| : road trip Γεια σας, παιδιά! Ονομάζομαι Γιώργος Ποταμιάς και σήμερα, Werner, σε ένα μάθημα Ιστορίας. Σήμερα θα μεταφερθούμε περίπου 200 χρόνια πριν, στη νεότερη και θα λέγαμε και σύγχρονη Ιστορία της Ελλάδος. Και βεβαίως, άμα κάνετε και τον υπολογισμό, θα πάμε να μελετήσουμε κάποια πολύ σημαντικά γεγονότα... της Ελληνικής Επανάστασης. Που είναι και κάτι επίκαιρο, γιατί όπως θα έχετε καταλάβει, θα έχετε ακούσει, θα έχετε γνωρίσει, είμαστε περίπου, αν όχι ακριβώς, 200 χρόνια από την επέτειο... της Ελληνικής Επανάστασης του 1821. Σήμερα θα δούμε ένα όχι τόσο ευχάριστο ιστορικό γεγονός για την Ελληνική Επανάσταση. Θα μεταφερθούμε σε μια περίοδο που η Ελληνική Επανάσταση... συναντούσε πολλές δυσκολίες. Δυσκολίες ανυπέρβλητες. Δεν βρισκόμαστε στην αρχή της Επανάστασης. Και συγκεκριμένα, το σημερινό μας μάθημα που βρίσκεται στο κεφάλαιο 11 του Βιβλίου της Ιστορίας της 6ης Δημοτικού, εξετάζει την απόβαση του Ιμπραήν Πασά, του Τουρκοεγύπτειου Πασά Ιμπραήν, στην Πελοπόννησο, αλλά και την αυτοθυσία του πολύ γνωστού ήρωα του 1821, του Παπαφλέσσα. Όπως σε κάθε ιστορικό γεγονός, έτσι και σε αυτό που θα εξετάσουμε σήμερα, θα πρέπει να απαντήσουμε σε κάποια βασικά ερωτήματα, τα οποία κάθε φορά μας βοηθάνε να αποκρυπτογραφίσουμε ένα ιστορικό γεγονός. Όπως ξέρετε, παιδιά, τα ιστορικά γεγονότα εμείς τα βλέπουμε από τη δική μας σύγχρονη ματιά. Όμως, με αυτές τις ερωτήσεις θα προσπαθήσουμε να μεταφερθούμε όσο το δυνατόν πιο αυθεντικά σε εκείνη την ιστορική περίοδο, σε εκείνα τα γεγονότα. Ποια είναι αυτά τα ερωτήματα, πότε έγιναν τα ερωτήματα που εξετάζουμε, ποιοι συμμετείχαν, πού έγιναν αυτά τα ιστορικά γεγονότα, γιατί έγιναν, πώς έγιναν και τα αποτελέσματά τους. Στο σημερινό ιδιαίτερα μάθημα είναι πάρα πολύ σημαντικά τα αποτελέσματα των ιστορικών γεγονότων που θα εξετάσουμε. Πάμε λοιπόν. Βρισκόμαστε επομένως στο κεφάλαιο 11 του βιβλίου της ιστορίας και μπορείτε να ανοίξετε και τα βιβλία σας στη σελίδα 115-118. Το κεφάλαιο αναλέει για το πόσο ο Ιμπραήμ Πασάς αποβιβάστηκε πια με το στόλο του στην Πελοπόννησο για να αντιμετωπίσει, να καταπνίξει την επανάσταση εκεί ακριβώς που γεννήθηκε, στην Πελοπόννησο. Πότε έγιναν τα γεγονότα που θα εξετάσουν σήμερα? Μα το χειμώνα του 1824-1825. Πολύ σημαντικός παράγοντας ο καιρός και η εποχή εκείνη την περίοδο. Εννοείται ότι επιδρούσε πάνω στην πολιμική κατάσταση του κάθε αντιπάλου. Σημαντικότατο το ιστορικό πλαίσιο στο οποίο εντοπίζουμε αυτά τα γεγονότα. Ο Ιμπραήμ με τον τουρκοαιγυπτιακό στόλο, αφού κατέστρεψε και κατέστειλε την επανάσταση στην Κρήτη, κατέστρεψε την κάσο και τα ψαρά, ανεβαίνει σιγά σιγά μέσα από το Αιγαίο και πλησιάζει την Πελοπόννησο. Το χειμώνα του 1824-1825 ο