| σύντομη περιγραφή: Παρακαλώ, περνάμε σήμερα σχεδόν στο τελευταίο κομμάτι της διδακτικής, ποιο είναι το τελευταίο κομμάτι της διδακτικής και ποιο είναι το τελευταίο κομμάτι της διδακτικής και ποιο είναι το τελευταίο κομμάτι της διδακτικής. Ποιο είναι το τελευταίο κομμάτι μιας διδακτικής, το περιεχόμενο είναι το μεσαίο κομμάτι που το συζητούσαμε σε όλα τα προηγούμενα μαθήματα. Η αξιολόγηση ακόμα δεν είπαμε, πάμε και στην αξιολόγηση, η αξιολόγηση είναι για το τελευταίο μας μάθημα που είναι η αξιολόγηση είναι η κορονίδα ας πούμε ποιο πράγματος, τι θα έλεγες. Η μέθοδος είναι το τρίτο κομμάτι μιας διδακτικής, είναι η μεθόδευση της διδασκαλίας, η διδακτική μέθοδος, ο τρόπος οργάνωσης του μαθήματος και όλα αυτά. Αυτό το κομμάτι θα μας απασχολήσει σε όλα τα επόμενά μας μαθήματα, αλλά το σημερινό μάθημα βλέπετε τον τίτλο του λογοτεχνία και τεχνολογίες πληροφορίας και επικοινωνίας. Αυτό το κομμάτι θα μας απασχολήσει σε όλα τα επόμενά μας μαθήματα, αλλά το σημερινό μάθημα βλέπετε τον τίτλο του λογοτεχνία και τεχνο διδασκαλίας. Αφορά και το περιεχόμενο, είναι το τελευταίο ας πούμε κομμάτι του περιεχομένου, διότι έχει να κάνει και με το τι διδάσκουμε μέσα στο μάθημα, δηλαδή η εικόνα ας πούμε είναι μέρος του μαθήματος, είναι μέρος του περιεχομένου μαθήματος, οι εικόνες, η εικόνα, μια κινηματογραφική ταινία, ένα κόμικα, έτσι. Άρα λοιπόν έχει να κάνει και με το περιεχόμενο, αλλά έχει να κάνει και με τη μεθόδευση διότι θα μας δώσει κάποιες ιδέες για την αξιοποίηση των του που ε στην διδασκαλία. Άρα λοιπόν είναι ένα σημαντικό θέμα, εσείς το ξέρετε και από άλλα μαθήματα, το ξέρετε και από το ειδικό μάθημα που κάνετε σχετικά, ότι η του που ε πλέον είναι μέρος της ζωής μας, το ξέρετε από τη ζωή σας την ίδια, είναι μέρος της ζωής όλων μας, δεν μπορεί να είναι έξω από το σχολείο και το ζήτημα ακριβώς είναι πως να τις αξιοποιήσουμε όσο το δυνατόν καλύτερα στη διδασκαλία μας, σε σχέση πάντοτε με το κάθε μάθημα, δηλαδή το κάθε μάθημα θα πρέπει να βρει το δικό του τρόπο συσχέτησης με τη του που ε και το δικό του τρόπο αξιοποίησης. Υπάρχουν κάποιοι γενικοί κανόνες, κάποια γενικές αρχές, όμως το κάθε μάθημα θα πρέπει να τοποθετηθεί ιδιαίτερα απέναντι στη του που ε. Λοιπόν, για να δούμε λίγο στη λογοτεχνία επομένως αυτό το πρόβλημα που δεν είναι πρόβλημα αλλά για κάποιους είναι και λίγο πρόβλημα, δηλαδή τους προβληματίζει πάρα πολύ η χρήση των του που ε, μερικοί κιόλας δεν θέλουν τη του που ε, δεν ξέρω αν έχετε έρθει σε επαφή με αυτή την άποψη να κάποιος εκπαιδευτικός να σας πει ότι όχι δεν θέλω εγώ του που ε μέσα στην τάξη μου, δεν θεωρώ ότι χρειάζονται, δεν θεωρώ ότι προσφέρουν τίποτα ή μπορεί να σας πει ότι γίνεται μια πάρα πολύ υπερβολική χρήση των του που ε ή υπερβολικός λόγος για τις του που ε, που το βρίσκω αχρηστό, τον βρίσκω ότι δεν βοηθάει, λοιπόν υπάρχουν αυτές οι απόψεις για αυτό χρειάζεται λίγο να τα δούμε πάλι τα πράγματα όπως κάνουμε συνήθως, να τα δούμε τα πράγματα λίγο απ' τη ρίζα τους, έτσι απ' τη ρίζα τους και η ρίζα η πρώτη ρίζα που ενδιαφέρει εμάς επειδή έχουμε να κάνουμε με λογοτεχνία και με κείμενο, η πρώτη λοιπόν ρίζα είναι η σχέση λόγου και εικόνας και το ερώτημα είναι, είναι μια σχέση αντίθεσης, η σχέση λόγου και εικόνας, ο λόγος και η εικόνα είναι μια σχέση αντίθεσης, λοιπόν πολλοί κόσμος ιδίως παλαιότερα, πολλοί γονείς, εγώ ας πούμε όταν ήμουν παιδί και εκείνη τη μακρινή εποχή είχε πρωτοεμφανιστεί τηλεόραση, μόλις τότε ήμουν ας πούμε τρίτη δημοτικού όταν πήραμε τηλεόραση στο σπίτι, όλοι τότε οι φίλοι μου, οι γονείς τους ανησυχούσαν τρομερά και κλειδόνανε τις τηλεοράσεις, έτσι οι τηλεοράσεις κλειδόνονταν, ήταν σαν τουλάπια έσαιρνε σε ένα μπροστινό σκέπασμα ας πούμε όπως ένας μπουφές και κλειδονότανε, γιατί φοβόντουσαν ότι τα παιδιά αν βλέπουν τηλεόραση δεν θα διαβάζουν τα μαθήματά τους κτλ λοιπόν αυτό δεν έχει φύγει τελείως, πολλοίς κόσμος και σήμερα νομίζει ότι αν βλέπεις πολλή εικόνα, το πολλή εικόνα καταλαβαίνετε με όλες τις μορφές της δεν θα διαβάζεις, άρα υπάρχει για κάποιους αντίθεση λοιπόν τι λέτε εσείς πως το βλέπετε εσείς συμφωνείτε ότι υπάρχει κάποια αντίθεση τι λέτε ας ξεκινήσει κάποιος να δοκιμάσει κάποιες ιδέες ας πούμε κάποιες απόψεις και θα τις επεξεργαστούμε μαζί υπάρχει καμιά άποψη ορίστε ναι δηλαδή κάποιος που αγαπά τις εικόνες σημαίνει ότι δεν αγαπά το λόγο και κάποιος που αγαπά το λόγο σημαίνει ότι δεν αγαπά τις εικόνες πιστεύεις πως όχι μάλλον μπορεί δηλαδή κανείς να τα αγαπά και τα δύο εξίσου. Συμβιαστικά συμβάλλουνε σε περίπτωση με μαθήματος. Στο μάθημα τώρα λέει συνάδελφός σας στο μάθημα δηλαδή στη μάθηση για να μάθεις κάτι για να κατανοήσεις κάτι είναι πολύ καλό να συνδυάζεις και το λόγο και την εικόνα. Τι θα λέγατε. Είπε η συνάδελφός σας ότι το καθένα από αυτά είναι αρκετά ξεχωριστό είδος λόγου. Ο λόγος τώρα με άλλη σημασία και η εικόνα είναι μία μορφή επικοινωνίας και ο προφορικός και ο γραπτός λόγος είναι μορφή επικοινωνίας. Όταν λοιπόν συνδυάζονται πολλές φορές μπορεί να προκύψει κάτι πάρα πολύ ενδιαφέρον και πάρα πολύ χρήσιμο για τη μάθηση και να το πω και από την εμπειρία την αναγνωστική υπάρχουν πάρα πολύ φανατικοί αναγνώστες που είναι και φανατικοί θεατές δηλαδή δεν σημαίνει ότι το να είσαι φανατικός αναγνώστες δεν είσαι και φανατικός θεατής. Τι θεατής? Τον πάντων δηλαδή θεατής παραδείγματος χάρη κινηματογραφικών ταινιών αυτό που λέμε οπτική αφήγηση. Οπτικών αφηγήσεων κάθε είδους. Ταινιών, serials, documentaires, οτιδήποτε δεν έχει σημασία από εκεί πέρα. Σημασία έχει ότι υπάρχουν οι περισσότεροι άνθρωποι δηλαδή που είναι φανατικοί αναγνώστες είναι και φανατικοί θεατές. Υπάρχουν φανατικοί θεατές που δεν είναι φανατικοί αναγνώστες αλλά αυτό θα το πούμε παρακάτω γιατί μπορεί να συμβαίνει. Το βασικό που θέλω προς το παρόν να κρατήσετε είναι ότι δεν υπάρχει κανένας λόγος, καμία αιτία πραγματική στο να εμποδίζονται οι άνθρωποι που αγαπούν την οπτική αφήγηση να διαβάζουν. Ούτε και το θέμα του χρόνου είναι βασικό. Ο χρόνος είναι μια τεράστια συζήτηση όμως ο κάθε άνθρωπος βρίσκει πάντα χρόνο για αυτά τα πράγματα που θέλει να κάνει. Άρα δεν είναι ότι ξοδεύω το χρόνο μου στην εικόνα και επειδή τον ξοδεύω στην εικόνα γι' αυτό δεν διαβάζω. Μπορεί να ξοδεύω άπειρο χρόνο στην εικόνα, όμως δεν είναι αυτός ο λόγος που δεν διαβάζω. Δεν διαβάζω διότι δεν έχω το κίνητρο να διαβάσω. Δεν μου φταίει η εικόνα στο ότι δεν διαβάζω. Δεν διαβάζω γιατί δεν θέλω να διαβάσω. Δεν μου φταίει η εικόνα στο ότι δεν διαβάζω. Αν ήθελα να διαβάσω θα διάβαζα και ταυτόχρονα θα έβρισκα χρόνο και για να δω εικόνες. Καταλάβατε ποια είναι η βάση της συζήτησης που έχουμε ξεκινήσει. Άρα λοιπόν εμάς ο σκοπός μας ως εκπαιδευτική και ως αυτή τη στιγμή διδακτική της λογοτεχνίας δεν είναι να μειώσουμε την εικόνα. Προσέξτε έτσι να μειώσουμε την εικόνα ή να μειώσουμε τις σχέσεις των παιδιών με την εικόνα για να αυξήσουμε τις σχέσεις των παιδιών με το διάβασμα ή με το βιβλίο. Δεν είναι. Δεν πάμε έτσι. Δεν σκεφτόμαστε έτσι γιατί αυτό είναι ένας αγώνας καταλαβαίνετε τελείως άγωνος. Δεν πρόκειται αυτός ο αγώνας να μας βγάλει πουθενά. Η εικόνα έτσι κι αλλιώς είναι μέσα στη ζωή μας. Τελείωσε. Δεν μπορούμε με το ζόρι αυτό που κάνουνε πολλοί γονείς που βάζουνε πολύ συγκεκριμένες ώρες. Τόσες ώρες μόνο θα βλέπεις τηλεόραση. Τόσες