| σύντομη περιγραφή: Είχαμε μείνει την περασμένη φορά, αν θυμάμαι καλά, είχαμε αρχίσει να συζητάμε για κάποιες συμπεριφορές που εμείς θέλουμε ως εκπαιδευτικοί να προλάβουμε, να οργανώσουμε έτσι τη δουλειά μας, όπως ώστε να πετύχουμε τους στόχους μας. Γιατί, έχουμε τονίσει πολλές φορές αυτό, το σχολείο έχει κάποιους στόχους, το συγκεκριμένο. Και αυτούς εμείς υπηρετούμε, μια που θα είμαστε στο δημόσιο σχολείο και ο τρόπος που θα εξυπηρετηθεί καλύτερα η επίτεξη των στόχων είναι να έχουμε ένα επίπεδο όπου θα μπορούμε να συνεννοούμε με τα παιδιά, θα μπορούμε να επικοινωνούμε, θα μπορούμε να κοινωνούμε το μάθημα. Έτσι, φανταστείτε τώρα ότι αν πάτε σε μια έκτη τάξη, λέω τώρα ένα παράδειγμα, και αφήστε όλα τα παιδιά να έχουν τα κινητά, θα στέλνουν μηνύματα, θα βλέπουν στο Facebook, θα γίνεται ένα πανηγύρι, μάθημα δεν θα γίνεται όμως. Για αυτό και στο δημοτικό απαγορεύονται τα κινητά. Τώρα, και εδώ απαγορεύονται ή δεν απαγορεύονται, τι λες Ελένη, εδώ. Όχι, εμείς είμαστε καλά εδώ να απαγορέψουμε, δεν απαγορεύονται. Αλλά γενικώς για να μπορούμε να συνειδητοποιούμε βέβαια ότι οι νέοι σεξιμών έχουν την ιδιότητα να παρακολουθούν ταυτόχρονα να νοσταλνούν μηνύματα. Άλλοι όμως δεν το έχουν. Έτσι, είναι λίγο δύσκολο. Άλλοι όμως το έχουν, τι να κάνουμε. Τώρα, κάτι αντίστοιχα ενοχλητικό είναι όταν είμαστε στην τάξη εμείς και προσπαθούμε να επικοινωνήσουμε με τους μαθητές και με τις μαθητρές, είναι μια σειρά από πράγματα που μας ενοχλούν. Πείτε μας ένα, κυρία Γαλανοπούλου, αν θέλετε. Εσείς, αν είσασταν δασκάλα, κάνατε πρακτική, αν δεν κάνω λάθος στο δεύτερο δάσος, οπότε τι θα σας ενοχλούσε περισσότερα. Ενώ εσάς, Κωνσταντίνα, τι θα σας ενοχλούσε, αν είσασταν δασκάλα πλέον. Εσάς, Ελευθερία, εσάς, Θανάση. Θα το πω με γι' αυτό, ναι. Εσάς, θυμίστε με το πούγκρος, πάλι το ξέχασα. Έχω εδώ μια τριάδι, την ξεχνάω συνέχεια. Αυτό τώρα, όμως, θα το θυμηθώ. Κάνω τους συνεργμούς μου, εν όψη της άνοιξης. Λοιπόν, Κυριαγή. Κάνετε μάθημα. Εσάς, θυμίστε μου το χαρακτηριστικό σας όνομα, Ρόζα. Και πείτε μας, Ρόζα. Εγώ τώρα ρωτάω του καθένα χωρίς να μου πει κάτι άλλο, έτσι. Βέβαια, τώρα σας ρωτάω για τα ονόματα, γιατί τα ξέχασα. Με την Αγία Τριάδελα, τώρα είπαμε Κυριαγή, Ρόζα και Φρός. Ωραία είναι τα ονόματα και τα ξεχνάω. Τέλος πάντων. Για πες εσύ ένα, Ειλένη, να το πάρουμε εθελοντικά, αφού το πήραμε το όνομα. Αν έχετε να πείτε κάτι, εννοείται ότι έχετε, πείτε μας. Τι θα σας ενοχλούσε. Τι θα σας ενοχλούσε. Τι θα σας ενοχλούσε. Ναι. Εσάς, Ειλένη. Τι κοροϊδεία. Ναι. Πρέπει να το συνηθίστε όμως. Πως γερνάμε εμείς και κοροϊδεύετε εσείς, μαι. Το συνηθίστε και εσείς. Σιγά, σιγά. Διότι όσο νουπω που λέμε Μίρια, αλλάζει δε έδρα. Από αυτές όταν το πάτηκοι. Έτσι. Άλλο κάτι. Όχι, δε θα θέλαμε. Μόνο εσείς. Νομίζω ότι εμάς θα λάβουμε, όταν το ερωτήσεις, ποιο τράγωνο θα έχουμε. Δεν είστε μαζί μας. Ποιο τράγωνο θα έχουμε. Γιατί έχετε εσείς. Βλέπω, όχι, αλλά βαλιά. Και τώρα έχω. Πώς δεν έχω. Ε, μην τα τσοβαλιάζουμε όλα. Εσείς. Έτυχε στα σχολεία που μπήκες. Δεν νομίζω. Θα το συζητήσουμε αυτό μετά. Να μην αποκαλύψουμε ποιο σχολείο, εκθέσουμε τα παιδιά. Αυτό. Αλλά, εντάξει, το μπορεί τώρα να προσβάλλεις τα παιδιά. Τώρα αρχίσω εγώ να σας βρίζω. Θα προσβληθείτε. Ή, άμα φωνάζω, ξέρω, γάνω. Άντε, πες ότι εκείνη την ώρα, ορισμένες θα γράφουν μηνύματα και θα δε βαριάζει, ας το να λέει αυτό. Αλλά κάποιες και κάποιοι θα προσβληθούν. Έτσι. Έχουμε κάτι άλλο που θα μας ενοχλούσε, ως δασκάλες και δασκάλους. Άννα. Αντιγραφή. Ναι. Άλλο, κάτι άλλο. Για να δούμε. Α, Μαρία, σήκωσες χέρι. Ναι. Και όταν μιλάνε, κάποιος θέλει να με ακολουθήσει και να μιλήσει μόνος του και να τον αφήνει. Ωραία. Η απόσπαση της προσοχής. Ωραία. Είναι αυτά, Θανάση. Ε, όρα. Ωραία. Άλλη πιθανή αισθήια ενόχλησης. Ας δούμε τώρα τι είναι καταγεγραμμένα από σχετικές έρευνες. Θα το πάρουμε καταφύλλο. Ξεκινάμε από ανεπιθύμητες συμπεριφορές που προέρχονται απαγόρια. Κλέβει και ανεξακολούθηση. Χτυπά και φέρεται βάναυσα στους συμμαθητές και στις συμματίτρες. Μας έφυγε το σου, μας έφυγε το... τέλος φάνω. Καταστρέφει συχνά την περιοσία του σχολείου. Είναι επιθετικός με λόγια και με πράξεις το δάσκαλο. Το σκάει συχνά από το σχολείο. Αυτά τώρα εδώ θα τα χαρακτηρίζαμε αν βάλουμε μια διαβάθμιση νομικής φύσης Δημήτρη. Πώς θα τα χαρακτηρίζαμε? Αυτά. Πτέρσματα, πλημελήματα ή κακουργήματα. Για το σχολικό περιβάλλον πλημελήμα είναι. Νομίζω όμως ότι αυτά εδώ... Όχι, γιατί δεν κλέβουν. Πάρα μισό κλέβουν. Μην διανοηθείς και μπας... Έκανες παρακολούθηση. Μην διανοηθείς και μπας και αφήσεις την τσάντα σου κάπου. Μπορεί να λείψει το tablet, το κινητό... Μπορεί να μην λείψει τίποτα, έτσι. Αλλά όπως λέει ο Σοφός Λουδάος, ο φιλάτος τα ρούχα του έχει τολάχιστον τα μισά. Καλό είναι να... δεν ξέρεις. Μπορεί να τύχεις σε μια τάξη που να μην υπάρχει θέμα, αλλά μπορεί να τύχεις σε μια άλλη που μπορεί να είναι 2-3 που να έχουν αυτό. Ή να περάσει κάποιος αν είναι ανοιχτή η αίθουσα. Να, αν υποθέσω ότι αφήνω εγώ την τσάντα μου τώρα εδώ, έτσι. Εσείς τώρα είναι ωραία μέρα, βγαίνετε έξω να λιαστείτε. Ωραία. Περνάει κάποιος. Οποιοςδήποτε. Ανοιχτά είναι εδώ. Δεν έχουμε ούτε... Τάξη. Θέλει προσοχή. Λοιπόν. Επίσης, καταστροφές γίνονται και από μικρά παιδιά, όχι τόσο συχνά όσο από τα μεγάλα. Επιθέσεις, λόγια περισσότερο, στους εκπαιδευτικούς. Και σκασιαρχείο υπάρχει. Στις μεγάλες τάξεις του Δημοτικού υπάρχει. Τώρα. Άλλοι παράγοντες. Άλλες συμπεριφορές που δεν μας αρέσουν. Δεν είναι επιθυμητές εξημών ας πούμε. Κλαίει και απογοητεύεται εύκολα. Φαίνεται δυστυχισμένος και μελαμβολικός. Εσχωρολογεί. Εξαπατά και κοροϊδεύει τις συμμαθήτριές της. Λέει συχνά ψέματα. Παμπαραγιά του. Δείχνει ανυπάκως στις υποδείξεις. Φοβάται εύκολα. Είναι αφθάδης. Είναι δηλός. Αδιαφορεί και απουσιάζει. Και η δηλία μας ενοχλεί μερικές φορές. Είναι αυτή η φιλολογία για το bullying αν έχετε παρακολουθήσει που το θύμα λέει σχετική προσέγγιση ότι ήταν δηλό γι' αυτό έγινε θύμα. Έτσι και μας τους ασκάλους μας ενοχλεί αν ένας αγόρις είναι δηλό. Βεβαίως μας ενοχλεί αν είναι αφθάδικο. Αν φοβάται επίσης μας ενοχλεί. Αν είναι ανυπάκω. Αν είναι πολύ υπάκω. Καθένας έχει τα μέτρα του. Αν τον ενοχλεί αν είναι πολύ υπάκω. Αν τον ενοχλεί αν είναι λιγότερο υπάκω. Αλλά γενικώς είναι μερικά από αυτά τα πράγματα που μας ενοχλούν. Βεβαίως μας ενοχλούν αν αδιαφορεί κάποιος για το μάθημα και απουσιάζει. Για να δούμε μερικά ακόμα. Ασχολείται με άλλα πράγματα κατά τη διάρκεια του μαθήματος. Καλη ώρα αυτό που σας έλεγε. Γράφει στο υπότιτου. Ζωγραφίζει. Κάνει