| Interviewee Kamilakis, Georgios Interviewer Nomikou, Anna Date interview: 2016 March 07 Geography creation: Chania (Greece) Language Greek Extent 1 digital file : MPEG-4. Credit Line United States Holocaust Memorial Museum Collection, courtesy of the Jeff and Toby Herr Foundation: Γράφω. Να κλείσουν έτσι. Να κλείσουν. No, no, no, just a moment. Please leave it open until we... Yes. Fifteen seconds. Καλησπέρα σας. Καλησπέρα σας. Πρώτα απ' όλα θέλω να σας ευχαριστήσω πολύ που δεχτήκατε να μας συναντήσετε σήμερα. Θέλετε να μου πείτε το όνομά σας? Γιώρος Καμηλάκης. Και πότε γεννηθήκατε? Το 1930. Πού? Στα Γανιά. Ωραία. Πείτε μου λίγο για την οικογένειά σας. Για την δική μου οικογένεια είναι η καταγωγή. Για την οικογένειά σας ως παιδί. Τώρα σύζυγος, τρία παιδιά, εφτά εγγόνια. Και όταν ήσασταν μικρός πείτε μου για την οικογένειά σας. Μικρός η οικογένειά μου, ο πατέρας μου, ζούσε στην ορεινή Κίσαμο. Εγώ είχα τη τιμή και τη χαρά να δείχνει πολλά παιδιά, να με κρατήσει ο μονάμου και έμενα στα Γανιά. Πόσα αδέρφια είχε? Μόλις γεννήθηκα έμεινα στα Γανιά. Είμαι τα οχτώ αδέρφια. Εν ζωή μόνο εγώ. Είχα μαθηχίες οικογενειακές. Οπότε εσείς μένατε στα Γανιά με την Νονάση. Με την Νονάση, ναι. Πώς τη λέγανε? Ελευθερία. Το επίθετο? Τα βιλάκι. Δούλευε? Όχι, δεν ήταν εργαζόμενο. Εργαζόμενο. Είχε παιδιά η Νονάσας? Ένα. Το οποίο είχα σε ηλικία 20 ετών. Ζήσατε μαζί με τον... Ναι, ναι. Ήταν 10 χρόνια μαγελτερός μου. Παρνάμε πολύ ωραία. Δηλαδή πότε πέθανε, πιάχνουν όλοι. Το 1944. Τότε που έγινε η κατοστροφή αυτή. Ήταν επαντρεμένη η Νονάσας, είχε... Ναι, είχε ραχάντα, είχε διαζευθεί. Αλλά είχε... Καταγόν ήταν πολύ καλή οικογένεια. Οπόμενα είναι στην Κουσταντινούπολη. Και έτσι δεν είχε πρόβλημα, ας πούμε. Ζούσε από τα αδέρφια της μετά. Είχε πόρους. Άρα ουσιαστικά ήσασταν εσείς και η Νονάσας. Ακριβώς. Και πού ζούσατε, σε ποια περιοχή? Στην οδό Πόρτου. Εκεί μεγαλώσατε? Ε, όχι, εγώ γεννήθηκα στην οδό Σύφακα. Είναι μια οδός μετά την Καρολίκια Δημητρίου. Μου τα μαχαιράδικα που λένε. Εκεί γεννήθηκα. Το 1936 ήρθαμε στην Πόρτου. Έξι ετών εγώ. Πείτε μου λίγο για τη γειτονιά σας εκεί, στην Πόρτου. Προσέξτε, πάντα οι γειτονιές είναι ωραίες. Δεν είναι όπως τώρα που είμαστε σε μια πολυκατοικία... και δεν γνωρίζεις τον δίπλα. Ή βαριέται να σου μιλήσει. Εκεί είμαστε μια οικογένεια όλοι. Τα παιδιά, οι μεγάλοι. Να κάθονται έξω να μιλάνε οι άνθρωποι. Να πίνουν τα καφεδάκια τους. Ε, γνώριζε ο ένας τον άλλο πολύ καλά. Και ήτανε μια αγαπημένη περιοχή. Και με τα παιδιά αυτά τα... που ήτανε στις γοντιλάκες, στις σκουφών. Είμαστε αγαπημένα παιδιά, παίζαμε. Δεν είχαμε αυτά που συμβαίνουν τώρα τα... τα λεγόμενα πολύ, τα λοιπά. Είμαστε καλά παιδάκια. Αγαπημένα. Και περνάγαμε και μια δύσκολη περίοδο την κατοχή. Και φροντίζαμε πως θα βγάλουμε κάτι να ζήσουμε. Να κάνουμε ό,τι μπορούμε για να κερδίσουμε κάτι να πάρουμε ένα ψωμάκι. Τα δύσκολα χρόνια ήταν. Εβραίους γείτονες είχατε ε? Ε, πιο κάτω λίγο. Πιο κάτω ήτανε... εεε... 100 μέτρα ας πούμε. Ε, και οι γυναίκες είχαν σχέσεις. Η μητέρα μου. Κάναμε παρέα, τα λέγαμε. Δεν ήταν μια περιοχή ανθρώπων μυκτών, χριστιανών και ιαριτών, αλλά πολύ αγαπημένη και ωραία. Δεν είχαν προβλήματα μας καθόλου. Πείτε μου ποιος θυμάστε απ' τους εβραίους φίλους σας. Είπαμε τον Σόλον, τον Ιάκωβο, τον... έχουμε τον Τρίτο τώρα, τον Λέον, αυτά παιδιά και πολλά άλλα. Τα παιδιά δεν μπορούσα να θυμηθώ τα ονόματα. Και κοριτσάντια παίζαμε και στις πλατείες, τα λοιπά. Μικρά παιδιά. Γιατί εγώ πήγαινα και στο Δεύτερο Δημοτικό. Το Δεύτερο Δημοτικό είναι, όπως είναι η Μητρόπολης εδώ. Είναι η Οδός Σοδείο. Εκεί ήτανε. Αλλά μετά έπεσε με τις βόμβες. Ήταν στο πρώτο όροχο το Δεύτερο Δημοτικό. Και στο δεύτερο το Παρθεναγωγείο. Για κορίτσια. Αυτό έπεσε και μετά έγινε το άλλο Δεύτερο. Που είναι, όπως καταλαβαίνουν, τη Χάλικονα πάνω. Που είναι το βουνό εκεί, το Δεύτερο Δημοτικό. Και εκεί στο σχολείο είχατε ευραίους συμμαθητές. Στο Δεύτερο, ναι, στην Ισοδειόν είχαμε. Πείτε μου ποιους θυμάστε. Ο Ένας, ο Ένας ήταν εκεί. Ο Ιάκωβας ήταν εκεί. Ήτανε στη διατάξη. Και κάνατε παρέα. Βεβαίως. Μια χαρά. Πολλές προβλήματα. Ήστα να μην ξεχάνατε ότι οι Εβραίοι ήταν καλοί άνθρωποι. Ήτανε νοικοκύρδες. Είχανε πολλές τεμπορικές επιχειρήσεις στα Χανιά. Άλλοι ήτανε κουρείς. Άλλοι είχανε μαγαζιά. Άλλοι ήταν τεχνίτες. Ήτανε καλοί άνθρωποι. Δεν υπήρχε πρόβλημα. Ζούσανε αρμονικά οι άνθρωποι. Και λέτε ότι με αυτά τα παιδιά παίζατε στους δρόμους. Ναι, ναι. Τι να παίξουμε τώρα τσιγάκι σε ώρα. Κάποια μπάλα πάνι. Δεν είχαμε τα μέσα τότε. Πολυτήλαια. Βλέπω τον εγγονό μου και έχει ένα δωμάτιο παιχνίδια. Άντε να βρούμε ένα παιχνιδάκι. Παίζαμε και καμιά μπάλα. Να παίρνεις σε ώρα. Μας πλάχει. Το κρυφτό τα γνωστά. Παίζουν τα παιδιά. Ο Σόλων που λέει το φίλο σας. Θυμάστε την οικογένειά του... Ναι, ήτανε... Η οικογένειά του, η Σιαχή, νομίζω, εγώ ήτανε... Η Σιαχή ναι... Και τους γονείς του, καλή άνθρωποι ήτανε. Δεν θυμάμαι τελείως. Πάρα πολύ καλή άνθρωποι. Τους έβλεπα, όταν το φέρνανα σχολείο, κτλ. Θυμάστε μήπως τι δουλειά είχαν ο πατέρας του. Ναι! Νομίζω ότι ασχολείται με τα επικοιακά. Με τρόφιμα. Με τρόφιμα. Είχε κάποιο κατάστημα δηλαδή? Ναι μία ποθήκια κουλούσε χοντρικός ρώθμα Αλλά δεν θυμάστε το όνομά του Δεν το θυμάμαι Μπορεί να σας έρθει αργότερα Και ο άλλος σας οφείλωσε ο Ιάκωβος για την δική του οικογένειά Ναι και αυτό ήταν οι γονείς του καλοί άνθρωποι Αυτό το παιδί δεν πήγαινε στο δεύτερο Ίσως πήγαινε σε άλλη τάξη σε άλλο σχολείο δεν ξέρω Δεν είμαστε μαζί πάντως στην ίδια τάξη Αυτός δεν μου είπατε πριν ότι ήταν ο συμμαθητής σας ή άλλος? Όχι, ο Ιάκωβος ήταν ο συμμαθητής μου Ο Λέον δεν ήταν ούτε ο άλλος, έχουμε τρία ονόματα Ο Σόλων Ναι ούτως ο Σόλων δεν ήταν όχι Ο πατέρας του Ιάκωβου θυμάστε τι επάγγελμα είχε? Δεν ξέρω Ξέρετε είμαστε μικρά παιδιά, δεν ρωτάγαμε και πολλά πράγματα Τους βλέπαμε κυρικοκαιραίους ανθρώπους Ύστερα εμείς πιο πολύ με τα παιδιά μιλάγαμε Ήτανε και ορισμένα παιδιά που βοήθησαν τους γονείς τους και τα λοιπά Ήτανε αγαπημένες οικογένειες Αγαπημένες οικογένειες Θυμάστε να πηγαίνετε σπίτι τους? Σ' ένα πήγαινα Και μου δώσανε και μια στολή τότε να τυθώ μασκαράς Στις αποκλές Ήτανε οικογένεια Μετέπειτα σε ένα μηνέρβο βάθασα και ένα παιδί Οικογένεια μηνέρβου Μου είχαν δώσει και μια στολή μασκαρά Πήγαινα σπίτι τους Είχατε πάει σπίτι τους Ναι πήγαινα εκεί και όταν ήταν η απόκριση μου δώσανε μια στολή μασκαρά Τώρα αυτή αν την ώτανε μασκαρά δεν την ώτανε δεν ξέρω Αλλά πήγαινε μαγαζί αυτός εμπορικό Ίσως έφερνε στολές ή με τι χάρισε Και πώς πήγατε σπίτι τους? Με τα παιδιά εκεί στη Ζητονιά Κάνατε παρέα με κάποιο παιδί μηνέρβου? Όχι αυτός είχε μία μεγάλη κόρη μόνο Δεν είχε μικρόπαιδε δεν είχε όχι Ήταν ένας καλός άνθρωπος Ήσως ήταν έναν υψάκια του αυτά τα μικρά Στολή μασκαρά Το σπίτι του ήτανε... Στην κοντιλάκι Ήταν ένα πολύ καλό σπίτι το οποίον τώρα είναι ξενοδοχείο Τώρα το έχουν κάνει ξενοδοχείο Το θυμάστε το σπίτι μέσα πως ήτανε Πώς το θυμάμαι Ήτανε από τα παλιά αρχοντικά ήτανε μεγάλο σπίτι Και αυτό ακριβώς τώρα το έχουνε βελτιώσει βέβαια για ξενοδοχείο Μικρό βέβαια ξενοδοχείο λέει ξενοδοχείο Όπως μπαίνουμε δεξιά το πέμπτο σπίτι πρέπει να είναι Η νονά σας είχε φίλες Εβραίες Ναι είχε κάνει δυο Είχε τη Ρεβέκα είχε δυο τριγουναστές Εβραίες Παράτι ήτανε πιο μακριά λίγο αλλά είχε Ρεβέκα θυμάστε επίθετο Όχι δεν θυμάμαι Θυμάμαι πως όταν σπίτι είχαμε χωράει και κουβετιάζανε εκεί Δεν το θυμάμαι πλέον Είμαι και μικρός τώρα δε ρώταγα και πολλά πράγματα Εντάξει δεκατεσσάν χρονών είσαι στάντες κάποτε εκεί Ναι ναι Την άλλη φίλη της που λέτε δυο τρεις είχε Θυμάστε τη Ρεβέκα Ναι Σουλντάνα Την άλλη δεν θυμάμαι Την τρίτη δεν θυμάμαι το όνομά της Και είχε στενές σχέσεις με αυτές τις γυναίκες Ναι τυπικές να έρθουν σπίτι να καθίσουν τότε Οι άνθρωποι πήγαινε ο ένας στο σπίτι του άλλου Και πολλές φορές είχανε και βραδινές επισκέψεις Τότε είπαν ούτε τα καλορυφέρου, ούτε οι σόμβες, το μανγκάλι Και βρήκανε πάνω στο σπίτι του άλλου Και έκαναν γύρω και κουβεντιάκανε Άλλα χρόνια τότε, οι άνθρωποι ήταν διαφορετικοί Θέλετε να κάτσετε λίγο πιο έτσι αυτή τη ταινία, εσείς είστε ωραίος Ευχαριστώ πολύ Θυμάστε να συμμετέχετε στις γιορτές που κάνανε εβραϊκές Να συμμετέχουν αυτές τις δικές σας γιορτές Όχι, προσέξτε Τότε την πρωτοχρονιά και τα Χριστούγεννα που για μας είναι αυτό και αυτοί συμμετείχαν Διότι ορισμένοι είχαν και μαγαζιά και είχανε και μεσοσυμφέρον Να γιορτάζουν μαζί την πρωτοχρονιά με εμάς τα Χριστούγεννα Οι άνθρωποι ας πούμε δεν ήτανε Δεν είχαν διαφορές μεταξύ τους Εσείς είστε ιδριαλίτες, εγώ είμαι ορθόδοξος, εντάξει Δεν υπάρχει πρόβλημα κανένα. Παραμένουν πολύ ωραίοι οι άνθρωποι Είναι οι αναμείσεις πολύ ωραίες Μα και τα Χανιά ήταν διαφορετικά τότε Είναι ένα πως τώρα, είπαμε ότι δεν γνωρίζουν ένας τον άλλο Είναι αλλιώς τώρα Πείτε μου η εβραϊκή γειτονιά πού ακριβώς ήτανε Κονδυλάκι, η Σκουφά, η Παλιά Κονδυλάκι, η Σκουφά Έμεινε και μια οικογένεια στην Ελευθερή Βενιζέλου Που λεγόταν ΕΚΟΕΝ Κι αυτοί συνελήφτησαν Και έμεινε και ένας άλλος κύριος πολύ πλούσιος Ένας Μινέργος Έμεινε στον Πόλαρη, στην Ιερό Πολιτεχνίου Αλλά αυτός έθεσε να βρίσκεται στην Αθήνα με την γυναίκα του Δεν είχε παιδιά και δεν ισόθηκε Και μετά τον πόλεμο ήρθε στα Γανιά Και συνέχισε και ήτανε κατά κάποιον τρόπο ο ευπρόσωπος του Ιδραήλ Διότι υπήρχαν περιουσίες Υπήρχαν ακείνητα, τα οποία μετά οι άνθρωποι είχανε χαθεί Εβρέθησαν συγγενείς, τα διεκρυγίσαν Και αυτός ήταν ο ρυθμιστής ο κύριος Μινέργος Τα κανόνια και τα δικαστήρια και τα λοιπά Αυτός επανήλθε μετά τον πόλεμο στα Γανιά πάλι Ήτανε εμπορικός αντιπρόσωπος Τους γνωρίζατε αυτούς τον κύριο Κοέν? Τον κύριο Κοέν όχι φατσικά μόνο Τον κύριο Μινέργο τον ήξερα ότι εκπροσωπούσε μια εταιρεία Και μετά επίσης που άνοιξα μαγαζί εγώ το 1955 Μου πούλαγε κάτι πράγματα Ήτανε αντιπρόσωπος σε μια εταιρεία Τον κύριο Μινέργο τον είχαμε κάποια συναλλαγή Οι άλλοι τους ήξεραν φατσικά μόνο Ήτανε μια πολύ καλή οικογένεια στη Λοδόη Λευθέριο Βενιζέλο Πώς μάθατε τι απέγιναν? Στην κουβέντα πάνω ρωτήσαμε και μας είπαν ότι τον πιάσανε κι αυτόν Είχανε τη διέθυση Διότι αυτοί ήρθανε οργανωμένοι Ξέραν ότι στην πόρτ του δεν έμενε κανείς εδώ Ξέραν ότι στην κοντιλάκι είναι οι περισσότεροι Ξέραν ότι στις σκουφών και σε άλλα σημεία της φόλας Ξέραν όλα και πήγανε τράκια να χτυπήσουν τα ξημερώματα Για να τους πιάσουν στον ύπνο Όταν λέτε αυτοί... Γερμανοί Ναι πήγανε οργανωμένοι Και πώς τα ξέραν, ποιος τους είχε πει? Μην ξεχνάτε ότι είπαν και οι λεγόμενοι για το Σύλλογη Οι λεγόμενοι Ρουφιάνοι Οι οποίοι τα λέγαν όλα Ξέρανε ποιος είναι ο Ιάκωβος, ποιος είναι ο Σόλων Τους ξέραν όλους Τι δουλειά έκανε ο καθένας, τα ξέραν όλα Εσείς ξέρετε ή μάθατε ποιοι ήταν αυτοί οι δοσύλλογοι? Άση, ήταν και ορισμένοι πλαστινωνικοί, δυστυχώς Μήνα να φέρουμε ονόματα ο Θεός να τους συγχωρέσει Οι οποίοι τολοχονήθησαν μετά Γιατί δεν θέλετε να μου πείτε τα ονόματα τους? Ναι, ήταν ένας, να σου πω ένα μόνο, ένας Κουκουβίτης Ο οποίος αυτός συμμετείχε σε αυτή τη μάζευση των Ιηραϊτών Και μετά τον 1946 τον δολοχονήθησαν από τη νόπλα Ας άλλους, τώρα ήταν και άλλος ένας Δεν θέλετε να μου πείτε Ο Θεός τους χωρέσει, Θωμάτων λέγα τον άλλο Ο Θωμάτς και ο Κουκουβίτης, αυτοί δύο ήταν εξακουστή Είχαν συνεργαστήματα τους Ιερμανούς Και αμέσως μετά που αφελευθερωθήκαμε το 1945 προ 1946, τους σκότωσαν Αυτές οι δυο οικογένειες του ΚΟΕΝ και του Μινέρβου Από ό,τι κατάλαβα, ζούσανε έξω από την Εβραϊκή Η Ελευθερή Ευερή δεν μου ξέρω τι πια είναι Φεύγω από την αγορά, δεν πάω με δικαστήρια Η άλλη οδόση είναι η Ελευθερή Ευερή για άλλου Στην Εβραϊκή γειτονιά μένανε και χριστιανικές οικογένειες Βεβαίως, μένανε Όπως παρακάτω θα πούμε πως διεσώθη μια Ισραελίτσα Γενικά στην Εβραϊκή γειτονιά πως ήταν η οικονομική κατάσταση των Εβραίων Η Κονδηλάκη ήταν υπλούσια η γειτονιά και σκουφόνι στολιά Είχανε, θυμάστε, μαγαζιά Όχι η Κονδηλάκη δεν είχε μαγαζιά, σπίθια ήταν μόνο Τώρα έχουν γίνει τουριστικά, ήταν όλα σπίθια Όλα σπίθια ήταν και σκουφόνι σπίθια, δεν τα αποστραγήταν ταβέρνες μέσα Τώρα η παλιά πόλη της έχει αποκτήσει μια έγκλη και φύγανε ο κόσμος Τότε ήταν σπίθια και στην σκουφόνι Ήταν μόνο, θυμάμαι, ένα μπακαλικάκι ήταν εκεί στη Κονδηλάκη Και άλλο ένα στις Αμπελίου που έρχονταν σκουφόνι και ψώνισε Σε εβραϊκά μαγαζιά εσείς πηγαίνατε να ψωνίσετε Η μητέρα μου ψώνισε εκεί στη σημερινή Καραουλίκια Δημητρίου Ήπαιχαν μαγαζιά εβραϊκά και ψωνίσαμε Εγώ βέβαια με τίποτα σαν έμπορος είχα πολλές σχέσεις με τους ευρεοί στην Αθήνα Και θεωρούν το για μένα οι καλύτεροι έμποροι μου Άμα σε χαρακτηρίζανε καλό και τίμιο Σου δίναν την ψυχή τους Έχω πολλά να πω για τους ανθρώπους Εγώ μικρό παιδί, νέος έμπορος, δεν είχα μεγάλη οικονομική επιφάνεια Και πήγαινα και μου δίναν ό,τι ήθελα Δεν ξεχάσω μια φορά που πήγα στον Βαρόν Τον λέγανε αυτόν Λέον Και του λέω Λέον αυτή τη φορά δεν κρατάω όλα αυτά μαζί μου Είχα ψωνίσει την προηγούμενη, κάτω δυο μήνες πήγαινα Και φωνάζει την υπάλλουλο δώσ' τον Ιώβ ό,τι θέλει Αυτό που μου λέτε μετά το πόλεμο Ναι, μά λέμε, είμαι ένα έμπορος πλέον Σε τι μαγαζιά θυμάστε να πηγαίνει η Νονάσσας? Πήγαινε ένα τα ηχυφάσματα Όπως το λέγανε, ένας καλός άνθρωπος ήταν σε ένας αγροπλαστήριο Δεν πάει και ψώνισε πανιάκοκι Ήταν και άλλοι, όποιος μικρό παιδί εγώ δεν έμπαινα Και άλλοι, ήταν κουρίς, ήταν με ψυλικά, με τέφια, ήταν διάφοροι Θυμάστε να μιλούσανε κάποια γλώσσα μεταξύ τους... Όχι, όμως όσοι μιλάμε μιλάκανε δικαθομιλημένοι και δικιά μας μιλάκανε Θυμάστε πότε να έχει γίνει γάμος ανάμεσα σε χριστιανοί και... Ναι, ήταν ένας χειλαδάκης που είχε βιοτεχνία και έκανε γαζόσης Αυτός ήταν μια πανέμορφη Εβραία, η οποία η γυναίκα ευαρτίζησε και είναι Ορθοδόξης Και ακόμα υπάρχει από αυτή την οικογένεια, υπάρχει... Είχε τρία παιδιά αυτή η οικογένεια, το ένα παιδι ζει ακόμα Την... πως τη λέγανε την Εβραία, την όμορφη Το μικρό της δότης της μάμπαντης είναι μια πολύ ωραία κυρία Την οποία πήρε ο χειλαδάκης, την ευάτισε χριστιανή Ορθόδοξη και... Αυτό πως το ξέρετε εσείς γι' αυτό το γάμο? Όχι, ήταν γνωστό, ας πούμε, ξέραμε ότι η κυρία χειλαδάκη ήταν ετζαλίτσα Το λέγανε και τα ακούγαμε, ναι Όπως επίσης έχουμε το αντίστροχο, που οι Ιδραηλίτες ευαρτίστησαν Ορθόδοξη λόγω της καταστάσεως Δηλαδή, αυτή που ήταν την Αλβανία, οι δύο, ο ένας ήταν ο Ιωσήφ, το άλλο το όνομα δεν το θυμάμαι του οποίου ευάφθησαν για ένα παιδί, αυτοί λοιπόν, ο ένας ήτανε σερβιτόρος και ο άλλος ήτανε εμποροϊπάλληλος, αυτοί δύο Λοιπόν, είχανε την Αλβανία, το κουμπάρ μου το μικρό όνομα το Ιδραηλίτσικο το ξέρω, το ξέρω μετά, τον ευαφθίστησαν και έγινε Στέφανος Το επίθετο όμως το διατήρησε, Μινέργος Αυτός λοιπόν ευαφθίστησε Ορθόδοξος, γιατί επαντρέφτηκε μια χαλιότισσα και δεν μπορούσε τώρα η χαλιότισσα να σπαστεί το Ιδραήλ να γίνει Ιδραηλίτισσα, διότι δεν υπήρχε να είναι Ιδραηλίτισσα εδώ και αναγκάστησε να βαφτιστεί αυτός Ορθόδοξος Το ίδιο έκαμε και ο Ιωσήφ ο οποίος δεν ήθελε να φέρει το όνομα της οικογένειας του, πήρε το όνομα της γυναίκας του Φιλιπάκης έτσι λέγοντανε, ο σερβιτόρος επομένως είχαμε και δυο Ισραηλίδες που βαφτίστησαν Ορθόδοξοι. Πότε? Αυτή έγινε μετά το πόλεμο, γύρω στο 47-48 Εσείς τους γνωρίζατε που βαφτήσατε? Βέβαια, του ενός έχω βαφτίσει ένα παιδί. Ενώ πριν τον πόλεμο ή κατά τη διάρκεια? Όχι, όχι πριν τον πόλεμο τις ξέρα, εγώ ήταν μικρός, ήταν σερβιτόρος αλλά όχι στα καταστήματα μωροϊπάγδοση, ήταν πολύ μεγαλύτερή μου αλλά του ενός το βάθησα και ένα παιδί. Τις σχέσεις γενικά ανάμεσα στους χριστιανούς και τους Εβραίους εδώ στα Χανιά, πώς τις θυμάστε, πώς ήτανε οι σχέσεις? Πολύ καλά, πολύ καλά, δηλαδή αυτή ήταν πρώτα σιγά εις, ήταν εκ της φύσης ίσχοι οι άνθρωποι, δεν πειράζεσαν, δεν ενοχλούσαν κανένα, ήταν έντυμοι και είχαν καλές σχέσεις Πάντα όμως οι ανθρώπινες διαφορές υπάρχουν, δηλαδή μπορεί κάποιος να μην τα πει, να είναι καλά με τον άλλο, αυτό είναι κάτι που μπορεί να συμβεί αλλά γενικά οι άνθρωποι ήταν πολύ ωραίοι, πάρα πολύ ωραίοι. Έχουμε και ένα ωραίο, θυμάμαι μια φορά ένα παιδί, Ισραηλίτης, τον οποίον ονομάζαμε κακιά ώρα, ήταν διαουλάκος, ήταν από τους λίγους που έκαναν ταξίες και πήγε και έκλεψε κάτι και τον βουτήξανε και τον καταδικάσανε και τον πήρανε οι Γερμανοί από τη φυλακή. Ξέρω ότι είναι Ισραηλίτης και τον πήραν από τη φυλακή και τον έβαλαν και μαζί με τους άλλους Αυτός το ονομά του