| : [♪ Μουσική Ουρínη)] Γεια σας, παιδιά! Kαλώς ήρθατε στο σημερινό μας μάθημα. Σήμερα θα έχουμε το μάθημα της ιστορίας και πιο συγκεκριμένα θα εξετάσουμε μία από τις πιο σημαντικές και καθοριστικές μάχες που έγιναν ποτέ στην παγκόσμια ιστορία. Θα μιλήσουμε για μία μάχη τόσο σημαντική που το 2010 η Βουλή των Αντιπροσώπων των Ηνωμένων Πολιτιών δήλωσε ότι αποτελεί μία από τις πιο σημαντικές στην ιστορία της ανθρωπότητας. Μία μάχη στην οποία συμμετείχε ο πολύ γνωστός τραγικός ποιητής Εσχύλος και θεωρούσε τόσο πολύ σημαντική τη συμμετοχή του, ώστε όταν πέθανε έγραψε ότι αυτό ήταν το πιο σημαντικό πράγμα που έκανε ποτέ. Τη θεώρησε το πιο σημαντικό επίτευμα της ζωής του και όχι τις τραγουδίες που έκανε. Για ποια μάχη μιλάμε? Μα για τη μάχη του Μαραθώνα. Τη μάχη του Μαραθώνα η οποία έγινε το 490 π.Χ. Όμως, κάθε ιστορικό γεγονός πρέπει να το εξετάζουμε μέσα σε ένα συγκεκριμένο πλαίσιο και θα πρέπει να κάνουμε κάποιες πολύ σημαντικές ερωτήσεις. Πότε, ποιος, που, γιατί, πώς και τα αποτελέσματα. Πάμε λοιπόν να δούμε το μάθημά μας. Το μάθημά μας σήμερα είναι από το βιβλίο της ιστορίας της 4ης τάξης και πιο συγκεκριμένα είναι το κεφάλαιο 16 που μας μιλάει για τον περίστικο κίνδυνο. Βρισκόμαστε δηλαδή στο 490 π.Χ. Τι συνέβη τότε? Έχουμε μια αχανή Περσική αυτοκρατορία. Μια αυτοκρατορία τόσο μεγάλη που μπροστά της κανένας δεν μπορεί να αντισταθεί. Ποιοι βρίσκονται τώρα μπροστά στο πέρασμά της? Μα φυσικά οι μικρές ελληνικές πόλεις-κράτη. Οι Πέρσες με βασιλιά το Δαρείο επιθυμούν να μεγαλώσουν ακόμα περισσότερο το βασιλείο τους, την αυτοκρατορία τους. Πώς όμως θα το κάνουν αυτό? Χρειάζονται μια αφορμή, χρειάζονται μια αιτία. Και λίγα χρόνια πριν από τη μάχη του Μαραθώνα, παιδιά, έγινε η Ιωνική Επανάσταση. Η επανάσταση δηλαδή των πόλεων, των ελληνικών πόλεων στη Μικρά Ασία, οι οποίες ήταν κατεκτημένες από τους Πέρσες. Η επανάσταση αυτή απέτυχε. Ο βασιλιάς Δαρείος με πρόφαση αυτή την επανάσταση θέλει να πάρει εκδίκηση. Θέλει να τιμωρήσει τους Έλληνες και ειδικά την Αθήνα και την Ερέτρια που βοηθήσανε τους επαναστάτες. Γι' αυτό λοιπόν το 492 π.Χ. ξεκινάει η πρώτη Περσική εισβολή, στην οποία οι Πέρσες πέταξαν τη Μακεδονία και με τη βοήθεια και τους στόλους τους σιγά σιγά κατεβαίνουν για να προκαλέσουν καταστροφή, κυρίως στην Ερέτρια και μετά στην Αθήνα. Όπως βλέπουμε και στο χάρτη, ο στρατός του ξέρξε και ξεκίνησε από τη Μικρά Ασία, ναυτικό και πεζικό ταυτόχρονα και σιγά σιγά θέλει να κατέβει και να καταστρέψει πρώτα την Ερέτρια