οτιδήποτε. Είναι διαρκώς ανήσικος. Είναι συχνά αφηρημένος. Συχνά ονειροπολύ. Είναι υπερβολικά ευαίσθητος. Πολλά πράγματα όπως βλέπετε μας ενοχλούν. Παρουσιάζει αντιμέλητη ανικοκύρευτη εξωτερική εμφάνιση. Είναι δύσπιστος και αυτό που το είπαμε ήδη συνομιλεί με άλλους. Τώρα πάμε στα κορίτσια. Εδώ έχουμε άλλη κατηγοριοποίηση. Η κλεψιά, η βάναυση στην περιφορά, η καταστροφή της περιουσίας στο σχολείο και η επίθεση στους δασκάλους είναι πάλι στην πρώτη σειρά. Το σκασιαρχείο, η αισχολογία, η εξαπάντηση και η κοροϊδία των συμμαθητριών και των συμμαθητών της. Το ότι φαίνεται δυστυχισμένη και μελαγχολική, ότι λέει συχνά ψέματα, είναι και αυτά μερικά από τα πράγματα που μας ενοχλούν στις μαθήτρες που έχουμε. Ότι κλαίει και απογοητεύεται εύκολα, ότι θυμώνει και οργίζεται εύκολα, ότι θυμώνει και οργίζεται εύκολα γενικά. Το πρώτο είχε να κάνει με τους δασκάλους, το δεύτερο γενικά με καταστάσεις και με συμμαθητές και συμμαθήτρες. Ότι διαφορεί και παρουσιάζεται ανικοκύρευτη εργασία, αυτό δεν υπήρχε στα αγόρια αν το προσέξατε, γιατί φαίνεται ότι έχουμε ένα μοντέλο, ότι τα κορίτσια πρέπει να ρέπουν προς το νοικοκυριό και να τα έχουν ταχτοποιημένα τα πράγματα. Είναι αφθάδες, αυτό υπήρχε και για τα αγόρια, φοβάται εύκολα, είναι δηλείοι, ασχολείται με άλλα πράγματα κατά τη διάρκεια του μαθήματος, αυτά τα είχαμε δει και στα αγόρια. Είναι διαρκώς ανήσυχοι, είναι διαρκώς αφηρημένοι, συχνά αφηρημένοι, παρουσιάζεται ανικοκύρευτη εξωτερική εμφάνιση, θέλουμε και τα κορίτσια να έχουν καλή εμφάνιση από τι φαίνεται. Συχνά ονειροπολύ, είναι υπερβολικά ευαίσθητη, είναι δύσπιστη, συνομιλεί με τους άλλους και γενικώς, εμείς όπως είδατε έχουμε από αυτά τα 24 που είχαμε και στις δύο κατηγορίσεις και στα δύο φυλαγόρια κορίτσια, είχαμε και 2-3 που διαφοροποιούνται. Τα περισσότερα ήταν, ναι. Όταν λέμε ότι η συμπεριφορά του είναι πολύ ενοχλή, συμπεριφορά του είναι πιο συμβάσματο. Ενοχλή, ναι, δεν θέλουμε, αυτή τη συμπεριφορά δεν τη θέλουμε. Δηλαδή, άμα κάποιος είναι πολύ φοβισμένος, δεν θέλουμε να τον βλέπουμε πολύ φοβισμένο. Άμα είναι πολύ φασαρτής, αν μιλάει με τον διπλάνο, δεν το θέλουμε. Αν κλέβει, προφανώς δεν το θέλουμε. Αν έχει αυτά αδικές συμπεριφορά, δεν τη θέλουμε. Αυτά. Ενοχλία μας είναι αυτά, στηρίζονται σε έρευνες που έγιναν σε δασκάλες και σε δασκάλους. Όχι σε υποψήφιες δασκάλους και δασκάλους, αλλά και δασκάλες σε ενενεργία. Μάχημες και μάχημες που λέμε. Τώρα, είπαμε, το έχουμε τονίσει κατεπανάληψη, ότι η φύτηση είναι υποχρεωτική. Με βάζει το νόμο 1566-85. Στο δημοτικό, η φύτηση είναι υποχρεωτική, εφόσον ο μαθητής και μαθήτρας δεν έχει υπερβεί το 16ο έτους της ηλικίας. Άμα δεν έχει υπερβεί το 16ο έτους της ηλικίας, πάει στο δημοτικό. Στο κανονικό. Αν το έχει υπερβεί, τότε πάει σε σχολεία δεύτερες ευκαιρίες, ψάχνει κάπου να αναπληρώσει αυτό το χαμένο έδραφος. Τώρα, το υποχρεωτικό πώς στηρείται. Όποιος έχει την επιμέλεια, δηλαδή γονέας ή και δε μόνας, αυτός ή αυτή δηλαδή που είναι υπεύθυνος για το παιδί, και παραλείπει την εγγραφή ή την εποπτεία του ως προς τη φύτηση, τιμωρείται, σύμφωνα με το άρθρο τάδε του ποινικού κώδικα, δηλαδή χρηματικό πρόσωπο. Επιπλέον με το προεδρικό διάταγμα 161 από 2000, μεταβάζεται στο νομάρχι, η αρμοδιώτητα επιβολής κυρώσεων στους γονείς και και δε μόνες που δεν εγγράφουν τα παιδιά τους στο σχολείο και αμελούν για την τακτική τους φύτηση. Δύο διαφορετικά πράγματα, ένα δεν εγγράφουν και δεύτερο αμελούν. Άρα λοιπόν, όπως βλέπετε, είναι αξιόπινη πράξη το να μη φοιτούν κανονικά τα παιδιά στο σχολείο. Δηλαδή αν πάντε σε μια σχολική μονάδα όπου κάποιοι μαθητές δεν εμφανίζονται, κανονικά θα πρέπει η αστυνομία να ψάξει και να βρει τα παιδιά να τα φέρει στο σχολείο. Η ΡΟ. Δεν το δεχόμαστε. Τον πρωτοβάθμι για ποιον λόγο. Ναι εντάξει θα του πούμε αυτό, αλλά γιατί δεν το δεχόμαστε. Γιατί πρέπει να το δεχόμαστε είναι δώδεκα χρονών και έντεκα χρονοδέκα και δέκα χρονών, γιατί πρέπει να μην το χρειάζει αυτό. Ναι, αλλά αν είναι δεκαεφτά, μπορεί να το βάλεις τώρα. Και το 16 τώρα απλά είναι μεγάλο ένα, σαν όριο. Το βάλεις τώρα με 16 χρονών, ένα παιδί που είναι σε προχωρημένη ηφηβεία να το βάλεις με μικρότερα παιδιά δεν είναι, γι' αυτό και υπάρχει το όριο των 16. Μπορεί και να κατέβει στον μέλλον. Γιατί υπόψω να τις δύο χρόνια μετά ψηφίζουν. Στα 18 ψηφίζουν. Σκεφτείτε το. Μέχρι το 16 στο δημοτικό, στα 18 ψηφίζουν. Μπορεί αυτό να κατέβει. 16 είναι λίγο μεγάλο το παιδί τώρα. Αν δεν πάρει κάποιος, ναι, πού μπορεί να πάει, ναι, ποιος ξέρει, να μας πει. Άμα δεν πάρει κάποιος το πτυχίο από το δημοτικό. Και υπόψη είναι ότι το πτυχίο, ο τίτλος του δημοτικού χρειάζεται. Γιατί πράγμα χρειάζεται. Δηλαδή, απαραίτητο. Πες το, Θανάση. Για το δημοτική κατάσταση. Όχι τη δημοτική κατάσταση. Ναι, εντάξει, αλλά ειδικά το απολητήριο του δημοτικού είναι απαραίτητο για ένα πολύ βασικό πράγμα που είναι πολύ στην καθημερινότητά μας. Αναστασία. Αυτό είναι προφανές για να πάει στην επόμενη βαθμίδα. Αλλά λέω για υπαγγελματική αποκατάσταση κάπου που έχει συνάθεια. Δεν είναι υπαγγελμα, αλλά είναι απαραίτητο. Λέγει, ρε Εσπινά. Για να φανεί η ηλικία του για την περικαία χρυσιά, τι είναι παράδειγμα. Όχι, η ηλικία φαίνεται από την ταυτότητα. Δεν είναι. Ε, Θανάση. Ο στρατός δεν απασχολείται με αυτά τα πράγματα. Ναι, για να πάρεις δίπλωμα. Άμα δεν έχεις απολητήριο δεν παίρνεις δίπλωμα. Αν δεν έχεις απολητήριο δημοτικού, πες του ότι είναι δίπλωμα. Οδήγησης. Οδήγησης, ναι. Πες του ότι είναι δίπλωμα. Σωστά, καλά έκανες. Δίπλωμα, οδήγησης. Ε, βέβαια. Ταυτότητα γιατί δεν βγάζεις. Ταυτότητα βγάζεις από την ηλικία των 12-13 και μετά. Πας στην αστυνομία, τα δαχτυλικά αποτυπώματα, τα πιστομπιτικά γέννησης και τα λοιπά και την έβγαζεις ταυτότητα. Δεν είναι κάτι. Τώρα, όποιος δεν βγάζει δημοτικό, όποιος δεν τελειώνει το δημοτικό, μπορεί να πάει στη σχολία δεύτερης ευκαιρίας, που δίνουν τη δυνατότητα σε κάποιους που δεν έβγαλαν το δημοτικό. Η νυχτερινά σχολεία, κατά καιρούς να πάνε διοργανώνονται τέτοια προγράμματα για να μπορέσουν άνθρωποι, γιατί λέμε ότι είναι βασικό τώρα να έχεις το τυχείο του δημοτικού. Έτσι. Όταν ο μαθητής απουσιάζει αδικαιολόγητες γεγονήσεις και δεν επικοινωνεί με το σχολείο παρά τις ειδοποιήσεις, αναζητεί τη οικογένεια μέσω της δημοτικής αστυνομικής αρχής. Εντάξει, αυτό πρέπει να γίνει. Γι' αυτό, αν πάτε στο σχολείο όταν είναι το καλό, κατά καιρούς κυκλοφόρουν ηλεκτρονικά τώρα πια, έγραφα, δηλαδή έγραφα ενώ, ηλεκτρονικά έγραφα τώρα πώς να τα πω, όπου λέει αναζητεί το μαθητή στάδε, γιατί έχει περάσει