το κανονικό ποιο ήτανε? Σαν κακιά ώρα ήτανε, ήταν πολύ ζοηρός, έκανε πολλές διαουλειές, εκλεψίες έκανε, αποτελούσε ας πούμε φαινόμενο γιατί δεν είναι Ισραηλίτης, δεν κάνει τέτοια πράγματα, έτσι έναβγει ζοηρός αυτός και τον πήρε ένα Γερμανοί από τη φυλακή Τον γνωρίζατε πάντως Ναι, είχαμε σχολείο στο Δεύτερο Δημοτουκόπινας, μια τάξη μεγαλύτερος από μένα ήτανε, στο Δεύτερο Δημοτουκόπινα Άρα και τα παιδιά όταν παίζατε όλοι μαζί, Χριστιανοί και Εβραίοι, δεν θυμάστε να υπάρχουν διακλείσεις? Όχι, όχι, όχι, τίποτα, δηλαδή στην ηλικία αυτή που ήμουν εγώ δεν θυμάμαι πόσο σοβαρό, μια γαρά δεν παίρνει σένα, όχι Φήμες θυμάστε να κυκλοφορούνε, που κάποιοι λέγανε κάποια πράγματα για τους Εβραίους, είχατε ακούσει ποτέ? Πρόσεχτε τι να πούνε τώρα, οι άνθρωποι λένε πράγματα πολλές φορές που δεν είναι σωστά Είσαι σε ένα κόμπο όπως πού είναι, Εβραία είσαι, σιγγούνιδες, δεν είναι άνθρωποι, είναι συντηρητικοί άνθρωποι Με το να είσαι συντηρητικός δεν αποτελεί μομφία Άρα υπήρχε αυτό, λέγανε ότι οι Εβραίοι ήταν σιγγούνιδες Ναι, αλλά αυτό νομίζω δεν είναι σωστό, δεν στέκει, μπορεί ένας άνθρωπος να είναι λογικός οικονόμος, άλλο να είναι σφάταλος, πρόβλημα του Να είναι πάλι λόγος να το σχολιάζει όμως τώρα Ναι, ναι Άλλες φήμες θυμάστε? Όχι, δεν θυμάμαι, δεν θυμάμαι όχι Είχα τα ακούσει ποτέ να λένε στα Ελληνόπουλα να μην πηγαίνουνε στις γειτονιές και να... Να τους πιούν το αίμα ή τα λοιπά, δεν σαν κλαμάρας τώρα Άλλο αυτό το είχα τα ακούσει Ναι τα λέγανε αλλά δε, εγώ παρά το ότι ήμουν μικρός δεν το σκέφτηκα ποτέ Τι λέγανε ακριβώς? Μα πολύ μικρότερο σάχουρα, ότι ξέρεις, αν πας μπεις επάνω, είδας επάνω σου πιούν το αίμα Σαν κλαμάρας τώρα, δε... Ούτε συνέβη ποτέ, όταν αυτό ήτανε... Να το πούμε ελληνικά λόγια της καραβάνας, ανάξια λόγου ήταν Ποιοι τα λέγανε αυτά συνήθως? Ε, πάλι παιδιά τα λέγανε, ήτανε ένα σοβαρός άνθρωπος Εσείς δηλαδή από πού το ακούσατε? Α, από πάλι από παιδιά, από ένα σοβαρό δεν τα ακούς τώρα Ούτε μου είπανε η μαμά μου να μην πηγαίνεις Ούτε κανένα μεγάλο άουστα να μην πηγαίνεις Α! Θυμάστε κάτι άλλο, έτσι, πριν τον πόλωμο από τη ζωή σας Με τους Εβραίους στη γειτονιά σας, κάτι που δεν ρώτησα? Όχι, δεν... προσέξτε, πριν τον πόλωμο ήτανε τα Γανιάκο, πώς ξέρετε, μια ισχυπόλης Διαφρόταν όλοι πώς να επιζήσουν οι άνθρωποι Δεν υπήρχαν πολύ τέλειες φωλές Ούτε ανέσεις Και ο κανένας ήταν στον καβούγι του Σχολείο, σπίτι, αυτό να βγει να παίξεις κάμιση ώρα, πας φυτάξεις μετά Δεν είχε αυτά που έχουμε τώρα Τώρα τα παιδιά πρέπει να είναι μια γαρά Ποια είναι η πρώτη ανάμνηση του πολέμου που έχετε εσείς, πού σας βρήκε ο πόλεμος? Προσέξτε, εγώ έζησα και από την πρώτη μέρα, αν σας ενδιαφέρεται το μάθητε Η πόλη των Γανίων άρχισε να βοβαρδίδεται σκληρά από το μήνα Απρίλιο με τα στούχας Οι Γερμανοί πέσανε την ημέρα του Αιού Κωνσταντίνου, 21 Μαΐου, τότε πέσανε Πριν όμως λίγες μέρες είχε γίνει σκοτωμός Βόμπες, σκοτωθήκαν και ορισμένοι άνθρωποι Μια γυναίκα σκοτώθηκε εδώ στις Σιώνες, έτσι λέγονταν η περιοχή, κάτω από τον Άγιο Κόλλο Άλλος ένας άνθρωπος σκοτώθηκε στη Σούδα Σπίτια πέσανε πολλά, το σχολείο μας, όλα αυτά Και μετά γίνει ρίψη των ανοιχιστωτιστών Εμείς δυο τρεις μέρες πριν, αναγκαστήκαμε να φύγουμε στα βουνά Διότι φοβηθήκαμε Πήραμε τα πόδια τώρα, ούτε αυτοκίνητα είχαμε τότε, πολύ τέλειες Πήγαμε στις Μουρινιές, ξέρεις που είναι οι Μουρινιές? Οι Μουρινιές είναι ένα προάστιο έξω από την πόλη στο 4ο χιλιόμετρο Μετά βγήκαμε σε ένα βουνό πάνω, μείναμε δυο μέρες Και μετά πέσανε ελεγχυστώτιστε και γυρίσαν πίσω Καταλαβαίνετε τώρα ότι τις πρώτες μέρες ήταν τα πράγματα ζόρικα Είχαν το δικαίωμα να κάνουν ό,τι θέλουν, για ορισμένες μέρες Οι ελεγχυστωτιστές μπορούσαν να κάνουν ό,τι θέλουν και να μπαίνουν στα σπίτια Και να δέρνουν και να κάνουν, ήταν ζόρικα τα πράγματα λίγο Μετά μήκαμε στην ευθεία Συνέβη κάτι τέτοιο σε εσάς? Όχι, όχι, σε εμένα δεν συνέβη Εγώ ήμουν και μικρός τώρα, με τη μητέρα μου και τον αδερφό μου δεν είχαμε πρόβλημα Σε αυτή ψάχναν σπίτια πιο πολυτελεία, πιο ακριβά Εκεί στην πόρτα ήταν σπίτια απλά, πολύ απλά δεν ήταν Σε ένα μόνο σπίτι πήγαν εκεί, κάναν κάποια βασιλεία σε μια γυναίκα Αυτά ήταν μες στο πρόγραμμα τώρα Τι να κάνουμε Τι εντύπωση σας έκαναν γενικά οι Γερμανοί όταν τους πρώτο είδατε? Όχι καλή βέβαια, όχι καλή διότι από μια χώρα να είναι κατοχή δεν είναι ωραίο πράγμα Και να μπορείς να μιλήσεις να σου επιβάλλουν αυτό που θέλουν Όχι δεν είναι ωραίο πράγμα Μετά όμως μπήκαν τα πράγματα σε μια τάξη διότι Μην ξεχνάτε ότι έγινε η κατάραξη του νομίσματος Δεν μπορούσα να αγοράσεις τίποτα Για να πάρεις κάτι ένας είδος να πάρεις είδος Δηλαδή πήνε η αγιά σου στην αγορά με ένα μπιτόνι λάδι Και έτσι λέγανε τα χόρτα η οκά ήταν η οκά τότε Κάνει μια οκά λάδι πράκτο με τράκα τόδενα Για να πάρει λίγες φασολί της αν έβρισε Κάνει μιαμιση οκά λάδι η οκά η φασόλες Και μέχρι που έβγει και το νόμινο το καταχυκό Το οποίο και αυτό κατέρασε Μαρτωλές ιστορίες τώρα Η ΝΑΣΑς ας πούμε έκανε τέτοιες ανταλλαγές Ναι έκανε βέβαια γιατί τα λεφτά δεν περνάγανε για λίγο Έχουν βγει και το νόμισμα έκανε Που να βρει τα λάδια τώρα είναι να μου Και χρυσαφικά πουλήσανε και τέτοια άστρο Πεινάσατε λοιπόν τότε Για λίγο για λίγο ναι Γιατί ανακασώσουν να πουλήσεις το τι έχεις Και αυτό τείνεται στην Ελλάδα Που έχουν γεμώσει καταστήματα αγοράς χρυσού Τώρα περνάει πιο παρατήρες το λάδι Τότε είναι πιο έντονο Είχατε δει ποτέ με τα μάτια σας Βιαιότητες των Γερμανών κάτι που να Ναι ναι Πολλές φορές για σημαντικό λόγο σε πλακονάς το ξύλο Ήτανε κάτι που συνέβαινε Εγώ έχω να πω και ένα ωραίο ανέκδοτο Στο Ιράχλιο σε μια περιοχή που λέγεται Κρουσσόνας Καμιά η Βοσαριά Εδέχθησαν να βάλουν γερμανική στολή Είπω την διαταγή του Σούμπερτ Αυτός ήταν ένας πολύ σκληρός Γερμανός Τον οποίον δολφόνεσαν στη Δησαλονίκη Αυτοί ήρθαν στα Χανιά Εμείς λοιπόν στην παραλία κάτω Πέθανε μπιλιάρδο σε ένα μαγαζικαφενείο Ένας Γερμανός καθόταν σε μια αγωνία Και έπαιρνε το ουζάκι του Και μπαίνει ένας από αυτούς μέσα Το άλλο παιδί πέθανε μπιλιάρδο Ήτανε μεγαλύτερο από μένα Εγώ ήμουνα δεκατριάρις αυτός ήτανε δεκαοκτάρις Ένα όμορφο παιδό ήτανε Και μπαίνει και του αρχίζει στα χαστούκια Χωρίς δόχο Και συγχώνει το Γερμανός Και του λέει εσύ Είσαι και κακός Γερμανός αλλά και κακός Έλληνας Και τον αρχίζει στα χαστούκια Τον έκανε μπλάβο Το μαγαζί αυτό ήτανε δίπορτο Έβγαινε στη Ζαμπελίου από το λιμάνι Και τον ευλουτάει και τον πετάει στο δρόμο έξω Δηλαδή ο Γερμανός πήρε το μέρος του παιδιού Διότι ήταν αδικία να το χτυπήσει άδικα Το παιδάκι είπε ότι μπλιάζει δεν πειράζε κανένα Και αυτός το χαστούκησε και τον επερβήθηκε Αυτό το είδανε τα μάτια μου, αυτοί ήταν λεγόμενοι σουμπερίτες Οι οποίοι μετά βέβαια κατεδικάζανε ως δοσίλωγοι Μετά που φύγανε οι Γερμανοί Τους άλλους σκοτώσανε, αλλούς διχάσανε Αυτός θυμάστε ποιος ήταν το όνομά του? Όχι, όχι Ήταν διμένος σαν Γερμανός Του είχαν δώσει μία στρολή αλλά ήτανε αρατζούμπαρος, λαχομύρης Γιατί διδούνατε Γερμανοί ωραία, ήτανε άψογοι Αυτός ήταν σαν τις κακές ώρες Εσάς σας είχανε ποτέ απειλήσει, χτυπήσει? Όχι, όχι Εγώ είμαι μικρός, είμαι πολύ έξυπνο παιδί Και μια φορά εκεί πέτρα βιλιάρδο Φωνάζεται από πάνω ένας Γερμανός Τρεις οράντσες, τρεις φορτοκαλάδες Εγώ από τους Εγγλέρους φανέλεσα γανιάκη Ήθελα καμιά πενταρία λεξούλες Και του λέω, του καβεντής του λέω Αυτός θέλει, του λέω τις φορτοκαλάδες Μου λέει Γεωργά για τις βάσεις επάνω, τις πάω λοιπόν Πολύ αθώα εγώ, είχανε κάτι φρούτα Τα σκούψα, λέω, έχετε καλάθι Ήταν εκεί, τα έβαλα Αυτά είναι οι πτάμενοι, πηλότοι όλοι Μιλάγανε ωραία γαλλικά και αγγλικά Και μου εξηγεί ο ένας Θέλει να πάνω μας φέρει στο φαΐ Το φαΐ ψημόταν στο πρώτο γυμνάσιο Ξέρεις το πρώτο γυμνάσιο Πώς είναι η αγορά, η ανατολική πύλη Απέναντι είναι ένα γυμνάσιο μεγάλο Εγώ λοιπόν, λέω ευκαιρία να βγάλω κανένα ψωμί Εδέφθηκα και μου δώσανε και ένα τσουρίγι Πέρα που πάνε με δύο ρόδες Και πήραν και έβαλαν το φαΐ Σε πληροφορώ λοιπόν, ότι ήταν δυο καζάνια Στον έτανε σούμπα, σάλελαν τον κύριο φαγητό Περίσεβε το μισό μου Στη γειτονιά μου ήτανε πίνα Ήταν μια οικογένεια, ένας παπαδάκι φιλοχαγός της μουσικής Και με περιμένα στην πόρτα Φέτον το τσιχάλι λέω, τακ τακ να τους