| Συμπτώματα της ασθένειας, αίτιο-παθογόνο, καταπολέμηση: Ας δούμε λοιπόν σήμερα. Θα ασχοληθούμε με διάφορες καλλιέργειες. Έχουμε μικρές ενότητες. Θα ασχοληθούμε με την ελιά, την πιστικιά και την καρδιά. Τις ασθένειες της ελιάς, της έχει το βιβλίο σας, της πιστικιάς και της καρδιάς όμως όχι. Γι' αυτό θα κρατήσετε αυτά τα λίγα πράγματα που θα σας πω εγώ και τα παραγωγή που θα έχετε στο Blackboard. Εντάξει, αυτά σας είναι αρκετά. Η ελιά λοιπόν, ξέρετε, η ελιά είναι το αγαπημένο μας δέντρο εδώ στην Ελλάδα, μας δίνει τον πολύτιμο καρπό του από τα πανάρχια χρόνια και ευτυχώς είναι ένα δέντρο το οποίο δεν πάσχει από πάρα πολλές ασθένειες ή τουλάχιστον δεν παρουσιάζει πολλά προβλήματα. Τα τελευταία χρόνια όμως, εξαιτίας της εντατικοποίησης της καλλιέργειας σε αρκετά μέρη της Ελλάδας, έχουμε έξαρση διαφόρων ασθενειών. Παραδείγματος χάρη, Verticillium Dahlia στη Χαλκιδική. Έχουμε πάρα πολλή τα τελευταία χρόνια. Επίσης, λόγω του ότι έχουμε περισσότερες βροχές κάποιες εποχές του χρόνου, σε κάποιες άλλες περιοχές έχουμε Κλοκόνιο. Είναι μία άλλη ασθένεια. Κατά τα λόγω, η ελιά είναι ένα αρκετά ανθεκτικό δέντρο. Έχουμε και άπειρες ποικιλίες εδώ στη χώρα μας. Οπότε, θα δείτε σε κάποιες περιοχές να έχετε μια ασθένεια, σε κάποιες άλλες να μην την έχετε και γενικά να μπορούν αυτές οι ασθένειες να ελεγχθούν λίγο έως πολύ. Γιατί αν έχεις Verticillium, εντάξει, είναι πολύ μεγάλο πρόβλημα. Εκεί θα πρέπει να προσέξεις περισσότερο την πρόληψη παρά τη θεραπεία. Το όνομά σου δεν το θυμάμαι. Ιωάννη. Λοιπόν, ήδη έχουμε αναφέρει κάποιες από τις ασθένειες της ελιάς. Σας τις δίνω εδώ πέρα σε μια λίστα όπως τις έχω δώσει και σε άλλες καλλιέργειες. Συψυριζίες, λοιπόν, σας έχω γράψει το νούμερο τρία. Γιατί στην ελιά έχουμε μία επιπλέον συψυριζία από ότι έχουμε στις υπόλοιπες καλλιέργειες. Τις θυμόσαστε τις συψυριζίες της τρεις. Αρμιλάρια, τα γνωστά, ροζελίνια και στην ελιά έχουμε πλέον τη τζελατίνα της ελιάς, η οποία προκαλείται από έναν βασιδιομήκητα, ο οποίος προκαλεί και σύψη ξύλου. Δηλαδή μπορεί να δούμε και ψηλότερα στα κλαδιά της ελιάς. Ξύλο, έφρυπτο, λευκό, ελαφρό, να προκαλείται από αυτόν τον βασιδιομήκητα συγκεκριμένα. Έγραψα επίτευες εδώ το τρία, γιατί δεν το έχω γράψει στις άλλες καλλιέργειες, για να μην ξεχάσετε τη τζελατίνα. Μετά, αδρομικώσεις έχουμε τρεις, ενώ στα υπόλοιπα είδη έχουμε δει μόνο το verticillium dahliae, παρένθεση στα εσπεριδοειδή έχουμε κορυφοξύρα, έτσι, εκεί έχουμε σπουδαιότεροι ο αδρομικός στην κορυφοξύρα. Όλα τα υπόλοιπα έχουμε verticillium dahliae, εδώ στην ελιά έχουμε το πιο σημαντικό το verticillium dahliae, πάλι, αλλά έχουμε και δύο επιπλέον αδρομικώσεις από τις οποίες η μία, η φώμα, μοιάζει πάρα πολύ με την κορυφοξύρα. Βέβαια, μην μπερδευόσαστε, γιατί πολλές φορές το έχω δει στα γραφτά να μπερδευόσαστε. Λέμε ότι μοιάζει σαν ασθένεια, σαν βιολογία του παθογόνου, αλλά είναι σε άλλη καλλιέργεια, γιατί σας βάζω ερωτήσεις, π.χ. για την κορυφοξύρα. Ότι έχετε λεμονιές οι οποίες παρουσιάζουν το τάδε και το τάδε σύμπτωμα ξύραση ακραίων κλαδίσκων που διακόπτεται απότομα με μικρά μαύρα στίγματα, τι διάγνωση θα κάνετε και με ποια άλλη ασθένεια θα μπορούσατε να μπερδευτείτε, ερώτημα τώρα αυτό που μπαίνει. Και εσείς, ενώ τα γράφετε πάρα πολύ ωραία κορυφοξύρα, μου γράφετε ότι θα μπορούσατε να μπερδευτώ με τη φώμα της ελιάς. Αυτό δεν είναι απάντηση. Ποια φώμα της ελιάς? Ζητάμε τι θα σας μπερδέψει πάνω στον ίδιο ξενιστή. Ποια ασθένεια θα έμοιαζε και θα σας μπερδευε στον ίδιο ξενιστή για να κάνετε διάγνωση. Για αυτό προσέχετε τις απαντήσεις σας. Λέμε ότι μοιάζει σαν οργανισμός, σαν βιολογία, αλλά δεν είναι στον ίδιο ξενιστή. Η φώμα λοιπόν της ελιάς είναι μία από τις αδρομικώσεις της ελιάς. Σαν φαθογόνο μοιάζει με την κορυφοξύρα των εσπεριδοειδών. Και τέλος έχουμε στην ελιά ακόμα και μία άλλη αδρομήκωση, τη φυαλόφορα, η οποία είναι χαρακτηριστικό παράδειγμα αδρομήκωσης που υποβοηθείται από εντομολογικές προσβολές. Αυτό δίναμε με το κερατοσύς της ούλμης, με το φυώστωμα ούλμη στη φτελιά, την ολλανδική ασθένεια της φτελιάς, όπου μεταφέρθηκε και εκείνη από κάποιους κολλήτες. Σε ακούει, Ιωάννη. Με κάποια ασθένεια που θα πούμε την επόμενη φορά. Θα πρέπει να ξέρεις τα συμπτώματα. Σίψιλε μου μπορεί να έχουμε, αλλά σπάνια, στην ελιά. Το οίδιο το έχουμε δει μαζί με τα άλλα οίδια. Είπαμε ότι όταν γνωρίζετε καλά τα γενικά περί οειδίων, είναι