ώρες θα είσαι στο ίντερνετ πολύ συγκεκριμένα με αυστηρότητα και τα λοιπά για να υπάρξει χρόνος να αξιοποιηθεί. Υποτίθεται θα αξιοποιηθεί ο χρόνος που θα περισσέψει. Μπορεί να περισσέψει χρόνος και να μην αξιοποιηθεί πουθενά. Άρα δεν πάει έτσι. Δεν είναι ποσοτικό το θέμα και δεν είναι θέμα βέβαια απαγορεύσεων. Άρα κάπως αλλιώς πρέπει να τα δούμε αυτά τα θέματα και γι' αυτό ακριβώς συνεχίζουμε λίγο αυτό το προβληματισμό. Είναι η εικόνα πιο ελκυστική έτσι. Ποια είναι η απάντηση εδώ. Φυσικά ποιος θα έλεγε όχι. Η εικόνα είναι πιο ελκυστική εκ πρώτης όψεως συμπληρώνω. Δηλαδή όταν είσαι ανόριμος όταν δεν έχεις ας πούμε εξικοιωθεί με κάποια πράγματα η εικόνα είναι πιο ελκυστική φυσικά. Και τα παιδιά είναι μικρά είναι ανόριμα έτσι κι αλλιώς. Άρα λοιπόν η εικόνα μοιάζει εύκολη στην πρόσληψη ενώ ο γραπτός λόγος θέλει κόπο. Αυτή είναι η μεγάλη διαφορά. Η εικόνα δεν χρειάζεται καν να πας στο σχολείο. Βλέπεις εικόνες εντάξει καταλαβαίνεις ό,τι καταλαβαίνεις διασκεδάζεις όσο διασκεδάζεις δεν χρειάζεται να πας στο σχολείο για να σου μάθει κάποιος να βλέπεις εικόνες. Όμως χρειάζεται να πας στο σχολείο ή να έχεις έναν δάσκαλο για να σου μάθει γραφή και ανάγνωση. Ξέρουμε πόσο δύσκολο είναι και αφού μάθεις γραφή και ανάγνωση να διαβάζεις πιο δύσκολα κείμενα και πιο δύσκολα και πιο δύσκολα και πιο δύσκολα. Ορίστε αυτό ακριβώς τώρα θα το πούμε πολύ σωστά δηλαδή δεν πρέπει να νομίζουμε είπε συνάδελφό σας ότι η ανάγνωση της εικόνας είναι πιο εύκολη από την ανάγνωση του κειμένου. Και όταν λέμε ανάγνωση εννοούμε αυτό που έχουμε πει πολλές φορές το να βγάζεις νόημα δηλαδή εικόνες μπορεί να βλέπεις νόημα όμως βγάζεις από τις εικόνες που βλέπεις. Και το τι νόημα βγάζεις από μια εικόνα δεν είναι κάτι αυθόρμητο ούτε βγάζουμε όλοι το ίδιο νόημα από μια εικόνα. Άρα λοιπόν και η ανάγνωση των εικόνων και αυτή θέλει μια οριμότητα. Το έχουμε δει ότι οι γραμματισμοί επικοινωνούν μεταξύ τους λέει ο κόσμος μια εικόνα ίσον χίλιες λέξεις. Δεν το λέει αυτό ο κόσμος το λέμε όλοι δηλαδή ότι με μια εικόνα μπορείς να πεις πάρα πολλά πράγματα που θα χρειαστείς χίλιες λέξεις για να τα πεις. Προσέξτε αυτή η φράση έχει πολλές παγίδες το αν πράγματι μια εικόνα ίσον χίλιες λέξεις. Δηλαδή μια εικόνα λέει πολλά πράγματα όμως όλοι τα καταλαβαίνουν αυτά που λέει. Όχι δηλαδή μπορεί να τα λέει αλλά μπορεί τα νοήματά της να είναι δύσσιμα να είναι αμφίσιμα. Όπως και τα νοήματα ενός κειμένου είναι αμφίσιμα. Άρα λοιπόν το να βάζουμε μια εικόνα αντί για χίλιες λέξεις δεν σημαίνει πάντα ότι είναι κάτι το καλύτερο. Μπορεί οι χίλιες λέξεις να βοηθάνε πολύ περισσότερο να βγάλει σε ένα νόημα από τη εικόνα. Και βέβαια μπορεί η εικόνα να είναι πολύ πιο ουσιαστική και να σε βοηθάει να βγάλεις νόημα αντί για χίλιες λέξεις οι οποίες λένε ακατανόητα πράγματα. Άρα λοιπόν αυτό είναι μια εύκολη φράση η οποία όμως έχει παγίδες ξαναλέω και δεν πρέπει να την θεωρείτε ότι λέει μία αλήθεια σίγουρη αυτονόητη. Λέει κάτι το οποίο όμως στην πράξη έχει πάρα πολλές πλευρές. Εξαρτάται πάντα ποια είναι αυτή η εικόνα και ποιες είναι οι χίλιες λέξεις που υποτίθεται ότι η εικόνα αντικαθιστά. Να είμαστε λίγο πιο καχοί υποπτοί. Τώρα αυτό νομίζω ήδη το είπαμε όποιος βλέπει πολύ δηλαδή βλέπει πολλές ταινίες πολλή τηλεόραση διαβάζει λίγο. Όχι έτσι η απάντηση είναι ότι δεν είναι αυτό απαραίτητο δεν προκύπτει ως μία συνεπαγωγή. Και βέβαια επίσης εδώ να θυμηθούμε αυτά που είχαμε πει στο μάθημα του γραμματισμού. Ότι δηλαδή ακριβώς υπάρχει εκτός από τον γραμματισμό που αφορά το γραπτό λόγο και τα λοιπά. Υπάρχει οπτικός γραμματισμός υπάρχει ο ψηφιακός γραμματισμός. Ο γραμματισμός των Μίντια όλοι αυτοί οι γραμματισμοί έχουν να κάνουν με τις εικόνες. Και όπως είχαμε πει τότε το λέμε και σήμερα ότι οι γραμματισμοί επικοινωνούν μεταξύ τους. Όταν μάθεις να έχεις κριτική στάση απέναντι στα κείμενα μπορείς πιο εύκολα όχι αυτονόητα ο δικός μου γραμματισμός οπτικός δεν είναι τόσο σπουδαίος μπορεί ο δικός σας να είναι πιο σπουδαίος γιατί έχετε πιο καλή επαφή με την εικόνα από ό,τι έχω εγώ. Όμως όλοι μας μπορούμε εσείς ας πούμε τον πιο προωθημένο οπτικό γραμματισμό σας μπορείτε να τον μεταφέρετε στο γραμματισμό του κειμένου αν σας δοθεί αυτή η ευκαιρία με κάποια βοήθεια και εγώ τον γραμματισμό των κειμένων μπορώ να τον μεταφέρω στη σχέση μου με τις εικόνες αν και εμένα πάλι μου δοθεί κάποια βοήθεια μου δοθούν κάποια κλειδιά δηλαδή για να μάθω να βγάζω νόημα από τις εικόνες. Είναι κάτι που χρειάζεται λίγη βοήθεια αλλά που μπορεί να γίνει και έτσι λειτουργούν οι άνθρωποι. Θέλετε κάτι να ρωτήσει τώρα εδώ, εικόνα λόγο, έχετε κάποια εμπειρία από τον εαυτό σας ή από κάποιον άλλον γνωστό σας και λοιπά που μπορείτε να αξιοποιήσετε να μας πείτε δηλαδή για παιδιά που είτε βλέπαν πολύ είτε διαβάζαν πολύ είτε κάνανε το ένα, κάνανε το άλλο, κάνανε και τα δύο και τα λοιπά. Έχετε κάτι τέτοιο να σχολιάσετε που ενδεχομένως μπορεί να έχει σημασία ή που σας απασχολεί και δεν ξέρετε πως να το εκτιμήσετε. Υπάρχει κάτι. Λοιπόν προχωράμε. Λοιπόν αν πάρουμε τώρα περισσότερο τη λογοτεχνία που είναι αυτή που ξέρετε η λογοτεχνία, η τέχνη του λόγου, τα μυθιστορύματα κυρίως έτσι μιλούμε περισσότερο για τον αφηγηματικό λόγο γιατί όπως θα δούμε ο αφηγηματικός λόγος είναι αυτός που συνδέεται περισσότερο και με την οπτική αφήγηση. Τότε θα δούμε ότι η σχέση λογοτεχνίας και κινηματογράφου καταρχάς είναι πάρα πολύ στενή δηλαδή η λογοτεχνία είναι μία τέχνη που υπήρχε πριν από την οπτική αφήγηση. Αυτό σημαίνει ότι όταν εφευρέθηκε η κοινούμενη εικόνα, ο κινηματογράφος, οι τηλεόραστοι συνέχεια κτλ έπρεπε κάπου να βασιστεί, από κάπου έπρεπε να παίρνει τις ιστορίες. Λοιπόν και η λογοτεχνία υπήρχε, είχε χιλιάδες ιστορίες να δώσει, άπειρες ιστορίες να δώσει, άρα η οπτική αφήγηση ο κινηματογράφος αναπτύχθηκε πάνω στη βάση που είχε δημιουργήσει η λογοτεχνία. Δηλαδή, έχει τροφοτοτίσει η λογοτεχνία όλα τα νεότερα οπτικά αφηγηματικά μέσα με θέματα, με μοτίβα, με πλοκές και με αφηγηματικές τεχνικές. Ξέρετε πόσες ταινίες κινηματογραφικές σε όλη την ιστορία του κινηματογράφου βασίζονται σε λογοτεχνικά έργα, πάνω από το 60%. Αν έχετε προσέξει στα όσκαρ, υπάρχουν δύο βραβεία σενάριου. Το έχει προσέξει κανείς αυτό. Το ξέρει κανείς αυτό. Ποιο είναι το ένα, ποιο είναι το άλλο τα βραβεία σενάριου. Το ένα είναι το διασκευασμένο σενάριο, έτσι το βραβείο διασκευασμένου σεναρίου που σημαίνει ότι είναι ένα σενάριο που δεν το φαντάστηκε ο σεναριωγράφος από την αρχή, αλλά πήρε ένα λογοτεχνικό έργο, ένα μυθιστόριμα και το έκανε σενάριο. Αυτό είναι το διασκευασμένο σενάριο και το άλλο βραβείο είναι του πρωτότυπου σεναρίου που είναι πρωτότυπο. Δεν μπορεί να διαγωνιστεί ένα σεναριωγράφος που γράφει ένα σενάριο πρωτότυπο με έναν άλλον που το διασκευάζει από ένα λογοτεχνικό έργο. Μια άλλη έρευνα που έχει γίνει στην Ελλάδα για τα serial στα ελληνικά. Ερευνήθηκαν τα serial στα ελληνικά από το 1974 όταν μετά τη μεταπολίτευση ξεκινάει στην ουσία η ελεύθερη τηλεόραση, μέχρι το 1990, δηλαδή όχι μέχρι σήμερα. 