ένα χρονικό διάστημα, δεν ευρέθηκε και πρέπει να το ψάχνει. Το ψάχνει η αστυνομία και στέλνει αυτό σε όλα τα σχολεία, μη τυχόν φυτάει ή τον είδε κάποιος στο χωριό ή οτιδήποτε. Στις περιπτώσεις που η αναζήτηση δεν φέρει αποτέλεσμα, αναφέρεται η διακοπή της φύτησης στον αρμόδιο προστάμενο διεύθυνσης ή γραφείο αλφοβάθνες, τέλος πάντων, ο οποίος αναζητεί το μαθητή και τη μαθήτρια σε όλα τα σχολεία του νομού και εν συνεχεί η αρμόδια υπηρεσία του ΥΠΕΤ αναζητά αυτό όπως σας έλεγα, το μαθητή και τη μαθήτρια σε όλα τα σχολεία της χώρας. Εντάξει, ξέρουμε πως συμβαίνουν κάθε χρονιά και ξέρουμε και πως συμβαίνουν, δηλαδή ελέγχεται ανά πάσα στιγμή τώρα και ηλεκτρονικά υπάρχει ένα σύστημα όπου δηλώνεται και πως οι μαθητές παρίσταται τώρα, είναι πιο ολοκληρωμένη επιτήρηση. Τώρα, εμείς είπαμε, νομίζω στο προηγούμενο μάθημα μιλήσαμε για την ασφάλεια του σχολείου, έτσι ασφάλεια του σχολείου το έχουμε μπει από την αρχή που ξεκινήσαμε αυτό το μάθημα, ότι η ασφάλεια των παιδιών είναι βασική για τους γονείς και κυδαιμόνες των παιδιών του δημοτικού τουλάχιστον, είναι πολύ βασικό αυτό το πράγμα. Με δεδομένο τώρα ότι είχαμε μία περίπτωση που απασχόλει στα μέσα μαζικής ενημέρωσης, βέβαια ως φοιτητής στα Γιάννενα, έχει δημιουργηθεί ένας πανικός και το ζήτημα της ασφάλειας επικαιροποιήθηκε και πάλι, έχουν γίνει μερίδες συνέδρια, τώρα έχουμε εδώ ένα συμμέδριο πάλι για τη βία, έτσι η ασφάλεια απασχολεί ιδιαίτερα τους γονείς, είναι ένα ζήτημα που πρέπει να το προσέξουν έτσι και μιλάμε για μικρά παιδιά αλλά και στο γυμνάσιο πάλι μικρά είναι και στο λύκιο πάλι εντάξει δεν είναι ανήλικα έτσι. Επομένως χρειάζεται να ξέρουμε μερικά πράγματα πως θα επιτύχουμε την ασφάλεια σε ένα σχολείο, το πρώτο είναι να κάνει με το καλό σχολικό κλίμα. Σχολικό κλίμα είναι μια έννοια που περιγράφει τις σχέσεις μεταξύ των μελών της σχολικής κοινότητας, δηλαδή των εκπαιδευτικών μεταξύ τους, των εκπαιδευτικών με τους μαθητές και τις μαθήτριες, των εκπαιδευτικών με τους γονείς και κύδε μόνες των μαθητών και των μαθητριών και του λοιπού προσωπικού, γενικά όλων των ανθρώπων που μπαίνουν σε καθημερινή βάση σε μια σχολική μονάδα. Οι σχέσεις τους είναι αυτές που καθορίζουν αυτό που λέμε σχολικό κλίμα. Για να σας το πω πολύ πολύ ανδρομερός, δηλαδή σε τίτλους, αν ένα σχολείο οι δάσκαλοι έχουν μεταξύ τους καλές σχέσεις, αυτό βοηθάει στο να υπάρχει καλύτερο κλίμα. Αν έχουν εντάσεις μεταξύ τους και φωνάζουν, ο ένας λέει αυτό όταν είναι η υπηρεσία παράδειγμα, ο άλλος λέει άλλο, ο ένας αφήνει να παίζουν μπάλα με τα ταινέ και ο άλλος δεν αφήνει, υπάρχει μια διαφοροποίηση όταν δεν υπάρχει καλύτερα, ο ένας ας πούμε αφήνει στη μία την τάξη, όχι αφήνει, κάνει 300 φωτοτυπίες την εβδομάδα, η άλλη δασκάλα δεν κάνει καμία, δεν υπάρχει ένα συντονισμός, έχουν μεταξύ τους μια ένταση γιατί οι γονείς διαμαρτύρονται σε αυτή που δεν βάζει φωτοτυπίες, λένε εσύ δεν δουλεύεις, η άλλη δουλεύει παραπάνω και ούτω καθεξής, υπάρχει μια ένταση στο καλό το κλίμα, χρειάζεται να υπάρχουν καλές σχέσεις, γίνεται, είχαμε και αυτό τώρα, όταν κάποιοι εκπαιδευτικοί αναλαμβάνουν κάποιες φρωτοβουλίες, κάνουν ένα project που λέμε, ή αναλαμβάνουν τη διοργάνωση μιας εκδήλωσης και σαμποτάρεται από άλλους γιατί θεωρούν ότι αυτοί αυτοί προβάλλονται και ούτω καθεξής, ξαναλέω τέτοια φαινόμενα είχαμε τώρα πρόσφατα με το κλίμα της αξιολόγησης, τότε το κλίμα διανταράστη, γίνονται κλίκες, οι μένοι υποστηρίζουν αυτά, είδε το άλλο και ούτω καθεξής, το ίδιο και όταν υπάρχουν έντασεις με τα παιδιά και τους εκπαιδευτικούς, ή με τους γονείς, όταν έχουμε κάποιους συλλογουγονέων, παράδειγμα, όπου οι γονείς αυτοί που απαρτίζουν τα μέλη του, έχουν άλλους σκοπούς ή δημιουργούν προβλήματα, ή τέλος πάντων δεν συχροντίζονται με τους δασκάλους και με τις δασκάλες, τότε τα πράγματα το κλίμα λίγο δεν είναι αυτό που θα μας εξασφαλίζει και την ασφάλεια. Ένα ζήτημα που πρέπει να γνωρίζουμε είναι η νομοθεσία. Η νομοθεσία που έχει να κάνει με το τι αρμοδιότητες εμείς έχουμε ως προς το ζήτημα της ασφάλειας. Εντάξει, πρέπει να το ξέρουμε πολύ καλά, που μπορούμε να ασκήσουμε επιρροή και που θα πρέπει να αφήσουμε τα πράγματα να τα διαχειριστεί ως κάποιος που ξέρει έτσι. Σημαντικό πράγμα όπως σας το πριέγραψα ήδη στο προηγούμενο κεφάλαιο για το σχολικό κλίμα είναι να υπάρχει ενιαία πολιτική στο σχολείο σε όλα τα ζητήματα, ειδικά στα ζητήματα της πιθαρκίας, τουλάχιστον σε ό,τι αφορά συμπεριφορά των μαθητών και των μαθητριών έξω. Να μην είναι ένας πιο χαλαρός, άλλος διαφορετικά, ένας να βγαίνει, άλλος να μην βγαίνει, γιατί θα δημιουργηθούν κενά και τα οποία τα παιδιά θα τα παραεμινεύσουν ή θα τα ερμηνεύσουν με έναν τρόπο που δεν θα ευνοήσουν την ασφάλεια. Η συνεργασία των εκπαιδευτικών, όπως το καταλαβαίνουμε, την κατανομή των ρόλων είναι απαραίτητη για να έχουμε ένα περιβάλλον ασφαλές. Τώρα, εμάς εδώ στην Ελλάδα, μέχρι τούδε, δεν μας πολύ απασχόλησε το ζήτημα αυτό. Αλλά έτσι όπως εξελίσσεται τώρα το ζήτημα του bullying και αυτή τη στιγμή που από το 2011 ήδη λειτουργεί δίκτυο στη πρωτοβάθμια για την καταπολέμηση του σχολικού εκφοβισμού και της σχολικής βίας, είναι προφανές ότι βαδίζουμε σε μια κατάσταση όπου προγράμματα όπως τα moral educational και τα character educational θα τα δούμε. Τι σημαίνει αυτό το πράγμα, θα υπάρξει όταν εσείς με το καλό δουλέψετε, αναγκαιότητα ή θα δημιουργηθεί αναγκαιότητα για να υπάρξουν συγκεκριμένες παρεμβάσεις που να αποσκοπούν στην ηθική καλλιέργεια ή στην καλλιέργεια του χαρακτήρα, όπως φανερώνει και ο Τίπλος αυτών των εκπαιδευτικών παρεμβάσεων, μας έρχονται βέβαια από τις ΗΠΑ, όπου αυτά τα πράγματα είναι πολύ προχωρημένα γιατί έχουν πολλά προβλήματα. Και βέβαια για τις αιτίες της βίας και της μη επιθυμητής σε μας συμπεριφοράς είχαμε μιλήσει την προηγούμενη φορά, τώρα επί του συγκεκριμένου να πω ότι κάθε παιδί βλέπει 20.000 σκηνές δολοφονίας μέχρι να γίνει 12 χρονών, άρα όταν έχει και εύκολο να πάρει το όπλο του παπάστου στην κρεβατοκάμαρα μέσα στον τουλάτ, πάει το παίρνει και κάθε 2 και 3 μπάνουν στα σχολεία εντάξει. Τώρα θα μου πείτε ότι είναι ένας πληθυσμός τεράστιος και για τους ενεμένες πολιτείες μιλάω, μπορεί τα περιστατικά να μην είναι τόσο πολλά, αλλά όταν υπάρχει ευκολία στην πρότυπη στο όπλο και εδώ είδαμε κάποιες περιπτώσεις είχαμε και εδώ στο παρελθόν, αλλά πολύ σε πιο μικρή έκταση, γιατί και όπλο χρυσία δεν έχουμε, αλλά και τέλος πάντων δεν έχουμε ένα αρμονιστίως προς αυτά τα ζητήματα. Είναι και ο καιρός που οθεί, ας οθεί όλους όταν μπαίνει άνοιξη η Κωνσταντίνα