σαν να ξέρετε όλα τα οίδια. Από εκεί πέρα θα πρέπει απλώς να ξέρετε ποιο είναι το όνομα του παθογόνου σε κάποιον συγκεκριμένο ξενιστή. Την βιολογία των οειδίων την εξηγήσαμε με πολλές λεπτομέρειες όταν είπαμε για το οίδιο του αμπελιού και των φιλοβόλων. Είχαμε δει λίγα πράγματα για το ίδιο των φιλοβόλων. Είπαμε πολύ λίγα για το ίδιο της ελιάς και τα πιο πολλά τα είπαμε στο αμπέλι αν θυμόσαστε. Λοιπόν, και μείνανε όλα τα άλλα τα οποία βλέπετε να μην έχουνε δίπλα το κίτρινο σημαδάκι, δηλαδή κυκλοκόνιο, ξεροβούλα, σαποβούλα, λιοσπόριο. Με αυτά θα ασχοληθούμε σήμερα. Η κερκοσπορίαση είναι μια ασθένεια καρπών και φιλώματος η οποία δεν είναι τόσο πολύ σημαντική. Απασχολεί τοπικά σε περιοχές που υπάρχει πάρα πολύ υγρασία. Γι' αυτό δεν θα αναφερθούμε σε αυτήν την ασθένεια. Και η καπνιά δεν είναι ασθένεια, αλλά είναι μια κατάσταση. Θα πω λίγα λόγια για την καπνιά στα εσπεριδοειδή. Είναι μια κατάσταση όπου πάνω σε καμελιτώματα των εντόμων, όπου προσβάλλουν εντόμα, βρίσκουν υπόστρωμα και αναπτύσσονται κάποιοι μίκητες, οι μίκητες της καπνιάς, οι οποίοι απλά μουντζουρώνουν και λερώνουν τις φυτικές επιφάνειες, υποβαθμίζουν την ποιότητα των προϊόντων και ας πούμε περιορίζουν τη φωτοσυνθετική ικανότητα, αλλά δεν εισδίουν στους φυτικούς ιστούς. Αυτό σημαίνει καπνιά. Αλλά πιο πολλά για την καπνιά θα πούμε στα εσπεριδοειδή. Σήμερα θα ασχοληθούμε λοιπόν με το κυκλοκόνιο, ξεροβούλα σαποβούλα και όχι σαπιοβούλα όπως την γράφεται πολύ και το γλυοσπόριο. Το κυκλοκόνιο υπάρχει σε όλες τις χώρες του κόσμου όπου καλλιεργείται η ελιά και είναι διεθνώς γνωστό με την ονομασία μάτι του πουλιού ή μάτι του παγωνιού. Γιατί άραγε νομίζετε. Όταν θα δείτε τα συμπτώματα θα καταλάβετε. Υπάρχουν πολλές ασθένειες που ονομάζονται μάτι του πουλιού. Κάποιες από αυτές μπορεί να είναι και βαξιολογικής αιτίας. Αυτή λέγεται μάτι του πουλιού ή μάτι του παγωνιού. Το πρόβλημα με αυτή την ασθένεια είναι ότι δημιουργεί έντονη φιλόπτωση, οδηγεί σε έντονη φιλόπτωση. Σε περιοχές όπου υπάρχει πολύ υγρασία και υπάρχουν επικοιλίες που έχουν μια αυξημένη ευπάθεια, παραδείγματος χάρη στην Κέρκυρα, έχουμε δραματική αποφύλωση του δέντρου, η οποία οδηγεί σε ακαρπία. Μπορεί να προκαλέσει και καρπόπτωση αν η μόληση γίνει στους μίσχους των καρπών. Επίσης μπορεί να προκαλέσει και πτώση ανθαίων ή ταξιανθιών, αν πάλι έχουμε προσβολή στους μίσχους των ταξιανθιών. Άρα λοιπόν προσβάλλει τα φύλλα κυρίως, προσβάλλει ποδίσχους καρπών και σπάνια προσβάλλει και τους ίδιους τους καρπούς. Ας δούμε τα σύμπτωματά της και θα καταλάβετε γιατί ονομάζεται μάτι του πουλιού ή μάτι του παγωνιού καλύτερα. Λοιπόν και στο αγρόκτημα υπάρχει αυτή η ασθένεια, δεν ξέρω αν έχει φανεί ακόμα τη μέρα που θα πάμε την Παρασκευή, γιατί οι ανοιξιάτικες προσβολές έχουν πολύ μεγάλο χρόνο επόασης. Δηλαδή από τη στιγμή που θα γίνει η μόλινση μέχρι να δούμε το σύμπτωμα περνάει πολύ χρόνος. Μπορεί και να μη δούμε, μπορεί και να δούμε, μπορεί και να δούμε στα περσινά τα πεσμένα κάτω. Βλέπουμε λοιπόν στα φύλλα κυλίδες, έτσι, οι οποίες είναι στις περισσότερες περιπτώσεις αρκετά χαρακτηριστικές. Υπάρχουν και κάποιες άλλες περιπτώσεις σπάνιες, όπου δεν σου δίνει αυτά τα έντονα χρώματα η κυλίδα και μπερδεύεσαι, λες είναι κυκλοκόνιο, δεν είναι, μας έχει τύχει στο εργαστήριο. Λοιπόν τι έχουμε, έχουμε κυκλικές κυλίδες, σας πάρω αυτήν εδώ, οι οποίες είναι στο κέντρο σταχτιές, σταχτιές καστανές, αυτό το κέντρο αργότερα αν έχει γρασία γίνεται και βελούδινο κιόλας. Γύρω γύρω υπάρχει μια καστανή ζώνη και ακόμα μπορεί να υπάρχει και μια κίτρινη. Η κίτρινη ζώνη δεν υπάρχει πάντα. Θα σας δείξω και κάποιες άλλες φωτογραφίες. Η καπνώδης εμφάνιση των κυλίδων είναι αυτό που σας είπα πριν, ότι στο κέντρο αν έχουμε πολύ γρασία εμφανίζονται οι καρποφορίες, γι' αυτό έχουμε αυτή την κάπνα. Βλέπετε λοιπόν το σταχτιό κέντρο, καστανό περιθώριο και βλέπετε και ένα κίτρινο περιθώριο και μια μαύρη γραμμούλα και να τι μας θυμίζει. Μας θυμίζει όχι τα μάτια του παγωνιού αλλά αυτούς τους σχηματισμούς που υπάρχουν στα πούπουλα του παγωνιού που μοιάζουν με μάτια. Όπως βλέπετε δεν είναι τα ίδια χρώματα αλλά ένα χρώμα μέσα στο άλλο θυμίζει πάρα πολύ αυτούς τους σχηματισμούς γι' αυτό ονομάζεται έτσι. Εδώ βλέπετε σε μίσχους, μάλλον σε βλαστούς, βλέπετε πολύ λεπτούς βλαστούς, βλέπετε προσβολές από το κυκλοκόνιο οι οποίες είναι πολύ πιο σπάνιες σε σχέση με τα φύλλα. Τώρα