| Συμπτώματα της ασθένειας, αίτιο-παθογόνο, καταπολέμηση: Σήμερα λοιπόν θα μιλήσουμε για τις ύψεις λαιμού, που είναι κάποιες ασθένειες που θυμίζουν πάρα πολύ τις ύψηριζίες, γι' αυτό πρέπει να προσέξουμε να μάθουμε πώς μπορούμε να τις ξεχωρίζουμε από τις ύψηριζίες. Και ρωτώ, τα φυτά έχουν λαιμό? Ναι, ακούστηκε από εδώ. Και ποιος είναι ο λαιμός των φυτών? Λέγοτες Βάση, τι εννοείς? Είναι η περιοχή του φυτού που είναι κοντά στη γραμμή του Εδάκους, λίγο πιο πάνω, λίγο πιο κάτω. Αυτή είναι η περιοχή του λαιμού, όπου στα αγγλικά λέγεται πόδι. Εκεί το λένε foot ή corona ή crown. Οπότε ή collar. Τις αντίστοιχες ασθένειες στα αγγλικά θα τις βρείτε με το όνομα foot rot, collar rot, crown rot. Εντάξει, ενόηση ψηριζία είναι root rot, είναι πιο εύκολη. Κάποτε ήταν ένας σπιτιτής εδώ, Κύπριος μάλιστα, πάρα πολύ καλός σπιτιτής, ο οποίος μετά από την κάθε διάλεξη πήγαινε στο σπίτι του, κρατούσε σημειώσεις και πήγαινε στο σπίτι του και έψαχνε στο ίντερνετ με λέξεις κυρία τέτοιες, τέτοιες λέξεις κυρία και στο τέλος είχε κάνει ένα ωραίο πακέτο σημειώσεων με τις διαλέξεις σε περίληψη, με εικόνες, γιατί φυσικά τις πιο πολλές εικόνες μπορείς να τις βρεις με αγγλικές λέξεις κλειδιά. Μαριάρα, γιατί είσαι εκεί πέρα, κύπριο, είσαι πίσω μου, θα είσαι μονίμος πίσω μου. Πρέπει να κάσετε λίγο πιο πέρα, πιο πίσω. Οπότε έφτιαξε ένα πολύ ωραίο πακέτο σημειώσεων, το οποίο του το ζήτησα και το κράτησα και έγινε να το δίνω σε κάποια παιδιά, κάποιους απόφητους από την Αλονδαπή, που μέσω doatap προσπαθούνε να αναγνωρίσουν το πτυχίο τους. Οι σημειώσεις δεν είναι σταγγελικά, θέλω να πω ότι βάζοντας λέξεις κλειδιά και εσείς μπορείτε να γυρίσετε στο σπίτι σας και να κάνετε τις προσωπικές σας σημειώσεις. Και αυτό βοηθάει στο να μαθαίνετε πιο εύκολα το μάθημα. Πάρα να διαβάζετε τις έτοιμες, εντάξει. Λοιπόν, σήμερα θα ασχοληθούμε με τις ύψεις λεμού, οι οποίες, όπως και οι συψηριζίες, είναι ασθένειες με πάρα πολλούς ξενιστές, πλήτουν όλα τα δενδρόδη, και τα αϊφαλή και τα φιλοβόλα, αναφέρονται και στο αμπέλι, αλλά δεν δημιουργούν συνήθως πρόβλημα στο αμπέλι, παρά μόνο σε εξαιρετικές περιπτώσεις. Λοιπόν, είναι ασθένειες που θα τις βρούμε σε όλα τα δέντρα. Στην χώρα μας αναφέρονται σημαντικές ζημιές σε μηλιές, σε φουντουκιά και στα εσπεριδοειδή, όπου έχουμε ένα ιδιαίτερο όνομα στην ασθένεια, είναι μια από τις κομιώσεις των εσπεριδοειδών, υπάρχουν πολλές κομιώσεις των εσπεριδοειδών. Η αντίστοιχη λοιπόν ασθένεια στα εσπεριδοειδή ονομάζεται κομίωση του κορμού, γιατί έχουμε και άλλες κομιώσεις με άλλα ονόματα. Ενώ στην καστανιά ονομάζεται μελάνωση και στα πυρινόκαρπα, που είναι ιδιαίτερα δραματικά ασθένεια, ονομάζεται πολλές φορές με το γενικό όρο αποπληξία, αλλά η αποπληξία των πυρινοκάρπων μπορεί να είναι από πάρα πολλά αίδια και όχι μόνο από τη σύψη του λαιμού. Οι προσβολές γίνονται στην περιοχή του λαιμού, από την περιοχή του λαιμού ξεκινάει η προσβολή, επεκτείνεται όμως τις ρίζες στον κορμό και μπορούμε να δούμε και προσβεβλημένους κλάδους ψηλότερα και θα εξηγήσουμε πώς γίνεται αυτό. Επίσης έχουμε προσβολές σε καρπούς. Είναι μια εδαφωγενής ασθένεια και συνεπώς θα περιμένουμε να δούμε τα ίδια συμπτώματα στο ένα αέριο μέρος, στην κόμμη του φυτού δηλαδή, όπως είδαμε και στη συψηριζία. Έτσι δεν είναι, τα οποία τα αναφέραμε στις δύο συψηριζίες και τα αναφέρουμε πάλι και τώρα. Τι βλέπουμε εδώ πέρα σε αυτήν την εικόνα. Θα μπορούσε να είναι η συψηριζία, έτσι δεν είναι. Έχει τίποτα χαρακτηριστικό. Έχουμε ανάσχεση της ανάπτυξης. Βλέπουμε ότι αυτά εδώ είναι καθυστερημένα, αυτό εδώ είναι καθυστερημένο σε σχέση με τα πίσω. Αυτό εδώ είναι σε ακόμα χειρότερη κατάσταση, έτσι δεν είναι. Είναι μαραμένο, είναι τα φύλλα του κίτρινα και αυτό εδώ αν το συγκρίνουμε με τα διπλανά σαν να φαίνεται ότι έχει μία ελαφρία χλώρωση, έτσι δεν είναι. Μοιάζει κάπως. Όταν παρατηρήσεις κάτι τέτοιο στον αγρό δεν μπορείς να ξέρεις αν είναι στη ψηριζία ή αν είναι στη ψηλεμού. Η αδρομήκωση. Μπράβο Κυριάκο, αλλά είναι λίγο νωρίς να μιλούμε για αδρομικώσεις. Άρα λοιπόν θα παρατηρήσουμε στη κόμμη τα τυπικά συμπτώματα των εδαφογενών ασθενειών. Τώρα εγώ γιατί τα λέω και τα ξαναμασάω κάθε φορά για να τα μαθαίνετε και γιατί πολλές φορές οι ερωτήματα στις εξετάσεις περιγράφονται αυτά τα συμπτώματα. Σας τα περιγράφω σε ένα θέμα και σας ζητάω να κάνετε διάγνωση. Δίνοντας και κάποιες λέξεις κλειδιά βέβαια που θα παραπέμουν σε κάτι πιο ιδιαίτερο, σε κάποιο άλλο πιο χαρακτηριστικό σύμπτωμα. Λοιπόν, εδώ πέρα βλέπουμε πάλι συμπτώματα που θα μπορούσαμε να είχαμε δει και στη ψηριζία. Δηλαδή, εδώ σε αυτή τη γραμμή ένα δέντρο φαινομηνικά υγιές, δίπλα ένα το οποίο είναι με καθυστερημένη ανάπτυξη σε σύγκριση με αυτό και πιο χρωπράσινο φύλλομα, πάρα δίπλα ένα ακόμα μικρότερο και πιο κάτω μια σειρά αποξερά. Δηλαδή, εδώ πέρα έχουμε μια έντονη καρπόπτωση. Αυτά τα συμπτώματα, επαναλαμβάνω, δεν χαρακτηρίζουν κάτι. Δεν μπορούμε να