και μετά την Αθήνα. Για να πάμε στο αμέσως επόμενο σημαντικό ερώτημα του σημερινού μας μαθήματος. Ποιος, δηλαδή ποιοι ήταν αυτοί που συμμετείχαν σε αυτή τη μάχη. Πρώτα απ' όλα, όπως είπαμε και πριν, έχουμε την αχανή Περσική αυτοκρατορία. Μια αυτοκρατορία όπου ο ήλιος δεν έδιε ποτέ. Σημαντικά πρόσωπα από την πλευρά των Περσών. Ο βασιλιάς Δαρείος, η στρατηγή δάτης και αρταφέρνης, πολυάριθμο στρατός, υπηκό πλοία, μα κυρίως υπερήφιμοι τοξότες. Οι οποίοι, όπως θα δούμε μετά, αποτελούν και το πιο σημαντικό πρόβλημα για τους Έλληνες. Και συγκεκριμένα τους Αθηναίους. Από την άλλη πλευρά, σε αυτή τη μάχη, έχουμε την Αθήνα. Η Αθήνα τώρα ξεκινά εσύγια σιγά να βγαίνει από την αφάνεια. Είναι μια μικρή πόλη-κράτος. Τώρα ξεκινά και διαμορφώνει σιγά-σιγά τη δημοκρατία, που ο στρατός της αποτελείται από απλούς καθημερινούς ανθρώπους, οι οποίοι καλούνται στη μάχη όταν χρειαστεί με το δικό τους οπλισμό. Συγκεκριμένα στη μάχη που θα δούμε, 10.000 Αθηναίοι και 1.000 Πλατεείς καλούνται να αντιμετωπίσουν έναν πολυάριθμο περσικό στρατό. Δεν πρέπει να αγνοήσουμε τη διαφορά μεταξύ Αθηναίων και Περσών, κυρίως στην οτροπία και στον τρόπο ζωής. Σε αυτή τη μάχη έχουμε να δούμε αντιμέτωπους από την πλευρά της Αθήνας, ελεύθερους και αυτόνομους πολίτες, εναντίον υπηκών, δηλαδή ανθρώπων που είναι υποταγμένοι στη βούληση και στο φόβο του μεγάλου άρχοντα βασιλιά, του Δαρείου. Επίσης να μην ξεχνάμε ότι μαζί με τους Πέρσες πολέμησαν και πολλοί Έλληνες, οι οποίοι είχαν υποταχτεί στην Περσία. Βέβαια θα δούμε ότι το υψηλό ηθικό, η γενναιότητα και η μάχη για την επιβίωση θα καταστήσουν τους Αθηναίους πολύ δυνατούς μαχητές. Πολύ σημαντικό πρόσωπο για την πλευρά των Αθηναίων, ο στρατηγός Μιλτιάδης. Ο Μιλτιάδης δεν ήτανε και πολύ συμπαθητικός στους Αθηναίους. Οι Αθηναίοι μάλιστα το θεωρούσαν τύραννο και εχθρό της δημοκρατίας, επειδή πάντα είχε μια προσωπική σωματοφυλακή. Όπως ο Πυσίστρατος, ο παλιός τύραννος της Αθήνας, ήταν συντηρητικός στις απόψεις του και πίστευε στη συμμαχία με τους Σπαρτιάτες. Όμως παλιά είχε πολεμήσει ως μισθοφόρος με τους Πέρσες, οπότε γνώριζε την τακτική μάχης τους και μπορούσε να διαμορφώσει στρατηγικές εναντίον των Περσών πιο αποτελεσματικές από όλους τους υπόλοιπους Αθηναίους. Γι' αυτό και οι Αθηναίοι τον εξέλεξαν αρχηγό τους. Σε αυτή τη μάχη, όπως βλέπουμε και στην εικόνα, θα δούμε την αναμέτρηση του Πέρσι πολεμιστή με τον Έλληνα οπλίτη. Και πόσο σημαντική ήταν η διαφορά τους στον οπλισμό. Το βαρύ, θωρακισμένο πεζικό των