τα φύλλα όταν γεμίζουν τέτοιες κυλίδες, ειδικά ας πούμε αν έχουμε μια ανοιξιάτικη προσβολή, νωρίς το καλοκαίρι όπου θα φανούν πλέον οι κυλίδες θα προκληθεί μια έντονη φιλόπτωση. Θα πέσουν τα φύλλα. Υπάρχουν περιοχές στη Χαλκιδική όπου πάμε στην πρακτική άσχηση και βλέπουμε ένα χαλί από φύλλα παισμένο εξαιτίας του κυκλοκονίου. Το παθογόνο έτη ονομάζεται σπιλόκια ολεάγκινα. Δεν έχουμε βρει στη πίση την τέλεια μορφή, αλλά οι μωριακές αναλύσεις έχουν δείξει ότι η τέλεια αυτός ο μήκητας είναι ατελής μορφή κάποιου βεντούρια. Ποιος είναι ο βεντούρια που ξέρετε? Το φουζικλάδιο της Μηλιάς. Θυμόσαστε όταν λέγαμε για το φουζικλάδιο της Μηλιάς ότι η αγενιούς του μορφή είχε παλαιότερη ονομασία σπιλόκια πόμη και σας είχα πει να θυμόσαστε αυτό το ονοματάκι. Σπιλόκια λοιπόν βλέπετε και εδώ, σπιλόκια ολεάγκινα. Ολεάγκινα, ολεάγκινεα, ολεάγκινου, υπάρχουν διάφορα συνόνια στη βιβλιογραφία. Προκαλεί εφημενή δοση και αυτή η ασθένεια και αυτός ο μήκητας όπως ακριβώς προκαλεί και το φουζικλάδιο. Τι είναι η εφημενή δοση, για θυμηθείτε να μου πείτε. Τι σημαίνει εφημενή δοση, γιατί είναι θέμα που μπορεί να πέσει και στις εξετάσεις. Λέγε μου Ιωάννη. Όχι, δεν μπορεί, εκεί του αρέσει να αναπτυχθεί. Αναπτύσσεται λοιπόν κάτω από την εφημενή δοση, προσβάλλει τα ανώτερα κύτερα, τρέφεται και προς τα έξω σπάζει την εφημενή δοση και βγάζει τους κοντούς κονηδιοφόρους του με τα κονίδιά του. Και αυτό είναι που λέμε ότι δίνει μορφή κάπνας πάνω στην κυλίδα. Καπνό διεμφάνιση ότι έχουν οι κυλίδες, είπαμε. Τώρα, αυτός ο τρόπος καρποφορίας θα μπορούσε να μας φέρει στο μυαλό ότι, ξέρω εγώ, είναι κονίδια πάνω σε έναν κονηδιοφόρο, θα τα πάρει ο αέρας, θα τα παρασύρει. Δεν είναι όμως έτσι. Χρειάζεται νερό για να ξεκολλήσουν τα κονίδια πάνω από τους κονηδιοφόρους. Άρα, λοιπόν, αυτή η ασθένεια, για να μεταδοθεί, χρειάζεται οπωσδήποτε νερό. Εσείς έχετε μάθει ότι συνήθως νερό χρειάζεται για να απελευθερωθούν τα σπόρια κάποιων μικήτων που είναι κλεισμένα μέσα σε καρπικά σωμάτια. Έτσι δεν είναι? Δεν συμβαίνει όμως πάντα έτσι. Δεν είναι κανόνας αυτό να έχει μια περίπτωση όπου τα κονίδια, για να ξεκολλήσουν από τους κονηδιοφόρους, χρειάζονται νερό. Και όχι απλά τον αέρα. Δεν παρασταίνονται με τον αέρα. Λοιπόν, μικήλιο και κονίδια υπάρχουν διαθέσιμα όλο το χρόνο. Υπάρχουν πάνω στις κυλίδες. Έτσι, είτε στις κυλίδες των φύλλων που είναι ακόμα πάνω στο δέντρο, είτε των φύλλων που είναι πεσμένα στο έδαφος. Αυτά απελευθερώνονται με τη βροχή και μεταφέρονται με τη βροχή αν θεωρήσουμε διάφορα σημεία του δέντρου από το ένα σημείο στο άλλο. Δηλαδή καθώς πέφτει βροχή, έχουν πολύ υψηλή σχετική υγρασία, τα σταγωνίδια ρέουν από το ένα σημείο του δέντρου στο άλλο και μεταφέρουν το μόνισμα. Αν έχουμε άνεμο μαζί με βροχή είναι ακόμα καλύτερα. Γιατί ο άνεμος κουβαλάει τα σταγωνίδια της βροχής σε κάποιο άλλο σημείο πέρα σε μια λίγο πιο μεγάλη απόσταση, όχι καμιά τεράστια απόσταση. Δεν γίνεται μεταφορά όπως γίνεται με τα κονιδιοσπόρια, με τα λευροσπόρια τα οποία τα παρασέρνει ο αίρας και τα πάει σε μεγάλες αποστάσεις. Όταν έχουμε άνεμο και βροχή, φεύγουμε από τα όρια του δέντρου αλλά δεν διανύονται και τεράστιες αποστάσεις. Ας πούμε μέσα στον οπωρό να έχουμε μεταφορά του μολύσματος. Άρα λοιπόν μεταφέρονται με τη βροχή ή βροχή και άνεμο ακόμα καλύτερα. Χρειάζεται όπως βλέπετε η σημασία της βροχής του νερού είναι πολύ μεγάλη γιατί χρειάζονται 2 έως 3 ημέρες βροχής ή υψηλής σχετικής υγρασίας πάνω από 95% για να έχουμε έναρξει των μολύνσιων. Καταλαβαίνετε λοιπόν σε ποιες περιοχές θα βρείτε αυτήν την ασθένεια. Οι μολύνσεις γίνονται σε ένα αρκετά μεγάλο έβρος όπως βλέπετε, 3 με 25 βαθμούς Κελσίου, αλλά η άριστη θερμοκρασία είναι αρκετά χαμηλά. Αυτό δεν μας θυμίζει λίγο τις θερμοκρασίες τις οποίες διαφοροποιείται το μολύσμα του φουζικλαδίου. Έχουμε δύο διαφοροποίηση του μολύσματος γιατί εκεί έχουμε λίγο υψηλότερες θερμοκρασίες που ευνόουν τις μολύνσεις. Εδώ έχουμε άριστη θερμοκρασία τους 12 βαθμούς Κελσίου, γι' αυτό το λόγο λέμε ότι η περίοδος επώασης του χειμώνα είναι μικρότερη. Οι συνθήκες είναι πιο ευνοϊκές, έχουμε πιο χαμηλές θερμοκρασίες το χειμώνα, γι' αυτό έχουμε και μικρότερη περίοδο επώασης. Οι μολύνσεις λοιπόν θα γίνουν στην αρχή της άνοιξης αν σκεφτούμε τις θερμοκρασίες που ευνοούν και πότε έχουμε βροχές και το φθινόπωρο αφού θα αρχίσουν οι βροχές, αφού θα αρχίσουν οι βροχές του