πούμε ότι είναι σιψιλεμού και εδώ πέρα έχουμε κάτι. Θέλω να μου πει κάποιος πώς θα ονομάζαμε αυτήν την κατάσταση, αυτήν την εμφάνιση ενός νεαρού ξερού. Ωραία! Και τώρα θα πάμε να δούμε ποια είναι αυτά τα ξεχωριστά συμπτώματα, τα οποία θα μας κάνουν να υποψιαστούμε τη σιψιλεμού, ότι είναι δηλαδή σιψιλεμού και όχι στη ψηριζία. Λοιπόν, τι παρατηρείτε εδώ πέρα. Εδώ είναι το φυσιολογικό χρώμα του κορμού. Εδώ πέρα έχουμε μια περιοχή, η οποία είναι σαν να την έχεις βρέξει. Έχει έναν ελαφρό μεταχρωματισμό έτσι προς το σκουρότερο. Είναι σαν να το έχεις βρέξει και παραπάνω έχει πιο σκούρο μεταχρωματισμό. Επίσης, ειδικά εδώ, σε αυτό το σημείο, φαίνεται σαν αυτή η περιοχή που έχει το μεταχρωματισμό να είναι καθισμένη, σαν να είναι επίπεδη. Φαίνεται ή όχι. Φαίνεται. Όχι έτσι και έτσι, ποιος το είπε, η Φαναγιώτα. Φαίνεται πάρα πολύ ωραία. Λοιπόν, άρα εκείνο που θα μας κάνει να αρχίσουμε να υποψιαζόμαστε ότι είναι σιψιλεμού, είναι αυτή η περιοχή κοντά στο λαιμό, όπου θα δούμε κάτι σαν κυλίδα βυθισμένη και υγρή. Καθισμένη και υγρή. Πρώτα θα δούμε το υγρή, αργότερα θα δούμε το καθισμένη, δηλαδή να είναι έτσι επίπεδη. Και στην αρχή θα έχουμε έναν ελαφρό μεταχρωματισμό, όπως βλέπετε εδώ κάτω. Όχι τόσο όπως είναι εκεί πάνω. Εκείνο εκεί πάνω είναι προχωρημένο. Εντάξει. Άρα λοιπόν μια κυλίδα υγρή και καθισμένη ελαφρά μεταχρωματισμένη στην περιοχή του λαιμού. Από εκεί πέρα σε εκείνο το σημείο σιγά σιγά θα αρχίσουν να γίνονται ρογουμές. Ήδη διακρίνεται εδώ πέρα κάποιες ρογουμές. Έτσι δεν υπανοιόντα φαίνεται. Ωραία. Ρογουμές θα δημιουργηθούν λοιπόν σε αυτή την περιοχή, όπου αν το είδος το οποίο έχει προσβληθεί είναι εκραϊκόμη, όπως είναι τα πυρινόκαρπα, όπως είναι τα δασικά, όπως είναι η φιστικιά, θα έχουμε και εκραϊκόμη, όπως επίσης και στα εσπεριδοειδή, γι' αυτό λέγεται και κομίωση. Στα μελοειδή δεν εκραϊκόμη κανένα είδος, οπότε θα έχουμε μια εξίδρωση, δηλαδή σαν να υπάρχει μια περίσσια υγρασίας σε εκείνο το σημείο. Και εδώ πέρα βλέπετε μια πολύ ωραία φωτογραφία, όπου φαίνεται ξεκάθαρα ότι εκραϊκόμη, φαίνεται και ο μεταχρωματισμός εκείνης της περιοχής, είναι μια ωραία φωτογραφία από μια σύψη λαιμού. Κάτι τέτοιο δεν βλέπουμε στην συψηριζία, έτσι δεν είναι? Εξωτερικά τουλάχιστον, εξωτερικά δεν βλέπουμε κάποιο μεταχρωματισμό, ναι, ακούω. Σε τι ηλικίες μπορεί να εκδηλωθεί αυτό? Σε ποιες ηλικίες μπορεί να εκδηλωθεί μια συψηριζία? Σε οποιαδήποτε, το ίδιο ισχύει και εδώ πέρα. Δηλαδή έχουμε καταστάσεις όπως και στη συψηριζία. Στα νεαρά μπορεί να έχουμε μια αποπληξία ταχύτατη. Στα μεγαλύτερη ηλικία θα ξεκινήσει η σάνημη πληγία και κάποια στιγμή θα γίνει αποπληξία. Το ίδιο πράγμα. Τα νεαρά είναι φυσικά πιο εμπέστητα γιατί είναι πάρα πολύ μικρά, δηλαδή θα πρέπει η σύψη να καλύψει μια πολύ μικρότερη περιοχή, άρα μπορεί να το κάνει σε μικρότερο χρόνο. Γι' αυτό και έχουμε αποπληξίες στα νεαρά. Εδώ πέρα, όπως βλέπετε, μας δείχνει μια εικόνα παρόμοια με την προηγούμενη. Βλέπουμε την περιοχή στο λαιμό που είναι σαν δρεγμένη. Βλέπουμε τις ρογμές και βλέπουμε να εκραίει και μια γυαλιεστερή μάζα από εκεί. Προφανώς είναι κόμι. Και υπάρχει και η κάτω η φωτογραφιούλα στην οποία μας έχουν αποκαλύψει το κάμβιο. Άρα, λοιπόν, αν θα πάρουμε ένα μαχαίρι και θα σηκώσουμε το φυό, θα δούμε από κάτω με το χρωματισμό του κάμβιου. Τώρα, μεταχρωματισμός του κάμβιου μας θα μπερδεύει λίγο τα πράγματα. Στης υψηριζία τι είχαμε δει, αν σηκώσουμε το φυό. Ήχαμε δει αρχικά ξηρή σύψη που σε κάποια φάση αργότερα μπορεί να έβγει κάποια μικυλιακή πλάκα. Και εκεί είχαμε, λοιπόν, έναν καστανό μεταχρωματισμό που μπορούσε να επεκτείνεται και σε κάποιο ύψος. Και εδώ βλέπουμε κάτι αντίστοιχο. Τώρα θα σας πω κάποια μυστικά για να υποψιαζόσαστε πότε είναι φυτόφθορα. Είπα ήδη το όνομα του Παθογόνου. Πότε είναι, λοιπόν, στη Υψηλεμού και πότε είναι στη Ψηριζία. Εδώ πέρα, βέβαια, αυτή η εικόνα μας δείχνει έναν έντονα καστανό μεταχρωματισμό. Στα πρώτα στάδια δεν είναι έτσι. Στα πρώτα στάδια ο μεταχρωματισμός αυτός είναι πιο απαλός. Έχουμε ελαφρό μεταχρωματισμό. Κάπου παρακάτω θα δείτε μια τέτοια κατάσταση, μια τέτοια σύψη που είναι πιο ψηλά στα κλαδιά. Το αποτέλεσμα, λοιπόν, αυτής της βλάβης είναι να δημιουργηθεί η μυπληγία. Όπως καταλαβαίνετε αυτό το δέντρο, έτσι όπως είναι, αν έχει υποστεί την προσβολή μόνο από αυτή την πλευρά, το αντίστοιχο κομμάτι στην κόμι, ο αντίστοιχος κλάδος, θα παρουσιάσει τα συμπτώματα τα γενικευμένα που λέγαμε προηγουμένως και που δείχναμε. Δηλαδή τις χλωρώσεις, την ανάσχεση της ανάπτυξης, εδώ θα δούμε ότι έχουμε και νεκρό σοφθαλμό, κίτρινισμα φύλλων, ξύρανση και ούτω καθεξής. Άρα, λοιπόν, έτσι μπορούμε να έχουμε η μυπληγία. Και σας ξαναδείχνω μια φωτογραφία που είχα δείξει στην εισαγωγή, στις αδαπφογενείς ασθένειες. Εδώ είναι μια φουντουκιά. Είναι μια σεστάδα φουντουκιάς από το αγρόκτημα, από το κομμάτι το οποίο είναι κοντά στο καζίνο. Πιστεύω ότι δεν υπάρχει πια, γιατί