να βγαίνουμε έξω, άμα βγαίνουμε έξω, τότε κοινωνικοποιούμαστε μιλάμε, αυτό γινόταν. Τώρα δεν ξέρω, έχω επιφυλάξει, γιατί βλέπω πολύ, γιατί μιλάμε στο Facebook και αυτό τώρα είναι ένας νέος τρόπος, δεν ξέρω πού θα οδηγήσει, θα το δείξει το μέλλον, έτσι. Είναι χαρακτηριστική αυτή η φωτογραφία που κάθονται κάποια 7-8 άτομα και μπορεί να είναι και μικρά παιδιά αυτά, μπορεί να είναι και μεγαλύτερα παιδιά σαν εσάς, μπορεί να είναι και μεγάλα παιδιά σαν εμάς, έτσι όλοι το κάνουν αυτό. Οπότε δεν ξέρω με τι μέλη γεννέστε ως προς αυτό το ζήτημα και μετά θα χρειαζόταν να κάνουμε παρεμβάσεις που θα δείχνουν αυτό που σας έλεγα που το περιέγραψα ως ηθικό πανικό. Δηλαδή ψαχνόμαστε γιατί τόση βία, γιατί έγινε αυτό, γιατί έγινε τ' άλλο, δείχνει μια έλλειψη αιτημότητας και έλλειψη ψυχραιμίας ως προς την αντιμετώπιση της κατάστασης αυτής. Τώρα, αυτά τα προγράμματα μου συνήθως έχουν συμπεριφοριστικό χαρακτηρά, δηλαδή αυτό το μπιχεβιωριστικό που το έχετε κάνει στην ψυχολογία που στηρίζεται στην αμοιβή και στην πνή, άμα το κάνεις καλά θα σου δώσω ένα ματουνάκι, άμα δεν το κάνεις καλά, θα βγεις ένα λεπτό μετά στο διάλειμμα, τι άλλο μπορεί να καθίσει καθεμιά να σκαρφιστεί. Τώρα, η σχολική μονάδα θα πρέπει να έχει ένα σχέδιο δράσης για την ασφάλεια και την ομαλή καθημερινή δραστηριότητα, το οποίο πρέπει βέβαια να συζητηθεί στο σύλλογο των δρασκών, να γίνει κατανομή των αρμοδιωτήτων και να είναι και ενήμερες και ενήμερες οι γονείς και οι κυδαιμόνες των παιδιών. Ζητήματα που τα έχουμε πει, πώς μπαίνουν, πώς βγαίνουν, πού θα συναθρίζονται όταν πρέπει, ποιες περιοχές της απλής, ας πούμε μπορεί να είναι επικίνδυνη να είναι σπασμένα κάτι κάγκελα ή οτιδήποτε, δεν θα πρέπει να πάνε, όλα αυτά λοιπόν είναι ζητήματα που πρέπει να τα καλύπτουμε, να τα έχουμε βάλει μέσα στο πλάνο εμείς. Χρειάζεται λοιπόν ένα σχέδιο δράσης, να κάτσουμε σοβαρά, να ασχοληθούμε με το ζήτημα και να καταστρώσουμε τις αρμοδιωτητές μας, το πως θα συμπεριφερόμαστε όταν αντιμετωπίζουμε αυτά τα προβλήματα, να έχουμε μια ενιαία στάση, να κάτσουμε να τα συζητήσουμε και να συναποφασίσουμε και να έχουμε κοινή στάση. Ωραία. Τώρα, το ζήτημα ως προς αυτά, γιατί λέω ότι μας βρήκει για το ζήτημα με το bullying, λίγο απροετοίμαστος, είναι αν οι εκπαιδευτικοί υποστηρίζονται ως προς αυτά τα ζητήματα που σας περιγράφω. Έχουν υποστήριξη. Τι γνώμη έχετε εσείς που πήγατε τώρα στα σχολεία και ξέρετε, ας μου πω, τι γράφω αυτά τα πράγματα. Υπάρχει ένα τέτοιο κλίμα αντιμετώπισης αυτών των περιπτώσεων ή είμαστε σε ένα κλίμα λίγο πιο χαλαρό. Τι λες εσύ Μίρια που έχεις πάει και στα σχολεία, αν δεν κάνω λάθος. Τέλειωσε η πρακτική, δεν τέλειωσες. Τώρα. Α τώρα κάνεις. Καλά ας αφήσουμε σαν να αφήσεις την παρατήρηση. Δημήτρη τέλειωσες εσύ. Συ Βασίλη. Ποιος έχει τελειώσει την πρακτική, εξημών. Εσείς Ρόζα και εσείς Φρόσω. Πως το είδατε αυτό το ζήτημα. Δηλαδή υπάρχει μια. Καταρχήν αν το είδατε. Γιατί μπήκατε σε μία τάξη. Σε μία. Ένα δάσκαλο είδατε. Αυτό δεν είναι ίσως και πολύ βοηθητικό για να κατανοήσετε αυτά που λέω. Αν υπάρχουν διαφοροποίησεις στην περιφορά ενός με τους άλλους. Αλλά ίσως θα τον παρατηρούσατε αν βλέπατε τι γίνεται στην αυλή. Βλέπατε τι γίνεται στην αυλή ή πηγαίνετε. Ξέρω εγώ σας έδωσα ένα δωμάτιο να πηγαίνετε να καπνίζετε. Αν και παγορεύετε. Στην Ελλάδα όσοι γνωστούν. Όλα παγορεύονται και όλα επιτρέπονται. Τι να πούμε εδώ. Να πούμε και τον καημό μας ότι παγορεύεται. Της η ώρα ότι μας θα πάφουν μέσα στον πρώτον όρφο. Τώρα έχει πτάσει ο καπνός μέχρι και τον πέμπτο. Πόσο πολύ έχει. Δεν ξέρω από τον αέρα. Να πω ότι είναι αναμαρία. Εποτήθητον τα παγορεύεται όμως ο κάποιος. Κι εσύ και στα σχολεία. Δεν ξέρω το αν. Α λες. Για να εμπιστήσω την προσοχή στη φίλη μου την κυρία να δίνεις άλλο όρφο. Ήταν μέσα τα παιδιά. Εσείς που πήγαν. Ήταν στον ίδιο χώρο με τα παιδιά. Ναι γιατί μας κρατούσαν μέσα. Μας ερωτούσαν. Από τα παιδιά. Και καθώς ήταν μέσα δεν βγήκαν τα παιδιά στο διάλειμμα. Προσπαθούσαμε να τους δουλεύει στον διάδρομο είμασταν. Ναι. Αλλά και εκεί τα περισσότερα παιδιά κατέβαιναν κάτω και εμένα να μας πούνε για δυο τρεις. Αλλά συνήθως οι δάσκαλοι που είχαν εφημερία τους έβγαζαν έξω. Όλοι. Δηλαδή έκαναν περιπολίες στον αστατικό τυφό. Ναι. Στους ρόθους και τους έβγαζαν έξω. Και άμα έβρεχε πως τους βολογόντουσαν μέσα. Τις μέρες που δεν έβρεχε. Τις μέρες που έβρεχε μέναν μέσα στην αίθουσα. Και στον διάδρομο. Και στην αίθουσα και στους διάδρομους. Και πως γινόταν η επόπτευση. Αφού είναι. Αλλά όλοι οι δάσκαλοι περισσότεροι ήταν μέσα κοινών και κοινωνικών που μας κοιτήσε. Στους ρόθους ή για τους διάδρομους. Ωραία. Ναι. Μίρια. Και φεύγει την ασφάλεια μου. Δεν ξέρω. Μέχρι τώρα έχουμε μπήκει σε άλλους δάσκαλους για μένα. Και απλά για λίγες ώρες. Δεν ήταν κανένα συμβάλλη. Δεν νομίζω να είδα έντονη την αναισθησία δηλαδή των δάσκαλων. Όχι δεν είπαμε αυτό. Λέμε αν είναι συντονισμένοι. Αν είναι. Τι παρατηρήσεις κάνατε ως προς αυτό το τομέα. Αν κάνατε. Όχι. Απλά δώστε ότι κάνατε εφημερίες. Οι διάδρομοι κάνανε ο ένας και τον άλλο. Έξω έβλεπα τα παιδιά. Εφημερίες λέγονται. Έτσι γράφονται. Κι όλος το μπίνει και ανακοινώσει. Ωραία. Καλά το είπες. Καλά το είπες. Ναι. Αυτό δηλαδή δεν είδα. Εντάξει. Έχουμε πάρει με το τυφάνι και σχεδόν κάποια ευκαιρία. Δεν βλέπεις κάποια ευκαιρία. Δεν βλέπεις. Σχεδόν κάθε παιδί. Μπορεί να είναι μέσα στο γραφείο του. Στο δωματικό τώρα δεν νομίζω. Υπάρχουν. Δεν σπα. Μόνο νομίζω ότι γίνεται επειδή. Γιατί είναι επικίνδυνο να αφήσεις τα παιδιά μόνο τους. Ναι. Βασίλη. Στο δικό μας σχολείο τελευταία χρόνια, δεύτερο να το κάνω πως πάντων. Άλλαξε το σύστημα τα παιδιά να κάνουν στάκες με κάθε φάσπαλο. Δεν έχουν μόνος τα παιδί από τη μια μέρα στην άλλη ή θα πηγαθούν. Ο δάσκαλος αυτός ήταν από εσάς, είδες καλά ή ήταν από το... Κάποιος από εμάς πήγαινε. Και η τάξη ξέρω θα είχε το τάσμα από την παιδιά. Να είναι μάλλον στους ευρώνους. Ναι. Χάρη. Και πότε είναι πως ο δημιουργής της Ευρωπαϊκής Πολύερα θα μάθετε πως είναι αυτή η στιγματική στιγματική μέρα που μαζεύονται. Ναι. Και σε τελευταία χρόνια. Ναι, αυτό ξέρετε γιατί γίνεται. Γιατί ο δάσκαλος, ο δάσκαλος έχει το κλειδί και πρέπει να ανοίξει. Άρα θα πάει μπροστά. Κλείνουν οι άδεισσες. Κλείνουν οι άδεισσες γι' αυτό που σας έλεγα. Ότι σε πολλά σχολεία είχαν παρατηρηθεί προβλήματα με το κλωπίς. Και αυτό είναι θάλια. Σηκώστε τη χέρι ή κάνουν λάθος. Ναι. Ναι. Να πει να πάει συγκρότητα να φάει πως ο δημιουργός έχει κλείσει το διάλογο. Και δεν υπήρχε δάσκαλος στο να μπει. Δεν υπήρχε δάσκαλος στο