φθινόπωρου, είμαστε περίπου και σε εκείνες τις θερμοκρασίες. Ο χρόνος επώασης το χειμώνα είναι δύο έως τρεις εβδομάδες ενώ την άνοιξη είναι πολύ περισσότερο, είναι δύο έως τρεις μήνες. Άρα λοιπόν από τις ανοιξιάτικες μολύνσεις θα δούμε τις κυλίδες το καλοκαίρι. Αυτές οι ανοιξιάτικες μολύνσεις όμως είναι πολύ σημαντικές γιατί προκαλούν φιλόπτωση μέσα στο καλοκαίρι, όπου ξέρουμε ότι εκεί αναπτύσσεται ο καρπός εκείνη την εποχή και επιπλέον γιατί δίνουν το μόλισμα για τις φθινωπωραινές μολύνσεις. Υπάρχει διαθέσιμο μόλισμα για το φθινόπωρο που έρχεται. Η αντιμετώπιση γίνεται με ψεκασμούς με χαλκούχα. Τα χαλκούχα τα προτιμούμε στην ελιά γιατί προστατεύουμε και από βακτηριολογικές προσβολές. Συγκεκριμένα έχουμε ένα βακτήριο στην ελιά, προκαλεί τον καρκίνο της ελιάς και το καταπολεμούμε με χαλκούχα. Άρα λοιπόν μπορούμε να καταπολεμήσουμε παραπάνω ασθένειες με αυτά τα σκευάσματα. Ο πρώτος ψεκασμός γίνεται το φθινόπωρο με την έναρξη των βροχών. Και μπορούμε, αν οι μολύνσεις είναι σοβαρές, να κάνουμε και ένα ψεκασμό ακόμα στο τέλος του χειμώνα, αρχές της άνοιξης. Ψεκασμοί οι οποίοι θα δείτε να εμφανίζονται και στις αγροτικές προειδοποιήσεις της Χαλκιδικής, της Καβάλλας. Σας λένε ότι εκείνη την εποχή, συγκεκριμένα, πρέπει να κάνετε ψεκασμούς για το κυκλοκόνιο. Τώρα έχουμε πολύ μεγαλύτερο πρόβλημα, όπως γίνεται, ας πούμε, στη Κέρκυρα. Μπορούμε να κάνουμε και έναν ενδιάμουσο ψεκασμό, δηλαδή το φθινόπωρο να κάνουμε δύο, και όχι μόνο έναν. Να κάνουμε έναν με την έναρξη των βροχών, να κάνουμε ένα δεύτερο ένα μήνα μετά από αυτό, και μετά να έρθουμε την άνοιξη να κάνουμε άλλον έναν. Συνήθως δεν κάνουμε παραπάνω, γιατί δεν συμφέρει στην ελιά. Και στην βιβλιογραφία, την ελληνική, λέγεται ότι μερικές φορές χρειάζεται να πλύνεις και τις ελιές. Άμα παλιότερα, ειδικότερα που χρησιμοποιούσαν βορδικάλιοπολτό και πρασινίζανε οι ελιές, θα έπρεπε να τις πλύνεις. Άρα αποφεύγουμε να κάνουμε, κάνουμε όσο δυνατό λιγότερο, όσο είναι απαραίτητοι ψεκασμοί για τον έλεγχο της ασθένειας. Και καλό θα ήταν να κοιτάξουμε και για ανθεκτικές ποικιλίες. Φαίνεται ότι η κορονέικη είναι σχετικά ανθεκτική, αλλά είναι σίγουρο ότι η λιανολιά της Κέρκυρας, η ποικιλία αμφύσης και η χοντρολιά γρινίου είναι ευπαθείς ποικιλίες. Εκεί στο Κέρκυρας, δίπλα, έπρεπε να μπει ένα κόμμα. Λοιπόν, πάμε στην επόμενη ασθένεια, ξεροβούλα και σαποβούλα. Εδώ έχουμε κυρίως προσβολή των καρπών. Ενώ με το κυκλοκόνι έχουμε κυρίως προσβολή φύλλων, εδώ έχουμε κυρίως προσβολή των καρπών. Και η προσβολή αυτή γίνεται με δύο ομορφές. Είτε σε άγουρους καρπούς, όπου είναι η προσβολή εντοπισμένη και η ασθένεια σε αυτήν την περίπτωση ονομάζεται ξεροβούλα, είτε σε όρημους καρπούς και η ασθένεια παίρνει μια άλλη πιο γενικευμένη μορφή πάνω στον καρπό και την ονομάζουμε σαποβούλα. Άρα λοιπόν είναι ασθένεια καρπών, είτε άγουρων καταλήγησε ξεροβούλα, είτε όρημων καταλήγησε σαποβούλα. Σαπίζει ο καρπός δηλαδή. Για να δούμε στην ξεροβούλα τι γίνεται. Στην ξεροβούλα έχουμε στους άγουρους καρπούς εμφάνιση μιας κυλίδας, όπου βλέπουμε στο σημείο εκείνο να καθίζει ο ιστός, βλέπετε δημιουργείται ένα βαθούλομα. Αυτό το τμήμα του καρπού φελοποιείται, ο καρπός από εκεί και πέρα συρρικνώνεται, μπορεί να μείνει πάνω στο δέντρο ή να πέσει. Ακόμα και στον αφιδατωμένο καρπό που μουμιοποιείται στη συνέχεια μπορούμε να δούμε την αρχική βούλα, την αρχική αυτή κυλίδα που μοιάζει με στάμπα. Και πάνω στις κυλίδες συμφανίζονται μαύρα στίγματα που είναι πυκνίδια. Αυτό είναι καλό να το θυμόμαστε γιατί με αυτόν τον τρόπο μπορούμε να ξεχωρίζουμε, ξέροντας ποιες είναι οι καρποφορίες, μπορούμε να ξεχωρίζουμε αυτήν την ασθένεια, τη βούλα να την πω έτσι, από το γλυοσπόριο, μία άλλη ασθένεια που θα πούμε μετά. Λοιπόν, στη σαποβούλα τώρα έχουμε μία γενικευμένη μόλινση, ξεκινάει πάλι από ένα σημείο η προσβολή, καθίζει η επιφάνεια του καρπού, εκεί δημιουργείται, ξεκινάει μία σύψη η οποία σιγά σιγά επεκτείνεται σε όλο τον καρπό, γίνεται, όλος ο καρπός λοιπόν σαπίζει, η αρχική βούλα εξακολουθεί να μένει, ο καρπός συνήθως πέθει στο έδαφος και μημιωποιείται. Επαναλαμβάνω ότι η μορφή της από βούλας εμφανίζεται σε καρπούς που είναι στην ορίμαση, ενώ η ξέρω βούλα είναι στους άγγουρους καρπούς. Φαίνεται λοιπόν ότι οι ουσίες που υπάρχουν στο καρπό εμποδίζουν την ανάπτυξη του μύκτα, γι' αυτό η μόλινση στους άγγουρους καρπούς είναι πολύ περιορισμένη. Γι' αυτό