βάλω Να πάω με μια κυρία να βάλω Και να πάω στο σπίτι να τρώμε Και έτσι την έβγαλα εγώ, έπαινα κανένα ψωμί από εκεί Θέλω να σας πω τι κάναμε ό,τι μπορούσαν οι μικρά παιδάκια Τότε άλλοι κλέβανε, ό,τι μπορούσαν να επιζήσουν Σημείωσα ότι οι Γερμανοί δεν ήταν έξυπνοι Και τους κάνανε πολλές πλάκες οι δικοί μας Δηλαδή, φτάνω να σου πω ότι πίνει το φορτιβό Γεμάτο τσουβάλια με τρόφουμα Έπεφτενε το μποδί να το δείπνω ο νεαρός Το αγκάλιαζε το τσουβάλι και έπεφταν μαζί στη γη Το είχε πάρει Αυτή λέγονταν η Σαλταδόρια Και σπάγανε για φωτίκες στο Γερμανό, πολλά τον έκανανε Ε, διότι ο Έλληνας είναι επανέξυπνος για να ζήσει, κάνει ό,τι μπορεί Και έτσι βολευόταν, ας πούμε Αντίστοση υπήρχε στα Χανιά Πώς δεν υπήρχε, ευχαριστώ, πώς δεν υπήρχε, ευχαριστώ πάρα πολύ Υπήρχε Και πρώτος ο πατέρας μου, βέβαια Ευχαριστώ, ο πατέρας μου Είχε πολεμήσει στο Καστέλη της Συσσάμου Λένε, δεν το είδα Αλλά αυτό από τις μάρτυρες Και μιλάμε τώρα για δυο γιατρούς Λένε ότι σκόδωσε πάνω από 7-8 Γερμανούς Ο πατέρας μου Την έβγαρα καθαρή όμως Διότι τότε, αν εσύ σκότωνας ένα Γερμανό Στο πεδίο της μάχης, αλλά εξοπλωτιστεί Το πρώτο λένε, τον έσφαξε Διότι δεν είχε όπλο, μετάλληλα Ενώ είχε κάνει στην Αμερική, ήξερα από όπλα Όπως έπεσε, τον έσφαξε, του πήρε το νοοπουλισμό Με την ελληνική σημαία Θεωρεί το ότι στρατιώτης Και δεν έπεψε στο νόμο Του παράνομου Λοιπόν ο πατέρας μου ήταν με τις βράκες Ήταν από τους παλιούς κρητικούς, στη βάνια με βράκες Την έβγαλε καθαρή Μετά έκανα το εξής Προσέφερε πολλά στην αντίσταση Ήταν και νεοζηλανδούς Εξού και έχω τους θυμητικούς στήτους στο σπίτι μου Τους έχω ακόμα Τους έπαιρνα λοιπόν από την Κίσα μου, ότι ξέρετε Μετά το Καστέλ Υψηλά είναι ένα χωριό που το λένε Έλος, πριν το Έλος είναι μια συνοικία Που λέγεται Καμιλιάνα, εξού και το όνομα Καμιλάκης Τους έπαιρνα λοιπόν και τους πήγαινε στο στόμιο Το στόμιο ήταν το υποβρύχιο, το βρετανικό Και τους έπαιρνα Στο τελευταίο να μην κουράζω με τη συζήτηση Είναι ότι κάποτε ένας είχε πάρα πολλούς Πάρα πολλά τατουάζ Ήταν πανέξυμος ο τεράς μου, πολύ έξυμος άνθρωπος Να ήμουν χωρικός, να ήμουν βοσκός, αλλά πανέξυμος Βλέπω τι να κάνω τώρα, πώς να τον φυάδευσω αυτόν τον Μπελά Που ήταν γεμάτο καλοκαίρι, γεμάτος τα μπουκάδες εδώ Πιάνει λοιπόν και τον τυλίζει Μια γάζα Βάζει μια πετσέτα εδώ και του βάζει τη χέρι έτσι Στο έλλωσταν το φυλάκι του γερμανού Του λέει στόπ, πού βγαίνεις Του λέει μαλάτ Δόκτορο, μαλάτ γερμανικά λέγεται άρρωστος Το δόκτορο γιατρός Μαλάτ, δόκτορο του λέει, παιδί μου Του δίνει μια σφογγισιά, φύγε του λέει, πάρτονα Και αυτός έφυγε με το υποβρύχιο και πήγε στη Μεστάμπτου Αυτά σας τα βηγήθηκε ο πατέρας σας Μου τα βηγήθηκαν τα αδέρφια μου Τον πατέρα μου τον σκοτώσανε όταν ήμουν 17 χρονών Οι πατριώτες, οι αριστεροί Ήταν οι επιβράβες στον ανθρώπου ας πούμε Για αυτά που έκανε τον εμπεριβήθηκαν Τον σκοτώσανε Εδώ στην Κρήτη έχουν παράξενες ιστορίες Η Κρήτη δεν είχε μπλακί στον λεγόμενο εμφύλιο Ή συμμορτωπόλεμο, όπως θέλουμε να τον πούμε Δεν είχε μπλακί Τότε λοιπόν σοφίσσαν αυτοί που Ήταν οι σκληροί στο χώμα Ότι πρέπει και η Κρήτη να μπει στο παιχνίδι Και τι κάναν λοιπόν Πιάνουν λοιπόν σε σφακιά και σκοτώνουν ένα ονομαζόμενο Καρκάν Γιώργο Σκοτώνουν στη Κίσα μου τον Στέφανο Γαμιλάκη Σκοτώνουν έναν Παπαδάκι Με δύο επίεδρια η Παπαφιλιπάκη Στα Κεραμιά Αυτές ήταν ισχυρές οικογένειες Κάρισαν τα αντίπινα Και δημιουργήθηκε το παιχνίδι Ένας αδερφός μου ήταν στη Βατούσα Στη Μητυλήρη Και σκόδισε και έφυγε λιποντάξε Και μπήκε στο παιχνίδι και η Κρήτη Αυτή είναι η ιστορία λοιπόν Τώρα γυρίζοντας πίσω στην κατοχή Πώς θυμάστε να αλλάζει η ζωή των Εβραίων Με την είσοδο των Γερμανών στην πόλη Στην αρχή δεν τους φιάξανε Ήταν εφνηδιασμός Δηλαδή άρχισαν να ψηφιρίζουν Δεν φαίνεται ορίζει να πάνε τα πόδια Αλλά οι άνθρωποι γι' αυτό και εφνηδιάστηκαν Και γι' αυτό εκλείδωσαν από τα Χανιά δύο Όπως θα σας πω παρακάτω Και ένας από το Ιράκλαιο Δεν εκλείδωσαν τρεις Αυτοί εκλείδωσαν τίποτα άλλο Είχαν επιβληθεί κάποια μέτρα Για τους Εβραίους Όχι δεν θυμάμαι Αυτό που είχαν επιβληθεί για όλους Που απαγορευόταν ορισμένες ώρες Της πρώτες μέρες Μετά τη δύση του ηλίου Χλειστάδας πήθε όλα Μετά άρχισαν τα πράγματα να μπαίνουν Σημεία ευθεία και πήγαν 7 η ώρα, 8 η ώρα, 9 η ώρα Αλλά είχαν επιβληθεί για όλους Δεν θυμάστε κάτι που να ξεχωρίζει τους Εβραίους Όχι δεν θυμάμαι Πότε ήταν η πρώτη φορά που Αντιληθήκατε ότι κάτι κακό θα συμβεί στους Εβραίους Εφνηδιασμός ήταν Δεν είχαν αντιληθεί τίποτα Δεν το περιμέναμε Δεν το αναλαμβάνω Γιατί μπορούσαν να ενδιαστοθούν πάρα πολύ Εμείς έχουμε την ευκαιρία εδώ στην Κρήτη Έχουμε βουνά, έχουμε πράγματα, έχουμε να φύγουν Δεν τις εφνηδιασμός Οι φίλοι σας δηλαδή δεν είχαν εκφράσει Όχι, όχι, τίποτα Ούτε οι παιδιά λέγαν τίποτα Οι Γερμανοί το κάνανε έτσι Αυτό νομίζω έγινε το ίδιο και στη Θεσσαλονίκη Το ίδιο είναι και εκεί Εφνηδιασμός Στην Αθήνα δεν ξέρω πώς έγινε Γιατί η Αθήνα ήταν πολύ δύσκολη για τους Γερμανούς Και γι' αυτό γλιτώσαν και πολύ στην Αθήνα Πάρα πολύ γλιτώσαν Εδώ η Κρήτη από τη Θεσσαλονίκη την πλήρωσε πολύ Το Ιράκλο δεν είχε πολύ Που φύγανε εβραίοι εκείνη την περίοδο πριν τη σύλληψή τους Φύγανε από το νησί Όχι, όχι Αυτή ο νεέρβος ο έμπορος είχε βρεθεί στην Αθήνα Γιατί είχε δουλειές εκεί πέρα και αυτό Οι άλλοι ήταν στρατιώτες που είχαν γίνει από το μέτωπο Και βρήκαν δουλειές στην Αθήνα και μείνανε Και με την απελευθέρωση ήρθαν στα γενιά Που είχε λήξει το επεισόδιο Την ημέρα λοιπόν που τους συλλάβανε Πείτε μου πως τη θυμάστε εκείνη την ημέρα Καταρχήν αυτή δεν ήταν εξημερώματα Και ακούσαμε, ήρθανε με Από τι είδα με μηχανές στούνταπ Αυτές ξέρετε με το καλάθι Οι οποίες έχουν και ένα πολυβόλο απάνω Γεμώσανε μηχανές σε ζώση όλη την περιοχή Επίσης ήταν και κάτι φόλκ σβάγια ναυτακίντα Τα οποία χωρούσαν να πούνε στην κονδυλάκη Η φορτιγά δεν μπορούσε να πούνε Τους παίρναμε και τους πάνανε στην πλατεία Τους πάνανε στα ποτικά και φεύγανε Και ακούσαμε τις φωνές, σκληριές Και βγήκαμε έξω, ήμουν μικρότοδερο Ξύπνησα, μάμα μου κάτι συμβαίνει Βγήκαν οι γειτόνοι έξω, κάτι έγινε έναν λίγο μεγαλύτερο Τους Εβραίους πέρανε Και τους πέρανε πέντε, τρεις, τρεις Και τους βοθούσαν τους ανθρώπους προς τέρμα της Ζαμπελίου Ήταν το μεγάλο φορτιγό και τους βάζανε Από πού βλέπατε? Όπως είναι η Πόρτου, ξεκινάει από τη Ζαμπελίου Άμα κατέβαινε τίποτα πιο κάτω της Ζαμπελίου Βλέπεις και τις κουφών, βλέπεις και την κονδυλάκη Τα βλέπεις, φωνάζανε και τα πολιτικά μας έδιχναμε Τριγυρίζαμε και βλέπαμε Που γινόταν το περιμάζεμα όλο Τους πήρανε, αυτοί πήγανε, αυτό ήταν τότε στις 7 Στις 7 Ιουνίου Και τους πήγανε στην Αγιά Από την Αγιά τους πήρανε μετά Στις 9 Ιουνίου Και τους πήγανε στο καράβι Ήταν λοιπόν, από όταν είχα διαβάσει Γιατί μετά τα μάθα εγώ αυτά τα πράγματα Τέσσερις χανιώντες Ευραίοι Και 26 από το Ιράκλειο 340 Ήταν 112 Ιταλί Και 48 Έλληνες Εν συγγνώλα 500 άνθρωποι Αυτοί όλοι πήγαν στον καράβι Το οποίο και ονομαζόταν Εδώ είχα σημειώσει Γερμανικό πλοίο ήταν με γερμανική σημαία Ονομαζόταν Ταναΐς Τώρα πως δούλιαξε Έχετε μας πως δούλιαξε Δυστυχώς από το ρουπίλι στην μαγικό πλοίο Δεν ξέραν ότι είναι στα μπάρια Ή 500 άνθρωποι Γιατί αυτοί δεν ήταν πάνω να χαμογενά Ήταν μέσα στο μπάρι Και αυτό το συμμαχικό υποβρύγιο το πέρασε Είναι γερμανικό πλοίο και κουβαλάει γόπλα Πολεμοφόρια και ό,τι άλλο Και του ρίχνει μία τροπήλα και του δούλιαξε Το ξέρουν αυτό Πηγαίνοντας πίσω λίγο στην ημέρα της σύλληψής τους Πόσο πρωί ήτανε Αυτή όταν ξύπνησα Όλη η πρωί ήτανε Θυμάστε τι μέρα ήτανε Σάββατο Ναι γιατί το Σάββατο είναι η Ιερή ημέρα των Ιδραητών Και είπαν εκεί λέγανε γυντός Και το επιλέξανε Λέει επειδή αυτοί οι άνθρωποι την ημέρα εκεί είναι καλοντιμένοι Πάνε στην εκκλησία και τα λοιπά Γιατί πιο κάτι ήταν εκκλησία των Ιδραητών Εσείς είχατε πάει ποτέ Παιδάκι ένα μπαίναμε Βέβαια ξέρεις τώρα υπάρχει και Καμιά φορά η προκατάληψη των μεγάλων Τα λοιπά Σου λέει μήπως θα γίνει προστιλισμός Αλλά μπαίναμε πιτσιρίκια μπαίναμε Σας είχε πει κάποιος ότι μπορεί να προσιληπτιστεί Όχι δεν μας είχε πει κανείς τίποτα Άλλωσε για ένα λεπτό μπαίναμε Αυτοί το Σάββατο έκαναν τη λειτουργία Που είναι και η ημέρα που κανονικά δεν εργάζονται