υπήρχε τότε, όταν ήμουν εγώ φοιτήτρια, και για πολύ καιρό είχε εγκαταλειφθεί εκείνο το κομμάτι. Και μάλιστα τότε εκείνο το κομμάτι το αφήναμε στο έλεος του Θεού, να υποστεί όλες τις μολύμσεις. Ήταν το κομμάτι της φυτοπροστασίας, οπότε εκεί πέρα πηγαίναμε το καλοκαίρι στην πρακτική άσκηση και τα βλέπαμε όλα. Και υπήρχαν χαρακτηριστικές περιοχές μέσα σε εκείνο το κομμάτι, κάποιες κυλίδες, όπου πάντοτε βρίσκαμε φυτόφθορα. Πεθαίνανε τα δέντρα, τα αντικαθιστούσαμε, τα αντικαθιστούσαν οι φυτοκόμοι, έτσι ώστε μεγαλώντας να ξαναρωστήσουν και να τα δούμε εμείς. Αυτές οι φουτουκιές λοιπόν είναι από εκεί, και όπως βλέπετε η φουτουκιά είναι ένα στάνος με πολλούς κορμούς, αυτή η πλευρά έχει ξεραθεί τελείως. Εδώ βλέπετε συμπτώματα χλώρωσης, παραδίπλα είναι τα αφαινομενικά υγεία θα τα λέγαμε και παρακάτω τα υγεία. Και εδώ έχουμε μια ημιπληγία. Για να δούμε και άλλες εικόνες από το μεταχρωματισμό του καμφίου. Αυτό βέβαια εννοείται ότι για να το δούμε δεν θα μας κάνει να το υποψιαστούμε αυτή η περιοχή που μοιάζει σαν βρεγμένη, δεν γίνεται να το δούμε αν δεν πάρουμε το μαχαίρι μας να κόψουμε. Κι αυτό δεν θα φοβηθείτε να το κάνετε αν σας καλέσει κάποιος τον οπωρόνα του και σας δείξει κάποια δέντρα με αυτό το σύμπτωμα, δηλαδή θα φοβηθείτε μην του τα χαλάσετε, υποχρωτικά θα πρέπει κάποια να τα ανοίξετε. Όπως επίσης και στις υψηριζίες αντίστοιχα πρέπει να αποκαλύψουμε τις ρίζες για να δούμε τα συμπτώματα και τα σημεία. Και εδώ βλέπουμε τη σύψη στο κάμπιο η οποία προχωράει και σε βάθος και όπως βλέπετε παρόλο που λέγεται σύψη Λεμού έχει επεκταθεί σε αρκετό ύψος από το έδαφος, κάτι αντίστοιχο όμως συμβαίνει και με τις ψηριζίες που μπορούμε να έχουμε σε ένα αρκετά μεγάλο ύψος του κορμού σύψη. Εδώ όμως αυτή είναι μια καταπληκτική φωτογραφία που δείχνει τη χαρακτηριστική νέκρωση που κάνει η φυτόφθορα η σύψη Λεμού. Αυτές εδώ είναι οι εγκολπώσεις που βλέπετε τον ασθενή εις το να ισχωρεί μέσα στον υγιή και τον υγιή αντίστοιχα να ισχωρεί μέσα στον ασθενή. Είναι οι λεγούμενες γλώσσες όπως μας τις έλεγε η κυρία Κλονάρη, οι γλώσσες που δημιουργεί η φυτόφθορα στα δέντρα. Αυτό αν το δούμε θα υποψιαστούμε περισσότερο ο φυτόφθορα έχει εμπειρικά παράσει ψηριζία χωρίς να είναι κάτι απόλυτο. Παρακαλώ. Λοιπόν, θα πάρεις εσύ την πρωτοβουλία να ανοίξεις το φυλλό με το μαχαίρι σου, έτσι. Αν θα το δεις ότι είναι υγιές, αμφιβάλλω βέβαια γιατί αν θα έχεις τα συμπτώματα αυτά σίγουρα θα έχεις κάποια βλάβη, θα πρέπει να το καλύψεις μετά. Δεν θα του βάλεις κάποια λιφή πληγών. Τώρα, αν θα το βρεις άλωστο, θα το πρέπει να πάρεις στα μέτρα σου, γιατί είναι ήδη άλωστο, τα οποία θα πούμε μετά, έτσι. Θα πάρεις στα μέτρα σου εννοώ για την αρρώστια την οποία θα βρεις. Ωραία. Εδώ βλέπουμε πάλι με το χρωματισμό του καμβίου κάτω στο λαιμό, σε ένα μεγάλο δέντρο, μεγάλης ηλικίας δέντρο. Και εδώ το βλέπετε πιο ψηλά, βλέπετε εδώ στα βρώνια, εδώ είναι που ξεκινάνε οι κλάδοι, είναι ο κορμός και βλέπουμε αρκετά ψηλά στον κορμό της ύψη, η οποία είναι και σκοτεινότερη σε σχέση με τις προηγούμενες φωτογραφίες, πιο σκούρη δηλαδή. Εκείνο που πολλές φορές συμβαίνει και το έχουμε δει και στο εργαστήριο από δείγματα που φέρνετε εσείς όταν αποφυτήσετε ή πριν αποφυτήσετε, είναι ότι σε εμβολιασμένα δέντρα μπορεί να δεις το εμβόλιο, το υποκείμενο μάλλον να είναι άθηκτο, να μην έχει υποστεί η ύψη και η ύψη να υπάρχει από πάνω στο υποκείμενο. Και το βιβλίο που θα πάρετε για να διαβάσετε γι'αυτό το μάθημα έχει μια πολύ ωραία φωτογραφία από μια βρυκοκιά, όπου το υποκείμενο είναι άθηκτο και το εμβόλιο έχει ασθενήσει. Μπορεί να συμβεί αυτό. Ωραία, άλλα χαρακτηριστικά συμπτώματα τα έχω γραμμένα και μετά θα δούμε για κάποια από αυτά φωτογραφίες. Για την έντονη μυρωδιά ζύμωσης δεν μπορούμε να δείξουμε φωτογραφίες, αλλά ποιος θα μου πει που ξανακούσαμε για μυρωδιά ζύμωσης. Έτσι το λέει, η μυρωδιά ζύμωσης είναι ο πνεύματος ή βούρκου. Στις υψηριζίες είχαμε κάποιες μυρωδιές, τις θυμόσαστε. Μαρία, για πες μας. Μανιταριού είχαμε στους δύο βασιλιομύκητες, στον αρμιλάρια φυσικά, έντονη μυρωδιά μανιταριού είχαμε και στη τσελατίνα της ελιάς. Ωραία. Στη Ροσεγίνια τι είχαμε πει? Λέγε η Ρο. Είπαμε μυρωδιά από σύνθεσης, δηλαδή το ίδιο πράγμα. Ζύμωσης, ξυνήλας, είναι ο πνεύματος που λέει ο Κωνσταντίνος. Και εδώ έχουμε μια αντίστοιχη μυρωδιά ζύμωσης. Εντάξει, δεν είναι τόσο φανερό σύμπτωμα αυτό, αλλά είναι κάτι το οποίο είναι όμοιο και στη μία ασθένεια και στην άλλη. Έντονη λοιπόν μυρωδιά ζύμωσης. Επίσης μπορούμε να παρατηρήσουμε νέκρωση οφθαλμών την άνοιξη σε δέντρα τα οποία δεν είναι νεκρά από την προηγούμενη περίοδο, δηλαδή κάποιοι οφθαλμοί δεν θα πετάξουνε καθόλου, δεν θα βλαστήσουνε. Νέκρωση λοιπόν οφθαλμών την άνοιξη, πρόωρη πτώση των φύλων, πότε αν έχουμε ένα άρρωστο δέντρο το οποίο θα επιβιώσει μέσα στο καλοκαίρι στις περιόδους όπου έχει πολύ μεγάλη ανάγκη από νερό, όταν θα φτάσει το φθινόπωρο θα ρίξει τα φύλλα του