Αθηναίων εναντίον των ελαφριά οπλισμένων και τοξοβόλων Περσών. Τι συμβαίνει όμως με την άλλη μεγάλη πόλη-κράτος της Ελλάδος, τη Σπάρτη. Οι Σπαρτιάτες δεν υπάρχουν εδώ. Δεν θα κάνουν κάτι απέναντι σε αυτήν την περσική σβουλή. Οι Αθηναίοι στέλνουν τον Φιδιπίδη, τον πολύ γνωστό ημεροδρόμο στη Σπάρτη, για να ζητήσει βοήθεια. Οι Σπαρτιάτες, ας μην ξεχνάμε, ότι ήταν πάρα πολύ δυσδέμονες, δηλαδή φοβόντουσαν τους θεούς. Απαντούν στους Αθηναίους, ευχαρίστως να σας βοηθήσουμε, αλλά πρέπει να τελειώσουν οι θρησκευτικές γιορτές που έχουμε τώρα, για να έρθουμε να πολεμήσουμε. Πού έγινε αυτή η μάχη? Έγινε στο Μαραθώνα. Ακριβώς εδώ, παιδιά. Οι Αθηναίοι, καθώς βλέπανε το στρατό των Περσών να έρχεται μέσα από τα πλοία τους, ανησυχίσαν. Έκαναν σύσκεψη και αποφάσισαν να τους αντιμετωπίσουν στο Μαραθώνα. Γιατί έγινε η μάχη στο Μαραθώνα και συγκεκριμένα? Γιατί επέλεξαν οι Αθηναίοι να πολεμήσουν τους Πέρσες, ακριβώς εδώ, στο σημείο που οι Πέρσες με τα πλοία τους ξεκίνησαν να αποβιβάζονται. Στο σημείο αποβίβασης, όπου μετά θα πήγαιναν για να καταστρέψουν την Αθήνα. Γιατί δεν θέλανε με τίποτα να αφήσουν τους Πέρσες να προχωρήσουν. Και κυρίως έπρεπε να προλάβουν, πριν αποβιβαστεί, το βαρύ πεζικό και το βαρύ υπικό των Περσών. Δηλαδή δεν έπρεπε να χάσουν το στοιχείο του εφνηδιασμού. Και τότε ο Μαραθώνας ήταν έναν βαλτόδες άγνωστο για τους Πέρσες μέρους. Μπορούσαν οι Αθηναίοι να το εκμεταλλευτούν. Και για να δούμε πώς. 10.000 Λοιπόν Αθηναίοι και 1.000 Πλατεείς παρατάσσονται με αρχικό τον Μηλτιάδη απέναντι στους Πέρσες. Ο Μηλτιάδης είχε να αντιμετωπίσει τον πολυάριθμο στρατό των Περσών. Ακόμα και οι λίγοι Πέρσες που είχαν αποβιβαστεί στην αρχή, ήταν πάρα πολύ για τους Έλληνες. Κάτι έπρεπε να σκεφτεί. Τι σκέφτηκε? Χρησιμοποίησε για πρώτη φορά στην ιστορία το στρατηγικό σχεδίασμα της λαβίδας. Όπως βλέπουμε και στην εικόνα, ενίσχυσε τα δύο άκρα των Αθηναίων βαριών οπλιτών και άφησε λίγους στρατιώτες στο κέντρο. Για ποιο λόγο? Μα αυτή την κίνηση θα προσπαθούσε να σπάσει τα άκρα του περσικού στρατού και να τους κυκλώσει. Δεν πρέπει όμως να ξεχνούμε ότι πρόκειται για ένα στρατιωτικό ρίσκο. Δεν ήξερε αν το σχεδιό του θα έφερνε τη νίκη ή την ητά. Όπως σημειώνει και ο Ηρόδοτος, ήταν η πρώτη φορά που οι Αθηναίοι και οι Έλληνες αντίκριζαν τη στολή του περσικού στρατιώτη και δεν τους κυρίευε ο φόβος. Κάτι πάρα πολύ σημαντικό που δεν πρέπει να ξεχνάμε. Όταν ξεκίνησε η μάχη και δόθηκε η διαταγή για επίθεση, οι Έλληνες έπρεπε να αντιμετωπίσουν την δύναμη