έχουμε αυτήν την τοπική προσβολή, τη δημιουργία μιας βούλας, μετά πέφτει ο καρπός, ρικνώνεται, μημιωποιείται, αφυγατώνεται. Ενώ όταν είναι όρημος λείπουν αυτές οι ανασχετικές ουσίες και μπορεί ο μύκτας να ξαπλωθήσει όλο τον καρπό. Και εδώ έχουμε και στη σαπωβούλα την εμφάνιση των μαύρων πυκνιδίων, εδώ. Και εδώ βλέπετε καρπούς που μόλις έχουν μολυνθεί. Ενώ εδώ βλέπετε παλιούς καρπούς όπου ακόμα φέρεται η βούλα, ακόμα κι αν είναι έτσι ζαρωμένη. Λοιπόν, αν θα πάμε να κοιτάξουμε στις βούλες θα δούμε μικρές πληγές. Αυτές είναι πληγές από τον νοοθέτη του Δάκου. Είναι μια στένια η οποία απαραίτητα χρειάζεται τις πληγές του Δάκου για να ξεκινήσει. Το παθογόνο αίτιο ονομάζεται καμαροσπόριου μνταλμάτικα. Η τέλεια μορφή δεν έχει βρεθεί στη φύση, φαίνεται ότι είναι μία από τριοσφέρια. Διατηρείται με πυκνίδια στους καρπούς οι οποίοι είναι είτε πάνω στο δέντρο είτε στο έδαφος. Μέσα στα πυκνίδια υπάρχουν σπόρια τα οποία όπως γνωρίζετε θα πρέπει να απελευθερωθούν με τη βοήθεια της βροχής. Άρα λοιπόν χρειάζεται η βροχή για να απελευθερωθούν τα σπόρια και από εκεί πέρα να μεταφερθούν μέσα στον ελαιόνα. Και η ευνοϊκή θερμοκρασία έχει ένα εύρος περίπου 20 με 30 βαθμούς. Γι' αυτό έχουμε και μολύνσεις μέσα στον αύριο, δηλαδή στους άγρους καρπούς. Η μολύνση γίνεται από τα ανοίγματα του δάκου απαραίτητος και για να την αντιμετωπίσουμε πρέπει να αντιμετωπίσουμε το δάκο. Η αντιμετώπιση είναι έμεση. Πάμε να δούμε και το γλυοσπόριο το οποίο διαφορετικά λέγεται και παστέλα. Έχει διάφορους ονομασίες αυτή η ασθένεια, τη λέμε και ανθράκωση, στην Κέρκυρα τη λένε και κοκαρίκι. Προσβάλλει τους όρημους καρπούς κυρίως, προσβάλλει και άλλα τμήματα του δέντρου, αλλά όσον αφορά τους καρπούς προσβάλλει τους όρημους. Άρα λοιπόν είναι μια διαφορά με τη βούλα που είδαμε προηγουμένως. Μπορεί όμως να προσβάλλει σπανιότερα τους ποδίσκους των καρπών φύλλα αλλά και κλαδίσκους. Κλαδίσκους νεαρούς μέχρι τριών ετών μπορεί να δούμε ανθράκωση εκεί πάνω. Ναι, τη λέμε και ανθράκωση. Λοιπόν, τι βλέπετε, βλέπετε μια κατάσταση η οποία σας θυμίζει τη σαποβούλα, έτσι δεν είναι. Εδώ όμως μπορεί να έχουμε έναρξη της προσβολής από διάφορα σημεία. Δεν υπάρχουν νουλές, πρώτα απ' όλα, όχι δεν υπάρχουν νουλές, αν υπάρχουν νύγματα του δάκου εννοείται ότι η προσβολή είναι πιο ραγδαία. Αλλά μπορεί να μην έχουμε καθόλου νύγματα του δάκου. Δηλαδή, σε αυτή την ασθένεια το παθογόνο μπορεί να κάνει και απευθείας διάτριση, να μολύνει από μόνο του χωρίς την παρουσία του δάκου. Τις κυλίδες θα τις δούμε να ξεκινούν πολλές φορές από το σημείο που υπάρχει ο μίσχος ή κοντά σε αυτόν ή από το άκρο του καρπού, εδώ. Γιατί νομίζετε? Γιατί εκεί μαζεύεται σταγόνα νερού, εκεί μαζεύεται υγρασία. Δεν σημαίνει ότι είναι απαραίτητη η σταγόνα του νερού, αλλά διευκολύνεται η μόλινση. Αλλά φυσικά μπορούμε να δούμε από οποιοδήποτε σημείο του καρπού να ξεκινάει η μόλινση. Και επαναλαμβάνω, εννοείται ότι αν έχουμε και νύγματα δάκου, διευκολύνεται η μόλινση. Ξεκινάει λοιπόν σαν μια κλίδα η οποία επεκτείνεται πολύ γρήγορα και προσβάλλει ολόκληρο τον καρπό. Και εδώ εμφανίζονται μαύρα στίγματα τα οποία όμως είναι ακέρβουλα, είναι κάποιες άλλες καρποφορίες αγενούς μορφής. Και τα πυκνίδια είναι καρποφορίες αγενούς μορφής, τα ακέρβουλα είναι κάποια διαφορετικά. Άρα λοιπόν πώς θα ξεχωρίσουμε τις δύο ασθένειες, θα πρέπει να δούμε τις καρποφορίες. Τα σπόρια βγαίνουν σαν μια δλιόδης μάζα η οποία έχει χρώμα πορτοκαλί και με αυτή την εμφάνιση οι Κερκυρέοι την ονομάζουν παστέλα. Εκεί έχουν πολύ μεγάλο πρόβλημα γιατί έχουν σύψει καρπών της ελιάς. Και στη συνέχεια οι καρποί αφιδατώνονται και μουμιοποιούνται και σε αυτή τη μορφή οι Κερκυρέοι πάλι τους ονομάζουν κοκαρίκι. Τον καρπό τον αφιδατωμένο, το μουμιοποιημένο. Εδώ έχετε πάλι φωτογραφίες από το δύο σπόριο, είναι οι ίδιες, λίγο πιο μεγάλες. Και εδώ είναι μια παλιά ασπρομακρή φωτογραφία από το εργαστήριο που δείχνει απλά τη συρρικνωσή του καρπού, ολόκληρος ο καρπός συρρικνομένος. Και εδώ βέβαια δεν υπάρχει μια αρχική βούλα όπου ξεκίνησε η προσβολή, είναι ένας καρπός σε όλη του την επιφάνεια ρητηδομένος και σάπιος. Το παθογόνο αίτιο ονομάζεται Coletotrichum gliosporioides, θα δείτε και σε πολλούς άλλους ξενιστές Coletotrichum gliosporioides, αλλά τα περισσότερα είναι εξειδικευμένους των ξενιστήτους. Θα δούμε και στα εσπεριδοειδή Coletotrichum και υπάρχει και σε πολλά άλλα