πρόωρα. Αυτό εννοούμε πρόωρη πτώση των φύλων, δηλαδή περίπου την εποχή που πέφτουνε αλλά νωρίτερα. Στα μυλοειδή χαρακτηριστικά εμφανίζονται τα φύλλα του ασθενού σφιτού με κοκκινομπρούντσινο χρώμα. Επίσης έχουμε μικροκαρπία, πρόωρη ορήμανση των καρπών ή οι καρπί μαρένονται, πέφτουνε πριν να ορυμάσουνε. Αυτό βέβαια δεν είναι και τόσο ιδιαίτερο σύμπτωμα για τη φυτόφθορια, για τη σύψη του λαιμού, το έχουμε και στις υψηριζίες. Απλώς εδώ εμφανίζεται πιο έντονα. Και είναι χαρακτηριστική η σύψη των καρπών στις ποδιές. Ποιες είναι οι ποδιές? Αμαλία είπαμε, σε λένε σε. Άλλαξε στέση για να με μπερδέψεις. Εκριβώς. Ειρήνη, ήθελες να πεις κάτι. Ποιες είναι οι ποδιές, παιδιά? Είναι κάποια κλαδιά που είναι βαριά ή τέλος πάντων η κορμή των δέντρων είναι κοντήτερη. Και αυτά τα κλαδιά είναι τα κάτω κλαδιά, τα οποία όχι ακουμπούνε, πλησιάζουν προς το έδαφος. Ειδικά στα εσπεριδοειδή σχεδόν ακουμπάνε πάνω στο έδαφος. Οι ποδιές λοιπόν είναι τα κάτω κλαδιά και έχουμε κίνδυνο να μας απήσουνε οι καρπί όταν είναι πολύ χαμηλά, πολύ χαμηλές οι ποδιές. Εκεί λοιπόν παρατηρείται η σύψη καρπών. Θα εξηγήσουμε στη συνέχεια γιατί συμβαίνει αυτό το πράγμα. Και ας δούμε λοιπόν λίγες φωτογραφίες ακόμα. Η άφθονη καρποφορία με μικρούς καρπούς στα μυλοειδή, ενώ η άλλη εικόνα μας δείχνει το κοκκινομπρούτσινο χρώμα των φύλων στα μυλοειδή. Πότε μπορεί να εμφανιστεί η αποπληξία. Έχουμε δύο εποχές όπου εμφανίζεται η αποπληξία. Ιδιαίτερα αυτό έχει παρατηρηθεί στα πυρινόκαρπα. Η πρώτη μπορεί να συμβεί στο τέλος της άνοιξης. Είναι μια πρώιμη εμφάνιση του ασθένειας. Αυτό όμως δεν σημαίνει ότι ασθένησε φέτος το φυτό μας, έχει ασθενήσει από πέρυσι. Επομένως την επόμενη άνοιξη δεν πετάνε τα μάτια. Έχουμε μειωμένη έκτηξη των οφθαλμών ή μηδενική. Από αυτούς τους οφθαλμούς που θα βλαστήσουνε βλαστή που θα είναι καθεκτική, χλωροδική και θα έχουμε την αποξύναση του δέντρου μέχρι τον Ιούνιο. Και μετά μπορεί να έχουμε το καλοκαίρι, την εμφάνιση της αποπληξίας, που την ονομάζουμε ώψιμη προσβολή, η οποία ξεκινάει με τον κλασικό τρόπο, όπως ξέρετε, δηλαδή ξεκινάει με τη χλώρωση των φύλων, με το μαρασμό τους και μετά απότομος μαρασμός και θάνατος του φυτού, όταν θα είμαστε στο peak των υψηλών θερμοκρασιών μέσα στο καλοκαίρι. Και φυσικά καταλαβαίνετε για ποιο λόγο γίνεται αυτό, έτσι δεν είναι, ποιος θα μας πει. Γιατί όπως την είδατε στις εικόνες της ύψης λαιμού, βλέπετε ότι καταστρέφεται ένα αρκετά μεγάλο κομμάτι του ιστού σε μεγάλη έκταση. Μαζί καταστρέφεται και τη γεωργία που σήκωνα στο χεράκι σου. Ακριβώς, αν και δεν έχουμε βλάβει των αγγείων ουσιαστικοί, επειδή έχουμε εκείνη τη ύψη, καταστρέφονται και κάποια αγγεία, οπότε δεν μπορεί το φυτό να διατραφεί. Και τώρα θα μιλήσουμε για την ίδια ασθένεια στα εσπεριδοειδή. Δεν έχουμε να πούμε έτσι και πολλά παραπανίσια πράγματα. Θα πούμε κάποια ένα-δυο πραγματάκια που έχουμε στα εσπεριδοειδή. Κατά τα άλλα, τα συμπτώματα της ασθένειας στην κόμμη του φυτού είναι παρόμοια. Όπως βλέπετε εδώ πέρα, έχουμε φιλόπτωση και ξύρανση των ακραίων κλαδιών. Εδώ πέρα, έχουμε μια αποπληξία. Είναι κάτι που δεν χαρακτηρίζει αυτή την ασθένεια μόνο, όπως ξέρετε. Στα εσπεριδοειδή, επαναλαμβάνω, η ασθένεια ονομάζεται κομίωση του κορμού. Έχουμε και άλλες κομιώσεις. Τι είπαμε ότι σημαίνει παρουσία κόμμεως σε φυτά. Εσείς με το μόχο, πώς λέγω, όσα είστε. Α, εσείς η Ευελίνα, αλλά εκείνη τη μέρα φορούσες γυαλιά. Και εγώ περίμενα να δω τα γυαλιά για να θυμηθώ ότι είναι Ευελίνα. Δεν πειράζει. Ακριβώς. Ναι, υπάρχουν κάποια φυτά τα οποία εκραιούν αυτή την κόλλα. Οι χαρακτηριστικές είναι αμυγδαλιές. Οι οποίες με το παραμικρό βγάζουν κόλλες και τις κάνουμε τα καλοκαίρια που είμαστε παιδάκια και παίζουμε. Πέζαμε. Δεν ξέρω αν το κάνατε εσείς. Ή τη βράζουμε την κόλλα στα μπρικάκια για να τη χρησιμοποιήσουμε, αλλά δεν κάνει τίποτα. Υπάρχουν διάφορα δέντροκομικά είδη τα οποία εκραιούν κόμοι. Τα εσπεριδοειδή εκραιούν άφθανο κόμοι. Και είπαμε ότι αν δούμε το δέντρο να βγάζει πολύ κόμοι σε μεγάλες προσότητες, αυτό είναι μια ένδειξη ότι κάτι δεν πάει καλά, ότι κάπου είναι άρρωστο. Και γι' αυτό το προομοιάζουμε με τον πειρετό το δικό μας. Γιατί ο πειρετός δεν χαρακτηρίζει κάποια ασθένεια, απλώς είναι σημάδι ότι δεν είμαστε υγείς. Γιατί τη λέμε άραγε κομίωση των εσπεριδοειδών, γιατί έχουμε πάρα πολύ κόμοι εδώ πέρα. Εδώ βλέπετε σε αυτή την περιοχή την υγρή καθυσμένη κυλίδα και μάλιστα κάποια σημεία εδώ είναι σαν αυλακάκι, εδώ έχουμε και ρογμαίες. Βλέπετε ότι και εδώ πιο πάνω έχουμε βλάβει. Έχει ξεκινήσει από εδώ από το λαιμό, αλλά έχει και πιο πάνω. Και εδώ βλέπετε χοντρές θαγόνες από κόμοι που στάζουν τα εσπεριδοειδή. Τι άλλο μπορεί να συμβεί στα εσπεριδοειδή, ο φλιός σχίζεται, ξερένεται και σχίζεται, δημιουργεί κάποια πράγματα σαν ξερές ταινίες ή πλάκες που αποκόπτονται και αφήνουν γυμνό από κάτω το ξύλο. Αποκαλύπτει λοιπόν το ξύλο, εδώ το βλέπετε πάλι. Το κόμι το οποίο εκραίει από