Αλλά άμα είσαι επιχείρης τώρα την επιχείρηση την ανοίγεις Αλλά κανονικά εκείνη την ημέρα είναι η κυριακή τους Σάββατο κυριακή μας Οπότε εσείς ξυπνήσατε από το θόρυβο Σωστά και με το που ξυπνήσατε Που πήγατε Αλλά φωνάζανε, ήταν οι μηχανές, οι γερμανοί Και μέχρι ένας με ρώτησε πώς με λένε Για να με πάρει και εμένα, γιατί πήραν τα παιδιά Και του είπα πως με λένε Γιώργο Καμηλάκη, φύγε από εδώ πέρα γλίγορα μου Ήταν τα πολιτικά αυτός, μάλλον ένας νομικός ήτανε και με έδιωξε Αλλά εγώ πάλι πήρα και παρασταχούλησα από τα πλάγια Από το σπίτι μας, υπήρχε παράθυρο που έβγαινε στις σκουφών Και βλέπα για από κει, με τα βλέπαμε όλα Έλληνας ήταν αυτός που σας είπε, φύγετε? Έμιλαγε ελληνικά αυτά βέβαια, έλληνας ήταν Ούτε το θυμάμαι βέβαια, ήταν με τα πολιτικά ήτανε Και για να είναι μαζί τους, ήτανε δικό τους άνθρωπος Άρα τους φρουρούσανε? Ε, είχανε αυτοί κάνει την προετοιμασία από το βράδυ Είχανε μπλοκάρει τα σφίτσια Μου δώσανε, γι' αυτό πήγαινε ξημέρωμα Να μπρολάβει κανείς να προβάλλει αντίσταση Τώρα πως έλθει η γυναίκα, δεν με ρωτάτε? Θα σας ρωτήσω Θέλετε να μου πείτε τώρα? Ναι Αυτή έμενε δίπλα από την οικογένεια Παπαγιαννάκη Στην Κοδηλάκη έμενε μια πολύ καλή οικογένεια Παπαγιαννάκη Ήταν από τους καλύτερους χαλιόδες Καλανατρεμένα παιδιά, ήτανε δυο κορίτσια καθηγήτρες Την εποχή εκεί είναι μία φιάνου μία γαλλικών και ένα δυόσμο ασχολείται με τα λάδια Λοιπόν αυτή η φουκαριάρα ήτανε πανέξυπνη, Βικτορία Πρέπει να είναι 99% έναν τόνο με αυτό, Βικτορία Φεύγει, βγαίνει στην ταράτσα από στη φασαρία Και πάει και χτυπάει αυτή αυτή διάδοση ταράτσα Έχανε μία, ένα πράγμα όπως θα έχουμε τώρα σαν ποθηκάκια Που κατεβαίνει με σκάλα σπίτι κάτω Χτυπάει και τρέχουν, τα ανοίγουν, την παίρνουν Την κρύψαν τόσο καλά γιατί μπήκανε στο σπίτι αυτό και ψάξανε Και δεν την βρήκανε Μετά που τέλειωσε το πανηγύριο όλο αυτό Κρυβόταν η φουκαριάρα μέχρι να απελευθερώσει Για ένα διάσημα 7-8 μήνες Γιατί μετά απελευθερωθήκαμε Εμείς τον Απρίλιο του 1945 απελευθερωθήκαμε 6-12 γύρω στις 16 μήνες κρυβότανε Κρυβότανε Εσείς πως την ξέρετε αυτή την ιστορία Όχι, γιώσα 6-10 μήνες Την κοπέλα μετά ήταν έμπορος Την ήξερα εγώ φατσικά Φατσικά την ήξερα, με τη μάνα μου λέγανε μια καλημέρα Αλλά την ήξερα φατσικά, ήταν μια καθοσφαιρή κοπέλα Μετά την απελευθέρωση ασχολήθηκε το εμπόριο Πήγαινε στην Αθήνα, έφερε λουγαλάκια, τα πουλούσε Και έζησε αρκετά χρόνια μέχρι που έφυγε με φυσικόθανα Και πως μάθατε αυτή την περιπέτεια που κρύφτηκε από τη Ταράζια Μετά τα είπανε, μετά που αυτό Είπανε η οικογένεια Παγιαννάκια σε μια κοπέλα, η οποία κρύβεται Όπως έγινε και με τον άλλο που έζησε ένας θείος μου Μισό λεπτάκι, γιατί έχουμε να πούμε λίγα πράγματα ακόμα για την ημέρα εκείνη της σύλληψης Οπότε εσείς, από ό,τι κατάλαβα, βγήκατε έξω απ' το σπίτι και μπαινοβγαίνατε Ναι, ναι, και έβλεπα, εμείς είχαμε ελειξία, τώρα είμαστε παιδάδια ξυπόλοι Και έκαναμε αυτά τα σφουργητάκια, δεν μας τις πιάναν και εύκολα Και βλέπαν, πολλές στιγονιές βλέπαν τι γίνησε όλοι Ήστερα πήγα πλάγιος και βγήκα και στο σαντριβάνι, ήταν τα φορτιγά που τους βάζανε πάνω και το είδα και αυτό Τρέχανε, σαν τα πουλάκια τρέχανε Αν γνωρίσατε κάποιους στον κόσμο μέσα... Παρ' αυτούς, κλαίγανε, φωνάζανε Τι λέγανε? Δεν ξέραν που τους πάνε οι άνθρωποι Αυτοί πήγανε για το Ώζιτς, αυτοί ήτανε ο προορισμός να πάνε στο Ώζιτς Τι λέτε, κλαίγανε, φωνάζανε, τι φωνάζανε Ναι λέγανε, γιατί, τι κάναμε ρε, γιατί μας πένε, τι αυτό, δεν ξέραν οι άνθρωποι Σου λέει, κάνα κακό, πειράξαμε κανένα Και όμως οι έξυπνοι κατάλαβα να τους μαζεύσουν όλους ότι κάτι δεν πάει καλά Γιατί τα αισθήματα των Γερμανών, των Ευρών ήταν γνωστά, δεν ξέρανε ότι δεν τους χωνεύουν Θυμάστε να βλέπετε οικογένειες, μωρά Ναι, παιδιά, μικρά, μανάδες, καθώς πρέπει κυρίες να τους πετάνε στα πορτηγά πάνω Βέβαια Τους φερόντουσαν βία Ήτανε κάτι πολύ, και βέβαια, αυτοί τώρα δεν ξέρεις Όταν γίνονται τέτοιες ενέργειες είναι ο τρόπος βίαιος, δεν σου λένε παρακαλώ περάστε Σε βουτάνε, σε πετάνε πάνω σαν σε αρνάκι Ναι, δεν περιμένεις ευγένειες Εδώ τώρα βλέπεις τι γίνεται τώρα, με αυτοί τους φουγαράδες που είναι στα σύνορα πάνω Πάντα σε αυτές τις καταστάσεις δεν υπάρχει τρόπος καλής συμπεριφοράς Πρατούσαν τίποτα στα χέρια τους Ε, ασήμαντα πραγματάκια Εγώ δεν είδα πολλά πράγματα Τότε τα σακουβαϊά δεν υπήρχαν Καμιά τσαντούλα με κάνα ρούχο μέσα, κάνα ψερθοβαλιτσάκι, δεν είχαν σπουδαία πράγματα Βιαία τους πήραν τους ανθρώπους, ούτε καν προετοιμασμένοι Τους πήραν και δεν μπορούσαν, δεν τους είπανε ετοιμαστείτε να πάμε ταξίδι Τους πετάξανε στα φορετικά και κατευθείαν στην Αγία, στις φυλακές Και μου είπατε ότι αναγνωρίσατε κάποια πρόσωπα Ναι, γνώστα εσφαλτικά, γνώστα τους ανθρώπους, ναι Τους ξέραμε, καθημερινή άνθρωποι ήταν Άλλοι ήτανε έμποροι, άλλοι ήτανε κουρίς, άλλοι ήτανε ναι Ήτανε λαμαρινιτζίς, έφτιαξαν κάτι δοχεία και τα λοιπά Ναι, όλοι γνωστοί άνθρωποι, φατσιικά τους ήξερα Ονόματα από αυτούς τους? Άλλοι δεν τους είδε, φράση, είμαι μικρός τώρα Δεν είχα σχέση με αυτούς τους ανθρώπους, ήταν μεγάλοι άνθρωποι Αλλά τους ήξερα ότι ο κύριος αυτός είναι κουρέας, ο άλλος είναι έμπορος Τους ήξερα Οι φίλοι σας, ο Ιάκωβος... Δεν τα είδα τα παιδιά αυτά, τα είδα στα αυτοκίνητα πάνω, γιατί τα φορτηγά φεύγανε Φορτώναν και φεύγανε, αυτά που τα πήραν πιο πρωί και ούτε τα είδα καθόλου Μιλήσατε με κάποιον? Δεν μπορούσαμε να μιλήσεις, σε ακτίνα 30-40 μέρες σε διώχνανα Δεν μπορούσαμε να σημώσεις στα φορτηγά, εκεί που τους είχαμε αλλιέψει Σε διώχνανα, δεν τα φύγανε, όχι Εσάς σας μίλησε κάποιο παιδί να σας πει κάτι? Όχι, όχι, όχι Ούτε 40 μέτρες δεν σου πήρε τώρα, σου φωνάζει, δεν μπορούσα Αυτά κλαίγανε τώρα παιδιά εκεί, είπανε και οι γυναίκες κλαίγανε, ήτανε... Τι να σου πω τώρα, ήτανε κάτι πολύ συγκινητικό, το θυμάμαι και σε ενοχωρήκαν πάρα πολύ Προσπαθούσατε να βρείτε που μπορεί να είναι οι φίλοι σας? Ναι, κοίταξε, δεν μπορούσα, τους είχαν πάρει πριν πιο πρωί, όταν πήγα εγώ, είχαν φύγει πολλά αυτοκίνητα Αυτοί βάνανε 30-40, πάμε και φεύγανε Μέχρι τους 300 τόσους που ήτανε, 326 είπαμε, 314 ήτανε οι δικοί μας και 26 από το Ηράκλαιο Τους οποίους φέρανε από το Ηράκλαιο, τους πήγανε τη θεία για αυτούς Είδατε και γερμανούς να μπαίνουνε στα σπίτια τους, να τους βγάζουν από τα σπίτια? Εγώ είδα να βγαίνουν από τα σπίτια, πρόσεχα σε δυο περιπτώσεις και βγαίνανε και κρατάγανε τους ανθρώπους και τους φροχνάνε Πόσοι τους φρουρούσανε? Οι γερμανοί είχαν έρθει 100, πολλοί είχαν έρθει, πάρα πολλοί, όλη η περιοχή είχε γερμανούς, βέβαια, και μηχανές μου, πρέπει να είναι καμιά κοσταριά μηχανές και κάτι Volkswagen, μικρά αυτοκίνητα Ήτανε σκληρό μάζεμα ας πούμε, δεν μπορούσα να γλιτώσεις, τώρα πώς γλιτώσα αυτή τη φουκαριάρα Και ο άλλος που γλιτώσε ο θείος μου, δεν βρέφτηκε εκείνο το βράδυ σπίτι του, γι' αυτό γλιτώσε αυτός, δεν βρέφτηκε σπίτι του Κάποια φίλη είχε πάει και τον έβγαλε αυτός, γλιτώσε, γιατί αν ήταν σπίτι του τον πιάραμε Κάτσε, κάτσε, κάτσε, όχι, εκεί που γράφει, γράφει ότι έφυγε εξημερώματα, δεν το διαβάσα τα που σας έδωσα, γράφει πως έφυγε Αυτό σπίτι του έφυγε από κάποια φίλη, έφυγε και έτσι γλιτώσε και πήγε σε ένα άλλο σπίτι Ρωμιού Και από εκεί βρήκε τον αφεντικό του, τον θείο μου και πέρασε τα κορυμπάρια δεξιά, αριστερά και την έβγαλε αυτός Τελικά πήγε στην Αθήνα και από την Αθήνα πήγε στο Ισραήλ Αυτή την ιστορία αυτόν πως τον λέγανε? Νομίζω γράφω, Κοέν, δυο επίθεται το γράφει μέσα, Κοέν και το λέγανε κι αλλιώς Και είχε και ένα αδερφό, ο οποίος την γλίδωσε από το Ιράκλαιο, το γράφει μέσα, την γλίδωσε από το Ιράκλαιο αυτός Και αυτός την έβγαλε κάθερα και αδερφός του Την ιστορία του Κοέν, Ιωσήφ νομίζω? Ναι, ναι, ναι Σας την είπε ο θείος σας Προς τις άνδρες, η θεία μου την είχε πει, αλλά μου το είπε ότι γλίδωσε ένα Ιζερελίτη Μετά σου είχα πει την ιστορία ότι ήρθανε για τον Ψάχνανα Πήγανε εκεί που έμενε στην Ανατοδόρια Φερβενιζέλλου Και του είπαν ότι αυτός μάλλον υπεθάνει, η γυναίκα του δεν μένει στα γκανιά Αλλά έχει έναν υψιό η γυναίκα του, γιατί η γυναίκα του ήταν με την πεθερά μου αδερφές Και είναι ο κύριος Καμιλάκης στη Χάραντο, λέει μπορεί να πάρτε πληροφορίες Και ήρθανε και με βρήκανε και ήταν