να μπει. Και μάλλον ας πούμε ότι έχει κάνει θέμα να μην μάθει. Γιατί μέχρι να βρεθεί, να το καταλάβει κάποιος, δεν υπήρχε στον αρχείο του. Και είχε περάσει και διάσκαλος. Και δεν το είχε δει κάποιος. Ναι, αυτά τώρα είναι επικίνδυνα πράγματα. Γιατί δεν πρέπει να γίνονται. Αυτά όμως είναι ζητήματα που πρέπει κάποιος να τα εμποστορίξει. Να γίνουν επιμορφώσεις. Δυστυχώς σε αυτό το διάστημα έχουν παγώσει. Δεν γίνονται πολλά πράγματα στα σχολεία. Και οι δάσκαλοι ψάχνουν να βρουν κάτι. Η αλήθεια είναι ότι ενδιαφέρονται. Όποτε γίνονται σεμινάρια και συμμετέχουν. Αλλά δυστυχώς έχουν παγώσει τα περισσότερα λόγω κρίσης. Νικολέντα. Στο μάσμα έγινε ένα αριστερτικό στο σχολείο. Δύο παιδάκια μάλλον λυπτικά. Ενώ το ένα ήθελε να επιτυπεί στο άλλο. Πρέπει να μην επιτυπείται γύρω στο γουφτό. Φύγει σε μια τσαμάρια. Βάρει στο χέρι του. Το που θέλει είναι το κουραβαντή. Και με το μεγαλύτερο αστελοχώρο να πάει για τη φωτομερά μας. Και το μόνο που έκανε η δασκάλα ήταν να πούμε να βάλει τη μορειά στο αριστερά. Και να μας πει εμάς ότι έπινε έγκυση από τις ψυχολόγους. Ναι. Αυτό είναι και λίγο σοβαρό. Να σπάσει το τζάμιο. Είναι ένα ζήτημα. Τώρα. Είπαμε ότι διαταστρώνουμε ένα σχέδιο για την ασφαλή διαξαγωγή. Του μαθήματος της δουλειάς μας. Όπως θέλετε την καθημερινή μας δραστηριότητα να την πείτε. Πριν να το κάνουμε αυτό πρέπει να θέσουμε στον εαυτό μας ορισμένα ερωτήματα. Κάνουμε ένα σχέδιο. Αλλά μήπως εμείς που είμαστε υπέρ της δημοκρατίας. Ή πιστεύουμε ότι πρέπει να δίνουμε λόγο. Να είμαστε πιο επιτρεπτικοί και τα λοιπά. Καταλήξουμε σε ένα σχέδιο που θα επαναφέρει αυταρχικές συμπεριφορές. Πρέπει να αναρωτηθούμε δηλαδή με λίγα λόγια αν αυτό που εμείς αντιπαλεύουμε θεωρητικά. Στην πράξη το υποστηρίζουμε. Αν αντί δηλαδή όπως θα σας περιγράψω παρακάτω. Υωθετήσουμε ένα δημοκρατικό προφίλ. Τελικά είμαστε αυταρχικοί ενώ στη θεωρία μας. Ή στη δήλωση που κάνουμε. Αν μας δώσουν ένα ερωτηματολόγιο και μας πούν. Τι είδους δάσκαλοι είστε αυταρχικοί δημοκρατικοί ή ρίζοσπαστικοί. Εμείς θα πούμε δημοκρατικοί ή ρίζοσπαστικοί ξέρω εγώ και επί της ουσίας αυτά που κάνουμε με βάση αυτά που λέμε εδώ τελικώς είμαστε αυταρχικοί. Έτσι. Να έχουμε υπόψη μας όταν υπάρξουν κάποιες παραβατικές συμπεριφορές τι ακολουθεί. Και αυτό μπορούμε καλύτερα να το προσεγγίσουμε όταν ξέρουμε πολύ καλά τα παιδιά μας. Αλλά και έχουμε μια συνέστηση του πως θα αντιδράσουμε τον καθένα. Δηλαδή, άμα πάω και τιμωρήσω έναν παιδί. Και επειδή, ας πούμε ένα παράδειγμα λέω τώρα, φοράει το καπέλο την ώρα της προσευχής. Μπορεί κάποιον να αντιδράσει να είναι κάτι πολύ προχωρημένο. Και φτάσω σε ένα σημείο που υιοθετώ κάποιες αντιλήψεις παράδοξης. Ή αργεί κάποιος παιδί λίγο και του κάνω ένα τεράστιο θέμα. Είναι ζητήματα που πρέπει να τα μελετήσουμε. Να δούμε το χαρακτήρα των παιδιών. Και τι πιθανές επιπτώσεις μπορεί να έχουν οι παραβατικές συμπεριφορές. Η αξιοπρέπεια των παιδιών πρέπει πάντοτε να είναι σεβαστή. Παιδιά πρέπει να τα αγαπάμε και να τα δεχόμαστε ως αυτόνομους προσωπικότητες που αξίζουν. Να τα φερόμαστε με αξιοπρέπεια. Είπαμε πάλι ότι πρέπει όλη η νομοθεσία να είναι η γνώση μας και να μην. Παροτρίσεις μπορεί να μας κάνει και ο διευθυντής μας. Μας πει ο διευθυντής παράδειγμα λέμε έτσι. Διώξω το παιδί από το σχολείο, δεν το διώξω. Θα έχουν τέτοιο δικαίωμα έτσι. Ή ξέρω βάρα το άμα σου πει η διευθυντρία βάρα. Έχεις τέτοιο δικαίωμα πρέπει να ξέρουμε τη νομοθεσία. Άμα δεν σας πω χτυπάτε τα παιδιά που απιθαρχούν. Προφανώς και δεν θα πρέπει να το κάνετε. Εντάξει. Αν έρθει και σας πει κάποιος κάνετε αυτό. Εσείς δεν είστε τυφλά όργανα. Είστε παιδαγωγοί που έχετε υπόψη παιδαγωγικές αρχές. Ξέρετε την παιδαγωγική. Αλλά είστε και οι πάλι που έχετε υπόψη σας. Μπαμπί. Άνοιξε αν θες λίγο τα φώτα εδώ πέρα. Που πρέπει να ξέρετε και τι πιάνει τα όρια. Τι μπορείτε να κάνετε και τι δεν μπορείτε να κάνετε. Αυτό λοιπόν που θα αποφασίσουμε να κάνουμε πρέπει να το φαρμόσουμε με σύννηση. Να μελετάμε πιθανές επιπτώσεις σε οτιδήποτε ξεκινάμε να κάνουμε. Τώρα, ένα άλλο σημαντικό είναι να μην εφαρμόσουμε άλλα μέτρα για εμάς. Και άλλα μέτρα για τα παιδιά. Δεν θα λέμε στα παιδιά μας, απαγορεύεται να ρίξετε κάτω τα χαρτιά σας, τα μολύβια σας. Ξέρω ότι και εμείς όλη την ώρα θα πετάμε κάτω τα μολύβια. Ή απαγορεύεται να κολλάτε τις τσίχλες εδώ πάνω. Και εμείς βγάζουμε την τσίχλα, τη βάζουμε εδώ. Ξέρω ότι την πατάμε κάτω και ούτω καθεξής. Δεν μπορεί να λέμε, όχι να λέμε, το λέει ο νόμος. Απαγορεύεται το κάμπισμα. Και εγώ επειδή είμαι θεριακλής, να πηγαίνω εδώ πέρα, να ανοίγω και το παράθυρο και να καμπνίζω. Έχουν γίνει αυτά, μην νομίζετε. Τώρα υποθέτω ότι δεν γίνονται, αλλά δεν μπορώ να έχω και υποπτία όλων των σχολείων της επικράτειας. Μπορεί κάποιος να καμπνίζει. Είναι αδιανόητα αυτά τα πράγματα. Ή δεν μπορούμε να λέμε, μη βρίζεις τα παιδιά. Εμείς, μόλις μας ανεβαίνει το αίμα στο κεφάλι, να περνάμε γεννές δεκατέσσερες μια μαθήτρια, γιατί έκανε κάτι. Πρέπει να έχουμε μια συνέπεια για αυτά που λέμε ότι ισχύουν για τα παιδιά, να ισχύουν και για εμάς. Θα λέω. Είναι δύσκολο κοινό οι δάσκαλοι να έχετε υπόψη σας γιατί έχουν μάθει να έχουν μία μπάλα ο καθής και καθεμιά. Σαφνικά, άμα τους πεις κάτσε από εδώ και παρακολούθα, θα τους δορίστε να περάσουν το δεκάλεπτο, άμα δεν κάνεις διαλήμματα και γκάνγκεις. Αυτό ισχύει και για τα παιδιά. Σας το είχα πει και άλλη φορά για το πώς κάνουμε το μάθημα και εδώ, αλλά και για πώς θα το κάνετε αύριο μεθαύριο. Πόσο μάλλον σε δασκάλους και σε δασκάλες. Εγώ έχω κάνει πάρα πολλές ώρες μετεκπέδευσης σε δασκάλους και δασκάλες. Εγώ δάσκαλος ήμουν έτσι. Άμα ξεκινήσεις και πας, κάθισες εδώ, έχεις μπροστά το κομπιούτερ, έχεις αυτά που σας λέω όταν παρουσιάζετε εργασία να μην κάνετε. Έχεις γραμμένη την εργασία σου εδώ. Έρχε να δεις και διαβάζεις, κοιτάζεις εδώ, σε 10 λεπτά έχουν βαρεθεί και έχουν αρχίσει να μιλάν από το ποδόσφαιρο μέχρι... Ποια αντικατέστησε την Τενέρη στο... Τα πακαλά? Το Game of Thrones. Τα πακαλά, Νικολέντα? Δεν την άλλαξαν. Δεν την άλλαξαν. Κάπου το είδα αυτό, μάλλον είναι πως ήταν πρωταμπριλιάδικο, δεν ξέρω. Τέλος πάντων, λοιπόν, το καταλαβαίνουμε? Χρειάζεται μια συνέπεια λοιπόν από μέρους μας. Και ό,τι θα λέμε, θα το εφαρμόζουμε και εμείς. Γιατί άλλιος ισχύει το γνωμικό που λέει ο σοφός λαός Μαρία, δάσκαλε που δίδασκες και λόγο δεν κράτης. Δηλαδή, είναι μικρά τα παιδιά και εμείς λειτουργούμε ως παράδειγμα. Με τον παράδειγμά μας μπορεί να επιτύχουμε πολλά πράγματα παραπάνω από ό,τι μπορεί να θεωρούμε εμείς με την επιβολή ότι