των Περσών τοξοτών. Ο Μιλτιάδης ήξερε ότι έπρεπε πριν οι Πέρσες ξαναγεμίσουν για να ρίξουν τα φωνικά τους βέλη εναντίον των Ελλήνων, να τρέξουν τόσο πολύ ώστε να τους αντιμετωπίσουν στη μάχη σώμα με σώμα, εκεί που οι Αθηναίοι ήταν καλύτεροι. Γι' αυτό και όταν γέμισαν για δεύτερη φορά οι Πέρσες τοξότες, τους διέταξε να τρέξουν με διπλή ταχύτητα και όχι να χρησιμοποιήσουν τις ασπίδες τους. Τότε γεννήθηκε και το άθλημα της οπλυτοδρομίας. Με το που ρίξανε μία φορά τα βέλη τους οι Πέρσες, τρέχουν πολύ γρήγορα οι Αθηναίοι και έρχονται σε σύγκρουση μάχη σώμα με σώμα με τους Πέρσες. Όπως καταλαβαίνουμε δυστυχώς για τους Πέρσες έγινε καταστροφή. Πολύ γρήγορα τα δύο άκρα της ελληνικής παράταξης έσπασαν τις γραμμές των Περσών και σε λίγο ακολούθησε η καταδίωξη. Οι Πέρσες υποχώρησαν, έτρεξαν προς τα πλοία να σωθούν και διάστηκαν να φύγουν. Πολλοί Πέρσες που δεν γνώριζαν το μέρος κατέληξαν να βυθιστούν στους γύρω βάλτους. Στη συνέχεια όμως δεν έπρεπε οι Αθηναίοι να αφήσουν τα περσικά πλοία να φύγουν από το μαραθώνα και να πάνε στην Αθήνα. Γι' αυτό πολύ γρήγορα έπρεπε να ειδοποιήσουν τους Αθηναίους ότι νικήσανε και έπρεπε και οι ίδιοι να τρέξουν και να προλάβουν να μην συμβεί αυτό. Γι' αυτό και στείλανε τον γνωστό και πρώτο μαραθωνόδρομο Φιδιπίδη να πει στους Αθηναίους την περίφημη λέξη «Ναι νικήκαμεν». Και μετά αφού τους ειδοποιήσει για τη νίκη να ξεψυχίσει. Βλέπουμε λοιπόν ότι πρόκειται για μια συντριπτική ελληνική νίκη. Ποια είναι τα αποτελέσματα αυτής της μάχης? Οι Αθηναίοι πέτυχαν λαμπρί νίκη. Η Αθήνα όμως και η Ελλάδα σώθηκαν προσωρινά. Ήταν όμως η πρώτη φορά που, όπως λέει και ο Ηρόδοτος, οι Έλληνες δεν φοβήθηκαν στη θέα της μηδικής στολής. Αργότερα, δύο μέρες μετά τη μάχη, φτάνουν και οι Σπαρτιάτες και μάλιστα πολύ γρήγορα. Βλέποντας οι Σπαρτιάτες, τους πολυάριθμους νεκρούς Πέρσες, θαύμασαν την Ανδρεία των Αθηναίων. Ποια είναι όμως η σημασία αυτής της μάχης? Γιατί, όπως είπαμε και στην αρχή, είναι μία από τις πιο σημαντικές στρατιωτικές νίκες όλων των εποχών. Είναι μία από τις πιο σημαντικές, γιατί για πρώτη φορά ελεύθεροι άνδρες νίκησαν υποταγμένους σε έναν βασιλιά. Κάποιοι ισχυρίζονται ότι έσωσαν το δυτικό τρόπο ζωής. Καθώς έδωσε αυτοπεποίθηση αυτή η νίκη στους Έλληνες να αντιμετωπίσουν την Περσία και στη συνέχεια να δημιουργήσουν την κλασική Αθήνα. Η νίκη αυτή ήταν πολύ σημαντική, γιατί κατάφερε και έσωσε τον δυτικό τρόπο ζωής, όπως το ξέρουμε σήμερα, γιατί αυτός διαμορφώθηκε λίγους αιώνες αργότερα από τους