Ιζερελίτες αυτοί οι άνθρωποι Με τους είπαν, ναι, μένει λός στο Ναθήνα η κόρη και η γυναίκα του Πετράκη Και έδωσα τη διέυση εγώ και πήγανε και βρήκανε, αλλά σου είπα τι κάμενε, τους έβγαραν σύνταξη Αυτός είχε κάνει έννοκο κατάθεση στο Ισραήλ πως τον γλίδωσε αυτός ο άνθρωπος με την περιπέτειας Και το Ισραηλνό κράτος τιμήσεν και έβγαλε σύνταξη στη Χήρα, την οποία πριν η γυναίκα μέχρι που πέθανα Και μου έκανε εντύπωση σε αυτό, ε, ανεγνώρισαν τη θυσία της γυναίκας του ανθρώπου αυτονού Και έδωσαν στη γυναίκα του την χήρα με ένα παιδί, μια κόρη, της έδωσαν σύνταξη Είναι άνθρωποι που δεν ξεχνάνε και το καλό ή το κακό, τα θυμώνται όλα Εγώ τους χαρακτηρίζω πολύ, πολύ σοφούς ανθρώπους, πανέξυπνους Εξού και αν πάρετε την οικονομία της Αμερικής, γιατί είναι τρελήτες Να σας πω, είπατε τότε ότι είδατε να τους βρούνουν οι Γερμανοί και οι Ελληνές Όχι, αυτοί οι Έλληνες ήταν σκορπισμένοι, ήταν τρεις, τέσσερις σκορπισμένοι Είδανε μάλλον κατευθύς ως φροντιδιευθύς, κάτι τέτοιο, κάτι τέτοιο κάνανε Οι Γερμανοί ήτανε που μπαίνανε στις σπίτια, ξέρανε ποιος σπιτιμόνι και μπαίνανε Εσείς δεν αναγνωρίσατε κάποιον από αυτούς τους Έλληνες Όχι, όχι, όχι Πόση ώρα συνέβαινε αυτό στο δρόμο Αυτό κράτησα από τις 5.30 το πρωί μέχρι στις 9 Ήχα να τους έκαναν πάνευση όλους 9 το πρωί Ναι, ναι Και όλη αυτή την ώρα εσείς που ήσασταν Εκεί τρέχαμε πιτσίρικα, τώρα τρέχαμε και ο Κιάγκουρο ξυπνημένα πρωί πρωί τώρα τρέχαμε Και βλέπαμε να παρατηρούσαν ας πούμε Ξέρετε στο μάτι του ανθρώπου ότι δεν το ξεχνάει, είναι φωτογραφία Ήτανε και άλλοι εκεί οι Χριστιανοί που παρατηρούσανε τι συμβαίνει Ναι, παιδιά συνήθως παιδιά, οι μεγάλοι ήτανε βιφλακτικοί, τα παράθυρα κοιτάζανε αυτό Φοβόταν οι άνθρωποι Σου να με αρπάξουν και εμένα και με βάλουν στο αυτοκίνητο Και οι μικροί ήτανε πιο τολμηροί, δεν είχανε συνέστηση του φόβου Γιατί αν είχαμε συνέστηση θα κάθαμε σπιτάκι μας Αλλά πηγαίναμε και κοιτάζαμε Η Νονάσσας τι έλεγε ας πούμε Ε, στενοχωρέστηκε χαριάρα πολύ, είπανε ότι μαζεύουν τους ρελίδες, μα τι κάμανε οι άνθρωποι, δεν μπορούσανε να εξηγήσει τι συμβαίνει Αλλά, τι να πούμε Και τους βάζανε λέτε σε φορτηγά Ναι, τους πήγανε στην Αγιά Αυτά τα φορτηγά πως ήτανε, ήτανε Ε, τα κάτι όπελ ήτανε, τα θυμάμαι εγώ, βάζαμε τριανταριά πάνω Τους βαλήδων τους βάζαμε, τους πήγανε, δεν φέρανε και πολυτελεία δηλοχωρία, τα φορτηγά φέραμε Τους βλέπατε εσείς μέσα στα φορτηγά Ναι, είδα εγώ ένα δυο φορτηγά που είχα να φορτώσω και φεύγανε Φορτηγά αυτά κοίτα Ήταν σκεπασμένα ή βλέπατε τον κόσμο Όχι, ανοιχτά ήτανε Είχα δει και ένα δυο σκεπασμένα, ήτανε καλοκαίρι, ουνιούς μήνας ήτανε Ένα δυο είδα σκεπασμένα, τώρα ήταν ανοιχτά Μετά που φύγανε από την περιοχή Εβραίοι, τους πήρανε Ναι Θυμάστε να ξανάρχονται οι Γερμανοί και να ψάχνουνε μήπως κάποιος έχει κρυφτεί, θυμάστε να επανέρχονται Όχι, διακριτικά ερχόταν αυτοί για δυο τρεις μέρες και κοιτάζανε, κάνανε Γιατί ίσως είχαν αντιληφθεί ότι μπορούν να έχουν ξεφύγει κάνα δυο τρεις Αλλά δεν κάναν τίποτα Αυτός που είχε φύγει ο άνδρας και η γυναίκα θα είχαν κρυφτεί πολύ καλά Δεν μπορούσαν να τους βρουνε, τέλειωσε αυτό Τους βλέπατε όμως εσείς να έρχονται Ναι, ναι, κάνανε Σε τα σπίτια, καταλαβαίνεις τώρα να σε βγάλουνε από το σπίτι έξω σε ένα, την οικογένειά σου Και το σπίτι πήγε μετά η δική μας αστυνομία με την εκκλησία και τα κλείσανε διακριτικά Και έγιναν κλειστά αυτά μέχρι που απελευθερωθήκαμε και ήρθαν οι συγγενείς τα διεκδικήσανε Τα σπίτια τους όταν φύγανε τα αφήσανε ανοιχτά Και βέβαια, ορισμένοι κλείσανε Ορισμένοι κλείσανε και πήραν το κλειδί Ορισμένοι τα αφήσανε και ανοιχτά, αλλά μετά πήγε η εκκλησία και τα έκλεισε Θυμάστε να βλέπετε κόσμο να μπαίνει μέσα και να παίρνει πράγματα Όχι, αυτό εντοείδα Αυτό που έχω ακούσει εγώ είναι που αυτό συνέβη και στην Αθήνα και στη Θεσσαρωνίκη Που δεν ήταν τόσο εύκολο να γίνει, αλλά ορισμένοι μπόρεσαν και έδωσαν σε φίλους Ένα σακουλάκι με χρυσά μέσα ας πούμε, πηχή, ή κάτι χρήματα Με την ελπίδα θα γυρίσουν και θα γυρίσει Αυτά δεν τα διεκδίκησε κανένας τέλος Έχω ακούσει ας πούμε δύο ή τρεις περιπτώσεις, αλλά δεν μπορώ να ενοχοποιήσω με κανένα Ότι δώσανε, παραδείγματος χάρη, εκεί επικοινωνούσε ένα σπίτι με εκεί που είναι η Καθολική Εκκλησία Και εκεί δώσανε σε κάποιον Έλληνα κάτι Δεν με αποδείξει όμως και λένε ότι ήταν χρυσός είχε ο άνθρωπος Οι άνθρωποι οικονομικοί είχανε χρήματα Δεν μπορούν να δώσανε τώρα με την ελπίδα ότι θα γυρίσουν και θα πάρουν Αλλά δεν ξέρω να γυρίσανε Εσείς δεν ξέρετε κάποια τέτοια περίπτωση Όχι, όχι, και ούτε δεν μπορώ να το πεις ας πούμε να ενοχοποιήσεις έναν άνθρωπο χωρίς να το έχεις δει, δεν είναι σωστό Αυτό είναι φυσικό όμως Και συνάσσε να με δεις εμένα που, δεν ξεφύγουμε από την κουβέννα τώρα, στη ζωή μου Μου έχουνε γράψει μια λόγκα υπερουσίας στο όνομά μου Για να μην την πάρει ένα σαπατεώνα στο κογλήφος Και την υπερουσία της θα να γίνει σε αφήσω εγώ Αυτά συμβαίνουν στους ανθρώπους Εμπιστεύεσαι σε ένα γειτονά σου, τα αφήνεις στα χριστιαφικά σου Και αν γλυτώσαι τα παίνει, αν δεν γλυτώσαι χαλαλή του Να σας ρωτήσω, μετά που φύγανε Τους μαζέψαν όλους τους Εβραίους Εσείς τι κάνατε μετά Τίποτα, εμείς περιμέναμε να ακούσαμε Μάθαμε ότι τους πήραν, τους βήλαν σε έναν καράβι Και το καράβι τους δυστυχώς σε βούλιαξε Δεν τους ακολουθήσατε δηλαδή Όχι, αγιά πήγανε Τους κλείσανε μέσα στην φυλακή Και ένα ωραίο πρωινό τους πήραν πάλι Με τα αυτοκίνητα τους πήραν στον καράβι, τους βάλανε και φύγανε Αυτοί φύγανε από τη Σούδα Από εκεί ήταν το καράβι, εκεί είχε πάει Και τους βάλανε μέσα και φύγανε Δεν κατάλαβε κανείς τίποτα Και συνέβη το κακό μετά από το βουλιάξανε Και πνιγήκανε όλοι οι άνθρωποι Αυτό πότε το μάσατε? Κυκλοφόρησε Κυκλοφόρησε Αυτό συνέβη στις εννιά Τους πήγανε Ιουνίου Αυτό τέλος του Ιουνίου είπανε Κάτι ψαράται σταρπάτο που δεν το βουλιάξανε Γιατί έτσι αναπαινάνε κάτι βάρκες Ήταν το υποβρύχιο που του ρίξανε και μπόμπα Και καταλάβαμε ότι πνιγήκανε ατροφή Το μάθανα Οπότε εσείς λέτε δεν είδατε πουθενά Να μπαίνουνε μέσα στα σπίτια τους Να παίρνουνε πράγματα Όχι, Λεηλασία όχι Δεν το είδατε Λεηλασία έγινε όταν μπήκανε ελεξοτιστές μέσα Που ήτανε κάτι ιταλί Όπου μπαίνανε στα σπίτια μέσα χμάλο Τους οποίους είχαν φέρει από την Αλβανία Και μπήκαν και αδειάζονταν τα μαγαζιά Τότε έγινε λέει η Λεηλασία Αλλά στα εβραϊκά σπίτια δεν μπήκε κανένας Και τι απογίνανε τα σπίτια αυτά είπατε Ήρθανε μετά την απελευθέρωση Αυτός ο Μινέαρβος έψαξε Βρήκε τους συγγενείς των ανθρώπων αυτών Και τα έχουν πουλήσει όλα Τα πρέπει να τα έχουν πουλήσει μένα Τα έχουν πάρει τώρα Έλληνες χριστιανοί Μετά τον πόλεμο Θυμάστε Επέστρεψε κανείς Εβραίο στα Χανιά Ήρθε ο Ιωσήφ Που είχε πάρει τη Φιλιπάκη Ήρθε ο Μινέαρβος Είναι συνώνυμος τώρα για να σας βοηθήσω Να μην τα μπερδεύσουμε με αυτόν τον πλούσιο Αυτός ο Ιμποροϊπάλληλος ο Μινέαρβος Ήταν συνώνυμος το ίδιο πίνατο Με αυτόν τον πλούσιο που είχε σωθεί και αυτό στην Αθήνα Και είπατε ότι Είταν στην Αθήνα τότε Ναι ήταν στην Αλβανία Ήταν στην Αθήνα και με την απελευθέρωσή σου ήταν Στην Αθήνα την κλητώσαμε Μετά μου είπατε για την κυρία Βικτορία Σωστά Ναι αυτή η οποία την κλητώσε η οικογένεια Παπαγιαννάκη Θυμάστε άλλους Δεν κλητώσα κανείς άλλος μόνο αυτός που σας είπα ο Θύερου Ναι στα Χανιά δεν κλητώσα κανείς άλλος Ήπηκε και ένας τρίτος Είναι εδώ στο λιμάνι εργάτης Το μικρό όνομα ήταν Αβραάμ Και είχε μπει σε ένα καϊκι Και είχε φύγει πριν γίνει αυτό το μάζεμα Και ήταν στον Πειρέα Και αυτό συλλείδωσε γιατί μετά ήρθε Αυτό πως το μάθατε πως το ξέρετε Όχι ο Αβραάμ έλειπε τότε κατά τη μάζεψη Και μετά εμφανίστηκε και λένε ήταν στον Πειρέα Και είχε πάει για δουλειά Διότι από τα Χανιά στη κατοχή Φεύγανε καϊκιά και βάζανε μέσα Ένα ή δύο μπαρέλια λάδι μικρά καϊκιά Και το αντικείμενο ήταν να πάνε στον Πειρέα Να το δώσουν το λάδι να πάρουν στάρι Διότι εμείς είχαμε πάρει και αλαιολάδο Αλλά έλεψή του Λοιπόν πηγαίνανε τα λάδια και έφεραν στάρι Εμπήκες να καεί και πήγες στον Πειρέα Ίσως εργαζόμενος και μετά έμαθε τα γεγονότα Έμεινε στον Πειρέα και μετά την απελευθέρωση ήρθε Και αυτός έζησε Ο Αβραάμ το μικρό του όνομα Η φίλη σας ο Σόλων ο Ιακώβ ο Λέων Αυτά πνιχήχανε πριν Μήπως γνωρίζατε κάποιον με το