γιος του Μεχμέτ Αλή ο Ιμπραήμ Πασάς, αποβιβάζεται στη Μεθόνη που είναι ένα κάστρο στην Πελοπόννησο με πολύ στρατό και εφόδια. Κάτι πάρα πολύ σημαντικό που θα πρέπει να υπολογίσουμε για το στρατό του Ιμπραήμ είναι ότι σε μεγάλο ποσοστό πρόκειται για τακτικό στρατό. Για έναν οργανωμένο καλά στρατό που μάλιστα είχε μέσα και γάλλους απόμαχους από την εκστρατεία του να απολέονται στην Ευρώπη. Άρα οι Έλληνες έχουν να αντιμετωπίσουν έναν πολύ καλά οργανωμένο και όσο το δυνατόν επαγγελματικό στρατό. Για να δούμε πώς θα τα πάνε. Βλέπουμε και στην οθόνη μας την ιστορική γραμμή για να αντιμετωπίσουμε πού ακριβώς βρίσκονται τα γεγονότα που θα εξετάσουμε. Την εικόνα που βλέπετε τώρα θα την δούμε και αργότερα. Και ας δούμε κάποιες πολύ σημαντικές έννοιες οι οποίες θα μας βοηθήσουν να δούμε καλύτερα τα γεγονότα. Τι είναι η αμνηστία. Όταν παραγράφουμε ένα αδίκημα. Το Ναύπλιο είναι μια πολύ σημαντική παραθαλάσσια, πρωτεύουσα των Ελλήνων που θα δοκιμαστεί από τον Ιμπραήμ. Και κλευτοπόλεμος ήταν ο τρόπος με τον οποίο πολεμούσαν κυρίως εκείνη την περίοδο οι Έλληνες. Οι Έλληνες δεν είχαν οργανωμένο τακτικό στρατό. Οπότε ο τρόπος που πολεμούσαν ήταν να επιτίθονται εφνιδιαστικά, να κάνουν μερικές απώλειες στον αντίπαλο και μετά να φεύγουν. Αυτό όμως μπορεί να είναι επιτυχημένο απέναντι σε έναν καλά εκπαιδευμένο στρατό όπως το Ιμπραήμ. Για να δούμε. Πού θα γίνουν τα σημαντικά γεγονότα που εξετάζουμε. Στην Πελοπόννησο και συγκεκριμένα στο Μανιάκι. Ο Ιμπραήμ μαζί με τους Γάλλους συμβούλους του και τους επιτελείς του, βρίσκεται στο κάστρο της Μεθόνης και επιχειρεί να καταλάβει τον Αβαρίνο. Μπορεί να είναι ένα φυσικό λιμάνι για να βάλει εκεί τα πλοία του. Στη συνέχεια, τα πολυάριθμα τουρκοαιγυπτιακά στρατεύματα, περικύκλωσαν όλα τα κάστρα της περιοχής. Χρησιμοποιούσαν ισχυρά κανόνια και τακτικές οργανωμένου στρατού. Όλα τα κάστρα πέστανε το ένα μετά το άλλο. Δύο είναι τα πιο σημαντικά πρόσωπα που θα εξετάσουμε σήμερα. Το ένα το έχουμε ήδη ήδη, είναι ο Ιμπραήμ που τον βλέπουμε στα αριστερά και από τους Έλληνες ο Παπαφλέσσας, ο πολύ γνωστός ήρωας στα δεξιά μας. Ποια ήταν η κατάσταση όμως των Ελλήνων εκείνη την περίοδο? Οι Έλληνες ασχολιόντουσαν με τις εμφύλιες διαμάχης τους. Δηλαδή μαλώναν μεταξύ τους για το ποιος θα έχει την εξουσία. Μάλιστα φτάσαν σε τέτοιο σημείο, ώστε ένα από τους προτεργάτες της επανάστασης, έναν νικηφόρο στρατηγό τους, τον Κολοκοτρώνη τον φυλάκισαν μαζί με άλλους γνωστούς οπλαρχηγούς. Τότε, εκείνη την περίοδο, ο υπουργός των εσωτερικών, ο Παπαφλέσσας, δεν άντεξε άλλο και ήθελε να ασχοληθεί ο ίδιος προσωπικά με την επέλασση του Ιμπραήμ. Τι βλέπουμε, υπάρχει διχόνοια στους Έλληνες. Έντονη ανησυχία ενώ όσο