θα γίνει. Δεν γίνεται. Με τον παράδειγμα και με τη συνεπή μας τάση μπορούμε να επιτύχουμε πολλά πράγματα γενικά σ' ό,τι αφορά στη λειτουργία του σχολείου. Έτσι. Τώρα, θα το ξαναπούμε ότι πρέπει σε επίπεδο σχολικής μονάδας να έχουμε εναρμονισμένη στις απόψεις μας για τα ζητήματα της λειτουργίας στην τάξη για τη σχολική πειθαρχία που λέμε. Να θέτουμε κάποιους στόχους και να κάνουμε κάποιες προβλέψεις αν μπορούμε να τους επιτύχουμε. Έτσι. Βασικό είναι ότι δίνουμε βαρύτητα στην ενίσχυση των θετικών συμπεριφορών. Δηλαδή αυτό βέβαια δεν χρειάζεται επιστήμη να το κατανοήσει κάποιος και εγώ νέας να είναι μπορεί κάποιος να το κατανοήσει ότι είναι πιο αποτελεσματικό να λες σε ένα παιδί μπράβο καλά το έκανες όταν το κάνει κάτι καλά παρά συνεχώς να χρησιμοποιείς αρνητική αξιολόγηση και όταν δεν έκανες καλά πάλι θα έκανες χάλια μαύρα για να επικρίνεις, να είσαι επικριτικός. Λοιπόν η θετική ενίσχυση ή επιβράβευση είναι σε κάθε περίπτωση προτιμότερη. Βέβαια εντάξει μην το παρακάνουμε αν ένα παιδί σε κάποια φάση τη χρειάζεται μπορεί να τη δίνουμε με ένα ρυθμό συχνότερο μετά θα το αραιώσουμε έτσι θα πάμε σε μια κανονικότητα. Δηλαδή μπορούμε να έχουμε μια διαφοροποίηση έως προς αυτό το τομέα έτσι βλέπω παράδειγμα ότι η Ελένη γενικώς όπως το ξέρουμε από τόσο χρόνια που συνεργαζόμαστε είναι πολύ ανήσυχη. Άρα λοιπόν όταν παρουσιάζει μια συμπεριφορά που δεν ενοχλεί τους υπόλοιπους και τους υπόλοιπους λέω μπράβο Ελένη την πρώτη ώρα μπράβο Ελένη, τη δεύτερη μπράβο Ελένη, την τρίτη μπράβο Ελένη, στις άλλες μέρες κανένα δυο φορές μετά θα το πάω σε επίπεδο που είναι και για την Κριακή και για την άλλη την Ελένη το καταλαβαίνετε. Δηλαδή μπορούμε να διαφοροποιούμε τη συμπεριφορά μας σε ένα βαθμό μέχρι να επιτύχουμε κάποιο στόχο αυτό μπορεί να γίνει κατανοητό και από τα άλλα τα παιδιά. Δεν είναι τέτοια καλά να είμαστε προσκολλημένοι στο πρωτόκολλο αφού είπαμε δυο φορές μπράβο τη Μαρία θα πούμε δυο φορές και το Γεννάδιο. Εντάξει, για το ίδιο συζήτημα λέω έτσι, μπορεί ο Γεννάδιος για το Γεννάδιο να είναι δεδομένο αυτό το πράγμα. Έτσι, ότι έκατσε παράδειγμα μια ώρα χωρίς να ακουμπήσεις το κινητό του, λέμε το, ένα παράδειγμα πιο κοντά στα δικά σας. Έκατσε μια ώρα και δεν ακούπεις το κινητό του. Αυτό για το Γεννάδιο είναι δεδομένο. Ναι, αλλά για τη Μαρία δεν είναι. Άρα λοιπόν καλώς είναι. Έχει σημασία να την εφθαρρύνεις τη Μαρία σε μια τέτοια στάση, αλλά ξαναλω μέχρι ένα μέτρο. Από κει και πέρα θα ενταχθεί στην κανονικότητα της τάξης. Άρα λοιπόν χρειάζεται συνέπεια αλλά χρειάζεται και ευελιξία στην τήρηση των κανών που θέτουμε από κοινού με τους μαθητές και τις μαθήτερες. Ωραία. Η κανονικότητα στην τάξη έχει σημασία. Πολλές εκπλήξεις δεν λειτουργούν θετικά. Έτσι. Και βέβαια να κάνουμε και μια αξιολόγηση αν έχουμε επιτύχει τα ανωτέρω. Έχουμε απορίες από το μέρος αυτού. Να κάνουμε ένα μικρό διάλειμμα και να επανέλθουμε. Εντάξει. Η λειτουργία της σχολικής τάξης εξαρτάται από το πόσο θα μπορέσουμε ως δασκάλες και ως δάσκαλοι να εναρμονίσουμε τη συμπεριφορά και τις διαδικασίες μάθησης με τους στόχους και τον προγραμματισμό. Πάζουμε κάποιους στόχους, κάνουμε ένα προγραμματισμό, για να τους πετύχουμε πρέπει να έχουμε ένα μήνυμα της συμπεριφοράς. Διαφορετικά δεν γίνεται. Θα έχουμε προβλήματα. Έτσι. Τι επιδρά. Όμως το πως θα λειτουργήσουμε την τάξη. Η προσωπική μας θεωρία. Τα δύο. Τι είδους δασκάλες είμαστε. Τι αντίληψη έχουμε για τον ρόλο μας. Πως έχουμε εκλάβει, ερμηνεύσει και φέρει στο μυαλό μας αυτά που μάθαμε εδώ. Γιατί ακόμα και μεγάλοι επιστήμονες θα δείτε ότι δίνουν άλλη ερμηνεία στο ίδιο κείμενο. Έτσι, άλλος λέει ότι αυτό το πράγμα όχι πάει εκεί, άλλος λέει ότι αυτό πάει εκεί. Ερμηνεία είναι κάτι υποκειμενικό. Επομένως, σημασία ιδιαίτερη έχει για το πως θα λειτουργήσουμε την τάξη. Προσωπική μας θεωρία. Ο τρόπος που αντιλαμβανόμαστε το ρόλο μας, η παιδαγωγική μας συγκαντάρτηση και σε ορισμένα ζητήματα το πως επαναλαμβάνω κάποια πράγματα. Το κλίμα στην τάξη, το κλίμα στην τάξη το δημιουργούμε εμείς, πρωτίστως. Παίζει ρόλο και τα παιδιά. Μπορεί εγώ να είμαι πολύ καλός, επιδέξιος, να αξιοποιώ όλες τις γνώσεις που έμαθα στη σχολή που ήμουνα, να ενημερώνουμε από τη βιβλιογραφία. Εν τούτοις, αν έχω δυο-τρεις μαθητές, μαθήτες που θα είναι πολύ υπερκινητικές, θα έχουν ανάγκη να προβάλλονται και τα λοιπά, θα έχω ένα θέμα. Για όλα υπάρχουν λύσεις όμως, έτσι. Αυτό είναι λοιπόν το κλίμα στην τάξη. Άν δηλαδή, θα έχω μια ατμόσφαιρα που θα μπορώ να προωθήσω τη δημιουργικότητα των παιδιών ή θα έχω μια ατμόσφαιρα που θα παλεύω για την επιβίωση. Γιατί και αυτό συμβαίνει πολλές φορές, αυτό το έχω περιγράφει σε άλλα μαθήματα, ότι ορισμένες φορές χάνουμε το κοντρόλο να το πω, τον άλλο έχω να το πω και μετά παλεύουμε για να λειτουργήσουμε την τάξη σε ένα επίπεδο επιβίωση, να κάνουμε τα στοιχειώδη. Με αυτόν τον τρόπο δεν μπορούμε να κάνουμε κάτι παραπάνω, έτσι. Η πρόβλεψη λοιπόν, το αν θα δράσω έτσι, τι επιπτώσεις θα έχει, ποιο ο προγραμματισμός, είναι κάτι σημαντικό. Δηλαδή, εγώ τώρα έχω μια εμπειρία έτσι, μπορώ να προβλέψω ότι άμα θα αρχίσω και σας λέω ανέκδοτα, χαζομάρες και το ένα και το άλλο, μπορείς να αντιδράσετε έτσι. Μπορώ να σας επαναφέρω, έχω αυτή την ικανότητα, αυτό είναι πρόβλεψη, να μπορώ να προβλέπω τυχόν αντιδράσεις ή θα πάμε κάπου που δεν θα έχει επιστροφή, σε ό,τι αφορά αυτό το πράγμα, έτσι, ή έκανα ένα προγραμματισμό και είπα ότι θα πρέπει να χρησιμοποιήσω αυτή την προσέγγιση κάποιων μαθητριών. Σε μια δεδομένη χρονική στιγμή, σε μια άλλη χρονική στιγμή μπορεί να δοκιμάσω κάτι άλλο για το καθεξής. Αυτά έχουν σημασία για το πως θα καταφέρω να λειτουργήσω μέσα στην τάξη και πως θα καταφέρουν οι μαθητές και οι μαθήτριες να επικεντρωθούν στους στόχους ή να γίνει γενικά αυτό που λέμε λειτουργία της τάξης σε έναν εύρυθμο τρόπο. Γι' αυτό λοιπόν πρωταρχικό ρόλο να δημιουργήσουμε ένα τέτοιο κλίμα, ένα τέτοιο περιβάλλον που θα σέβεται όλους τους μαθητές και όλες τις μαθήτριες. Αυτό σωστό μπα, κάθε φορά όταν ξεκινάω τα μαθήματά μου το λέω ότι δεν θέλω, παράδειγμα εδώ, αντιστοίχους και εσείς αυτό θα επιδιώχετε στη συντάξη, δεν θέλω να θέλει να πει μια βλακία ο Χάρης παράδειγμα και να φοβάται μην το χλεβάσει η ΕΕΦΕ παράδειγμα, βλέπετε? Αυτό παγορεύεται, ξεκαθαρίζω. Αν τώρα όμως το κάνει παράδειγμα η ΕΕΦΕ και ο Γεννάδης δυο τρεις φορές εγώ περί αλλού τυρβάζω, μετά θα έχω προβλήματα, δεν ξέρω αν γίνεται αντιληπτό αυτό που λέω. Πρέπει σε ορισμένα ζητήματα να είμαστε κατηγορηματικοί από το ξεκίνημα, σε ορισμένα