20 χρόνια ξέρω εγώ, πες. Ξέρετε πόσα serial βασίζονται σε λογοτεχνικά έργα? 300. Πάρα πολλά, πάρα πάρα πολλά. Δηλαδή τι σημαίνει αυτό το πράγμα. Σημαίνει ότι και αυτός που βλέπει τηλεόραση μόνο και δεν διαβάζει καθόλου λογοτεχνία, στην ουσία έρχεται σε επαφή με ένα μεγάλο κομμάτι της λογοτεχνίας χωρίς να το ξέρει. Διότι ακριβώς μέσα από αυτά τα serials, μέσα από αυτές τις κινηματογραφικές ταινίες που βλέπει, περνάνε όλα αυτά που είναι η βάση τους, η μήτρα τους, η λογοτεχνία. Τα θέματα, οι πλοκές, οι υποθέσεις δηλαδή, χαρακτήρες, αφηγηματικές, τεχνικές κι όλα αυτά μην τα ξαναλέω. Άρα λοιπόν αυτή η σχέση της εικόνας με το λόγο στις τέχνες είναι πάρα πολύ βαθιά και πάρα πολύ στενή. Ακόμα και σε άλλες μορφές αφηγηματικές, σε άλλες μορφές ας πούμε των media, σε άλλα format των media, όπως είναι οι ειδήσεις, τα ντοκιμαντέρ και τα λοιπά και εκεί υπάρχουν μοτίβα και τεχνικές της λογοτεχνίας. Το είπαμε νομίζω κι άλλη φορά στη δημοσιογραφία και τα λοιπά, το λεγόμενο story. Παιδιά γιατί μιλάτε εκεί τόσο πολύ για την εργασία σας ασχολείστε, αλλά τώρα κάνουμε μάθημα. Λοιπόν υπάρχουν και εκεί μοτίβα της λογοτεχνίας. Άρα λοιπόν η λογοτεχνία αποτελεί τη μήτρα από την οποία τροφοδοτούνται όλες τις νεότερες μορφές αφηγηματικές. Και τι μας ενδιαφέρει εμάς αυτό, μας ενδιαφέρει φυσικά πάρα πολύ διότι αν έτσι έχουν τα πράγματα στη ζωή αυτό πρέπει να το εκμεταλλευτούμε στο μάθημα. Εκεί θέλω να καταλήξω. Δηλαδή ότι το μάθημά μας θα πρέπει οπωσδήποτε να αξιοποιεί αυτή τη σχέση, όχι να την αγνοεί τη σχέση και να δημιουργεί τεχνητές αντιθέσεις. Ότι εδώ είμαστε για να διαβάζουμε ας πούμε και τις τηλεοράσεις και τις ταινίες έχετε στο σπίτι σας και να είναι εκτός μαθήματος και εκτός σχολείου. Αυτό είναι λάθος από όλες τις απόψεις. Όχι λοιπόν για να δημιουργεί τεχνητές αντιθέσεις αλλά ίσα ίσα να βασίζεται και να αξιοποιεί αυτήν τη βαθιά σχέση που έχει η λογοτεχνία με τις άλλες οπτικές αφηγήσεις. Τα βιντεοπαιχνίδια που βασίζονται στη λογοτεχνία βασίζονται, τα βιντεοπαιχνίδια που όλοι τα γνωρίζετε που τα παίζετε ξέρω εγώ και τα λοιπά είναι στην ουσία μέτρια ίσως δεν είναι σπουδαία λογοτεχνικά έργα αλλά είναι μέτρια λογοτεχνικά έργα. Έχουν πλοκί, έχουν χαρακτήρες, έχουν τεχνικές οι οποίες είναι λογοτεχνικές τεχνικές. Λοιπόν είπαμε στην αρχή ότι οι παλιότερες απόψεις έλεγαν ότι η λογοτεχνία δεν ταιριάζει με τη Στούπουε. Ειδικά η λογοτεχνία δηλαδή και γι' αυτό το μάθημα της λογοτεχνίας ξέρετε ότι είναι από τα τελευταία μαθήματα τελευταία και καταυδρομένα μαθήματα που έχουν τον τελευταίο καιρό αρχίσει να αξιοποιούν τη Στούπουε. Ποια μαθήματα φαντάζεστε ότι πρώτα αξιοποίησαν τη Στούπουε. Νομίζω θα το ξέρετε αυτό ποια μαθήματα λογικά θα ήταν τα πρώτα ορίστε. Στον θετικό επιστημόν έτσι αφού η τεχνολογία προέρχεται από τις τεθνικές επιστήμες τεχνικές και από εκεί τροφοδοτήθηκε. Οι θετικές επιστήμες κυρίως οι φυσικές επιστήμες και τα μαθηματικά νομίζω αλλά οι φυσικές επιστήμες ίσως ακόμα περισσότερο γιατί είχαν ανάγκη οι φυσικές επιστήμες πάντοτε από την εικόνα τα πειράματα στη φυσική στη χημεία. Η βιολογία έχει πολλά σχεδιαγράμματα και τα λοιπά. Λοιπόν οι θετικές επιστήμες αξιοποίησαν την τεχνολογία. Στη συνέχεια την αξιοποίησε πολύ την τεχνολογία το μάθημα της ιστορίας αρκετά. Διότι ξέρετε και εκεί με τα ιστορικά ντοκιμαντέρ και τα λοιπά είναι μια συνεχής τροφοδότηση. Στη συνέχεια αξιοποίησε την τεχνολογία το μάθημα της γλώσσας με πολλά παιγνιώδη λογισμικά με ασκήσεις γλωσσικές μετατροπή της εικόνα σε λόγο. Υπάρχουν πάρα πολλά τέτοια πράγματα που μπορείς να κάνεις στο μάθημα της γλώσσας με τις τεχνολογίες. Και όπως είπα το μάθημα της λογοτεχνίας ερχότανε λοιπόν τελευταίο και πολλοί έλεγαν ότι δεν χρειάζονται οι τούπουε στη λογοτεχνία. Διότι οι τούπουε είναι τεχνολογία ακριβώς όπως λέει και το όνομά τους ενώ η λογοτεχνία είναι υψηλή τέχνη. Δηλαδή δημιουργούν αυτή η άποψη δημιουργεί μια άλλη αντίθεση. Προφανώς υπάρχει αυτή η διαφορά αλλά δεν είναι αντίθεση. Ότι αφού η λογοτεχνία είναι μια τέχνη και μάλιστα από τις πιο υψηλές τι χρειάζεται την τεχνολογία. Η τεχνολογία είναι τεχνοκρατική κτλ κτλ έχει μια προσωρινή αξία η τεχνολογία. Ξεπερνιέται πολύ γρήγορα ενώ η τέχνη έχει μια αιώνια αξία. Λοιπόν καταλαβαίνετε ότι αυτό είναι μια στάση την οποία μπορεί κανείς να κατανοήσει αλλά είναι άγωνη. Δεν μας πάει πουθενά. Δηλαδή σκεφτείτε όταν έχουμε ένα σχολείο το οποίο σε όλα του τα μαθήματα αξιοποιεί τις νέες τεχνολογίες ξαφνικά θα έχουμε δηλαδή ένα μάθημα το οποίο δεν θα τις αξιοποιεί. Που θα πιστεύει ότι είναι άσχετες με το δικό του το αντικείμενο. Δεν γίνεται αυτό το πράγμα. Δεν μπορεί να συμβεί αυτό το πράγμα. Δεν είναι από μόδα δηλαδή ότι επειδή τις αξιοποιούν τα άλλα μαθήματα και η λογοτεχνία πρέπει να τις αξιοποιήσει. Δεν το λέω έτσι με αυτή την έννοια. Θα δούμε πως μπορεί αυτή η αξιοποίηση να γίνει ουσιαστική. Τι λέει τώρα το νέο πρόγραμμα σπουδών που πολλές φορές αναφερθήκαμε σε αυτό για τις νέες τεχνολογίες. Πρώτα πρώτα θυμάστε τον πρώτο στόχο που λέγαμε το πρώτο στο πρώτο μας μάθημα. Λέγαμε ότι βασικός σκοπός του μαθήματος της λογοτεχνίας είναι η πολιτισμική, η κριτική αγωγή στο σύγχρονο πολιτισμό. Αυτό δεν βάλαμε ως αρχικό και τον πιο σημαντικό σκοπό του μαθήματος. Όλοι οι άλλοι σκοποί όπως έχουμε εξηγήσει προκύπτουν από αυτόν τον μεγάλο σκοπό. Τον επαναλαμβάνω κριτική αγωγή στο σύγχρονο πολιτισμό. Αυτό θέλουμε για τα παιδιά. Εγίνεται λοιπόν σύγχρονος πολιτισμός χωρίς του πουέ. Γίνεται σύγχρονος πολιτισμός χωρίς εικόνα. Γίνεται τα προβλήματα της εποχής μας. Οι κώδικες επικοινωνίας που έχουμε μεταξύ μας για να επικοινωνούμε. Το facebook ας πούμε είναι ένας κώδικας επικοινωνίας στο facebook. Όλα αυτά δηλαδή εμείς τα βάζουμε τα αφήνουμε έξω από το μάθημα. Δηλαδή δεν θέλουμε οι μαθητές μας να μετατραπούν από παθητικούς χρήστες σε δραστήριους παραγωγούς πολιτισμού. Το θέλουμε. Αυτό το λέμε ότι το θέλουμε. Εάν λοιπόν το θέλουμε αυτός ο πολιτισμός που θέλουμε να παραχθεί, έτσι να γίνουν οι μαθητές μας παραγωγή πολιτισμού, θα γίνουν παραγωγή πολιτισμού ερήμην των νέων τεχνολογιών. Υπάρχει σήμερα παραγωγή πολιτισμού ερήμην των νέων τεχνολογιών. Πείτε μου μία τέχνη που να γίνεται χωρίς τεχνολογία. Ποιος συγγραφέας σήμερα γράφει με το χέρι όλοι γράφουν στο world. Και πόσο πιο πολύ έχει βοηθηθεί η συγγραφή από το world. Ποιος σήμερα κινηματογραφιστής γυρνά με παλιάς κάμερες. Όλοι γυρνάνε με ψηφιακές κάμερες. Καταλαβαίνετε τι θέλω να πω. Πώς γίνεται δηλαδή η παραγωγή πολιτισμού σήμερα να μην έχει τις νέες τεχνολογίες μέσα της. Δεν μπορεί αυτό να γίνει. Άρα λοιπόν αν θέλουμε να έχουμε παραγωγούς πολιτισμού τότε θα πρέπει. Η Τούπουε είναι μέρος του σύγχρονου πολιτισμού και ο ρόλος τους μέσα σε ένα μάθημα λογοτεχνίας είναι υπαρκτός ρόλος και είναι ένας πολυδιάστατος ρόλος βέβαια. Και θα πρέπει να τον ορίσουμε ποιες είναι αυτές οι διαστάσεις. Δεν είναι ένα απλό εργαλείο μάθησης. Προσέξτε εδώ τώρα αρχίζουν οι παρεξηγήσεις σε σχέση με τις τεχνολογίες. Δηλαδή νομίζουν κάποιοι ότι είναι εργαλεία οι τεχνολογίες. Δεν είναι απλά εργαλεία. Δεν είναι απλά εργαλεία. Δηλαδή όταν το να χρησιμοποιείς τις τεχνολογίες ή να μην τις χρησιμοποιείς δεν είναι ένα ζήτημα μόνο εργαλειακό. Αν χρησιμοποιείς τις τεχνολογίες αυτό το πράγμα σε αλλάζει. Δηλαδή δεν είναι απλώς ένα κατσαβίδι που και το κατσαβίδι σε αλλάζει. Γιατί σκεφτείτε τι θα γινόταν αν δεν το είχες. Όμως δεν είναι απλώς σαν ένα κατσαβίδι. Μέσα από τις τεχνολογίες και από τη χρήση των τεχνολογιών αλλάζει ο τρόπος που σκέφτεσαι. Και επομένως είναι μια πολύ πιο σύνθετη μαθησιακή σχέση που