είδη. Υπάρχει συνώνυμο αυτού Coletotrichum olivarum, διατηρείται με τα κέρβουλά τους στους καρπούς, όπως αντίστοιχα διατηρείται και η βούλα με τα πυκνίδια. Και εδώ ομοίως τα σπόρια απελευθερώνονται και μεταφέρονται με τη βοήθεια της βροχής. Η ασθένεια ευνοείται από χαμηλές περιοχές, δηλαδή περιοχές που απορρέουν νερά, που δεν μπορούν να αεριστούν καλά, δεν κυκλοφορεί καλά ο αέρας. Η διατράματοέδαφος είναι βαρύ, αυτές λοιπόν οι υγρές τοποθεσίες είναι πιο ευνοικές για την ανάπτυξη της ασθένειας. Η μόλινση, το είπαμε, γίνεται ήδη από πληγές, ήδη απευθείας. Η εμφάνιση του δάκου επιτείνει την ασθένεια. Από διάφορα σημεία του καρπού, αλλά συνήθως από το μποδίσκο ή από την κορυφή του καρπού. Οι προσβολές ιόρυμους καρπούς ξεκινούν από τέλειο Οκτωβρίου μέχρι αρχές Νοεμβρίου. Και οι μολύνσεις ξεκινούν από εκεί και έχουμε επιδημίες αργότερα Νοεμβρίο-Δεκέμβριο. Όπως βλέπετε, η άριστη θερμοκρασία είναι 25 βαθμοί. Γι' αυτό όταν έχουμε ιόρυμους καρπούς ξεκινάμε αρκετά νωρίς από το τέλος Οκτωβρίου. Και βέβαια, επειδή οι θερμοκρασίες από 10 έως 25 ευνοούν τις μολύνσεις, το 25 είναι το άριστο, σημαίνει ότι θα έχουμε πιο πολλές μολύνσεις, αλλά 10 με 25, 10 βαθμούς μπορούμε να έχουμε και αργότερα, Νοεμβρίο-Δεκέμβριο. Γι' αυτό λέμε ότι εκεί έχουμε τις επιδημίες, εκεί έχουμε πιο πολλές βροχές, πέφτει η θερμοκρασία βέβαια, αλλά και πάλι είμαστε μέσα στα όρια που ευνοούνται οι μολύνσεις. Για να αντιμετωπίσουμε την ασθένεια, εννοείται θα αποφύγουμε να εγκαταστήσουμε ελιές σε περιοχές όπου έχουμε πάρα πολύ υγρασία, σε περιοχές σαν εκείνες που είπαμε προηγουμένως. Και κάνουμε ψεκασμούς με χαλκούχα, όπως κάνουμε και για την ασθένεια του κυκλοκονίου. Ο πρώτος ψεκασμός τέλος Οκτωβρίου και ένας δεύτερος 10-15-20 μέρες αργότερα. Έχουμε λοιπόν τις ασθένειες της φιστικιάς και της καρυδιάς. Για την καρυδιά θα πούμε μία, για τη φιστικιά θα πούμε δύο. Σε ποια φιστικιά αναφερόμαστε άραγε? Στα φιστικιά Ιγίνης, που είναι ένα δέντρο, ένα δεντρόδες είδος, το οποίο, ποιος θέλει να μας πει ένα χαρακτηριστικό αυτού του είδους, έτσι εντυπωσιακό, έχει αρσενικά και θηλυκά δέντρα, έτσι. Για να έχουμε λοιπόν παραγωγή, βάζουμε συνήθως ένα αρσενικό για κάθε 8 θηλυκά. Τα αρσενικά δέντρα είναι μεγαλύτερα και ψηλότερα, τα θηλυκά είναι κοντήτερα και πιο φουντοτά. Άλλα φιστικιά που έχουμε δει στη φυτοπροστασία, στην κατεύθυνση της φυτοπροστασίας στις ασθένειες, τις μυκητολογικές, είναι ποια? Είναι οι αραχίδες, έτσι, εκεί να είναι ψυχανθή, είναι πόδι φυτά, είναι κάποια άλλα και εκεί να έχουν κάποιες ασθένειες. Εδώ έχουμε κάποιες άλλες, γιατί έχουμε δεντρόδες είδος. Λοιπόν, δύο ασθένειες θα αναφέρουμε. Η πρώτη είναι η σεπτορίαση, η οποία είναι ασθένεια φυλώματος. Και μάλιστα, μπορεί να έχουμε προσβολές στους καρπούς, αλλά σπανιότερα, σε αντίθεση με την επόμενη ασθένεια, όπου έχουμε πολύ μεγάλες προσβολές στους καρπούς και μεγάλες ζημιές. Τα αρσενικά δέντρα είναι πιο ευπαθείς στη σεπτορίαση. Να σας δείξω και κάποιες εικόνες. Εδώ, λοιπόν, βλέπετε κυλίδες μικρές. Στο αγρόκτυμα, άμα δούμε που θα πάμε την Παρασκευή, μπορεί να βρούμε και μία άλλη προσβολή, που μοιάζει πάρα πολύ, της κορίαση της φιστικιάς. Όπου κάνει ακριβώς τις ίδιες κυλίδες, αλλά πάνω σε αυτές εμφανίζει μία μαύρη κάπνα. Και αυτό την κάνει να ξεχωρείς από τη σεπτορίαση. Η σεπτορίαση, λοιπόν, δημιουργεί αυτές τις πολυάριθμενες κυλίδες και μπορεί να εμφανίσει και χλωρωτικές περιοχές. Οι κυλίδες θα κάνουν τα φύλλα να ξεραθούν και να πέσουν. Τώρα, τι υπάρχει χαρακτηριστικό σε αυτή την ασθένεια. Έχουμε εμφάνιση των σημείων, όταν έχουμε υγρασία πολύ, έχουμε εμφάνιση των σημείων πριν εμφανιστούν τα συμπτώματα. Ποια είναι τα σημεία, είναι τα πυκνίδια. Εμφανίζονται, λοιπόν, πυκνίδια πριν από την εμφάνιση των κυλίδων, μερικές φορές. Και αργότερα, που εμφανίζονται από μόνα τους. Εμφανίζονται και μετά γίνεται η νέκρωση. Ο Μίκητας, λοιπόν, έχει αναπτυχθεί, έχει αναπτύξει την καρποφορία του, όταν έχουμε αρκετή υγρασία γίνεται αυτό. Αναπτύξει την καρποφορία του, την αγενεί, και μετά νεκρώνει την περιοχή εκείνη γύρω από το σημείο στο οποίο μπήκε και εμφανίζεται και η νεκρωτική κυλίδα. Άρα, λοιπόν, στο τέλος της περιόδου, εμφανίζονται οι περισσότερες κυλίδες. Θα δούμε τις πιο πολλές κυλίδες μέσα στο καλοκαίρι. Μπορεί και να μην το δούμε αυτό, εξαρτάται τι υγρασία θα έχουμε. Και μάλιστα τα πυθύνια εμφανίζονται και στην πάνω, και