ζητήματα. Άλλο τώρα να αργήσει κάποιος ένα λεπτό, κάποια πράγματα καταλαβαίνουμε και εμείς τα κρίνουμε ποιά είναι πιο ελαφρά, αλλά κάποια είναι πιο σοβαρά το πως θα λειτουργείς μια τέχνη. Μπορείς να επιτρέπεις στην Άννα και στη Θεοδόρα επειδή φοράν γελιά, αυτό είναι τώρα παιδιάστικα πράγματα αλλά γίνονται, δεν ξέρω, στο δημοτικό γειώνει, επειδή φοράν γελιά, να τα κοροϊδεύει η Ρόζα και η Μαρία που δεν φοράν, η Κασιανή. Δεν θα το επιτρέπεις, μία το επιτρέπεις, λες στην αρχή ότι δεν είναι αυτό, αλλά αν στην πράξη ενερέσεις αυτά που είπες ή αυτά που ετέθησαν ως κανόνες υπό τον αφηρημένο τίτλο να σεβόμαστε τους άλλους και τις άλλες, αυτό είναι πολύ αφηρημένο. Στην πράξη έχουμε κάποια σημεία που τα προσδιορίζουμε, ας πούμε άμα είπε ένα ανέστητο που δεν θυμάμαι πριν, ότι κυριακή θα καμπελώνει όλες τις υπόλοιπες και θα θέλει να μιλάει μόνο αυτή. Μπορεί αυτό να είχες πει ότι δεν είναι ανεκτός συντάξευα, αν το κάνεις και το ξανακάνεις και εσύ δεν επέμβεις με κατηγορηματικό τρόπο να μην επιδέχεται διαφορετικής ερμηνείας, ετότε είσαι κοντά στο να το χάσεις το παιχνίδι, γίνομαι αντιληπτός. Λοιπόν, από την αρχή το είπαμε και το ξαναλέμε και πιθανούν να το ξαναπούμε αρκετές φορές, οι μαθήτρες και οι μαθητές πρέπει να γίνουν συμμέτοχοι στον τρόπο λειτουργίας της τάξης, στις αποφάσεις που αφορούν στον τρόπο λειτουργίας της τάξης. Δηλαδή κάποιοι κανόνες, όχι αποφασίζομαι και δυνατάσσομαι και λέω ότι αυτό, αυτό και αυτό και αυτό, είναι πράγματα που έχουν εμπειρίες, έχουν τα βιώματα και μπορούν να τα προσδίδωσαν. Έχουν πάει κάνα δυο χρόνια, είπαμε, παιδικό σταθμό, μπορεί να έχουν πάει στον υπιαγωγείο, σίγουρα έχουν πάει ένα χρόνο στον υπιαγωγείο όλα, είναι υποχρετικό, άμα είναι στην πρώτη τάξη, έχουν μόνο αυτά. Άρα μπορώ να τα θέσω σε διαβούλευση, δηλαδή να συζητήσουμε παιδιά τι κανόνες θα βάλουμε, θα βάλουμε αυτό, αυτό και αυτό, θα κάνουμε μια λίστα εκεί πέρα, όπως καταλαβαίνετε. Μετά υπάρχουν κάποια άλλα ζητήματα που προκύπτουν ως υποκεφάλαια του βασικού κεφαλαίου, δηλαδή να σεύρισε τον άλλο, ε ναι, αλλά μπορεί να προκύψει αυτό. Ξέρω εγώ, γυρνάει Αναστασία και κάνει άλλους έτσι, που βγάζει τη μάτυλη Αναστασία, ή ξέρω εγώ, την κοροϊδεύουν την Ανά, είπαμε γιατί φοράει γελά, την θάλια επειδή είναι πολύ ξέρω εύσωμη, τον έναν γι' αυτό, τον άλλον γι' αυτό, εντάξει υπάρχουν πολλοί λόγοι. Τα ζητήματα δεν πρέπει να τα ανεχόμαστε, αυτά θα λέμε ότι εμπίπτουν σε εκείνο τον κανάνο που λέει, σεβόμαστε τους άλλους και τις άλλες και να είμαστε κατηγορηματικοί, να μην τα αφήνουμε. Έτσι, ειδικά αυτά τα ζητήματα που έχουν να κάνουν με την αξιοπρέπεια των μαθητών και των μαθητριών, πρέπει να είμαστε κατηγορηματικοί αντί της συμπεριφοράς μας, η αντίδραση μας να είναι άμεση. Να μην δεχόμαστε παρερμηνίες και παρεκτροπές. Και προφανώς αυτό αφορά κάθε διαφορετικότητα, όχι μόνο αυτή που υπάρχει προς το μέγεθος του σώματος, οποιαδήποτε διαφορετικότητα, εθνωτική θέλετε, σε ικανότητα, τα πάντα. Πολλοί περισσότερο, έτσι, από το να κοροϊδεύουν εμένα για τα γυαλιά. Αφορά, καταλαβαίνετε, πολύ πιο σοβαρό να γίνεται κάποιος αφορμή χλεβασμού επειδή είναι από την Αλβανία, έτσι, ή επειδή κάτι άλλο, οτιδήποτε, κάτι διαφορετικό που θεωρούμε εμείς ότι είναι διαφορετικό. Λοιπόν, είπαμε ότι καταστρώνουμε ένα πλάνο, συνδημιουργούμε το πλαίσιο λειτουργίας με τους μαθητές και τις μαθήτρες, καλά, ωραία, αλλά πρέπει να υπάρχει εκτόνωση. Πρέπει να δίνουμε κάποιες ευκαιρίες να γίνονται, η βαλβύδα λίγο, να φεύγει, να φεύγει ο αέρας, μην έχουμε έκλειξη. Θα πούμε καμιά χαζομάρα, θα γελάσουν λίγο τα παιδιά, θα μπήκανε παιδί καμιά χαζομάρα, έτσι, αλλά όχι προσβλητικά για άλλα παιδιά, προσοχή, έτσι. Εγώ θα λέω, χαζομάρες της βάρος κάποιον συγκεκριμένο, έτσι, συνεχώς, ή να φύγω κάποιες προσωπικότητες. Ένα άλλο βασικό ζήτημα είναι να είμαι δίκαιος, να είστε δίκαιοι ως δασκάλες. Είναι πολύ σημαντικό αυτό, να δίνετε εις τις ευκαιρίες σε όλους, όπως ο playmaker πράγμα δεν την πάλασε σε όλους, έτσι αυτό το ρόλο θα πέστε εσείς. Δεν θα αποκλείεται κάποιον επειδή πιστεύετε ότι δεν θα αποδώσει, δηλαδή δεν θα απαντήσει ή δεν θα λύσει την άσκηση ή δεν θα δώσει έξι λύσεις στο πρόβλημα και ούτω καθεξής. Έτσι, χρειάζεται λοιπόν δικαιοσύνη. Και τέλος, καλλιέργει ο ομαδικός πνεύματος. Είναι πολύ σημαντικό αυτό το πράγμα, να μάθουν τα παιδιά να συνεργάζονται μεταξύ τους, να μη βλέπουν το ένα ανταγωνιστικά το άλλο. Έτσι, χρειάζεται ο ομαδικός πνεύματος. Τώρα, όλα αυτά να τα κάνουμε πρέπει να ξεκινήσουμε από τον εαυτό μας. Να δούμε το στυλ μας, τι σοοιδάσκαλή μας. Έχει διάφορα μοντέλα, τύπους. Ας τα δούμε λίγο. Έτσι. Α, εδώ δύο παιδιά μιλάν. Του λέει, αυτό είναι συνηθισμένο. Του λέει η μαθήτρια, του μαθητή, η δασκάλα όμως είναι τη μαθήτρια εκεί που μιλούσε και την επιπλήτη μπορεί να την έδειξε για καμία. Όπως αντιλαμβάνεστε το σκίτσο αυτό είναι ιδιαίτερα επικαιρό διότι περιγράφει τη μελλοντική σας δραστηριότητα ως εκπαιδευτική. Θα είστε στην ηλικία της κυρίας η οποία υπερβαίνει το 70 έτος. Έτσι. Τώρα θα πάει, αυτά είναι τα γκάκς που λέμε για να εκτονωνόμαστε. Έτσι. Τώρα θα πάει το όριο, ξέρετε δάσκαλ, τώρα δουλεύουν μέχρι τα 52-53. Θα πάει στα 67 μέχρι να βγείτε εσείς θα πάει στα 75. Γερή να είστε να δουλεύει. Θα είναι και άλλο. Και αυτή η κυρία φαίνεται να είναι εκεί και στους 70 έτσι. Άμα είναι γερή, τι πρόβλημα έχει. Πάρε αυτό έγινε πρωθυπουργός στα 70. Συμφωνείτε βασιλική. Ωραία. Ένα βασικός λόγος είναι γιατί επιλέγουμε το επάγγελμα. Το βλέπουμε πολύ βασικό για το πως θα πάμε μετά θανάση. Αν εσύ είχες όνειρο να γίνεις ποδοσφαιριστής και επειδή έπαιξες και στην εθνική τάδε, σου δώθηκε το δικαίωμα γιατί δεν ξέρω αν ισχύει αυτό το πράγμα ακόμα. Αν ισχύει όταν είσαι στην τρίτη ηλικίου, σας δίνονταν το δικαίωμα να διαλέξετε μια σχολή. Ρώτησες εσύ τώρα ποια σχολή θα βγάλω σχετικά εύκολα. Που να πάω γιατρική, έχει εργαστήρια. Που να πάω νομική. Εκεί τώρα έχει κάτι ποινικά δίκαια. Να μετασχωρήσω λοιπόν. Ε πού να πάω, πού να πάω. Αν τώρα πάω στον παιδαγωγικό. Μπορεί όμως εγώ να μην έχω τις αντοχές, οπότε έχει σημασία γιατί διάλεξα. Αν όμως διάλεξα επειδή αγαπάω τα παιδιά, επειδή με εγωίτευε αυτή η δουλειά από μικρό, δηλαδή να μεταδίδω στους άλλους ανθρώπους γνώσεις, να συνδιαμορφώνω μαζί τους προσωπικότητες, να συμβάλω στην ανάπτυξη τεξιωτήτων, ικανοτήτων και ούτω καθεξής, είναι διαφορετικής ποιότητας πράγμα. Αλλά το πρώτο, το βασικό, είναι η αγάπη για τα παιδιά. Έτσι το είναι βασικό. Που να έχουμε αγάπη. Θανάση, ήθελες κάτι να πεις. Μάλλον, δεν ξέρω τι θα πει