αναπτύσσεται σε ένα μάθημα μέσα από το αν χρησιμοποιεί τις τεχνολογίες ή δεν τις χρησιμοποιεί. Είναι μια πόρτα η θύρα έτσι είναι μια πόρτα οι νέες τεχνολογίες προς τον ψηφιακό κόσμο της εποχής μας προς την ψηφιακή επικοινωνία. Δηλαδή πως θα γίνει θα βγάλουμε την ψηφιακή επικοινωνία από τη ζωή μας τώρα πια. Δεν μπορούμε να τη βγάλουμε έχει μπει για τα καλά μέσα στη ζωή μας. Θα πρέπει αυτό να το πάρουμε υπόψη μας και στο μάθημα της λογοτεχνίας. Δημιουργούμε επίσης με ψηφιακά νέους τύπους κειμένων. Νέους τύπους κειμένων. Το email είναι ένα άλλο είδος κειμένων. Κειμένου δεν μοιάζει ακριβώς ούτε με την παλιά επιστολή. Προέρχεται από την παλιά επιστολή. Από τα γράμματα που στέλναμε με το ταχυδρομείο. Όμως δεν είναι και ακριβώς σαν την παλιά επιστολή. Είναι κάτι άλλο. Νέες πρακτικές παραγωγής. Σήμερα ας πούμε παραγωγής και διάδοσης. Πολύ νέοι συγγραφείς. Αντί να πηγαίνουν να παρακαλάνε σε εκδοτικούς ήκους να τους εκδώσουν τα βιβλία τους. Τα κάνουν μια ψηφιακή επιμέλεια και κάνουν μια ψηφιακή έκδοση του βιβλίου. Και το αναρτούν σε ένα μπλοκ κτλ. Αυτό είναι ένας νέος τρόπος παραγωγής και διάδοσης της λογοτεχνίας. Έχει μπει στη ζωή μας και αυτό. Πολλοί νέοι συγγραφείς έχουν μπλοκς και γράφουν εκεί τα κείμενά τους. Και πολλοί αναγνώστες τα διαβάζουν. Δεν είναι αυτό μια καινούργια μορφή λογοτεχνικής επικοινωνίας. Λογοτεχνία γράφουν κι αυτοί. Απλώς δεν τη γράφουν με τον ίδιο τρόπο που ξέραμε που έπρεπε να είναι βιβλίο κανονικό κτλ. Και πρόσληψης βέβαια διότι πολλοί αναγνώστες διαβάζουν ας πούμε e-books. Έτσι θα πούμε γι'αυτό. Διαβάζουν αυτά τα κείμενα τα ψηφιακά που είναι αναρτημένα στις σελίδες αυτών των συγγραφέων. Άρα αλλάζει ο τρόπος σε όλη τη γραμμή της παραγωγής. Από την παραγωγή δηλαδή μέχρι την καταθάλασση, μέχρι την έκδοση. Μήπως μπορείτε λίγο να ανοίξετε ένα παράθυρο από εκεί να μπει λίγο σε φρέσκος αέρας. Θέλετε κάτι έως εδώ να ρωτήσετε. Συμφωνείτε εσείς με όλα αυτά. Εσείς τώρα είστε και άνθρωποι έτσι κατεξοχήν αυτής της γενιάς της σημερινής που ζείτε σε αυτόν τον παράλληλο ψηφιακό κόσμο. Και υποθέτω ότι εσείς θέλετε αυτός ο παράλληλος ψηφιακός κόσμος να μπει στο σχολείο. Εκτός και αν δεν θέλετε. Εκτός και αν θέλετε να τον αφήσετε έξω. Γιατί καμιά φορά μπορεί κάτι που μας αρέσει να μην θέλουμε να το βάλουμε μέσα στο σχολείο. Δεν ξέρω λέω. Πώς το βλέπετε. Τι λέτε εσείς. Ναι. Το φέρουν τα παιδιά και πρέπει αν δεν τον θέλεις να κάνεις αγώνα να τον κρατήσεις έξω. Ο αγώνας σου δηλαδή δεν είναι να τον φέρεις μέσα είναι να τον κρατήσεις έξω. Το πιο φυσικό είναι να τον φέρεις μέσα. Λοιπόν κι όμως πολλοί προτιμούν να δίνουν αυτούς τους άγωνους αγώνες ξαναλέω για να κρατήσουν έξω αυτή τη σχέση των παιδιών με την εικόνα. Και με το ψηφιακό κόσμο. Δεν νομίζω ότι χρειάζεται ο χρόνος που έχουμε στο σχολείο είναι πολύτιμος. Και η σχέση που αναπτύσσουμε με τα παιδιά θα πρέπει ακριβώς να είναι μια σχέση ειλικρίνειας. Δεν πρέπει να αφήνουμε ένα κομμάτι της ζωής μας και του εαυτού μας εκτός του σχολείου. Καλύτερα είναι να δούμε και αυτό πρέπει να κάνει ένα νέο πρόγραμμα διδασκαλίας και μια νέα μέθοδος διδασκαλίας. Να δούμε πως μπορούμε να κάνουμε ουσιαστικά πράγματα με όλα τα μέσα. Και με όλες τις μορφές γραμματισμού και το πως θα αναπτύξουμε κριτική απέναντι σε όλες αυτές τις μορφές επικοινωνίας. Διότι προσέξτε στο διαδίκτυο συμβαίνουν και κακά πράγματα και ειδικά τα παιδιά είναι ευάλωτα προφανώς. Όμως τι φταίει που είναι ευάλωτα. Φταίει το ότι χρησιμοποιούν το διαδίκτυο. Όχι. Φταίει το ότι ο ψηφιακός τους γραμματισμός δεν είναι σε υψηλό επίπεδο. Αυτό φταίει. Καταλαβαίνετε τι θέλω να πω. Δεν είναι δηλαδή ότι όποιος χρησιμοποιεί το διαδίκτυο σώνει και καλά κινδυνεύει. Όχι βέβαια κινδυνεύει στο βαθμό που είναι αδαής. Στο βαθμό που δεν έχει ανεπτυγμένο ψηφιακό γραμματισμό. Τότε κινδυνεύει. Άρα λοιπόν αυτός είναι ο στόχος μας. Ο στόχος μας είναι κίνδυνοι υπάρχουν παντού. Κίνδυνοι υπάρχουν και στην παιδική χαρά. Ανεβαίνεις σε ένα ψηλό από αυτά που ανεβαίνουν και σκαρφαλό και πέφτεις και σπάσεις το πόδι σου. Παντού υπάρχουν κινδυνοί. Όμως το ζήτημα είναι πως προφυλάσσουμε από τους κινδύνους. Και ακριβώς εκεί είναι που ο ψηφιακός γραμματισμός είναι που βοηθάει να προφυλασσόμαστε από τους κινδύνους. Άρα το σχολείο δεν μπορεί να παριστάνει τον άσχετο ότι εμείς είμαστε σχολείο, εμείς κάνουμε τα ωραία πράγματα, έχουμε τα σχολικά μας βιβλία, μαθαίνουμε τους κλασικούς συγγραφείς και όλα αυτά και δεν μας νοιάζει τι κάνουν τα παιδιά μας έξω από το σχολείο στο διαδίκτυο. Ποιος θα βοηθήσει όλα αυτά τα παιδιά να αναπτύξουν τον ψηφιακό τους γραμματισμό ώστε να μην κινδυνεύουν αν το σχολείο δεν τα βοηθήσει. Ποιος θα τα βοηθήσει. Λοιπόν, άρα δεν υπάρχει για μένα δίλημα, δεν υπάρχει κανένα δίλημα. Η μάθηση είναι ενιαία, ο πολιτισμός είναι ενιαίος και άρα σε ένα μάθημα όπως είναι το μάθημα της λογοτεχνίας, το οποίο περιλαμβάνει σχεδόν τα πάντα ας πούμε, περιλαμβάνει δηλαδή όλες τις μορφές της γραπτής και εικονικής επικοινωνίας, ένα τέτοιο μάθημα οπωσδήποτε θα πρέπει να ενσωματώσει τη Στουπουέ. Τώρα το ζήτημα είναι πως και με ποιους σκοπούς. Λοιπόν, και πάμε τώρα σε κάπως πιο πρακτικά ζητήματα, πιο εξειδικευμένα ζητήματα. Δηλαδή, ωραία, τι θέλουμε να πετύχουμε με τη Στουπουέ στο μάθημα. Θα πούμε, αυτά υπάρχουν στο νέο πρόγραμμα σπουδόν, θα τα διαβάσετε χρειάζεται να τα γράφετε έτσι, το έχω πει πολλές φορές, όλα αυτά υπάρχουν, είτε υπάρχουν στο PowerPoint που είναι αναρτημένο στην ηλεκτρονική μας πλατφόρμα, υπάρχει κανείς που δεν ξέρει ότι το μάθημα έχει ηλεκτρονική πλατφόρμα, το ξέρετε όλοι πια έτσι, είτε υπάρχουν στο νέο πρόγραμμα σπουδόν. Λοιπόν, θα πούμε λίγο όλους αυτούς τους τομείς στους οποίους μπορεί να αξιοποιηθεί η νέα τεχνολογία και μετά θα πιάσουμε μόνο δυο-τρεις γιατί δεν μπορούμε όλους φυσικά να τους πιάσουμε, θα πιάσουμε δυο-τρεις για τους οποίους θα δώσουμε και κάποια παραδείγματα κτλ. Πρώτα-πρώτα στοχεύει στο να πολλαπλασιάσει τους διαθέσιμους μαθησιακούς πόρους που έχει στη διάθεσή του τώρα εκπαιδευτικός και ο μαθητής. Να τους πολλαπλασιάσει, τι θα πει μαθησιακή πόρη, τι λέτε, τι εννοούμε εδώ, το καταλαβαίνετε αυτό. Το πρώτο, τι θα πει, τι εννοούμε δηλαδή ότι θα κάνει, σε τι θα βοηθήσει η νέα τεχνολογία. Να πολλαπλασιάσει λέει τους μαθησιακούς πόρους, τι σημαίνει αυτό το πράγμα, τι λέτε. Σήμερα ποιοι είναι οι μαθησιακοί, ναι Δέσβηνα. Στο μάθημα της λογοτεχνίας να μιλάμε πιο συγκεκριμένα δηλαδή. Πολλά άλλα πράγματα, έτσι πολλαπλασιάζει. Δηλαδή σήμερα οι μαθησιακοί πόροι παιδιά, ποιοι είναι, μόνο το σχολικό βιβλίο είναι σπουδαίος μαθησιακός πόρος. Ο εξής ένας, έτσι, λοιπόν, μας δίνει ξαφνικά, μας δίνεται η δυνατότητα πολλών άλλων μαθησιακών πόρων. Τι μπορεί να είναι αυτά, τα πάντα. Κείμενα, άλλα κείμενα, εικόνες, κινηματογραφικές ταινίες, τηλεοπτικές σειρές, τραγούδια, βίντεο, όλα αυτά. Δηλαδή σκεφτείτε, όταν δεν υπήρχε η τεχνολογία και ήθελες σε ένα μάθημα να δεις εικόνες, να δείξεις στα παιδιά εικόνες, πού θα τις έβρισκες? Τι λέτε, σε ένα παλιό σχολείο, πριν από πολλά χρόνια, τις εικόνες, πού τις βρίσκανε, πού τις ψάχνανε, ποιος μπορεί να τις είχε. Τι λέτε, ορίστε. Ταξικογένεια, πού τις ψάχνεις όμως, σε τι είδους έντυπα εννοώ. Εφημερίδες, περιοδικά, τα λεγόμενα λευκόματα, albums, δηλαδή υπήρχαν βιβλία τα οποία είναι, και