τις πληγές της πιτόφθορας, της ύψης λαιμού, το βλέπουμε και στο έδαφος. Μαζεύεται στο έδαφος, ενώ μπορεί να εκραίει κόμι και κάτω από το έδαφος, αλλά εκεί διαλύεται και ξαφανίζεται. Και εδώ βλέπετε τον ελαφρό μεταχρωματισμό του καμβίου στα πρώτα στάδια της προσβολής. Αυτό που σας είπα ότι συμβαίνει και στο λαιμό, δηλαδή στο λαιμό κάτω από εκείνη την υγρή διβητησμένη κυλίδα, στα πρώτα στάδια βέβαια θα δούμε εκείνο το τρομερό μαύρισμα που είδαμε στις προηγούμενες φωτογραφίες. Αυτό βέβαια δεν σας το έδειξα από την αρχή, γιατί δεν έδειχνε λαιμό εδώ πέρα, δείχνει κλαδιά. Για να μη σας συμπερδέψω λοιπόν με τον όρος ύψη λαιμού, το άφησα για αυτή τη στιγμή. Επομένως βλέπετε τον μεταχρωματισμό όπως είναι στα πρώτα στάδια και αν το προλάβουμε σε αυτή τη φάση μπορούμε και να το γιατρέψουμε. Πώς μπορούμε να το γιατρέψουμε νομίζετε? Να το αφαιρέσουμε, να το χειρουργήσουμε. Αν όμως φτάσουμε σε σκοτεινότερο μεταχρωματισμό και ξύρανση εκείνον του τμήματος, δεν μπορούμε να το σώσουμε. Ειδικά αν έχει πιάσει πολύ μεγάλη έκταση. Γιατί είναι σε βάθος, έχει καταστραφή. Θα πας να κόψεις το δέντρο και θα το αφήσεις σε ένα πολύ... Ναι. Τώρα, θέλω να καταλάβετε ότι αυτό το παθογόνο, παρόλο που είναι τυπικό, δημιουργεί τυπικές ύψεις λαιμού, μπορεί να παρουσιάσει και προσβολές σε ανώτερα σημεία. Είπαμε ότι είναι στο λαιμό, στον κορμό και στους κλάβους. Έτσι, μην μπερδευόσαστε λοιπόν που το βλέπετε στα κλαδιά. Δεν βλέπετε στα κλαδιά πολύ πολύ ψηλά, στα χαμηλότερα. Ακούω όχι στο τίτλο. Αν μπορεί να εμφανιστεί πρώτα εκεί, βεβαίως μπορεί να εμφανιστεί πρώτα εκεί. Ναι. Γιατί εκεί μπορεί να υπάρχει μια πληγή, γιατί μπορεί κάποιο πιτσίλισμα να μεταφέρει το μόλισμα και να ξεκίνησε από εκεί η ζημιά. Και εδώ βέβαια επειδή είναι σπεριδοϊντές βλέπετε και το κόμι. Βλέπετε το κόμι που γυαλίζει και τρέχει από τις δρογμές. Ωραία. Ένα άλλο χαρακτηριστικό λοιπόν είναι ότι τα φύλλα γίνονται σκληρά, δερματόδι, χάνουν το κανονικό τους χρώμα, το πράσινο, και εμφανίζονται χλωρωτικά και ιδιαίτερα με νεύρα κίτρινα. Κοιτάξτε αυτά τα φύλλα είναι πάρα πολύ σκληρά, φαίνονται ήδη από την εικόνα, είναι τελείως άκαμπτα. Αυτά εδώ έχουν μια ευλυγησία, μια κάμψη, αλλά χαρακτηριστικά έχουν τα νεύρα τους κίτρινα. Είναι κάτι το οποίο εμφανίστηται και σε αυτή την ασθένη. Στα εσπεριδοϊντή. Και εδώ έχουμε σύψη σκαρπόν, η οποία συμβαίνει κυρίως στα εσπεριδοϊδία, εδώ σας έχω και ένα μηλαράκι, αλλά είναι όντως από φυτόφθορα. Και όπως βλέπετε έχουμε μια σύψη, η οποία μπορεί να ξεκινάει από κάποιο σημείο και να επεκτείνεται σταδιακά σε σχέση με το πενική ηλιο, που θα το αναφέρουμε σε κάποια στιγμή αργότερα, αλλά και εσείς το ξέρετε πολύ καλά, γιατί όλοι έχετε δει σάπια λεμόνια και πορτοκάλια στο σπίτι σας. Είναι μια σύψη που προχωράει λίγο αργότερα και καταορισμένους αυτή η σύψη έχει μια ευχαριστειοσμή, γι' αυτό την ονομάζουν ευγενή σύψη. Προσωπικά δεν μου αρέσει καθόλου. Δεν ξέρω, αν το μυρίσετε καμιά φορά θα αποκτήσετε κι εσείς μια άποψη. Λοιπόν, έχουμε αυτό το καφέτιασμα, αυτή τη σύψη και σταδιακά μπορεί να δούμε και ένα λευκό μηκήλιο, μια μάζα να καλύπτει αυτό το τμήμα το οποίο είναι σάπιο. Σε αντίθεση με το μηκήλιο, το μηκήλιο του τι χρώμα είναι. Αρχικά είναι άσπρο κι αυτό κάτι ασπρό αλλά πολύ σύντομα γίνεται πράσινο, οπότε μπλε. Και δύο λόγια για τη μελάνωση της καστανιάς, είναι ακριβώς η ιδιασταένια όπως βλέπετε τα συμπτώματα εδώ πέρα είναι ίδια. Γιατί τη λέμε μελάνωση, τη λέμε μελάνωση γιατί εδώ δεν εκκρέει κόμι αλλά εκκρέει υγρό το οποίο είναι μαύρο εξαιτίας το ότι η καστανιά έχει πολλές τανίνες και οι τανίνες οξυδώνονται. Η τανίνη οξυδώνεται και γίνεται μαύρο το υγρό σαν μελάνη, γι' αυτό ονομάζεται μελάνωση της καστανιάς. Κατά τάλλα η ασθένεια είναι ίδια, είναι σύψη λαιμού, η μελάνωση της καστανιάς είναι σύψη λαιμού. Κάτι γράφει πάνω στον κορμό και η αλήθεια είναι ότι και το άλλο το βρίσκεις στο διαδίκτυο και με γράμματα και χωρίς γράμματα. Αλλά είναι και το ίδιο δέντρο. Και τώρα θα μιλήσουμε για το παθογόνο αίτιο. Όταν μιλήσαμε για τα βιωτικά αίτια των ασθενειών, τα παραστατικά αίτια των ασθενειών, πριν να εμφανίσουμε τη λεξούλα μίκητες είχαμε εμφανίσει τη λέξη ομίκητες. Και είπαμε, σας είχα πει τότε, ότι ο μίκητες κάποτε ανήκαν στους μίκητες, ήταν μια μεγάλη κλάση των μικήτων. Αλλά τελικά φάνηκε ότι είναι κάποια διαφορετική οργανισμή, γι' αυτό τώρα έχουν καταταχθεί σε ένα ξεχωριστό βασίλειο. Παρ' όλο λοιπόν που τα βιβλία σας τους λένε μίκητες, και το βιβλίο που έχετε λέει μίκητες, σε κάποια φάση βέβαια το βάζεις εισαγωγικά, γιατί διεθνώς ονομάζονται fangus-like, δηλαδή οργανισμοί που μοιάζουν με μίκητες. Δεν είναι μίκητας, αυτό να το θυμόσαστε. Είναι ιδιαίτερα χρήσιμο αν θα βγείτε έξω να κάνετε μεταπτυχιακά, πρέπει να το ξέρετε. Λοιπόν, είμαστε στο βασίλειο Χρώμιστα. Η κλάση ο μίκητες, ακριβώς όπως ήταν μεταφέρθηκε από το βασίλειο των μικήτων στα Χρώμιστα, κρατείς το όνομά της, ο