στην κάτω επιφάνεια των φύλων. Εδώ πέρα έχουμε διάφορα είδη που δημιουργούν την ασθένεια, σεπτόρια πιστακιάρου, με τέλεια μορφή έναν ασκομίκητα που δημιουργεί περιθύκια. Διατηρείται, λοιπόν, με πυκνίδια είναι οι αγενείς καρποφορίες, είναι πιο εύκολο να δημιουργηθούν και υπάρχουν σίγουρα πάντα. Και μερικές φορές, αν εμφανιστεί και η τέλεια μορφή, υπάρχουν και περιθύκια στα πεσμένα φύλλα. Άρα, ποια θα είναι τα πρωτογενή μολύσματα, θα είναι είτε πυκνίδιοσπόρια, είτε τι θα βγουν μέσα από τα περιθύκια. Πείτε το. Οι ασκοί δεν κάνουν τη μόλινση. Δεν φυτεύουμε ένα μήλο για να έχουμε μια μηλιά. Δεν πάμε να φυτέψουμε το μήλο, πάμε να φυτεύουμε τα σποράκια. Άρα, λοιπόν, τις μολύνσεις την κάνουν τα ασκοσπόρια. Βέβαια, το μόλισμα που επικρατεί είναι τα πυκνιδιοσπόρια, επειδή περιθύκια δεν σχηματίζονται πάντα. Οι πρωτογενείς μολύνσεις θα γίνουν στα μέσα της άνοιξης, θα εμφανιστούν σε συνθήκες υψηλής υγρασίας πυκνίδια και αργότερα θα εμφανιστούν οι νεκροτικές κυλίδες. Εννοείται ότι ευνοούν είναι οι βροχές, για ποιον λόγο, γιατί έχουμε πυκνίδια εδώ, θα πρέπει να απελευθερωθεί το μόλισμα και να διασπαρεί. Και εφόσον έχουμε πυκνίδια να εμφανίζονται από νωρίς, θα έχουμε και αρκετές δευτερογενείς μολύνσεις. Δηλαδή στο τέλος μπορεί να δούμε τα φύλλα να είναι πλημμυρισμένα από κυλίδες. Αν ευνοούν βέβαια και οι συνθήκες από άποψη υγρασίας. Η είσοδος του παθογόνου γίνεται από τα στόματα και μπορούμε να κάνουμε ψεκασμούς τον Ιούνιο. Και αν έχουμε πολύ μεγάλη έντεση προσβολής, αφού πέσουνε τα φύλλα, μάλλον αφού συλλέξουμε τον καρπό, να πάμε στα πεσμένα φύλλα και να ψεκάσουμε έτσι, ώστε να απαλλαγούμε από τα πρωτογενεί μολύσματα. Επίσης μπορούμε να παραχώσουμε τα φύλλα για να απαλλαγούμε τα μολύσματα, επειδή πάνω σε αυτά υπάρχουν. Θες να πεις κάτι φάγη μου? Δεν υπάρχει κάτι συγκεκριμένο, υπάρχουν πάρα πολλά που μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε. Τώρα ονόματα δεν θυμάμαι, αλλά δεν είναι κάτι που χρειάζεται κάποιο εξειδικευμένο σκεύασμα. Και πάμε σε μία άλλη ασθένεια, η οποία έχει μελετηθεί ιδιαίτερα από την κυρία Κλονάρη και τον κύριο Ζάχο, τη μαύρη σύψη των νεύρων, της πιστικιάς, αλλιώς καμαροσπόριο, την έλεγαν πολύ καμαροσπόριο εδώ στην Ελλάδα, από το όνομα του Παθογόνου, η οποία είναι πιο σοβαρή από την προηγούμενη, είναι ασθένεια φυλώματος και είναι πιο σημαντική. Αυτή είναι η ασθένεια φυλώματος, είναι ασθένεια φυλώματος και συγκεκριμένα χτυπάει τα νεύρα, όπως λέει και το όνομά της, όμως είναι σοβαρή γιατί προσβάλλει τους καρπούς, με πολύ μεγάλες ζημιές, και είναι ακόμα πιο σοβαρή γιατί προσβάλλει το ξύλο στα σημεία, στα οποία διαφοροποιούνται ανθοφόροι οφθαλμοί, και επομένως, αν δεν προσέξουμε στην αντιμετώπιση, επηρεάζεται και η παραγωγή του επόμενου έτους. Το παραγωγό νέετιο είναι ο καμαροσπόριον πιστάκιε. Δείτε, λοιπόν, εδώ μια φωτογραφία. Βέβαια, πολλές φορές οι δύο ασθένειες συνηπάρχουν. Δηλαδή, θα δούμε μαυρισμένα νεύρα, θα δούμε νέκρωση του ελάσματος και θα δούμε βέβαια και κυλίδες αφοσεκτόρια, την προηγούμενη ασθένεια. Σε αυτήν την ασθένεια, όπως βλέπετε, παρατηρήστε εδώ το νεύρο, πως έχει μαυρίσει. Έχουμε λοιπόν σύψη των νεύρων και νέκρωση του ελάσματος γύρω από το σημείο στο οποίο νεκρώνονται τα νεύρα. Έχουμε δηλαδή μεγάλες περιοχές του ελάσματος που είναι νεκρές. Έτσι. Και βέβαια, αν νεκρωθεί, αν έχουμε σύψη στο κεντρικό νεύρο, τότε έχουμε πολύ μεγαλύτερη ζημιά. Έχουμε προσβολή των καρπών. Η προσβολή αυτή μπορεί να είναι είτε τοπικά, δηλαδή με κυλίδες, ή να έχουμε προσβολή μέσω του ποδίσκου, όταν ο μίκτας είναι εγκατιστημένος στο ξύλο, μέσω του ποδίσκου, οπότε έχουμε προσβολή ολόκληρης της ταξικαρπίας. Βλέπετε εδώ? Εδώ βλέπετε το κομμάτι, το κομμάτι, το κομμάτι. Οπότε έχουμε προσβολή ολόκληρης της ταξικαρπίας. Βλέπετε εδώ? Εδώ βλέπετε το φύλλο να έχει μια περιοχή νεκρωμένη. Εδώ βλέπετε και χυλίδες που προφανώς είναι αποσεπτόρια. Εδώ πάλι βλέπετε περιοχή του ελάσματος νεκρωμένη από το καμαροσπόριο. Και βλέπετε ολόκληρο το τσαμπί να έχει νεκρωθεί. Καταστρέφεται όλη η ταξικαρπία. Οι καρπί αποκτούν διάφορους χρωματισμούς και στο τέλος φυσικά νεκρώνονται, δεν υπάρχει καθόλου ενδοκάρπιο, αχρηστεύονται τελείως. Το χειρότερο είναι ότι η προσβολή περνάει μέσα στο ξύλο και ξεραίνεται το κορυφαίο μέρος του βλαστού εκεί που θα μας καρποφορούσε την επόμενη χρονιά, οπότε έχουμε επίπτωση και στην καρποφορία του επόμενου