οι Έλληνες μαλώνανε, ότι ο Ιμπραήμ απειλούσε να καταστρέψει συθέμελα την επανάσταση. Κάποιος έπρεπε να κάνει κάτι, έπρεπε να κάνει κάτι για να ξυπνήσει τους Έλληνες. Να σταματήσουν να μαλώνουν μεταξύ τους και να δώσουν το βάρος στον εχθρό, να κοιτάξουν την απειλή κατά ματά. Έπρεπε κάτι να κάνουν, ακόμη όμως δεν είχαν ξυπνήσει. Μια φορμίτη και ορμητήριο τιμεθώνει, ο Ιμπραήμ συνεχίζει απτόειτος. Στη συνέχεια, όπως είδαμε και πριν, αφού πολυόρκισαν τα τριγύρω κάστρα, με τα ειδικά τους κανόνια τα πήραν. Τα πολυορκίσαν και τα κατέκτησαν και οι πολυορκημένοι παραδόθηκαν. Η επανάσταση οδεύει στην αποτυχία. Ο Παπαφλέσσας δεν αντέχει άλλο, αποφασίζει να κάνει κάτι ο ίδιος. Και μαζί με το δικό του στρατό, στα τέλη Μαΐου του 1825, στο Μανιάκι δίνει μάχη ο ίδιος με τα τακτικά στρατεύματα του Ιμπραήμ και εκεί χάνει ηρωικά τη ζωή του. Μάλιστα λέγεται, βλέποντας αυτόν εδώ τον πίνακα, ότι ο Παπαφλέσσας πολέμισε τόσο ηρωικά, που στο τέλος ο Ιμπραήμ ο ίδιος τον ασπάστηκε. Τόση ήταν η αυτοθυσία του, προκειμένου να ξυπνήσει τους Έλληνες και να τους κάνει να καταλάβουν ότι πρέπει να αφήσουν άμεσα τη διχόνια μεταξύ τους και να κοιτάξουν κατάματα τον εχθρό. Ο εχθρός δεν είναι ο απλός τουρκικός στρατός ή φρουρές που συναντούσαν πιο πριν, αλλά ένας ενωμένος τουρκοαιγυπτιακός στρατός που χρησιμοποιεί τακτικές μάχες σύγχρονες από τους Ναπολεόντιους πολέμους. Οπότε, οι Έλληνες επαναστάτες βρίσκονται στην Οπιστοχώρηση. Μετά τη μάχη στο Μανιάκι και την ηρωική αυτοθυσία του Παπαφλέσσα, ξύπνησε λίγο η κυβέρνηση των Ελλήνων και αποφάσισε να δώσει αυτό που εξετάσαμε πριν, γενική αμνιστία. Δηλαδή να βγουν από τη φυλακή όσοι οι οπλαρχηγοί είχαν φυλακιστεί να αφήσουν τη διχόνια, μάλλον για λίγο. Οι φυλακισμένοι οπλαρχηγοί ελευθερώθηκαν. Τελευταία στιγμή διορίζουν τον Κολοκοτρώνη Αρχιστράτηγο πάλι. Θα έχει όμως αυτό κάποιο θετικό αποτέλεσμα για την Επανάσταση. Ο Ιμπραήμ φτάνει στην Τρυπολιτσά, την πολύ αυτή σημαντική πόλη για τους Έλληνες και μετά προχωρά εναντίον του Ναυπλίου, που είναι η πρωτεύουσα των επαναστατών. Άρα βλέπουμε ότι εδώ παίζεται η ίδια δυοσιμότητα της Επανάστασης, ότι κινδυνεύει η Επανάσταση να χαθεί τελείως. Συγκρούστηκε στους μύλους της Αργολίδας ο Ιμπραήμ με ελληνικές στρατιωτικές δυνάμεις, με επικεφαλείς τον Μακριγιάννη και τον Υψηλάντη. Δεν τα κατάφερε και γι' αυτό επέστρεψε στην Τρυπολιτσά, την οποία είχε κυριεύσει. Ποια είναι τα αποτελέσματα αυτών των μαχών και αυτής της επέλασης του τουρκοαιγυπτιακού στρατού σε βάθος χρόνου. Δυστυχώς οι Έλληνες αυτό που ξέρανε καλά να κάνουν, κυρίως μέσω του Κολοκοτρώνη, ήταν οι τακτικές του κλευτοπολέμου. Έλληνες δηλαδή, ένοπλοι, κάνανε εφνηδιαστικές επιθέσεις για να