μίκητες. Είμαστε στην τάξη Περονοσποράλες, στην οικογένεια Πιθιάτσε. Εδώ έχουμε το Πίθιουμ και τη Φυτόφθορα. Και έχουμε αυτά τα ήδη να εμφανίσω και το τελευταίο, που είναι της Καστανιάς. Είναι πάρα πολλά. Σας έχουν γράψει όλα όσα έχουν βρεθεί σε ελληνικές καλλιέργειες. Δεν χρειάζεται να τα ξέρετε όλα απ' έξω, αρκεί να γνωρίζετε ότι το γένος Φυτόφθορα, το νομική των Φυτόφθορα, είναι εκείνο το οποίο προκαλεί τις ύψεις λαιμού. Τώρα το καθένα από αυτά ή μερικά από αυτά εμφανίζονται σε κάποιο ξενιστή. Δηλαδή κάποια εμφανίζονται στη Μηλιά, κάποια εμφανίζονται στα Πυρινόκαρπα, κάποια άλλα εμφανίζονται στα Εσπεριδοϊδή. Μπορεί κάποια από αυτά να εμφανίζονται σε όλους τους ξενιστές ή σε περισσότερους ή σε δύο ή σε τρεις. Και κάποια από αυτά, ορίστε Κυριάκο, εξειδικευμένα όχι, το καμπίβορα θα έλεγα περισσότερο, τουλάχιστον σε αυτά τα οποία ασχολούμαστε εμείς, το καμπίβορα το βρίσκουμε στην Καστανιά. Αλλά μπορεί το καμπίβορα να το βρίσκουμε σε ένα άλλο δασικό, δεν γνωρίζω, γιατί δεν ξέρω δασική το παθολογική. Οι διαφορές που έχουν αυτά και εμφανίζονται στα καλλιεργούμενα, πολλές φορές έχουν να κάνουν με τη θερμοκρασία η οποία εμφανίζει τις μολύνσεις, οπότε μπορεί να δούμε μια τέτοια διαφοροποίηση, πάνω στον ίδιο ξενιστή, σε διαφορετικούς ξενιστές. Ας πούμε τώρα βλέπετε φυτόφθορας, τρίκολα, σιτρόφθορα. Αυτά δεν σημαίνει ότι είναι πάνω στους τέσσερις μόνο. Προφανώς τα βρήκαν πρώτα σε κάποιους πυρηδοϊδές, τα ονόμασαν έτσι και μετά τα βρήκαν και σε άλλους ξενιστές. Και να θυμηθούμε και λίγα πράγματα από τη Γενική Φτωπαθολογία, για να κατανοήσουμε τον τρόπο επιβίωσης του παράσητου. Αυτά εδώ πέρα, όπως λέει η κεφαλίδα, είναι σπόρια. Κοιτάξτε τι όμορφα που είναι, είναι από τα πιο όμορφα σπόρια. Θυμόσαστε από τη Γενική Φτωπαθολογία αυτά τι είδους σπόρια είναι? Όλα τα σπόρια είναι αναπαραγωγικά. Φάνησε, ακούω. Πολύ ωραία. Είναι όργανα διαχείμασης όταν σχηματίζονται. Θέλα να μου πείτε όμως αν είναι εγγενείς σπόρια ή αγγενείς. Ηρήνη, το χαρακτηριστικό τους είναι αυτό ότι έχουν διπλά τυχώματα και είναι όλο στρώγγυλα και φαίνονται εδώ πέρα. Φαίνεται το διπλό τους το τείχωμα, έτσι. Είναι προϊόντα εγγενούς αναπαραγωγής και προκύπτουν από τη Σίτσεφ Ξητίνος. Θυμόσαστε. Θυμάται κανένας πώς προκύπτουν τα ο σπόρια. Έχουμε σύζευξη αμφιριδίου και ο γωνίου. Προκύπτουν λοιπόν τα ο σπόρια. Είναι σπόρια εγγενείς αναπαραγωγής και είναι τα κύρια όργανα επιβίωσης στους ομίκητες. Βέβαια, εντάξει, υπάρχουν και άλλοι ομίκητες σε άλλες καλλιέργειες που αυτά δεν παίζουν ρόλο ή έχουν άλλους τρόπους να επιβιώνουν πέρα από αυτά. Εδώ λοιπόν στην φυτόφερα που προκαλεί της Υψηλεμού παράγονται ο σπόρια που είναι τα κύρια όργανα επιβίωσης του παθογόνου. Και μάλιστα είναι τόσο πολύ ανθεκτικά, μπορούν να επιβιώσουν σε μεγάλες περιόδους ξυρασίας χωρίς να έχουν διαθέσιμο ξενιστή. Και όταν θα έχουν διαθέσιμο ξενιστή, τότε μπορούν να μολύνουν. Για πολλά χρόνια μπορούν να επιβιώνουν. Και εδώ έχουμε τα ζώοσπορια άγγια, τα οποία τι είναι? Είναι σπόρια αγενούς αναπαραγωγής. Τι απελευθερώνουν αυτά? Απελευθερώνουν ζωοσπόρια. Και μάλιστα αυτό το κομμάτι της εικόνας μας δείχνει την απελευθέρωση των ζωοσπορίων. Βέβαια δεν τα βλέπουμε και πάρα πολύ καλά, γιατί τα ζωοσπόρια έχουν ένα σχήμα νεφροϊδές και έχουν και δύο μαστήγια, με τα οποία κολυμπάνε. Και μετά, όταν θα φτάσει η ώρα να μολύνουν, αποβάλουν τα μαστήγιά τους και γίνονται κύστης, γίνονται αυτές οι στρογγυλές κύστης. Απελευθερώνουν, λοιπόν, ζωοσπόρια, με τα οποία θα γίνει η μολύνση. Τα ζωοσποριάγγια, λοιπόν, είναι τα όργανα της αγενούς αναπαραγωγής. Και απελευθερώνουν ζωοσπόρια, τα οποία, ζωοσπόρια, είναι τα όργανα με τα οποία θα γίνουν οι μολύνσεις. Κάποιος από εσάς με ρώτησε την πρώτη μέρα τι πρέπει να ξανακοιτάξει από Γενική Φυτοπαθολογία για να μπορεί πιο εύκολα να μάθει αυτό το μάθημα. Το πρώτο πράγμα που πρέπει να κοιτάξετε, εγώ νομίζω ότι αν δεν έχετε περάσει τη Γενική Φυτοπαθολογία, ήδη θα πρέπει να την δείτε όλοι. Γιατί είναι το 50% της επιτυχίας σε αυτό το μάθημα, να ξέρετε Γενική Φυτοπαθολογία, διαφορετικά θα πρέπει να ξαναθυμηθείτε κυρίως τα σπόρια. Έτσι, τα όργανα αναπαραγωγής, εγγενούς και αγενούς. Αυτά μπορείτε να τα φρυσκάρετε λίγο, να τα ξαναφρυσκάρετε, το γυμπορείτε πρέπει. Ωραία, διαβεί λοιπόν με σπόρια ή σαπροφητικά στο έδαφος. Δηλαδή, έχει την ικανότητα να σαπροφητεί, δηλαδή να τρέφεται με νεκρή ύλη. Και αν δεν έχει καθόλου τίποτα στη διάθεσή του αυτός ο οργανισμός, τότε απλά μένει με τα σπόρια του ελεύθερα στο έδαφος. Είναι προαιρετικό παράστητο, που σημαίνει τι? Ότι το μεγαλύτερο διάστημα της ζωής του το περνάει σαν σαπρόφητο, αλλά όταν θα βρει την κατάλληλη ευκαιρία, μπορεί να μετατραπεί σαν παράστητο. Και μάλιστα πολύ σημαντικό παράστητο, όπως βλέπετε, δημιουργεί πολύ άσχημες ασθένειες. Μολύνι με ζωοσπόρια. Το ζωοσπόρια, είπαμε πριν από λίγο ότι έχουν μαστύγια. Τι τους χρησιμεύουν αυτά, τι τους χρησιμεύουν τα μαστύγια? Τα κορίτσια, οι φίλοι της Ευελήνας. Πώς τη λένε? Βασιλεία. Βασιλεία, πες μας. Βεβαίως, πρέπει λοιπόν να κινηθούν και για να κινηθούν εκτός από τα μαστύγια τι χρειάζεται. Δηλαδή, αν εσύ, ας πούμε, τώρα να αφήσω κάτω λίγο το μικρόφωνο. Αν εσύ είσαι στον αέρα και αρχίσεις να κάνεις αυτό, θα κουνηθείς καθόλου? Κάτι να βαθεί. Όχι. Θέλω να πω εσύ, αν κάνεις αυτή την κινήση στον αέρα και αν την κάνεις στο νερό. Στο νερό, βεβαίως. Άρα λοιπόν, αυτά τα πραγματάκια τι τα βοηθάνε? Τα μαστύγια τους τα βοηθάνε να κινηθούν μέσα σε νερό. Άρα λοιπόν είναι απαραίτητη υγρασία για να κινηθούν τα ζωοσπόρια. Γι' αυτό και αυτές οι ασθένειες εμφανίζονται σε δάφτα, τα οποία έχουν πολύ μεγάλη υγρασία. Αλλά νομίζω ότι πρέπει να πάω λίγο πιο γρήγορα, γιατί η ώρα έφτασε ήδη τρεις. Εντάξει, και όχι, σας σας βλέπω σήμερα σε γρήγορση, αλλά θα έρθουν και θα μας τυπάνε την πόρτα. Παρακαλώ. Το προαιρετικό παράστατο νεκρώνει γρήγορα. Το προαιρετικό παράστατο αν νεκρώνει γρήγορα, εσύ το πας λίγο με το νεκροτρόφ και βιοτρόφ, έτσι? Δεν νομίζω ότι έχει και τόσο σχέση, αν το νεκρώνει γρήγορα ή όχι, απλά μπορεί να γίνει παράστατο κάτω από κάποιες συνθήκες. Λοιπόν, να συνεχίσουμε. Η μόλιση διευκολύνεται από πληγές, γιατί τα ζώοσπόρια δεν μπορούν να κάνουν απευθείας διατρίσεις, και λοιπά, και λοιπά, όπως κάνουν οι μήκητες, χρειάζονται πληγές για να μολύνουν. Άρα λοιπόν, που το έχω γράψει, η μόλιση των καρπών που είναι ψηλότερα, τώρα σας λέω για έναν οργανισμό, ο οποίος διαβεί στο έδαφος. Και θα με ρωτήσετε πώς είναι δυνατό να μολυνθούν οι καρπί που είναι πιο ψηλά, δεν έχουν να επαφή με το έδαφος ή τα κλαδιά που είναι πιο ψηλά. Η μόλιση λοιπόν των καρπών και των τμήματων του δέντρου, πιο ψηλά από το έδαφος, γίνεται με πιτσιλίσματα των μολυσμάτων. Δηλαδή κάποιες σταγονίδια θα μεταφέρουν ζωοσπόρια, θα μπουν σε μία πληγή αυτά και θα έχουμε μόλιμση. Η μεταφορά των μολυσμάτων γίνεται υποχρεωτικά με το νερό, όπως εξηγήσαμε, και ποιες είναι οι συνθήκες που ευνοούν τις μολύμσεις. Είναι βαριά εδάφη που δεν αποστραγγίζουν, γιατί χρειάζεται το νερό για τα ζωοσπόρια να κινηθούν και οι χαμηλές θερμοκρασίες, οι οποίες έχουν να κάνουν περισσότερο με την καχουχία του φυτού. Γι' αυτό οι χαμηλές θερμοκρασίες ευνοούν τις μολύνσεις. Με τις χαμηλές θερμοκρασίες μπορεί να έχουμε και σκασιματάκια στον κορμό, οπότε μπορεί να έχουμε μολύνση πιο εύκολα. Επίσης, εννοείται ότι άλλες προσβολές ή ζημιές από έντομα ή ζώα διευκολύνουν την είσοδο του παράσητου αυτού. Πολλές φορές είναι πολύ κοινό να ξεκινήσει μια απόση ψηριζία, από αρμιλάρια, και να μπει η φυτόφθορα και να το αποτελειώσει. Αυτό σε σχέση με τις πληγές. Επίσης, κάποια έντομα μπορεί να δημιουργήσουν πληγές. Και εδώ είναι ο κύκλος της ασθένειας. Εδώ βλέπουμε το σάπιο. Έχει τη σύψη λεμού και μάλιστα την έχει από τη μία πλευρά. Τα οσπόρια συνδύθενται μέσα στους ιστούς που έχουν εσαπήσει και θα απελευθερωθούν στη συνέχεια στο έδεφος, όταν αυτός ο ιστος θα αποσυνδεθεί. Μένουν λοιπόν ελεύθερα στο έδεφος και όταν θα είναι κατάγελες οι συνθήκες, δηλαδή θα υπάρχει διαθέσιμος ξενιστής, τα οσπόρια θα βλαστήσουν, θα δώσουν ζώο σποριάγγια. Και τα ζώο σποριάγγια, όπως βλέπετε, δίνουν ζώο σπόρια, τα καταλαβαίνετε από αυτές τις δύο ουρίτσες που είναι τα μαστίγιά τους. Εδώ βλέπετε να λέει πλημμυρισμένο ή κορεσμένο έδαφος. Τα σωματίδια του εδάφους, εδώ μέσα η υγρασία, άρα αυτά χρειάζονται, η υγρασία για να μετακινηθούν, έρχονται σε επαφή με τη ρίζα, με το λεμό και μολύνουν. Η ύψη Λεμού μπορεί να ξεκινήσει και από τη ρίζα, μπορεί να ξεκινήσει και πιο χαμηλά. Ναι, τα οσπόρια έχουν αυτό το χαρακτηριστικό. Ο Κυριέρχος ρωτάει πότε εμφανίζονται τα οσπόρια. Τα οσπόρια εμφανίζονται όταν θα πεθάνει ο ξενιστής, δηλαδή λίγο πριν να πεθάνει, πριν χρειάζεται το ξενιστή για να τα δημιουργήσει, λίγο πριν να ξεραθεί ο ξενιστής, δημιουργούνται τα οσπόρια και όταν οι ιστοί του ξενιστή αποσυντήθονται, αυτά εμπελευθερώνται στο έδαφος. Ωραία, να πούμε λοιπόν και την καταπολέμνηση για να τελειώσουμε. Φυσικά όπως καταλαβαίνετε είναι μια ασθένεια χρόνια και θα πρέπει να πάρουμε προληπτικά μέτρα γιατί η θεραπεία είναι πάρα πολύ δύσκολεως αδύνατη. Για τα προληπτικά μέτρα, αν υπάρχουν ανθεκτικές ποικιλίες ή υποκείμενα, τα υποκείμενα χρησιμοποιούνται σε κάποιες περιπτώσεις, όπως βλέπετε στα αισπεριδοειδή όπου έχουμε την εραντσιά που είναι το πιο ανθεκτικό υποκείμενο για αυτή την περίπτωση. Χρησιμοποιούμε λοιπόν ανθεκτικά υποκείμενα. Αν όμως δεν προσέξουμε θα έχουμε αυτό που σας είπα πριν. Αν οι συνθήκες καλλιέργειας μας είναι κακές, μπορεί να δούμε να μολυνθεί το εμβόλιο και το υποκείμενο να μείνει άφικτο. Θα πρέπει να κάνουμε καλή αποστράγγιση του εδάφους μας. Και εννοείται ότι οι εδάφοι προβληματικά βαριά που νεροκρατάνε, είναι καλύτερο να μην τα χρησιμοποιήσουμε για εγκατάσταση οπωρώνα. Αν έχουμε τέτοιες συνθήκες, να τα αποφύγουμε. Ένα πολύ σημαντικό βήμα