όνομα Δαβίδη Σαπατίνη που μας έχουν αναφέρει Που κι αυτός έλειπε την περίοδο Των συλλήψεων μάλλον δεν σας λέει κάτι το όνομα Όχι όχι Την επόμενη μέρα της σύλληψης Το συζητούσε ο κόσμος του γειτονιάτη Πολύ πάρα πολύ και όλα τα χανιάδωσαν Σου λένε ότι ορισμένοι που ήξεραν Με τη συμπεριφορά των Γερμανών είναι των ιδιαλικτών Σου λένε θα τους σκοτώσουν τους ανθρώπους Τους πάνε στη Γερμανία όπως έγινε με το Όσβιτς Που τους κάνανε σαπούνι Σου λένε και τους πάνε Αλλά συνέβη αυτό με την τορπήλη Και βουλιάξαν και τελειώσαν όλοι Και οι Έλληνες οι Εβραίοι και οι Ιταλίοι Ξέρανε τι συνέβαινε στους Εβραίους που φεύγανε Στο όσβιτς που πήγαν και οι Έλληνες Οι οποίοι τους συλλαμβάναν οι Γερμανοί Πήγαν και οι Ιταλίτες Πήγαν και πολεμιστές διάφοροι Και μετά ακουστήκανε τα όσα γινήκανε Ότι τους πεθαίναν από την πείνα Ότι τους κάνανε σαπούνι Ότι χίλια δυο πράγματα Ένα μοσείο Είναι κάτι άλλο που θυμάστε έντονα Από εκείνη την περίοδο που δεν σας έχω ρωτήσει Και θα θέλετε να μας πείτε Τίποτα άλλο δεν θυμάμαι Εκτός από τις διάσεις των δύο αυτών ανθρώπων Του τρίτου που ήταν στον Πειραιά Αυτόν που ήταν στην Αθήνα στρατιώτες Και στην Αθήνα μετά που πήγαινα γνώρισα πολλούς Που είχαν φύγει από την Κρήτη Και είχαν εγκατασταθεί στην Αθήνα Και σαν ένα κουρίου πήγαινα Στην Αδόλη Κούρβου ήτανε σοι Άκωβος Πρώην χανιώτης που ζούσε στην Αθήνα Από αυτούς συνάντησα πολλούς στην Αθήνα Πήγαν όμως κάτοικοι Αθηνών Ναι μεν ήτανε χανιώτης Αλλά είχανε εγκατασταθεί στην Αθήνα Από αυτούς θυμάμαι ορισμένους Κι αυτοί γλίθωσαν στην Αθήνα Κι ο Ιάκωβος γλίθωσε Γιατί μετά που πήγαινα μετά την απελευθέρωση Πήγαινα στον Αδόλη Κούρβου Μιλάμε τώρα το έτος 1950-1955 Εγώ ήμουνα, δεν δούλευε εκεί Και μετά είχε έρθει σαν χανιά, είχανε επισκέψεις Ήτανε παλιός χανιώτης αλλά είχε εγκατασταθεί στην Αθήνα Αυτοί γλίθωσαν που ήτανε στην Αθήνα Βέβαια στην Αθήνα δεν είχανε κι ένα μεγάλη επιτυχία Όταν κάνανε τη μάζοξη αυτή Δεν πρέπει να είχανε μεγάλη επιτυχία Γιατί πολλοί έχουν γλίθωσει στην Αθήνα Πάρα πολλοί Από τις ομπόλους που συνεργαζόμουν εγώ είχανε γλίθωση πάρα πολύ Τριβερές ιστορίες Η γειτονιά σας άλλαξε πολύ μετά τον εκτοπισμό των Εβραίων Σιγά σιγά τα σπίτια αυτά Έμειναν για αρκετό καιρό κλειστά βέβαια Μετά που απερρυθωρθήκαμε Εμφανίστησαν τους ομοιέρβους Έψαχνε τους συγγενείς Άλλοι τα πουλήσανε Άλλοι τα νικιάσανε Άλλαξε η γειτονιά Τώρα είναι τουριστική πλέον η Κοντιλάκια και η Σκουφών Είναι τουριστικές περιοχές Στα παλιά πόλη είναι τουριστική Ξεχνιώ αντιάνθρωφη Κι ένα φίλο έχουν πεθαίνει τον ξεχνάμε Πέρας χρόνο και έχουμε τον ξεχνάμε Έτσι είναι Τι να πούμε Κύριε Γιώργο ευχαριστώ πάρα πολύ Να είσαι καλά Και τιμή μου που μπορούσα να πω πέντε πράγματα Για αυτούς τους ανθρώπους διότι Ήτανε καλοί αξιόλογοι άνθρωποι Απείραχοι άνθρωποι Και αυτό που έγινε εις βάρος των ανθρώπων αυτό Ήτανε ένα έγκλημα Έτσι το χαρακτηρίζω εγώ Έγκλημα από τα πιο ιδεχτοί Ότι ποτέ δεν έχεις το δικαίωμα Να πάρεις τους ανθρώπους Να τους σκοτώνεις να τους εκτελείς Ή να τους κάνεις απούμια Δεν υποθεστιά πράγματα Όπως τώρα με τους ζυγαντιστές Έχεις το δικαίωμα να αποκεβαλίσεις τον άλλο Ή υποθεστιά πράγματα Επιχαρούνται με τον άλλα Ποιο άλλα Είπε ο άλλαχ να σκοτώνει ένας άρθρος τον άλλο Εδώ να βοηθήσεις ως έναν ανθρωποφυλόν τον σκοτώνεις Ευχαριστώ Και εγώ ευχαριστώ Θα συμβουλευτώ λίγο Και πάμε Κάναμε ένα μικρό διάλειμμα Για να συμβουλευτώ λίγο τους συνεργάτες μου Πολύ ωραία Και έχουμε λίγες ακόμα ερωτήσεις να κάνουμε Ευχαριστώ Είχατε αναφέρει μια φίλη της ενωνά σας Τη Ρεβέκα Ναι Τι ξέρετε για αυτήν, έμενε κοντά σας? Ναι έμενε στην σκουφόν Και ξέρεις οι γυναίκες γνωρίζει στο παντοπολείο και τα λοιπά Και έρχονταν σπίτι και τους έκανε παρέα φορά Τα λέγατε Είχε οικογένεια? Ναι είχε οικογένεια Θυμάστε τα παιδιά της? Μια κόρη νομίζω είχε Μια κόρη είχε Ήταν μια αξιόλογη κυρία Και όλες αυτές οι γυναίκες ήταν χαλές γυναίκες Ήταν ευγενέστατες Είχανε καλές σχέσεις με τις Ελληνίδες Τις Ορθοδόξες Διότι και αυτοί οι Έλληνες ήταν Για να πάνε να πολεμήσουν την Αλβανία Είχανε ελληνική επικότητα Αλλά στο τότε δεν υπήρχε κράτος Ιραιήλ Μετά έγινε Κατά συνέχεια ήτανε ελληνες πολίτες Και για αυτό ακριβώς πέμει και την Αλβανία Και πολεμήσανε Μας είπατε για αυτό το παιδί που ήτανε άτακτο Που τον φωνάζατε κακιά ώρα Κακιά ώρα ναι Αυτός είπατε τον είχανε στη φυλακή Ναι είχε κάνει μια κλοπή το παιδί Φυσιολογικό Στην κατοχή κλοπές από τα παιδιά Δεν ήταν τίποτα δύσκολο Ανοιχτακότηση την έκανε για να ζήσει Εσείς πως ξέρατε ότι Αυτόν τον πήραν από τη φυλακή Ναι διότι εμείς ξέρουμε ότι ήταν κρατούμενος Και ήτανε σε πανορδοτικές φυλακές χανίων Στα δικαστήρια Και αν μην ρωτήσαμε τι έγινε με τη καλλιά ώρα Τον πήραν και από τον κύριο Γερμανή Ποιον ρωτήσατε Τα παιδιά την παρέα όλοι Μάθαμε ότι ξέρεις τον Κουστοπολιό Και στη φυλακή πήγαιναν και τον βλέπανε κάτι μεγαλύτερο Και τον είχανε πάρει Το μάθατε δηλαδή από τα παιδιά Ναι από τα παιδιά Μου είπατε κάποια στιγμή Ότι κάποιοι Εβραίοι Δίνανε τα πράγματά τους Τα απολύττυμά τους Αυτό ακούστηκε Ότι πρόσεξα αυτό Μα το κάνουμε κι εμείς Παιδιά αν εμένα έρχεται με συλλάβουν τώρα Γερμανή και τα λοιπά Δεν ξέρω τι θα μου συμβεί Μπορώ να έμπει σε αυτό στην Κατερίαν Εγώ έχω πέντε δέκα χιλιάδες ευρώ Το φύλακιστα με την Κατερίαν Και αν λειτώσω καλά δεν λειτώσω Χαλά λύσου Φυσικότερο λόγον Άνθρωπε αυτά τα πράγματα Και δεν ψάξανε να βρουν την εβραϊκή κοινότητα Με τα επιστρέψουν Έτσι το αντιλαμβάνω εγώ Εσείς όμως πότε μάθατε ότι γινόταν αυτό Τα κουτσοπολιά ξέρετε Κυκλοχωρούν Όταν όμως δεν έχεις Στηχεία με τα αποδεικνίες Δεν μπορεί να λες πολλά λόγια Πάντως συζητήθη Ότι οι άνθρωποι αυτοί στην απογνωσία Τους αφήσανε όλες τις πράγματα σε φίλους Πότε όμως αυτό το μάθατε πριν τη συλλήψη Όχι πάνω στη φασαρία Πάνω στη φασαρία ήταν ορισμένα πηχοί Λέγανε ότι εκεί στην καθολική εκκλησία Ένα παράθυρο Ενός σπιτιού που έμενα εβραίοι Επικαιονούσε Με την πλατεία Που είναι μέσα στην καθολική εκκλησία Μια μικρή πλατεούλα Εκεί έμενε ένας χριστιανός και του δώσανε κάτι Να το φυλάξεις Ένα παράδειγμα Τα παλιά σπίτσια Δηλαδή το σπίτι που έμενα εγώ Μπορούσε κάλιστα να κατέβω κάτω στο υπόγειο Για να βγω στην άλλη οδό Να πάρω κάτι Όχι σπουδαία πράγματα Και δεν είναι κακό Ότι προσπάθησαν οι άνθρωποι Να τους δώσουν κάτι Τώρα αν τελικά θα χάσανε τη ζωή τους Και χάσανε και το βιός τους Μου λέτε δηλαδή ότι αυτό Έγινε εκείνη τη στιγμή Ναι ναι Αν ξέρανε νωρίτερα Θα γανεφύγει θα ανξαφανιστεί Εδώ η Κρήτη έχει η μέρη να κρύψει άμα θέλει Ναι αυτοί τους ευνηδιάζαν Τους ανθρώπους Ξέχασα να σου πω Κατερίνα ότι Άννα συγγνώμη Ξέχασα Άννα παιδί μου να σου πω το εξής Ότι Αυτός ο Φιλιπάκης Ο οποίος μετά Αναγκάτησε να πάρει μια ελληνίδα και βαφτίστηκε Ήταν δύο που σου είπα Ήταν ο Στέφανος, ο Μενέργος και ο Φιλιπάκης Και οι δύο αλμάνομαχοι Αναγκαστήκανα να βαφτιστούν Ή να απαντεύτσουν Ο Φιλιπάκης λοιπόν είχε μια αδερφή Μια αδερφή Η οποία Έμενε στην Αθήνα Ιδραηλίτσα Αυτή Είχε πάει και στο Άουσβιτσ Εγλύτωσε Ήρθε στην Αθήνα Εγνώρισε ένα ρωμιό Και παντρεύτηκε Και είχαμε ένα κοριτσάκι Το κοριτσάκι αυτό Επειδή η αδερφή του χώρισε με αυτόν μετά Και ήταν εργαζόμενοι Το πήρε ο αδερφός της Ο Ιωσήφ που είχε πάρει τη Φιλιπάκη Και το έφερε στα Χανιά Και το είχα στο μαγαζί μου Δέκα χρόνια υπάλλου Και ζήσε στα Χανιά αυτή η κοπέλα Και είναι κόρη Ισραηλίτσας Που είχε βαφτιστεί Χριστιανή Για να παντρευτεί ένα δικό μας Χριστιανό Και αυτό το κοριτσάκι υπάρχει Όπως και από την οικογένεια Χειλαδάκη Με τις δυνατώσεις που σου είπα Υπάρχει ένα επειζόνα αγόρι ακόμα στα Χανιά Οι κόροι πέθανε Ήταν στη ΔΕΕ υπάλλως Και ο άλλος ο Ιάννης και ο άλλος πέθανε Ζη ένα παιδί Αυτά είναι τα γενοργικά δέντρα Αυτό των δύο ανθρώπων Αυτή την γυναίκα που επέστρεψε από το Άουσβιτς Πώς ξέρατε γι' αυτήν? Ξέρω διότι Η παλληλός μου αυτή Ήταν η μητέρα της Και μετά που χώρισε Έμεινε στην Αθήνα αυτή να Παρακαλώ ρωτήρια να μεταφέρετε Εντάξει καλά πήγαινε τώρα Που λες αυτή η κοπέλα Ήρθε στα Χανιά μαντή Με το θείο της Της μαμάς τον αδερφό Τον Ιωσήφ Το Φιλιπάκη Με αυτός είχε πάρει μια ελληνίδα Αυτή η Βουκαριάρα είχε Πάει στο Άουσβιτς και γλύτωσε Εσείς τα μάθατε από την κόρη της λοιπόν Από