τώρα υπάρχουν βέβαια, είναι τα πιο ακριβά βιβλία. Αυτά τα μεγάλα, που είναι, ας πούμε, ένα λεύκομα με πίνακες του Πικάσο, που τα πουλάνε και στα μουσεία αυτά, ένα λεύκομα με εικόνες από την Κωνσταντινούπολη, ας πούμε. Από πόλεις, από ζωγράφοι, θέματα, φωτογράφοι και τα λοιπά. Υπάρχουν βιβλία, λευκόματα, πανάκριβα, ποιο σχολείο μπορεί να τα είχε αυτά. Κανένα δεν τα είχε τη στιγμή που δεν είχαμε και βιβλιοθήκες στα σχολεία. Άρα, εικόνες μηδέν. Έτσι, εικόνες στο παραδοσιακό σχολείο μηδέν. Δεν υπήρχαν. Ελάχιστες. Ό,τι υπήρχαν στα βιβλία. Και αν ποτέ ζητούσε ο δάσκαλος από τους μαθητές να κόψουν κάποιες εικόνες και να τις φέρουν στο σχολείο από τα περιοδικά που μπορεί να υπήρχαν στο σπίτι. Λοιπόν, η διαφορά είναι τεράστια όπως καταλαβαίνετε. Θα μου πείτε, αυτή η ποσότητα των μαθησιακών πόρων σημαίνει ότι είμαστε και σε καλύτερο επίπεδο μαθήματος. Προς το παρόν όχι. Ε, δεν λέω αυτό διότι δεν είναι η ώρα να το πούμε αυτό. Προς το παρόν απλώς λέμε ότι αυτή η μαθησιακή πόρη πολλαπλασιάζονται. Και αυτό έχει μια σημασία. Παρακάτω να διευρύνει, αυτό είναι λίγο δύσκολο, θέλω να το προσέξετε. Να διευρύνει οι νέες τεχνολογίες τώρα έτσι, οι ψηφιακοί πόροι και τα λοιπά. Να διευρύνουν το πολιτισμικό υπόβαθρο του μαθητή. Προσφέροντας γνώσεις, πληροφορίες, εικόνες, ακούσματα με άλλα λόγια, εμπειρίες, όλα αυτά είναι εμπειρίες. Δεν είναι απλώς εικόνες, δεν είναι απλώς ακούσματα. Είναι εμπειρίες που θα τον βοηθήσουν να διαμορφώσει προσωπικές ερμηνείες για το λογοτεχνικό κείμενο. Είχαμε πει και παλιότερα ότι οι μαθητές μας προέρχονται από διαφορετικά πολιτισμικά περιβάλλοντα. Δυστυχώς δεν μ' αρέσει και δεν με ευχαριστεί καθόλου, αλλά αυτή είναι η αλήθεια. Τα πολιτισμικά περιβάλλοντα είναι άνησα στην κοινωνία. Υπάρχουν δηλαδή πολιτισμικά περιβάλλοντα που είναι πιο πλούσια σε εμπειρίες για τα παιδιά και υπάρχουν πολιτισμικά περιβάλλοντα που είναι πολύ φτωχά σε εμπειρίες. Και αυτό έχει να κάνει με πάρα πολλά πράγματα. Με το πώς ας πούμε χρησιμοποιεί μια οικογένεια τη γλώσσα, δηλαδή τι είδους γλώσσα μιλάει, όχι αν μιλάει ελληνικά η άλλη γλώσσα που κι αυτό παίζει ρόλο, αλλά ακόμα και ελληνικά να μιλάει δεν μιλάνε σε όλα τα σπίτια τα ίδια ελληνικά. Δεν χρησιμοποιούν τη γλώσσα με τους ίδιους τρόπους. Λοιπόν, από το πώς λοιπόν χρησιμοποιεί ένα πολιτισμικό περιβάλλον τη γλώσσα, μέχρι το αν κάποια παιδιά έχουν πάει ταξίδια, έχουν δει άλλα μέρη, κάποια δεν έχουν πάει. Έχουν πάει σε θέατρα, σε κινηματογράφους, σε μουσεία, σε βιβλιοθήκες, κάποια δεν έχουν πάει. Αυτό όλο είναι μια μεγάλη διαφορά σε εμπειρίες. Έλα όμως που η λογοτεχνία, για να βγάλεις νόημα και να διαμορφώσεις μία προσωπική ερμηνεία, χρειάζονται εμπειρίες. Δεν είπαμε ότι η ανάγνωση τοποθετείται σε μία πολιτισμική σκηνή. Θυμάστε που το είπαμε αυτό, αυτό εννοούσαμε. Ότι δηλαδή ό,τι έχει σχέση με τις πολιτισμικές μας εμπειρίες, με αυτό που λέγεται πολιτισμικό background, cultural background και τα λοιπά, αυτό είναι που βοηθάει ή δεν βοηθάει στην ερμηνεία του κειμένου. Λοιπόν, εμείς στην τάξη βέβαια δεν μπορούμε να πάμε τα παιδιά ταξίδια. Δεν μπορούμε παρα πολύ λίγο να τα πάμε στον κινηματογράφο, μπορούμε. Έτσι και γι' αυτό και πρέπει να τα πηγαίνουμε τις λεγόμενες εκπαιδευτικές εκδρομές. Δηλαδή σε κινηματογράφους, σε θέατρα, σε μουσείες, σε ξεναγήσεις, αυτά σε ένα μικρό κομμάτι μπορούμε να τα κάνουμε. Όμως ακριβώς οι νέες τεχνολογίες μας βοηθάνε να τα κάνουμε ψηφιακά, έτσι ψηφιακά. Σήμερα υπάρχουν ας πούμε όλα τα Μουσεία, τα μεγάλα Μουσεία του κόσμου, δεν χρειάζεται να πας ας πούμε στο Λούβρο, να πας στο Παρίσι για να δεις, να περιηγηθείς μέσα στο Μουσείο του Λούβρου. Μπορείς να το κάνεις ψηφιακά. Δεν χρειάζεται να πας στην Αίγυπτο για να δεις πως είναι να διαπλέει στον ήλο. Μπορεί να δεις ένα ντοκιμαντέρ που να σε βάζει σε μια βάρκα στον ήλο και να νιώσεις αυτή την εμπειρία ψηφιακά. Άρα λοιπόν θέλω να πω ότι σε σχέση, ανάλογα με το τι θέμα μας ενδιαφέρει, ανάλογα με το τι είδους πολιτισμικές εμπειρίες είναι αυτές που μας βοηθούν στο συγκεκριμένο, όχι κείμενο, στη συγκεκριμένη θεματική ας πούμε κατηγορία κειμένων, μπορούμε ακριβώς να ανεβάσουμε το πολιτισμικό επίπεδο των μαθητών μας. Και έτσι βλέπετε μπορούμε να πετύχουμε και μια καλύτερη ισοτιμία μέσα στην τάξη. Δηλαδή θέλω να πω ότι είναι οι αδύναμοι μαθητές που κυρίως θα ωφεληθούν από αυτή την αξιοποίηση των ψηφιακών μέσων. Είναι οι αδύναμοι μαθητές που θα έχουν αυτή την ευκαιρία. Να προσέλθουν δηλαδή στην ανάγνωση με περισσότερα εφόδια, αυτό θέλω να πω εν τέλει. Να προσέλθουν στην ανάγνωση με περισσότερα εφόδια για να έχουν και μεγαλύτερες πιθανότητες να βγάλουν νόημα από την ανάγνωση. Αυτό το καταλαβαίνετε είναι πολύ απλό, το είπαμε, δηλαδή ότι έτσι ο μαθητής θα έρθει σε επαφή με περισσότερα λογοτεχνικά κείμενα. Είναι αυτό που λέμε με τους μαθησιακούς πόρους. Τώρα, θα δώσει λέει επίσης, οι νέες τεχνολογίες θα μας δώσουν τις δυνατότητες να κατανοήσουμε καλύτερα την κατασκευή των λογοτεχνικών κειμένων, επεμβαίνοντας αυτά με τροποποιήσεις και πειραματιζόμενοι με τη δημιουργική γραφή. Δηλαδή, προσέξτε τι εννοούμε εδώ, είναι όλες αυτές οι δραστηριότητες, θα τις πούμε βέβαια και αργότερα, μπορεί κάποια από σας ήδη να τις έχετε υπόψεις και από άλλα μαθήματα και του κυρίου Καρακίσου και τα λοιπά. Δηλαδή, όλες αυτές οι δραστηριότητες που αλλάζουμε κάποια πράγματα μέσα στο κείμενο, που αλλάζουμε το τέλος, που αλλάζουμε επεισόδια, που γράφουμε ένα δικό μας κείμενο εξ αρχής και τα λοιπά, όλα αυτά παιδιά μπορούν να γίνουν πολύ καλύτερα με τις νέες τεχνολογίες. Είναι πολύ δύσκολο να γίνουν με χαρτί και μολύβι. Αν έχεις ένα λογοτεχνικό κείμενο σε ψηφιακή μορφή, μπορείς, όπως ξέρετε πολύ καλά, να το διασκευάσεις. Να αλλάξεις πράγματα, να μεταφέρεις αυτά από εδώ, αυτό από εκεί και τα λοιπά. Και άρα να έχεις μια πολύ καλύτερη επαφή με την ίδια την κατασκευή του. Θα δούμε γι' αυτό να προωθείς νέους τρόπους συνεργασίας των μαθητών μεταξύ τους, στην κατεύθυνση της διαπραγμάτευσης και οικοδόμης του νοήματος. Εμείς θέλουμε, το είπαμε, θα το ξαναπούμε, να δουλεύουν τα παιδιά σε ομάδες. Θα το συζητήσουμε εκτενώς σε άλλο μάθημα αυτό. Απλώς το έχω ήδη πει, όταν μιλούσαμε για την κοινότητα των αναγνωστών, το λέμε ξανά και σήμερα. Ακριβώς αυτή η δουλειά σε ομάδες ευνοείται από τις νέες τεχνολογίες. Τα ξέρετε πολύ καλά, εσείς τώρα πια δουλεύετε σε ομάδες, ξέρετε ότι επικοινωνείτε με email, στέλνε το ένα στον άλλο τα κείμενά σας, τα επεξεργάζεστε από κοινού. Αυτά είναι γνωστά. Μπορούμε όμως να σκεφτούμε και ποιο οργανωμένες μορφές διαδικτυακής επικοινωνίας σε μία τάξη. Δηλαδή, ας πούμε, μία τάξη θα μπορούσε να έχει τον μπλοκ της και να υπάρχει μια προέκταση ακριβώς του μαθήματος στο μπλοκ. Ή να ήταν αυτό ένα φόρουμ και να γινόντουσαν εκεί συζητήσεις ακριβώς ως συνέχεια του μαθήματος, να αναρτώνταν εκεί οι εργασίες του μαθήματος, να επικοινωνούσαν ο δάσκαλος με τους μαθητές του μέσα ακριβώς από αυτό το μπλοκ. Διευρύνεται επομένως το πεδίο ακριβώς της συνεργασίας και των μαθητών μεταξύ τους και των μαθητών με το δάσκαλο, διευρύνεται με τις νέες τεχνολογίες. Και υπάρχουν πάρα πολλοί τρόποι να το κάνεις αυτό, δεν είναι τις ώρες. Τέλος, να αναπτύξει τις συνθετικές και κριτικές ικανότητες των μαθητών με διαθεματικές εργασίες πολυμεσικά παρουσιασμένες. Εδώ αυτό αφορά το πώς εργάζονται οι μαθητές για να φτιάξουν μια εργασία. Το επόμενο αφορά το πώς παρουσιάζουν οι μαθητές μια εργασία. Και δεν είναι άσχετα αυτά τα δύο μεταξύ τους, διότι είναι παιδιά, μιλάμε για παιδιά. Τα παιδιά λοιπόν χαίρονται όταν το αποτέλεσμα της εργασίας τους παίρνει και μία μορφή κάπως πιο ωραία. Έτσι δεν είναι. Δηλαδή δεν γράφω απλώς στο τετράδιό μου μια εργασία. Αυτή την εργασία μπορώ να την παρουσιάσω με ένα PowerPoint, με ένα άλλο λογισμικό παρουσίασης. Αν μπορώ να την τίσω με μουσική, να την τίσω με εικόνες, το πώς θα το κάνω όλο αυτό. Νομίζετε ότι δεν χρειάζεται κριτική ικανότητα για να το οργανώσω, για να συνθέσω αυτή την εργασία. Νομίζετε ότι το να φτιάξω την εργασία στο τετράδιο και να φτιάξω την εργασία σε PowerPoint είναι το ίδιο για την ποιότητα. Είναι άλλες οι κριτικές ικανότητες που χρειάζεται να αναπτύξεις όταν θα πρέπει να την προσαρμόσεις σε μια μορφή PowerPoint. Όταν θα πρέπει να βρεις το κατάλληλο βίντεο. Πόσο μάλλον όταν θα πρέπει να φτιάξεις ένα βίντεο. Όταν θα πρέπει να φτιάξεις μια ψηφιακή ιστορία και θα πούμε για τις ψηφιακές ιστορίες. Καταλάβατε τι θέλω να πω. Άρα λοιπόν, με αυτή την έννοια η αξιοποίηση αυτή των νέων τεχνολογιών δεν είναι, καταλαβαίνετε τώρα τι σημαίνει που έλεγα ότι δεν είναι απλώς ένα εργαλείο. Αλλάζει στην ουσία όλη την υπόσταση του μαθήματος. Και θα πω και αυτό και θα κάνουμε το διάλειμμα. Προσέξτε όμως που βρίσκεται η παγίδα. Για αυτό όμως εσείς θα γίνετε πιστοίμονες για να μην πέφτετε σε αυτές τις παγίδες. Για να υπάρχει αυτό το καλό αποτέλεσμα, θα πρέπει όλα αυτά που είπαμε, όλη αυτή η αξιοποίηση των νέων τεχνολογιών θα πρέπει να ενσωματωθεί σε μία άλλη οργάνωση του μαθήματος, σε μία άλλη, σε ένα άλλο μοντέλο, συνολικό μοντέλο διδασκαλίας. Τι θέλω να πω, ότι αν πάρεις το σημερινό μάθημα, έτσι όπως γίνεται, έτσι όπως το είδατε θα το δούμε και στη παρουσιά σας και τα λοιπά. Αν πάρεις λοιπόν το σημερινό μάθημα και βάλεις νέες τεχνολογίες μέσα, έτσι όπως είναι, δεν θα αλλάξει και τίποτα σπουδαίο. Δεν θα αλλάξει και τίποτα σπουδαίο. Θα είναι πιο ευχάριστο, αυτό σίγουρα. Έτσι θα είναι πιο ευχάριστο, οπωσδήποτε. Όμως δεν θα αλλάξει και τίποτα σπουδαίο σε επίπεδο βαθύτερης μαθησιακής διαδικασίας κριτικής αντίληψης και τα λοιπά. Άρα τι θέλω να πω, θέλω να πω ότι πρέπει πρώτα να αναμορφώσεις ένα μάθημα, να αναμορφώσεις τη διδασκαλία ενός μαθήματος σύμφωνα με κάποιες παιδεργογικές αρχές και τα λοιπά και σε αυτό το αναμορφωμένο μάθημα να βάλεις τις νέες τεχνολογίες για να μπορούν οι νέες τεχνολογίες να αποδώσουν και αυτές με το κομμάτι που έχουν να αποδώσουν στο μάξιμου. Αλλιώς δεν κάνεις και πολλά πράγματα. Δηλαδή θα σας πω ένα παράδειγμα για να καταλάβεις, σήμερα όλα τα σχολικά βιβλία είναι ψηφιοποιημένα, έτσι όλα, του δημοτικού, του γυμνασίου κτλ. είναι δηλαδή σε ψηφιακή μορφή και είναι μάλιστα σε μια ακόμα πιο προχωρημένη μορφή, δεν ξέρω αν τα έχετε δει μπορείτε να μπείτε να τα δείτε, είναι αυτά που λένε εμπλουτισμένη ψηφιακή μορφή. Ξέρει κανείς τι είναι αυτό, τα έχει δει κανείς. Ακριβώς, έτσι υπάρχουν ενεργείς συνδέσεις, δηλαδή κάνεις κλικ ας πούμε σε μια λέξη και ανάλογα μπορεί να σε βγάλει σε ένα λεξικό να σου πει τι είναι η λέξη, ή μπορεί να σε βγάλει σε ένα βιντεάκι ξέρω εγώ, μπορεί να σε βγάλει σε ένα πείραμα φυσικής ή οτιδήποτε άλλο. Αυτή είναι μια εμπλουτισμένη μορφή λοιπόν, σχολικού βιβλίου. Πολύ ωραία, πολύ καλύτερη από το σκέτο βιβλίο. Τι διαφορά όμως έχει στη μαθησιακή διαδικασία, να είναι μια τάξη με τοπική και αντί να έχουν τον κανονικό πίνακα, να έχουν τον διαδραστικό πίνακα και να έχουν το ψηφιακό αυτό βιβλίο σε αυτόν τον ψηφιακό πίνακα και όλα τα παιδιά αντί να κοιτάνε έτσι το βιβλίο, να κοιτάνε έτσι τον πίνακα. Ποια είναι η διαφορά, αντί να κοιτάω έτσι να κοιτάω έτσι, είναι καμία σπουδαία αυτή διαφορά στην μάθηση. Φυσικά περνάνε καλύτερα ξαναλέω, είναι πιο διασκεδαστικό γιατί έχουν αυτή την ποικιλία, όμως δεν ενεργούν τα ίδια τα παιδιά, δεν άλλαξε κάτι στο πόσο παθητικά ή πόσο ενεργητικά είναι τα παιδιά, διότι όλο το μάθημα και πάλι το διευθύνει ο δάσκαλος. Αυτός δείχνει το ψηφιακό βιβλίο, αυτός κάνει κλικ στις συνδέσεις, αυτός εξηγεί και διδάσκει. Και τα παιδιά ακούνε, δεν αλλάζει αυτό και πολλά πράγματα. Άρα λοιπόν, εμείς δεν μιλάμε για αυτό το πράγμα, μιλάμε για κάτι πολύ διαφορετικό, το οποίο καταλαβαίνω ότι δεν σας είναι σαφές ακόμα, διότι δεν τώρα μπαίνουμε στη μεθόδευση, αλλά αυτά που είπαμε μέχρι στιγμής είναι μια καλή βάση για να πάμε στη μεθόδευση. Λοιπόν, να κάνουμε το διάλειμμα και να συνεχίσουμε. Όπως είπαμε, καθίστε παρακαλώ, θα πιάσουμε λίγο τώρα κάποιους από αυτούς τους σκοπούς της αξιοποίησης των τουπουέ. Κάποιες από τις πλευρές, αν θέλετε, όπως θέλετε να το πούμε, να δώσουμε λίγο μερικά παραδείγματα. Εντάξει, δεν χρειάσταν τα σημειώσετε, διότι, ξαναλέω, το PowerPoint είναι αναρτημένο στην ηλεκτρονική πλατφόρμα. Είπαμε λοιπόν να πολλαπλασιάσει τους διαθέσιμους πόρους. Εδώ τώρα να δούμε ποιοι είναι αυτοί οι διαθέσιμοι πόροι, έτσι που μας δίνει το διαδίκτυο. Έχουμε τα e-books, έτσι ξέρετε τι είναι τα e-books, υπάρχουν και βιβλιοθήκες με δωρεάν ψηφιακές βιβλιοθήκες, με δωρεάν e-books και βέβαια υπάρχουν και τα e-books που τα αγοράζεις κανονικά μέσα από τα ηλεκτρονικά βιβλιοπωλεία. Αλλά θέλω να τονίσω ότι πολλά e-books, αρκετά ιδίως τα παλαιότερα, είναι και δωρεάν. Που δεν έχουν πνευματικά δικαιώματα ενόξου, εγώ πάπα διαμάντις και τα λοιπά. Μπορεί κανείς αυτή τη στιγμή να τα βρει ψηφιοποιημένα στο διαδίκτυο. Υπάρχουν ψηφιακά εκπαιδευτικά βιβλία, υπάρχουν ψηφιακά εκπαιδευτικά βιβλία για διάφορα μαθήματα. Ας πούμε για τη γλώσσα και τα λοιπά, για τις ξένες γλώσσες, για άλλα αντικείμενα. Δεν είναι κάτι που αφορά πιο πολύ τη λογοτεχνία αυτό. Υπάρχουν τα εμπλουτισμένα ψηφιοποιημένα σχολικά βιβλία, αυτά που συζητούσαμε προηγουμένως. Και από εκεί και πέρα αρχίζουν κάποια πράγματα που είναι για τη λογοτεχνία πιο ενδιαφέροντα. Δηλαδή, υπάρχουν πάρα πολλά ντοκιμαντέρ για συγγραφής. Θα τα βρούμε κυρίως στο αρχείο της ΕΡΤ. Γιατί, όπως ξέρετε, η δημόσια τηλεόραση κυρίως γύριζε πάντοτε ντοκιμαντέρ για συγγραφής και τα λοιπά. Η ιδιωτική τομέα, το Αντένα, δεν γυρνάει ποτέ τέτοια πράγματα. Λοιπόν, στο αρχείο της ΕΡΤ, λοιπόν, θα βρούμε πολλά ντοκιμαντέρ για τη ζωή, το έργο και πάρα πολύ ωραία για συγγραφή. Στο YouTube, τι θα βρούμε σχετικά με τη λογοτεχνία στο YouTube? Τι λέτε, τι έχει το YouTube που μπορεί να αφορά το μάθημα της λογοτεχνίας. Ορίστε. Μελοποιημένα πείηματα. Οπτικοποιημένα πείηματα. Βέβαια, όλα είναι οπτικοποιημένα. Βέβαια, εμφανίσεις των ποιητών, των συγγραφέων από μια εκδήλωση στην οποία έχουν πάρει μέρος. Άρα μπορούμε να τον δούμε να μιλάει τον συγγραφέα, να δίνει μια συνέντευξη, να διαβάζει κείμενά του. Υπάρχουν όλα αυτά. Υπάρχουν κομμάτια από εκπομπές διαφόρων ειδών που μπορεί να μας ενδιαφέρουν. Αλλά θα ήθελα λίγο να τονίσω αυτή τη μόδα, η οποία είναι μια μόδα που έχει ιδιαίτερη σημασία για το μάθημα της λογοτεχνίας. Δηλαδή την οπτικοποίηση των τραγουδιών και των ποιημάτων. Το να δίνεις ένα πείμα και ή ένα τραγούδι με εικόνες είναι μια ερμηνεία και είναι πολύ βοηθητικό να το χρησιμοποιείς. Αυτό έτοιμο να το πάρεις από το YouTube, ας πούμε να το χρησιμοποιείς στο μάθημα, αλλά και μας δίνει και ιδέα για