Έλληνες. Δεν ξέρουμε τι θα είχε συμβεί αν η Ελλάδα τότε είχε κατακτηθεί πλήρως από την Περσία. Τέλος, πολύ γνωστός μας είναι ο μαραθώνιος, το Ολυμπιακό αυτό άθλημα, το οποίο έγινε έτσι για να τιμήσει την ιστορική διαδρομή που έκανε ο ημεροδρόμος Φιδιπίδης, από τον Μαραθώνα μέχρι την Αθήνα, για να τους ανακοινώσει ότι νικήσανε. Η ιδέα αυτή έγινε για να τιμήσει αυτήν ακριβώς τη μάχη. Μια μάχη πολύ σημαντική για όλους τους δυτικούς ανθρώπους. Βέβαια να μην ξεχνάμε ότι αν οι Έλληνες δεν είχαν νικήσει σε αυτή τη μάχη, δεν γνωρίζουμε πώς θα ήταν σήμερα η ιστορία. Και την ιστορία την γράφουν οι νικητές. Τελειώνοντας, πάμε σε κάποιες ερωτήσεις, αυτοαξιολογήσεις. Που θα κληθείτε εσείς να απαντήσετε, για να δούμε τι μάθαμε σε αυτό το μάθημα. Και προχωράμε στην πρώτη ερώτηση. Για ποιον λόγο πιστεύετε οι Πέρσες επιτέθηκαν στην Ελλάδα και με ποια αφορμή? Όπως βλέπετε έχουμε τέσσερις απαντήσεις. Και η σωστή είναι ότι επιτέθηκαν για να την κατακτήσουν λόγω της προηγούμενης Ιωνικής Επανάστασης. Και προχωράμε στη δεύτερη ερώτηση. Πότε έγινε η μάχη του Μαραθώνα? Και μεταξύ ποιών? Όπως βλέπετε έχουμε τέσσερις απαντήσεις. Και η πιο σωστή είναι η κόκκινη, ότι έγινε το 490 π.Χ. μεταξύ Αθηναίων και Περσών. Προχωράμε στην τρίτη μας ερώτηση. Ποιος ήταν ο αρχηγός των Αθηναίων Παύλα Ελλήνων? Και ποιο ήταν το στρατηγικό τέχνασμα που χρησιμοποίησε? Όπως βλέπετε έχουμε τέσσερις απαντήσεις. Η σωστή απάντηση είναι ότι ο στρατηγός των Αθηναίων ήταν ο Μιλτιάδης, ο οποίος χρησιμοποίησε για πρώτη φορά στην ιστορία την τεχνική της λαβίδας. Μια στρατιωτική τεχνική που ακόμα και σήμερα διδάσκεται σε όλες τις στρατιωτικές ακαδημίες του κόσμου. Και που ακόμα και σήμερα τη χρησιμοποιούν πολλοί στρατοί. Και πάμε και στην τελευταία μας ερώτηση. Ο σύγχρονος Μαραθώνιος, από πού πήρε το όνομά του? Και μάλιστα στην εικόνα που βλέπετε έχουμε τον πρώτο νικητή του ιστορικού Μαραθωνίου, τον Σπύρο Λούι, έχουμε τέσσερις απαντήσεις. Ποια είναι η πιο σωστή? Από τις τέσσερις απαντήσεις, η πιο σωστή είναι η πράσινη. Ο σύγχρονος Μαραθώνας πήρε το όνομά του από την Απόσταση, που έτρεξε ο ημεροδρόμος Φιδιπίδης από το Μαραθώνα μέχρι την Αθήνα, για να ειδοποιήσει τους Αθηναίους ότι νικήσανε στη μάχη. Γι' αυτό και αυτό το Ολυμπιακό άθλημα ονομάζεται Μαραθώνιος. Εδώ λοιπόν τελειώσαμε το σημερινό μας μάθημα, που αφορούσε μία από τις πιο σημαντικές μάχες όλων των εποχών. Εύχομαι να μάθατε πολλά και χρήσιμα πράγματα. Και σας εύχομαι να έχετε μια καλή συνέχεια. Γεια σας! |