προκαλέσουν στον εχθρό μεγάλες θωρές. Αυτό όμως δεν ήταν πια αποτελεσματικό. Γιατί? Γιατί ο Ιμπραήμ είχε τόσο καλούς συμβούλους, που έλεγαν στο στρατό κάθε φορά τι να κάνει για να αντιμετωπίσουν αυτή την τακτική μάχης. Δεν έπιανε αυτή η τακτική των Ελλήνων. Οι Έλληνες αρχίζουν σιγά σιγά να βρίσκονται στο φάσμα της καταστροφής της επανάστασης. Φτάνουν σιγά σιγά στην απελπισία. Γι' αυτό η επαναστατική κυβέρνηση ανέθεσε την οργάνωση του στρατού στον Γάλο φιλέλληνα Κάρολο Φαβιέρο. Όμως βρισκόμαστε σε ένα σημείο που δεν ξέρουμε αν την τελευταία στιγμή και πόσο γρήγορα μπορεί να γίνει η οργάνωση ενός τακτικού στρατού. Και σε αυτό το απελπιστικό σημείο στο οποίο έχει φτάσει η επανάσταση. Άρα μιλάμε σχεδόν για κινήσεις απελπισίας από την πλευρά των Ελλήνων. Η διέρεση επομένως και ο διχασμός ανάμεσα στους Έλληνες επαναστάτες έχει φέρει πια την τουρκο-Εγιπτιακή κυριαρχία στην καρδιά της Ελληνικής επανάστασης. Σε εκείνο το χώρο από τον οποίο ξεκίνησε. Την Πελοπόννησο. Από τον Φθινόπωρο 1823 έως τις αρχές του 1825 η επανάσταση δοκιμάζεται σκληρά. Κυρίως από τις διαμάχες και τις έριδες που κατέστρεφαν συθέμελα την επανάσταση. Τοπικά συμφέροντα, προσωπικές διενέξεις, μικροψυχία, εγωισμοί αρχίζουν και καταστρέφουν όλα όσα έκτισαν τα προηγούμενα χρόνια με κόπο, υδρότα και αίμα οι Έλληνες επαναστάτες. Κόποι και νίκες μέσα στα πεδία των μαχών χάθηκαν λόγω αυτής της μεγάλης διχόνιας μεταξύ των Ελλήνων. Έπρεπε να αποβιβαστεί ο Ιμπραέμις στην Πελοπόννησο και να γίνει η θυσία του παπαφλέστα στο Μανιάκι, ώστε οι Έλληνες να καταλάβουν ότι βρίσκονται σε μια πολύ δύσκολη και δυνή θέση και θα πρέπει να ξυπνήσουν. Διαφορετικά, η εθνική αυτή υπόθεση της Ελληνικής Επανάστασης, κίνδυνεύει να σβήσει οριστικά. Την κατάσταση αυτή, την περιγράφει και ο Διονύσης Σολωμός μέσα στον Ίμνου και στην Ελευθερία, στον εθνικό μας Ίμνου. Και συγκεκριμένα, στις τροφές 144-145, που μπορείτε και εσείς να βρείτε αυτά τα απόσπανα στο βιβλίο σας, στη σελίδα 116. Η διχόνια που βαστάει ένα σκύπτρο ειδωλερή, καθενός χαμογελάει, πάρ το λέγοντας και εσύ. Κι ό το σκύπτρο που σας δείχνει έχει αλήθεια ωραία θουριά, μην το πιάστε γιατί ρίχνει, είσαι δάκρυα θλιβερά. Δηλαδή τι μας λέει, πόση καταστροφή και πόση λύπη φέρνει η διχόνια. Και συγκεκριμένα σε αυτή τη φάση της ελληνικής επανάστασης. Η διχόνια κατέστρεψε τα πάντα. Και φτάνοντας σε αυτό το σημείο που ολοκληρώνουμε σιγά σιγά αυτό το κεφάλαιο της ιστορίας, περιμένοντας στη συνέχεια να δούμε πόσο ο τουρκοαιγυπτιακός στρατός θα προχωρήσει ακόμα περισσότερο μέχρι και το Μεσολόγγι και θα το πολιορκήσει, ας πάμε σε κάποιες ερωτήσεις αυτοαξιολόγησης όπου θα εξετάσουμε τα σημαντικότερα σημεία αυτού του κεφαλαίου. Πάμε