εργασία μέσα στο μάθημα. Δηλαδή αυτό που υπάρχει στο YouTube μπορούμε και εμείς να το κάνουμε εργασία. Και μπορούμε και εμείς να οπτικοποιήσουμε πείματα και μετά να τα ανεβάσουμε στο YouTube, εννοώ οι μαθητές. Άρα λοιπόν το YouTube έχει υλικό. Μετά, υπάρχουν ανθολόγια λογοτεχνικών κειμένων στο κέντρο ελληνικής γλώσσας, αυτό είναι το κέντρο ελληνικής γλώσσας. Θα το βάλετε έτσι στο Google, είναι μια ψηφιακή πύλη, είναι πάρα πολύ, έχει πάρα πολύ υλικό για όλα τα γλωσσικά μαθήματα. Έχει λοιπόν ανάμεσα σε πολλά άλλα που θα βρείτε και θα αναφερθώ κι άλλη φορά σε αυτόν τον ιστότοπο του κέντρου ελληνικής γλώσσας. Έχει λοιπόν πολλά ανθολόγια και μπορεί εκεί να βρείτε πολλά κείμενα. Επίσης, το Σπουδαστήριο Νέου Ελληνισμού, έτσι όπως το ακούτε, μπορείτε να το βάλετε κι αυτό, είναι ένας ιστότοπος, όπου επίσης έχει ανθολόγιο ποιητικό με ευρετήριο, δηλαδή ψάχνετε πείμματα του τάδε ποιητή, από το ευρετήριο πηγαίνεις και βλέπεις τι έχει από τα πείμματα του Παλαμά ή του Σεφέρη, αλλά το Σπουδαστήριο Νέου Ελληνισμού έχει επίσης και φωνοθήκη όπως λέγεται, δηλαδή πάλι με ευρετήριο πείμματα που τα απαγγέλουν οι ίδιοι ποιητές. Άρα λοιπόν από εκεί μπορούμε να ακούσουμε μέσα στη τάξη τους ίδιους τους ποιητές τη φωνή τους να απαγγέλουν τα πείμματα τους. Το EKEV είναι το ελληνικό κέντρο βιβλίου, εθνικό μάλλον κέντρο βιβλίου, τώρα ακριβώς δεν υπάρχει αλλά η ιστοσελίδα του υπάρχει, επίσης είναι μια πλούσια ιστοσελίδα που περιέχει και τον μικρό αναγνώστη. Ο μικρός αναγνώστης, μπείτε να το δείτε, είναι μια καταπληκτική ιστοσελίδα για παιδιά, μπορούν τα ίδια τα παιδιά να τη χρησιμοποιήσουν. Έχει διάφορες μηχανές αναζήτησης, να βρίσκουν ποιο βιβλίο θέλουν να διαβάσουν ανάλογα με το τι τους αρέσει και τα λοιπά. Έχει πάρα πολλά άλλα πράγματα και έχει και κάτι που μας ενδιαφέρει για το μάθημά μας. Βιβλία παιδικά τα οποία ένας ηθοποιός τα διαβάζει και στην εικόνα φαίνεται το βιβλίο που κάνει κλικ κλικ τις σελίδες. Κλάκ κλάκ γυρνάς τη σελίδα σαν να το έχεις το βιβλίο μπροστά σου και ακούς τη φωνή του ηθοποιού να τη δει να το διαβάζει. Η Biblionet, δεν ξέρω αν την ξέρετε την Biblionet, είναι ένα πολύ χρήσιμο εργαλείο. Εγώ το χρησιμοποιώ σχεδόν κάθε μέρα διότι χρειάζεται κάθε μέρα να βρω ας πούμε ένα βιβλίο. Που δεν θυμάμαι ποιος είναι ο συγγραφέας ή ξέρω έναν συγγραφέα και δεν θυμάμαι ποια βιβλία έχει γράψει. Η Biblionet είναι μια βάση δεδομένων μια database η οποία περιλαμβάνει όλα τα βιβλία που κυκλοφορούν στην ελληνική αγορά. Άρα λοιπόν, μπαίνουμε στην Biblionet, έχει μια μηχανία αναζήτηση στην πρώτη σελίδα και βάζεις ό,τι στοιχεία ξέρεις. Ξέρεις ας πούμε το όνομα του συγγραφέα, το βάζεις, ξέρεις το τίτλο, ξέρεις ένα μέρος του τίτλου, το βάζεις, ό,τι βιβλία, ό,τι ξέρεις και σου βγάζει όλα τα σχετικά λήματα. Προσέξτε, σου βγάζει το βιβλίο με την εικόνα του εξοφύλου, με όλα τα στοιχεία, συν το κείμενο του οπισθόφυλου ή γενικά μια περίληψη ας πούμε για το τι είναι το βιβλίο. Και σου βγάζει από κάτω και τις κριτικές που γράφτηκαν για το συγκεκριμένο βιβλίο. Άρα είναι πάρα πολύ χρήσιμο εργαλείο για να βρίσκουμε βιβλία. Θέλουμε δηλαδή, ψάχνουμε κάποιο βιβλίο είτε για μας, είτε για το μάθημά μας και από εκεί μπορούμε να το εντοπίσουμε, να δούμε αν κυκλοφορεί, να δούμε πόσο κάνει. Μπορεί να είναι εκτός κυκλοφορίας, θα γράφει εκτός κυκλοφορίας, έτσι. Άρα μπορούμε να ξέρουμε όλα τα στοιχεία του βιβλίου και να διαβάσουμε και για αυτό το βιβλίο, να ενημερωθούμε, να ξέρουμε ας πούμε αν θα το διαλέξουμε ή δεν θα το διαλέξουμε. Δεν χρειάζεται να το πάρουμε πρώτα και μετά να αποφασίσουμε ότι δεν μας κάνει. Λοιπόν, σε σχέση με το άλλο που είπαμε, να κατανοήσουν οι μαθητές την κατασκευή των λογοτεχνικών κειμένων επεμβαίνοντας σε αυτά με τροποποιήσεις και με όλες αυτές τις δραστηριότητες της δημιουργικής γραφής. Αυτό είναι κάτι που υπάρχει στο διαδίκτυο, δηλαδή υπάρχουν σελίδες στο διαδίκτυο, στο αγγλική βέβαια είναι αυτά, είναι έτσι σε έναν κόσμιο επίπεδο, δηλαδή χωριστά για την ελληνική λογοτεχνία, χωριστά για τη γαλλική και τα λοιπά. Είναι ας πούμε αυτή η διεύθυνση, το λεγόμενο fan fiction, το λέει και το όνομά του, δηλαδή fan, έτσι, η fiction, διασκεδάζω με το fiction, όπου τι είναι, είναι μια ιστοσελίδα όπου οι διάφοροι χρήστες, ένας ιστότοπος τεράστιος, όπου οι διάφοροι χρήστες ανεβάζουν τις διασκευές που κάνουν από διάφορα έργα. Μπορεί να είναι λογοτεχνικά έργα, μπορεί να είναι κινηματογραφικά έργα, μπορεί να είναι serials και τα λοιπά. Θα σας πω ένα παράδειγμα, υπάρχουν κάποια πολύ γνωστά, ας πούμε ο Ρωμαίος και η Ουλιανντά. Άμα βάλεις εκεί, είναι όλα με αλφαβητική σειρά, τεράστιος κατάλογος, βέβαια πες ότι σε ενδιαφέρει να δεις τι διασκευές έχουν κάνει οι χρήστες στο Ρωμαίο και την Ιουλιανντά. Ψάχνεις Ρωμαίος και Ιουλιανντά, το πατάς και σου βγάζει όλες τις διασκευές. Και εκεί μπορεί να δεις, είναι πολύ ενδιαφέρον, διότι μπορεί να βρεις παροδίες, μπορεί να βρεις αλλαγές τέλους, μπορεί να βρεις κάτι που να μοιάζει αλλά δεν είναι. Ξέρω εγώ, σε ενδιαφέρει, ξέρω εγώ, η σταχτοπούτα, σε ενδιαφέρει μία ταινία. Και σε πλοκές από ταινία γίνονται αυτό, από ταινίες, από σειρές, από διάσημες σειρές. Ας πούμε κάποιος σου λέει, γράφω ένα επεισόδιο για την τάδε σειρά, δικής μου έμπνευσης, έτσι, και το ανεβάζει εκεί. Λοιπόν, θέλω να πω ότι αυτά όλα βλέπετε είναι μέσα στη ζωή, είναι μέσα στην διαδικτυακή επικοινωνία. Και τι μπορούμε εμείς να τα κάνουμε, μπορούμε ακριβώς να πάρουμε ιδέες από αυτά για δραστηριότητες των παιδιών. Και όταν τα παιδιά ασχολούνται με αυτές τις δραστηριότητες μέσα στο σχολείο, θα μπορούν ακριβώς να συμμετέχουν με πολύ καλύτερα εφόδια και, αν θέλουν φυσικά, να συμμετέχουν και σε ένα πλέον παγκοσμιοποιημένο, όπως είπαμε, επίπεδο τέτοιου τύπου διαδικτυακής επικοινωνίας. Επίσης, υπάρχουν τα λεγόμενα global novels. Τα ξέρετε αυτά, global novels, παγκόσμια μυθιστορήματα, μπορούμε να το μεταφράσουμε. Είναι δηλαδή η αποκινού συγγραφή ενός μυθιστορήματος. Όλοι μαζί γράφουμε ένα μυθιστόρημα. Πώς γίνεται αυτό? Γίνεται, βέβαια, με κάποιους κανόνες. Πάλι, υπάρχει ένας συστότοπος, υπάρχει μία αφετηρία, ξεκινάει μία πλοκή, υπάρχουν κανόνες ότι ο καθένας που γράφει κάτι θα είναι ενός συγκεκριμένου μεγέθους και θα παίρνει υπόψη του αυτά τα οποία έχουν συμβεί προηγουμένως στην υπόθεση κτλ. και έτσι προχωράει το μυθιστόρημα και γράφεται ένα παγκοσμοποιημένο μυθιστόρημα. Το ίδιο μπορεί να γίνει και σε ένα πιο μικρό επίπεδο, σε ένα μπλοκ νόβελ. Δηλαδή, εγώ ανοίγω ένα μπλοκ, ξεκινάω να γράφω ένα μυθιστόρημα και δέχομαι κάποιες συμβολές. Εγώ αποφασίζω όμως ποιες θα δεχτώ. Αν έρθει κάποιος και μου στείλει ένα χαζομάρ, δεν τη βάλω. Άρα προσέξτε, το διαδίκτυο δεν είναι δημοκρατία. Δεν υπάρχει στο διαδίκτυο καμιά φοβερή δημοκρατία. Δεν υπάρχει στο διαδίκτυο καμιά φοβερή ελευθερία, διότι πάντοτε ο διαχειριστής μιας σελίδας, ο διαχειριστής ενός ιστότοπου, αποφασίζει ποια θα βάλει και ποια δεν θα βάλει. Μην το ξεχνάμε ποτέ αυτό. Άρα λοιπόν, έτσι, είναι και εκεί υπάρχουν ορισμένοι κανόνες που ακολουθούνται και που μας μαθαίνουν κάποια πράγματα. Και βέβαια είναι δική μας επιλογή αν θα τις ακολουθήσουμε ή όχι. Να πούμε δυο λόγια και για την κύβερνολογοτεχνία, διότι έχει κάποια σχέση με μία εμπειρία των νέων, την οποία αναφέραμε ήδη, που είναι τα βιντεοπαιχνίδια