που το είχαμε αναφέρει και στις υψηριζίες. Θα πρέπει να ελέγξουμε τα δενδρύλια και οποιασδήποτε καστανές κυλίδες στις ρίζες εσείς στο λαιμό, να μας κάνουν να απορρίψουμε τελείως το φυτώριο αυτό, το οποίο δίνει αυτά τα δενδρύλια, να μην τα χρησιμοποιήσουμε καθόλου. Τώρα, όταν θα φυτέψουμε τα δενδρύλια, αν αυτά είναι εμβολιασμένα, θα πρέπει το σημείο συνένωσης να είναι αρκετά πάνω από το έδαφος. Τουλάχιστον 50 πόντους. Το νερό του ποτίσματος να μην ακουμπάει στους κορμούς. Υπάρχει ο όρος διπλή λεκάνη, που σημαίνει τι? Ότι αν ποτίσεις με κάποιο αυλάκι, θα πρέπει πρώτα να δημιουργείς ένα ανάχωμα γύρω από τον κορμό και να δημιουργείς μια λεκάνη μακρύτερα από τον κορμό. Τώρα αυτή η λεκάνη είναι μονή, δεν είναι διπλή, αλλά δεν ξέρω γιατί λένε διπλή. Επικράτησε να λέγεται διπλή λεκάνη. Μάλλον είναι μια διπλή ζώνη, το ανάχωμα γύρω από τον κορμό και το υπόλοιπο το έδαφος. Και κάνεις μια λεκάνη η οποία δεν ακουμπάει στον κορμό. Τώρα αν ποτίσεις με σταγόνες δεν υπάρχει κανένας λόγος να αφήνεις εκεί νερό να περισσεύει. Ζημιά κάνει. Καταστρέφουμε τα ζυζάνια γύρω από τον κορμό έτσι ώστε να βοηθήσουμε στο να μην κατακρατείται εκεί πέρα η γρασία. Αποφεύγουμε τις πληγές οι οποίες μπορεί να γίνουν από κατεργασία εδάφους, δηλαδή προσέχουμε στις καλλιεργητικές μας εργασίες να μην πληγώνουμε τον κορμό. Σε περιοχές που έδει μία ασθένεια καλό είναι να πασαλίφουμε τους κορμούς με πυκνό βορδηγάλιο πολτό το χειμώνα. Γιατί το χειμώνα σε αυτές τις περιοχές όλο θα γίνει κάποια ρογμή από χαμηλή θερμοκρασία, από παγετό, οπότε καλό θα είναι να τα έχουμε προστατέψει τα δέντρα από πριν. Βορδηγάλια πάστα γιατί, γιατί ο μύκτης είναι βέστητη στα άλαπτα του χαλκού. Επίσης, κατά τις πρώτες αρδέψεις μπορούμε να τοποθετήσουμε, αν αρδεύουμε από κάποιο κεντρικό αυλάκι που έχει μία κεντρική παροχή, μπορούμε να τοποθετήσουμε εκεί στην αρχή της παροχής ένα σακί το οποίο θα περιέχει φυϊκό χαλκό, έτσι ώστε το νερό να παρασύρει το χαλκό, τα ιόντα του χαλκού και να προστατέψει τα δέντρα μας. Ωραία, αν εμφανιστεί τώρα η ασθένεια, εμείς πήραμε αυτά τα μέτρα για να μην εμφανιστεί, αν εμφανιστεί τι θα κάνουμε, ήδη το ένα το αναφέραμε, αν έχουμε μικρής έκτασης βλάβη και όχι τεράστιες ζημιές με εκταταμένες νεκρώσεις, μπορούμε να κάνουμε χειρουργική αφαίρεση του τμήματος που έχει το μεταχρωματισμό, αλλά εννοείται ότι θα πάρουμε και λίγο βαθύτερα, θα πάρουμε και επιπλέον πέντε πόντους υγιούς, για να είμαστε σίγουροι ότι έχουμε αφαιρέσει το παθοκόνο που βρίσκεται σε εκείνα τα σημεία με το μικύλιό του. Στη συνέχεια απολημαίνουμε την τομή και της βάζουμε ένα προσατευτικό, αυτό το οποίο έχει πρόβλημα το άρρωστο δηλαδή θα πρέπει να το απομονώσουμε, να το περιποιούμε χωριστά, καλό θα ήταν να ψεκάσουμε με κάποιο χαλκούχο στο έδαφος γύρω από αυτό το άρρωστο και να φροντίσουμε να μην έρχεται σε επαφή νερό από αυτό προς τα υγιή. Υπάρχουν κάποια σκευάσματα τα οποία μπορούν να αναχειτήσουν την ασθένεια, τώρα ο σκοπός του μαθήματος δεν είναι να αναφέρουμε τον μέσο σκευάσματα, υπάρχουν κάποια αλλά δεν είναι θεαματική θεραπεία, μπορεί να ανακόψει την πρόοδο της ασθένειας, αλλά φυσικά θα πρέπει να λάβουμε και άλλα μέτρα και δεν σημαίνει ότι τα έχουμε προστατέψει, τα έχουμε θεραπεύσει τα δέντρα μας 100% αλλά μπορούμε να τα συντηρήσουμε. Τα έντονα προσβεβημένα θα πρέπει να απομακρύνονται, δεν προσφέρουν τίποτα, δημιουργούν πολύ μεγάλο πρόβλημα γιατί μπορεί να μας κολλήσουν και πε υγιή και είδατε αυτές τις εικόνες που σας έδειξα με τα ξεραμένα στη σειρά, ή ξεραμένα χλωρωτικά υγιή, φαινομηνικά υγιή στη σειρά, έτσι. Λοιπόν, τα έντονα προσβεβημένα δεν υπάρχει κανένας λόγος να μένουν στο χωράφι. Θα πρέπει να τα ξεριζώσουμε, να τα απομακρύνουμε, να τα κάψουμε και να απολυμμάρουμε το λάκπο. Και ειδικά για τις ύψεις καρπών μπορούμε να τις αποφύγουμε αν έχουμε φορτωμένα κλαδιά, να βάλουμε στήλους και να τα σηκώσουμε για να μην σαπίζουν οι καρπί μας, αν υπάρχει κάποιο σκεύασμα το οποίο να επιτρέπεται κάποσες μέρες πριν από τη συγκομιδή, μπορούμε να τα ψεκάσουμε για να τα προστατέψουμε. Αλλά η λίστα των σκευασμάτων που επιτρέπεται πριν από τη συγκομιδή, και μάλιστα αρκετές μέρες πριν, όλο και μειώνεται, όλο και λίγο μικρένει. Και κάποιες εικόνες τέλος, για να συγκρίνουμε, εσύ ύψη λέμε εσύ ψηριζία, εδώ πέρα βλέπετε παρόμοια συμπτώματα, δεν θα μπορούσαμε να τα ξεχωρίσουμε και μπορεί να χρειαστεί να πάμε σε εργαστήριο για να δούμε, να γίνει απόμονωση του παθογόνου ή στο μικροσκόπιο να εξεταστούν κάποια παρασκευάσματα, αλλά σε καμία περίπτωση η φυτόθορα, η ύψη του λεμού, δεν θα μας εμφανίσει ρυζόμορφα και μικυλιακές πλάκες. Βλέπετε αυτά, αν δείτε αυτά, τότε είστε σίγουροι. Βέβαια θα μου πεις ότι αυτό εδώ μπορεί να είναι μια ψηριζία η οποία δεν έχει βγάλει ακόμα μικυλιακές πλάκες. Δεν θα περιμένεις αυτή την περίπτωση, θα το πάρεις, θα πας σε εργαστήριο, θα συλλέξεις δείγματα για να δεις τι ακριβώς είναι. |