λοιπόν. Διαβάζοντας τα κείμενα των πηγών, αλλά και από αυτά που είδαμε προηγουμένως, ποιο ήταν το ηθικό των ελλήνων αγωνιστών που πολέμησαν τον Ιμπραήμ στο Μανιάκι μαζί με τον Παπαφλέσσα. Ποιο πιστεύετε ότι ήταν το ηθικό τους. Μα βέβαια λόγω του πολέμου της διχόνιας, του εμφυλίου πολέμου μεταξύ των ελλήνων, ο Παπαφλέσσας και οι Έλληνες αγωνιστές δεν πήγαν με το καλύτερο δυνατό ηθικό. Παρ' όλα αυτά αγωνίστηκαν ηρωικά μέχρι το θάνατο, μάλλον περισσότερο για να ξυπνήσουν τους υπόλοιπους Έλληνες παρά να νικήσουν τον ίδιο τον Ιμπραήμ. Και προχωράμε στην επόμενη ερώτηση αυτοαξιολόγησης. Ποια ήταν τα αποτελέσματα της μάχης στο Μανιάκι. Τα είδαμε βέβαια. Ποια ήταν τα αποτελέσματα και για να βοηθήσω υπήρχαν τα άμεσα αποτελέσματα που τα είδαμε και πριν και τα μακροπρόθεσμα αποτελέσματα. Τα αποτελέσματα δηλαδή αυτά που επηρέασαν την πορεία της επανάστασης. Ποια είναι αυτά. Τα άμεσα βέβαια αποτελέσματα ήταν η ητά των Ελλήνων και ο θάνατος, ο ηρωικός θάνατος, η ηρωική αυτοδυσσία, το παπαφλέσα. Όμως τα μεγαλύτερα τα μακροπρόθεσμα αποτελέσματα ήταν η αφύπνηση έστω και την τελευταία στιγμή των Ελλήνων ότι κάτι έπρεπε να κάνουν να αφήσουν τη διχόνια να ενωθούν μεταξύ τους επιτέλους και να αντιμετωπίσουν κατάματα τον κίνδυνο. Ένα κίνδυνο που μάλλον θα καταστρέψει τον αγώνα ασυθέμελα. Πρέπει οπωσδήποτε να ενωθούν. Πάση θυσία. Και πάμε και στην επόμενη ερώτησή μας. Μια ερώτηση πολύ σημαντική που ταιριάζει και με τον Πίνακα που είδαμε πριν, όπου ο Ιμπραήμ ασπαζόταν τον νεκρό παπαφλέσσα. Η θυσία του παπαφλέσσα είχε νόημα ή ήταν μάτι. Τι πιστεύετε εσείς. Η θυσία του παπαφλέσσα αποτέλεσε αφορμή να ξυπνήσουν οι Έλληνες από αυτόν τον εμφύλιο λίθαργο στον οποίο βρίσκονταν, να κοιτάξουν την πραγματικότητα κατάματα και να αποφασίσουν επιτέλους να αντιμετωπίσουν ενωμένοι τον κοινό έχθρο. Δεν είναι πια καιρός για μαλώματα και διχόνοιες, αλλά καιρός να οργανωθούν και να δουν επιτέλους τι θα πρέπει να κάνουν για να σταματήσουν αυτή την ανεξέλεγκτη δύναμη που έχει έρθει για να συντρίψει την επανάσταση συθέμενα. Άρα η θυσία του παπαφλέσσα δεν ήταν μάτι. Βοήθησε τους Έλληνες να ξυπνήσουν και έστω την τελευταία στιγμή να ψάξουν να βρουν λύσεις. Αργότερα θα δούμε αυτές οι λύσεις έδωσαν αποτέλεσμα ή όχι. Δεν θα το εξετάσουμε στο σημερινό μάθημα, αλλά σε κάποιο άλλο. Και σε αυτό το σημείο ολοκληρώνεται το σημερινό μας μάθημα. Θα ήθελα να σας ευχαριστήσω που το παρακολουθήσατε. Θα σας πρότεινα να ανατρέξετε στο βιβλίο σας για τις πηγές. Να παρακολουθήσετε για κάποιο ντοκιμαντέρ ή να ψάξετε στο διαδίκτυο για τα γεγονότα αυτά του 21 που είναι επίκαιρα, καθώς γιοτάζουμε τα 200 χρόνια από την επανάσταση. Και σας εύχομαι καλή συνέχεια. |