τότε, τα τέστευε το επαγγελματικό στους ανθρώπους, και συσχολείμανε. Τι σου έβγαλε Θανάση? Που είσαι πιο καλός στο σχεδιασμό και πιο έξυπνο στον πρακτικό κομμάτι. Αν είσαι καλός στο σχέδιο θα σου έβγαλε μόνο στις καθαριές χώρες. Αν είσαι καλός στο σχεδιασμό και πιο έξυπνο στον πρακτικό κομμάτι θα σου έβγαλε μόνο στις καθαριές χώρες. Αν είσαι καλός στο σχεδιασμό και πιο έξυπνο στον πρακτικό κομμάτι θα σου έβγαλε μόνο στις καθαριές χώρες. Αν είσαι καλός στο σχεδιασμό και πιο έξυπνο στον πρακτικό κομμάτι θα σου έβγαλε μόνο στις καθαριές χώρες. Αν είσαι καλός στο σχεδιασμό και πιο έξυπνο στον πρακτικό κομμάτι θα σου έβγαλε μόνο στις καθαριές χώρες. Αν είσαι καλός στο σχεδιασμό και πιο έξυπνο στον πρακτικό κομμάτι θα σου έβγαλε μόνο στις καθαριές χώρες. Αν είσαι καλός στο σχεδιασμό και πιο έξυπνο στον πρακτικό κομμάτι θα σου έβγαλε μόνο στις καθαριές χώρες. Αν είσαι καλός στο σχεδιασμό και πιο έξυπνο στον πρακτικό κομμάτι θα σου έβγαλε μόνο στις καθαριές χώρες. Αν είσαι καλός στο σχεδιασμό και πιο έξυπνο στον πρακτικό κομμάτι θα σου έβγαλε μόνο στις καθαριές χώρες. Αν είσαι καλός στο σχεδιασμό και πιο έξυπνο στον πρακτικό κομμάτι θα σου έβγαλε μόνο στις καθαριές χώρες. Αν είσαι καλός στο σχεδιασμό και πιο έξυπνο στον πρακτικό κομμάτι θα σου έβγαλε μόνο στις καθαριές χώρες. Αν είσαι καλός στο σχεδιασμό και πιο έξυπνο στον πρακτικό κομμάτι θα σου έβγαλε μόνο στις καθαριές χώρες. Αν είσαι καλός στο σχεδιασμό και πιο έξυπνο στον πρακτικό κομμάτι θα σου έβγαλε μόνο στις καθαριές χώρες. Αν είσαι καλός στο σχεδιασμό και πιο έξυπνο στον πρακτικό κομμάτι θα σου έβγαλε μόνο στις καθαριές χώρες. Αν είσαι καλός στο σχεδιασμό και πιο έξυπνο στον πρακτικό κομμάτι θα σου έβγαλε μόνο στις καθαριές χώρες. Αν είσαι καλός στο σχεδιασμό και πιο έξυπνο στον πρακτικό κομμάτι θα σου έβγαλε μόνο στις καθαριές χώρες. Αν είσαι καλός στο σχεδιασμό και πιο έξυπνο στον πρακτικό κομμάτι θα σου έβγαλε μόνο στις καθαριές χώρες. Αν είσαι καλός στο σχεδιασμό και πιο έξυπνο στον πρακτικό κομμάτι θα σου έβγαλε μόνο στις καθαριές χώρες. Αν είσαι καλός στο σχεδιασμό και πιο έξυπνο στον πρακτικό κομμάτι θα σου έβγαλε μόνο στις καθαριές χώρες. Αν είσαι καλός στο σχεδιασμό και πιο έξυπνο στον πρακτικό κομμάτι θα σου έβγαλε μόνο στις καθαριές χώρες. Αν είσαι καλός στο σχεδιασμό και πιο έξυπνο στον πρακτικό κομμάτι θα σου έβγαλε μόνο στις καθαριές χώρες. Αν είσαι καλός στο σχεδιασμό και πιο έξυπνο στον πρακτικό κομμάτι θα σου έβγαλε μόνο στις καθαριές χώρες. Αν είσαι καλός στο σχεδιασμό και πιο έξυπνο στον πρακτικό κομμάτι θα σου έβγαλε μόνο στις καθαριές χώρες. Αν είσαι καλός στο σχεδιασμό και πιο έξυπνο στον πρακτικό κομμάτι θα σου έβγαλε μόνο στις καθαριές χώρες. Αν είσαι καλός στο σχεδιασμό και πιο έξυπνο στον πρακτικό κομμάτι θα σου έβγαλε μόνο στις καθαριές χώρες. Αν είσαι καλός στο σχεδιασμό και πιο έξυπνο στον πρακτικό κομμάτι θα σου έβγαλε μόνο στις καθαριές χώρες. Αν είσαι καλός στο σχεδιασμό και πιο έξυπνο στον πρακτικό κομμάτι θα σου έβγαλε μόνο στις καθαριές χώρες. Αν είσαι καλός στο σχεδιασμό και πιο έξυπνο στον πρακτικό κομμάτι θα σου έβγαλε μόνο στις καθαριές χώρες. Αν είσαι καλός στο σχεδιασμό και πιο έξυπνο στον πρακτικό κομμάτι θα σου έβγαλε μόνο στις καθαριές χώρες. Αν είσαι καλός στο σχεδιασμό και πιο έξυπνο στον πρακτικό κομμάτι θα σου έβγαλε μόνο στις καθαριές χώρες. Αν είσαι καλός στο σχεδιασμό και πιο έξυπνο στον πρακτικό κομμάτι θα σου έβγαλε μόνο στις καθαριές χώρες. Αν είσαι καλός στο σχεδιασμό και πιο έξυπνο στον πρακτικό κομμάτι θα σου έβγαλε μόνο στις καθαριές χώρες. Αν είσαι καλός στο σχεδιασμό και πιο έξυπνο στον πρακτικό κομμάτι θα σου έβγαλε μόνο στις καθαριές χώρες. Αν είσαι καλός στο σχεδιασμό και πιο έξυπνο στον πρακτικό κομμάτι θα σου έβγαλε μόνο στις καθαριές χώρες. Αν είσαι καλός στο σχεδιασμό και πιο έξυπνο στον πρακτικό κομμάτι θα σου έβγαλε μόνο στις καθαριές χώρες. Αν είσαι καλός στο σχεδιασμό και πιο έξυπνο στον πρακτικό κομμάτι θα σου έβγαλε μόνο στις καθαριές χώρες. Αν είσαι καλός στο σχεδιασμό και πιο έξυπνο στον πρακτικό κομμάτι θα σου έβγαλε μόνο στις καθαριές χώρες. Αν είσαι καλός στο σχεδιασμό και πιο έξυπνο στον πρακτικό κομμάτι θα σου έβγαλε μόνο στις καθαριές χώρες. Αν είσαι καλός στο σχεδιασμό και πιο έξυπνο στον πρακτικό κομμάτι θα σου έβγαλε μόνο στις καθαριές χώρες. Αν είσαι καλός στο σχεδιασμό και πιο έξυπνο στον πρακτικό κομμάτι θα σου έβγαλε μόνο στις καθαριές χώρες. Αν είσαι καλός στο σχεδιασμό και πιο έξυπνο στον πρακτικό κομμάτι θα σου έβγαλε μόνο στις καθαριές χώρες. Αν είσαι καλός στο σχεδιασμό και πιο έξυπνο στον πρακτικό κομμάτι θα σου έβγαλε μόνο στις καθαριές χώρες. Αν είσαι καλός στο σχεδιασμό και πιο έξυπνο στον πρακτικό κομμάτι θα σου έβγαλε μόνο στις καθαριές χώρες. Αν είσαι καλός στο σχεδιασμό και πιο έξυπνο στον πρακτικό κομμάτι θα σου έβγαλε μόνο στις καθαριές χώρες. Αν είσαι καλός στο σχεδιασμό και πιο έξυπνο στον πρακτικό κομμάτι θα σου έβγαλε μόνο στις καθαριές χώρες. Αν είσαι καλός στο σχεδιασμό και πιο έξυπνο στον πρακτικό κομμάτι θα σου έβγαλε μόνο στις καθαριές χώρες. Αν είσαι καλός στο σχεδιασμό και πιο έξυπνο στον πρακτικό κομμάτι θα σου έβγαλε μόνο στις καθαριές χώρες. Αν είσαι καλός στο σχεδιασμό και πιο έξυπνο στον πρακτικό κομμάτι θα σου έβγαλε μόνο στις καθαριές χώρες. Αν είσαι καλός στο σχεδιασμό και πιο έξυπνο στον πρακτικό κομμάτι θα σου έβγαλε μόνο στις καθαριές χώρες. Αν είσαι καλός στο σχεδιασμό και πιο έξυπνο στον πρακτικό κομμάτι θα σου έβγαλε μόνο στις καθαριές χώρες. Αν είσαι καλός στο σχεδιασμό και πιο έξυπνο στον πρακτικό κομμάτι θα σου έβγαλε μόνο στις καθαριές χώρες. Αν είσαι καλός στο σχεδιασμό και πιο έξυπνο στον πρακτικό κομμάτι θα σου έβγαλε μόνο στις καθαριές χώρες. Αν είσαι καλός στο σχεδιασμό και πιο έξυπνο στον πρακτικό κομμάτι θα σου έβγαλε μόνο στις καθαριές χώρες. Αν είσαι καλός στο σχεδιασμό και πιο έξυπνο στον πρακτικό κομμάτι θα σου έβγαλε μόνο στις καθαριές χώρες. Αν είσαι καλός στο σχεδιασμό και πιο έξυπνο στον πρακτικό κομμάτι θα σου έβγαλε μόνο στις καθαριές χώρες. Αν είσαι καλός στο σχεδιασμό και πιο έξυπνο στον πρακτικό κομμάτι θα σου έβγαλε μόνο στις καθαριές χώρες. Αν είσαι καλός στο σχεδιασμό και πιο έξυπνο στον πρακτικό κομμάτι θα σου έβγαλε μόνο στις καθαριές χώρες. Αν είσαι καλός στο σχεδιασμό και πιο έξυπνο στον πρακτικό κομμάτι θα σου έβγαλε μόνο στις καθαριές χώρες. Αν είσαι καλός στο σχεδιασμό και πιο έξυπνο στον πρακτικό κομμάτι θα σου έβγαλε μόνο στις καθαριές χώρες. |