και τα διαδραστικά αυτά, οι διαδραστικές αυτές αφηγήσεις. Λοιπόν, η κύβερνολογοτεχνία βέβαια υποτίθεται, γι' αυτό λέγεται και λογοτεχνία, από άποψη ποιότητας είναι πιο ψηλά από τα βιντεοπαιχνίδια. Όμως, το αναφέρω και κάνω τη συσχέτηση διότι έχουν και πολλά κοινά στοιχεία. Δηλαδή, η κυβερνολογοτεχνία δεν γράφεται για να βγει σε βιβλίο, ποτέ, δεν μπορεί να βγει σε βιβλίο. Ενώ το e-book βγαίνει και σε έντυπο βιβλίο, βγαίνει και σε ψηφιακή μορφή. Το e-book δεν είναι κυβερνολογοτεχνία, έτσι υπάρχει μια πολύ σημαντική διαφορά. Η κυβερνολογοτεχνία γράφεται εξ αρχής για το ψηφιακό κόσμο, για το διαδίκτυο. Περιλαμβάνει εξ αρχής, είναι πολύ μεσική, δηλαδή εξ αρχής εικόνες, περιλαμβάνει βίντεο, περιλαμβάνει ήχους, περιλαμβάνει μουσική κτλ. Όπως είπαμε δεν μπορεί να παρουσιαστεί σε έντυπη μορφή. Και τι κάνει η κυβερνολογοτεχνία, ζητά τη συμμετοχή του αναγνώστης στην εξέλιξη της υπόθεσης. Δηλαδή σου δίνει διάφορες εναλλακτικές. Σου λέει αν πας εκεί, αν κάνεις κλικ εκεί η υπόθεση θα εξελιχθεί διαφορετικά. Αν κάνεις κλικ εκεί η υπόθεση θα εξελιχθεί διαφορετικά. Αν κάνεις κλικ εκεί θα μάθεις περισσότερα στοιχεία για αυτόν τον ήρωα. Αν δεν κάνεις κλικ δεν θα μάθεις. Αν κάνεις κλικ αλλού μπορεί να μάθεις κάτι άλλο. Άρα στην ουσία μόνος σου, ως αναγνώστης εννοώ, αναγνώστης εισαγωγικά χρήστης όπως θέλετε πείτε το, μόνος σου διαμορφώνεις εν τέλει το μυθιστόριμα. Έχει ενδιαφέρον να το δείτε. Αυτό είναι ως είδος, ένα καινούριο είδος στην ουσία. Έτσι είναι το πιο μοντέρνο ας το πούμε είδος λογοτεχνίας. Και έχει μερικές φορές και πολύ μοντέρνες αφηγηματικές τεχνικές. Δηλαδή έχει διαφορετικές γωνίες αφήγησης, οπτικές γωνίες κτλ. Πολλοί χαρακτήρες λένε την ιστορία ο καθένας από τη δική του πλευρά. Κάνει πολλά flash back και όλα αυτά τα πράγματα. Υπάρχει αυτή η ιστοσελίδα, East Gate λέγεται, που μπορείτε να πάτε. Είναι η μεγαλύτερη ιστοσελίδα ποιοτικής ας το πούμε κύβερνο λογοτεχνίας. Πάρα πολλά έργα υπάρχουν εκεί. Τα πιο πολλά είναι δωρεάν, δεν είναι όλα δωρεάν. Διότι όπως και τα βιβλία και εκεί κάποια είναι τα αγοράζεις. Η κυβερνολογοτεχνία δεν έχει πατρίδα. Είναι όλη στα αγγλικά. Δηλαδή επειδή ακριβώς το διαδίκτυο είναι στα αγγλικά, το κοινό είναι παγκόσμιο και δεν αναπτύσσεται σε εθνικές γλώσσες. Υπάρχουν βέβαια. Υπάρχουν και κάποια τέτοια έργα, ξέρω εγώ στα γαλλικά, στα γερμανικά, στα ισπανικά, θα υπάρχουν. Όμως η μεγάλη παραγωγή είναι στα αγγλικά. Στα ελληνικά έχουμε ένα βιβλίο, ένα δείγμα κυβερνολογοτεχνίας, που είναι της Σοφίας Νικολαϊδου. Αυτή είναι μια πεζογράφος, μάλιστα εδώ από τη Θεσσαλονίκη, πολύ αξιόλογη. Ένα λοιπόν βιβλίο της, το έβγαλε όμως αυτή, προσέξτε, είναι λίγο περίεργο, νόθα η κατάσταση, διότι πρώτα το έβγαλε έντυπο και μετά η ίδια, επειδή είναι πάρα πολύ καλή στις τεχνολογίες και γνωρίζει από αυτά και τα λοιπά, το μετέτρεψε ίδια σε κυβερνοκείμενο, όπως λέμε, κυβερνοκείμενο, έτσι, cybertext. Λέγεται πλανήτης πρέσπα και μπορεί κανείς να το δει. Είναι παλιό βέβαια, δηλαδή έχει αρκετά χρόνια που έχει γίνει, διότι, όπως καταλαβαίνετε, η κυβερνολογοτεχνία εξελίσσεται ανάλογα με την εξέλιξη των λογισμικών και τα λοιπά, και τα λοιπά. Τέλος, να πούμε και δυο λόγια για αυτό που είπαμε, να αναπτύξει τις συνθετικές και κριτικές ικανότητες των μαθητών με διαθεματικές εργασίες πολυμεσικά παρουσιασμένες. Και εδώ, προσέξτε τώρα τι εννοούμε. Εννοούμε τα λογισμικά παρουσίασεις, φυσικά το PowerPoint που το ξέρετε όλοι. Δεν είναι όμως το PowerPoint το μοναδικό λογισμικό παρουσίασεις. Δεν ξέρω αν ξέρετε το Prezi. Αν δεν το ξέρετε, μπείτε λίγο να το δείτε. Εσείς που είστε νέοι, μπορείτε να το μάθετε πιο εύκολα και να το χρησιμοποιείτε στις παρουσιάσεις σας. Είναι πολύ πιο εντυπωσιακό το Prezi. Είναι πάρα πολύ εντυπωσιακό, γιατί το PowerPoint έχει κάτι που είναι πολύ ενοχλητικό, που είναι πολύ βαρετό, που είναι η μία διαφάνει μετά την άλλη αυτό το γραμμικό πράγμα. Ενώ το Prezi έχει μια ροή διαφορετική, κάνει zoom σε πράγματα. Είναι σαν να έχεις μια κάμερα και την μεταφέρεις και κάνει zoom και ξαναγυρνάς. Δημιουργείς διαφορετικά τις ενότητες, τις υποενότητες. Έχει μια κινητικότητα διαφορετική. Οπότε δείτε το, μπορεί να σας αρέσει. Ορίστε. Δεν είναι ανοιχτό. Γιατί εγώ το βρήκα. Δεν είναι κλειστό. Α, δεν ξέρω, μπορεί το τελευταίο να... Πάντως, αν βάλεις Prezi, θα σου βγάλει το format και μπορείς να φτιάξεις ένα... Πιο δύσκολο είναι. Βέβαια είναι πιο δύσκολο. Θέλει να εξασκηθείς. Θέλει αυτό που έχεις να παρουσιάσεις, να το σκεφτείς καλά πώς θα το παρουσιάσεις με το Prezi, οπωσδήποτε. Αλλά, εντάξει, στα υπόψεις. Μπορεί κάποια στιγμή να μας χρειαστεί. Εμείς με κάποιους μεταπτυχιακούς τώρα φοιτητές και υποψήφιους διδάκτορες, δουλεύουμε πολύ να εξελίξουμε το digital storytelling. Έτσι, είναι... Δηλαδή αυτό που λέμε ψηφιακή αφήγηση, ψηφιακή ιστορία, είναι ένα εργαλείο εκπαιδευτικό και σε όλα τα μαθήματα πολύ χρήσιμο, και στο μάθημα της λογοτεχνίας. Δηλαδή, είναι σαν ένα βιντεάκι. Δεν το φτιάχνεις όμως με μια κάμερα ή με το κινητό σου. Δεν είναι να γυρίσεις μια ταινία. Είναι ένα βιντεάκι που φτιάχνεται με άλλα λογισμικά, απλά λογισμικά, το movie maker κτλ. Χρησιμοποιεί εικόνες, χρησιμοποιεί φωνή, αφηγείται δηλαδή κάποιος κάτι, χρησιμοποιεί κείμενο, βάζεις και λίγο κείμενο, έχεις και αφήγηση, έχεις και εικόνα, και μπορεί να έχεις και μουσικό background. Έτσι, και δημιουργείται μια ψηφιακή αφήγηση, όπου λες μια ιστορία μικρή, δηλαδή είναι από τρία λεπτά, η μεγαλύτερη ψηφιακή είναι οκτώ λεπτά το πολύ, λοιπόν, και έχει πάρα πολλές χρήσεις. Ψηφιακές αφηγήσεις μπορεί να φτιάξει ο εκπαιδευτικός, όταν θέλει να πει κάτι στα παιδιά, αντί να το λέει με μπλα μπλα μπλα μπλα μπλα, μπορεί ακριβώς να το έχει κάνει μια ψηφιακή αφήγηση, αλλά το κυριότερο είναι ότι ψηφιακές αφηγήσεις μπορούν να φτιάξουν τα παιδιά, πολλών ειδών ψηφιακές αφηγήσεις, και μιλώ πάντοτε για το μάθημα της λογοτεχνίας, ειδικά το μάθημα της λογοτεχνίας, όπως καταλαβαίνετε, προσφέρεται πάρα πολύ για να αξιοποιηθεί αυτό το εργαλείο, διότι ακριβώς σε όλη τη λογοτεχνία μιλούμε με αφηγήσεις και για αφηγήσεις, και επομένως ένας τρόπος να μιλήσουμε για το βιβλίο που διαβάσαμε, μπορεί ακριβώς να είναι φτιάχνοντας μια δική μας ψηφιακή αφήγηση. Καταλαβαίνω ότι όλα αυτά είναι περίπλοκα, χρειάζονται πολλές εξηγήσεις, του χρόνου στο μάθημα που κάνουμε στο τέταρτο έδωστο υποχρεωτικό κατεπιλογή, δουλεύουμε βέβαια με αυτά πιο πολύ, πιο πρακτικά και όλα αυτά, αλλά όποιος ενδιαφέρεται μπορεί να τα ψάξει και από μόνος του, διότι στο διαδίκτυο υπάρχουν όλες οι οδηγίες, δηλαδή αν βάλετε ας πούμε στο διαδίκτυο digital storytelling, θα σας βγάλει βίντεο του YouTube που λέει πως τη φτιάχνεις, θα σας βγάλει πότε είναι καλή μία η ψηφιακή αφήγηση, θα σας βγάλει στο σελίδες που μπορείτε να δείτε άλλες ψηφιακές αφηγήσεις, άρα εδώ δυστυχώς εγώ δεν μπορώ να σας πω πιο πολλά, αλλά αν σας ενδιαφέρει μπορείτε και μόνοι σας να τα ψάξετε. Νομίζω ότι έχω τελειώσει. Θέλετε να ρωτήσετε κάτι για τατού που έγινε ικότερα, για τατού που έστειλε λογοτεχνία, για την εικόνα, έχετε καμιά διευκρινιστική ερώτηση, τίποτα κάτι να σχολιάσετε. Σήμερα δεν είμαστε ακόμα από το Πάσχα, δεν ξέρω, δεν είχαμε και πολύ συζήτηση, ίσως να την έχουμε όμως τώρα στις παρουσιάσεις των εργασιών. Έτσι ας δούμε λοιπόν τι συμβαίνει στα σχολεία. |