έτους, αν δεν προσέξουμε και δεν καθαρίσουμε καλά αυτά τα σημεία. Έχουμε και δύο νησού παθογόνου και επιπλέον μεταφορά τους στα κατώτερα σημεία μέσα στο ξύλο μπορούμε να δούμε και μεγάλα κλαδιά να ξεραίνονται μέχρι το σταύρωμα, μέχρι εκεί δηλαδή που ξεκινούν τα κλαδιά από τον κορμό. Εδώ είναι ένα τμήμα από ένα μεγάλο κλαδί που μας είχαν φέρει στο εργαστήριο από κάποια δέντρα στη Λάρισα. Άρα λοιπόν η ασθένεια χτυπάει και το ξύλο. Διατηρείται με πυκνίδια στους κλαδίσκους και στους καρπούς και εδώ έχουμε λοιπόν πυκνίδια όπως και την προηγούμενη ασθένεια. Οι πρωτολινείς μολύνσεις γίνονται την άνοιξη από την ιδιοσπόρια και ευνοεί πολύ ο υγρός καιρός ακριβώς με τον ίδιο τρόπο που ευνοεί και τη σεπτόρια. Η μολύνση μπορεί να γίνει από πληγές ή απευθείας και πρέπει να αφαιρούμε επιμελώς και να καταστρέφουμε τα προσδεδημένα κλαδάκια. Στη Χαλκιδική έχουμε δει φυτίες οι οποίες εγκαταλείπονται γιατί καταστρέφονται σιγά σιγά από το καμαροσπόριο και όταν συστήνεται στους παραγωγούς να αφαιρέσουν αυτά τα ξερά κλαδάκια λένε ότι δεν τους συμφέρει γιατί είναι πολύ λεπτή αυτή η εργασία. Θα πρέπει να έχουν κατάλληλο προσωπικό που να μπορεί να αναγνωρίσει τα σημεία εκείνα τα οποία είναι προσβεβλημένα και να κάτσει ένα-ένα να τα αφαιρέσει. Και αυτό είναι δαπανηρό, γι' αυτό πολλοί τα εγκατέλειψαν και έχουν ζημιά. Εγκαταλείπουν τελείως την καλλιέργεια δηλαδή. Επίσης οι ψεκασμοί που κάνουμε για την προηγούμενη ασθένεια φαίνεται να βοηθούνε αλλά είναι πολύ σημαντικό το πρώτο μέτρο, δηλαδή η αφαίρεση των προσβεβλημένων. Εδώ βλέπετε, όπως είπαμε και πριν, ότι οι δύο ασθένειες αρκετές φορές υπάρχουν. Βλέπετε τα μαύρα νεύρα, εδώ το κεντρικό νεύρο που έχει μαυρίσει, εδώ κάποια άλλα και βλέπετε και πολλοί άρθροι με σκυλίδες οι οποίες οφείλονται στη σεπτόρια. Και να δούμε και μία ασθένεια της καρυδιάς, έχουμε βάλει τον τίτλο ασθένειες της καρυδιάς, αλλά θα αναφερθούμε μόνο σε μία, την μαρσονίνα, η οποία προσβάλλει φύλλα, καρπούς και βλαστούς. Την βλέπουμε τα καλοκαίρια πολύ πάνω στα φύλλα, αλλά μπορεί να έχουμε και προσβολές πάνω σε καρπούς. Εδώ, στην περιοχή της Θεσσαλονίκης, υπάρχει ένα βακτήριο το οποίο προσβάλλει τους καρπούς και πολλές φορές μπορεί να μπερδευτούμε, γιατί τα συμπτώματα είναι πανωμοιότυπα. Στα φύλλα, λοιπόν, θα δούμε κυλίδες νεκρωτικές, στρογγυλές, οι οποίες εμφανίζονται είτε κατά μήκος των νεύρων, είτε ακόμη στην περιφέρεια του ελάσματος μπορεί να έχουμε, γιατί στα σημεία αυτά μαζεύεται η γρασία, όπως γνωρίζετε. Και επίσης μπορεί να έχουμε και στους βλαστούς κυλίδες επιμήκης, οι οποίες μετατρέπονται σε μικρά έλκη. Τώρα, πάνω στις κυλίδες αυτές μπορεί να δούμε μαύρα στίγματα, τα οποία είναι ακέρβουλα. Εδώ δηλαδή, αυτά είναι οι αγενείς καρποφορίες, είναι ακέρβουλα που περιέχουν σπόρια. Στους καρπούς μπορεί να δούμε κυλίδες στις οποίες ξεκινάει η ψήψη, η οποία μπορεί να φτάσει πολύ βαθιά και να καταστρέψει και το ενδοσπέρμιο, να μην αναπτυχθεί δηλαδή καθόλου. Αυτά είναι οι εικόνες από την μαρσονίνα πάνω σε καρπούς. Το παθογόνο είναι ένας ασκομίκητας, ογγνομόνια λεπτόστυλα, ο οποίος δημιουργεί περιθύκια στα πεσμένα φύλλα. Η ατελείωση του μορφή είναι η μαρσονίνα γιουγκλάντης και δημιουργεί τα ακέρβουλα. Από το όνομα αυτό, σαν τελώς μορφή, έχουμε και το όνομα της ασθένειας μαρσονίνα. Μερικές φορές μπορείτε να το δείτε και με ένα S γραμμένο. Οι πρωτογενείς μολύνσεις λοιπόν, εφόσον έχουμε και περιθύκια, θα γίνουν από ασκοσπόρια ή θα γίνουν από μικίλιο που διαχυμάζει στα έλκη. Είπαμε, στους γλαστούς έχουμε κυλίδες οι οποίες μετατρέπονται σε έλκη. Όσες ασθένειες είδαμε αυτό το φαινόμενο, βλέπουμε ότι αυτό είναι ένα θαυμάσιο σημείο, μια θαυμάσια θέση για να διαχυμάσει ο μύκτας με πολύ απλά όργανα, με το μικίλιο του. Επομένως και από εκεί μπορεί να ξεκινήσουν οι πρωτογενείς μολύνσεις. Και εφόσον υπάρχουν περιθύκια, να έχουμε και ασκοσπόρια. Οι δευτερογενείς μολύνσεις γίνονται με κονίδια που βγαίνουν από τα ακέρβουλα και η αντιμετώπιση γίνεται με παράχωμα των φύλλων και καταστροφή των ελκών. Και αν είναι απαραίτητο μπορούμε να κάνουμε ψεκασμούς λίγο πριν από την έκπτυξη των φύλλων ή και αργότερα αν αυτό είναι δυνατό, γιατί θα πρέπει να ζυγίζουμε το κόστος από την ωφέλειά μας και επιπλέον οι καρδιές όπως ξέρετε σε κάποιες περιπτώσεις τεράστια δέντρα και ίσως δεν είναι τόσο εύκολο να εφαρμόσουμε ψεκασμούς. Γι' αυτό λέμε, εφόσον είναι δυνατό. |