την κόρη Ότι η μαμά μου είχε πάει στο Άουσβιτς Και να σας πω την αλήθεια Την είχα γνωρίσει κάποτε Και είχα δείγει τον αριθμό του Άουσβιτς εδώ Δεν ξέρω να το εισπώψω Τον είχε Να σας ρωτήσω Όταν μου λέγατε Την ημέρα της σύλληψής του Ότι τριγυρνούσαμε Λέτε στους δρόμους Με ποιον ήσασταν που λέτε τριγυρνούσαμε Παιδιά μικρά Δηλαδή Ήτανε ο Ιώρος ο Μαλακός Τι συνήλικα αγοράκια Στις μαθητές και τρέχαμε Από περίεργα να δούμε τι συμβαίνει Δεν είμαστε και μεγάλοι άντρες Μας διώχναν βέβαια Αλλά μες στο ματάκι μας έπεσε Αναφέρατε πιο πριν Είπατε για δύο προδότες Ναι Τον Κουκουβίτη και τον Θωμά Έτσι είπα η κοινωνία Αυτό είπε βέβαια εγώ Δεν έχω στοιχεία Αλλά η κοινωνία είπε ότι αυτές οι συνεργάτες των Γερμανών Και βοήθησαν τότε στη σύλληψη των ειδραητών Και η όπλα μετά τους εκτέλεσαν Και τους δύο Εσείς εκείνη την ημέρα της σύλληψης που τριγυρνούσατε Τους είδατε Δεν τους ήξερα Εγώ ονόματα ήξερα Δηλαδή ούτε τους είχα γνωρίσει πότε εγώ Αλλά όταν τους σκοτώσαν Είπαν ότι έπτανε συνεργάτες των Γερμανών Και γι' αυτό τους εκτέλεσαν Είπατε ότι υπήρχανε Κάποια μικρά φορτηγά Ναι Όχι ήταν τα όπελ Αυτά που ήταν τα όπελ Και ήταν και τα forkswagen Τα επιβατικάς Αυτά δεν βάζανε μέσα Μόνο στα φορτηγά βάζανε Τους πετάγανε πάνω τους ανθρώπους Τα άλλα ήταν με ενόπλους γερμανούς μέσα Τέσσερις άνθρωποι χωράνε στα μικρά αυτά Τα forkswagen Αυτά δηλαδή γιατί τα είχαν εκεί? Με αυτά ήταν εξωματικοί και τα λοιπά Τα forkswagen τα εζήτησε Κάνα έργο τίποτα Αυτά τα ρε όψιχτα Με αυτά έθανε Και ήταν έμεσα στο επιτελείο Τέσσερις γερμανοί και ο οδηγός Τρεις αξιωματικοί Τα άλλα ήταν μηχανές Μηχανές με τρεις άνδρες Είναι ένα στο καλάθι μέσα Ένα στο οδηγός και ένα στο πίσω Και προστάχανε και ένα πολυβόλο Μένει και ένα πολυβόλο στη μέση Αυτές είναι οι λεγόμενες μηχανές tuned up Γερμανικές μηχανές Μα αυτές είχαν μπει Τρίαντα μηχανές και όπως ήταν Είχαν ζώσει τα πάντα Και από εκεί κατέβηκαν οι άντρες Και έπαιναν θέση να μεταφέρουν τους ανθρώπους Τα μεγάλα φορτηγά που ήτανε? Από τι μάμαι είχα δει Εγώ στο όπως Αρχής της Αμπελίου Εκεί ήτανε Δεν μπορούσαν να μπουνε μέσα αυτά Ή να τους πάνουνε Εσείς πόσα είδατε φορτηγά? Εγώ είχα πει μέσα μεριά είχα πάει Είχα δει κάνα δυόκτους που τα έγανε πάνω Σαν να είναι τσουβάλια τους Μετά έγανε πάνω στους ανθρώπους Αυτό παραπάνω από 30 ανθρώπους δεν έπαιρνα Και μιλάμε ήτανε 314 Αυτοί που πήρανε Οι άλλοι τους είχανε παραπάνω Τις τα άλλους δεν ξέρω που τους πήρανε Και οι άλλοι 48 τους πήραν από την φυλακή Ήταν ήδη κρατούμενοι Οι δικοί μας 314 Πήγανε στην Αγιά Και ήρθαν και 26 από το Ηράκριο Και εσείς είσασταν εκεί Μέχρι που έφυγε και το τελευταίο φορτηγό Δεν ξέρω αν είδα το τελευταίο Ή αν είδα το πρωτελευταίο παρουσφεύγανε το φορτηγό Είπατε για την οικογένεια Κοέν Και ότι ήτανε πολύ πλούσιοι Ναι αυτά είναι στην Ελευθερή Βενεζία δεν είπαμε Ήτανε ευκατάστατοι άνθρωποι Έτσι λένε ότι εγώ επαφή δεν είχα μαζί τους Ευκατάστατοι άνθρωποι Και μένανε για αυτό μένανε για την Ελευθερή Βενεζία Λού που είναι πιο Πιο καλή συνυκεία πιο ακριβή ας πούμε Που είναι προς τον Μπόλλαρ εξαίρεσαι Είναι πιο ακριβή Όπως και ο άλλος ο Μινιέρβος Έμενε στη νέο πολιτεχνίου Που θεωρείται μια οδός ακριβή Αλλά αυτός βρέθηκε στην Αθήνα ή την κλήτρωσε Ο Κοέν τι έκανε Τι επάγγελμα έκανε Έμποροςτανε Από τι ακούσα έμποροςτανε Έκανε εξαγωγικό εμπόριο Έκανε εξαγωγικό εμπόριο Είπατε ότι Τους Εβραίους Τους πήγανε στο Άουσβιτς Μας είπατε Θα τους πηγαίνανε Δεν τους πήγανε Τους βουλιάσανε πριγύρκανε αυτοί Πως ξέρατε Για το Άουσβιτς πως ξέρατε ότι αυτό γινότανε Παναγία αυτό συζητάχανε Το BBC τα έλεγε όλα Πότε το μάθατε αυτό Ο βρετανικός σταθμός BBC Τα έλεγε όλα Κυκλοφορούσαν στην πιάτσα Κυκλοφορούσαν διότι Άλλη ιστορία αυτή τώρα Εγώ με το να κουμπαλάω το φαΐ Δεν με υποπτευότανε κανένας Και τι έκανα Όλα τα μηνύματα της Αντιστάσεως τα μετέφερα εγώ Τα έγραφα Μου τα δίνανε το βράδυ Κατά τις 10 το πρωί τα πήγαινα τα έδινα Στο κοκολάκι Στο τσιριδάκι Αυτούς ήταν στην αντίσταση Από αυτούς μάθανα πολλά εγώ Ότι το BBC είπε αυτό το πράγμα Να πούμε και ένα αστείο Να γελάσουμε λίγο Όταν κατέρευσε το ελληνικό νόμισμα Το 1944 Το ονομαζόμενο Τσολάκογλου Ήταν συμπουργός των οικονομικών Τσολάκογλου Τα λεφτά στην Αθηνά Τα πετάξανε στους δρόμους Έχω ένα νόμισμα Εγώ βράδυ 500 εκατομμύρια τέτοια νομίσματα Έδινες 500 χιλιάδες να πάρεις τα ψωμί Για να καταλάβεις Και πέρα τα μαζέψανε Αυτοί που πηγαίνανε με τα καΐκια Στον Πειρέα με το λάδι Για να φέρουν σφάρι Σουβάλια Ήταν στα χανιά είχαν γιώδες κουκαλάδες Δεν είχαν μάθει τίποτα Δεν είχαν πληροφορίες από το ΕΒΙΣΙ Και ήρθαν στα χανιά αυτή και σταματήσανε εδώ Στη βιάτσα τί που λαζεί Πουλάω παπούτσια πόσο κάνει 2 δισεκατομμύρια Φέρτα πάρτα Τί που λαζεί ένα βαρέλια διανό πόσο κάνει 500 εκατομμύρια πάρτα Κάποιος όμως γένει εδώ στην πλατεία 1866 που είναι πιο πάνω Και λέει μωρέ μη δίντε τα πράγματά σας Το ΜΠΙΣΙ είπε ότι ο ελληνικός όνος Μα κατέρευσε Και αυτό τους πήραν εκείνοι και τους βρίζανε αλλά τα είχαν αρπάξει και είχαν φύγει Λοιπόν θέλω να πω ότι Το ΜΠΙΣΙ έδινε ωραίες πληροφορίες Αυτό έλεγε ότι οι άνθρωποι Και οι χανιώτες που συνελήθησαν τους Ιορμανούς Πηγαίνανε στο Άουζιτς Σταρατόπλατος του κέντρος σας Θυμάστε πότε το ακούσατε αυτό από το ΜΠΙΣΙ Όχι εγώ Μου το είπανε αυτά από το 42 άρχισαν να λέγεται Ότι οι τσοντάδες που συλλάβανε το πήγαν στο Άουζιτς Και τη ρωτάγαμε στην του Άουζιτς Μεγάλοι τα λέγανε τα πυθήρια τα ακούγαμε Είναι στρατόπλατος κέντρος των Γερμανών Και στο τέλος μάθαμε ότι εκεί γινόταν μεσανιστήρια Αφήναν τους ανθρώπους και πεθαίναν από την πείνα Εφτάνανε στο σημείο να γίνεται σκελετή Και ή τους καίγανε ή τους έκαναν σαφούνι Δυο πράγματα γινόταν Άρα όταν πήραν τους Εβραίους Εσείς υποθέσατε ότι εκεί θα τους πάνε Εκεί θα πάνε βέβαια σίγουρα Τους πήραν εκεί Και όλους τους πήραν από την Αντισταλονίκη και τους πήραν Αυτό το ξέρουν εδώ ξέρουν Ότι πήραν στο Άουζιτς όλοι Σε στρατόπλατος κέντρος τους πήραν Είχανε και κάτι άλλο αυτό το οποίο δεν ξέρω εγώ Ψηθειριζόταν και είχαν και άλλες χώρες στρατόπατα Τι είχαν μαζέψει πολλοί πράγματα πολλοί κόσμο Αλλά εγώ θυμάμαι το Άουζιτς Ότι εκεί πηγαίναν τους περισσότερους Και εδώ ο Χανιώδης τους λάβανε και τα λοιπά πήγαν εκεί Και γυρίσαν και ορισμένοι οι Χανιώδες γυρίσαν Και μια θεία μου γυρίσαν Που κατοικούσε στο Ιράκλαιο Πάντως θυμάστε μου είπατε ότι γενικά πριν τη σύλληψη Οι Εβραίοι και εσείς δεν είχατε ακούσει να συνδέει κάτι με τους Εβραίους σου Όχι δεν είχαμε αλλά είπαμε ότι αν το ξέραμε θα ήτανε η μισή γλιτώση Δεν υπάρχει τρόπο στην Κρήτη να κρύψουμε άνθρωπος αλίμονο Μια τελευταία ερώτηση θέλω να σας κάνω Ευχαριστώ Μου είπατε για την ομάδα αυτή των Ελλήνων που ακολουθούσανε τον Σούμπερ Ναι Είδατε κι άλλα επεισόδια εκτός από αυτό που αναφέρατε Όχι αλλά δεν ήτανε άνθρωποι σοβαροί Τώρα για να σε ρουφιάνω στους Γερμανών και να βάρει γερμανική στωλή Είσαι υποκείμενο τώρα δεν συζητείτε Ουδείς σοβαρός άνθρωπος θα τρομούσε να βάρει μια στώλη του εχθρού για να κυλογορεί Και να μην τρέπετε Ήτανε ντροπιάσανε το χωριό τους Δεν φταίει τίποτα Ήταν ο Χουσσόνας Ιρακλείο από εκεί ήταν καταγωγή τους Και ο Σούβερν ήταν ασεμοσταγής κακούργος ο οποίος τους είχε μαζέψει αυτούς Κάνανε ψευθορουφιανιές αυτό Ο κόσμος δεν τους έβαινε σοβαρά Και οι Γερμανοί δεν τους ευώταρα Δεν τους είχαν σε υπόληψη Τους βλέπαμε στραβώματοι Σου λέει κακό σε Γερμανός και κακό σε Έλληνα Μην το έχεις μέσα Άλλο σευθορουφιανό ποτέ δεν έχω μέσα Εσείς λοιπόν δεν τους είδατε πουθενάλλου Όχι όχι Κυκλοφορούσαν εδώ Κάνανε ότι είναι αρχούς αρχή Αλλά δεν τους έλαβαν και ο κόσμος σοβαρά υπόψη Τους αναγνωρίζατε ποιοι είναι? Είναι οι Ιρακλιώτες αυτοί Δεν είναι Ιρακλιώτες Κάτι κακομούς βρήκα Δεν ήταν πράμα σοβαρή άνθρωποι Τώρα πως τους παρέσε ο Σούβερν Τους έκαμε Γερμανούς στραβιώτας Είναι μια άλλη ιστορία Αυτό τον εκτελέσανε στη Θεσσαλονίκη Το Σούβερν Εκεί τον έβρήκανε Τον είχατε δει εσείς ποτέ? Ναι ένας με γελάκια Ένας γρομιάριστανα Ένας κυτρινιάριστανα Ένας κακός άνθρωπος Έσπιρε το φόβο Τον υπολογίζανε Τι να πούμε Εντάξει ευχαριστώ και πάλι κύριε Γιώργο Και εγώ ευχαριστώ Να είστε καλά Και όλα τα παιδιά ευχαριστώ Και εμείς Καλησπέρα!!! |