσης ότι θα εμφανίσουν λιγότερα προβλήματα οστεοπόρωσης ως ηλικιωμένη. Τελείωσε το μάθημά μας για σήμερα. Θα ήθελα να δοκιμάσετε να μεταφράσετε αυτά τα ίδια κείμενα κι εσείς με έναν τρόπο που μπορεί να είναι ακόμα καλύτερος από αυτό που εγώ σας έδωσα σαν ερέθισμα και θα ήθελα επίσης να ασκηθείτε όσο γίνεται περισσότερο στους τίτλους. |
