| 21ο μάθημα με την κ. Παντελιάδου: Γεια σας, είμαι η Σουζάννα Παντελιάδου. Για σήμερα το θέμα μας είναι η ανύχνευση των ειδικών μαθησιακών δυσκολιών. Πρόκειται για ένα ζητούμενο τελικά που όταν εκπληρώνεται αποτελεσματικά, τότε τα αποτελέσματα για όλα τα παιδιά με ειδικές μαθησιακές δυσκολίες είναι πολύ πολύ καλά και σημαντικά. Παρ' όλα αυτά είναι μια περιοχή στην οποία αρκετά πράγματα δεν είναι ξεκάθαρα. Και ήδη έχουμε αναφερθεί στη διαφορά μεταξύ της διάγνωσης, της ανύχνευσης και της δρακτικής αξιολόγησης. Σήμερα λοιπόν θα προσπαθήσουμε να καταλάβουμε λίγο καλύτερα το περιεχόμενο τελικά και τα μέσα που έχουμε για μια ορθή αξιόπιστη ανύχνευση των ειδικών μαθησιακών δυσκολιών. Στη σημερινή μας συζήτηση θα έχουμε την ευκαιρία να αναφερθούμε σε τέσσερα σταθμισμένα εργαλεία που υπάρχουν και έχουν σταθμιστεί στην ελληνική πραγματικότητα και στην ελληνική γλώσσα, αλλά και σε άτυπα εργαλεία, κυρίως λίστες και αναφορές, αυτοαναφορές, οι οποίες μπορούν να χρησιμοποιήσουν σε ένα πολύ αρχικό στάδιο ανύχνευσης. Ξεκινώντας όμως για να κρίνουμε πραγματικά ποιο εργαλείο θα χρησιμοποιήσουμε και σε ποιο χρονικό πλαίσιο και με ποιους τρόπους τελικά θα προσεγγίσουμε την ανύχνευση των μαθησιακών της σχολιών, θα πρέπει να σκεφτούμε με βάση διάφορες διαστάσεις. Μία από αυτές είναι το πότε. Όταν υπον αναφερόμαστε στην προσχολική περίοδο, τότε οι κύριοι παράγοντες που έχουν βρεθεί να συνδέονται με τη μελλοντική εκδήλωση ειδικών μαθησιακών της σχολιών και κυρίως ειδικών αναγνωστικών της σχολιών είναι αυτοί που παρουσιάζονται στη διαφάνεια και να τους δούμε έναν ένα. Όπως βλέπετε υπάρχει το πάνω μέρος όπου εδώ βρίσκονται τι αυτά που απαραίτητα πρέπει να ελέγξω σε μία ανύχνευση μαθησιακών της σχολιών στην προσχολική ηλικία και περιλαμβάνουν ουσιαστικά το χειρισμό των συλλαμβών και των φωνημάτων το χειρισμό δηλαδή που σε άλλες ενότητες έχουμε αναφέρει ως φωνολογική επίγνωση είτε συλλαβική επίγνωση είτε φωνημική επίγνωση. Είναι από τις κύριες διαστάσεις τους κύριους παράγοντες που πρέπει να ελέγχουμε στο πλαίσιο της ανύχνευσης των ειδικών μαθησιακών της σχολιών ιδιαίτερα στην προσχολική εκπαίδευση. Δεύτερος σημαντικός παράγοντας που μοιάζει να προβλέπει τη μελλοντική εκδήλωση μαθησιακών της σχολιών είναι η αναγνώριση των γραμμάτων του αλφάβητου. Εδώ δεν εννοούμε το να μπορεί να πει το παιδί την αλφαβήτα απέξω αλλά να μπορεί βλέποντας κάθε γράμμα του αλφαβήτου να μας λέει ποιο είναι. Και τρίτος παράγοντας που θα σας παραπέμψει στην αυτόματικα τονομασία και στο διπλό φωνολογικό έλλειμμα στο οποίο έχουμε αναφερθεί είναι η ικανότητα του παιδιού να ονοματίζει γρήγορα εικόνες απλών αντικείμενων που είναι αντικείμενα δηλαδή που τα γνωρίζει. Αυτοί οι τρεις παράγοντες θα πρέπει οπωσδήποτε να βρίσκονται σε μία ανίχνευση των ειδικών μαθησιακών της σχολιών στην προσχολική εκπαίδευση. Παρ' όλα αυτά από τη βιβλιογραφία έχουν αναδειχθεί και άλλοι οι οποίοι δεν έχουν τόσο ισχυρή προγνωστική αξία αλλά φαίνεται να είναι σημαντικοί στην ανίχνευση. Πρώτος παράγοντες μία συνολική καθυστέρηση στη συνολική γλωσσική του εξέλιξη πέρα δηλαδή από την φωνολογική επίγνωση. Μια δυσκολία με τις πολυσήλαβες λέξεις όταν πρόκειται να τις εκφέρει. Δεν αναφερόμαστε καθόλου εδώ σε ανάγνωση. Βρισκόμαστε στην προσχολική περίοδο και άρα εκεί που εστιάζουμε κυρίως είναι ο προφορικός λόγος. Τρίτη δεξιότητα, η δυσκολία να παράγει ομοιοκαταληξίες. Και εδώ σταματάει αν θέλετε το γλωσσικό περιεχόμενο της ανίχνευσης και στη βιβλιογραφία αναφέρονται άλλοι δύο παράγοντες που δεν είναι γλωσσικοί. Ο ένας αφορά τη δυνατότητα του παιδιού να σειροθετεί είτε να ανακαλύπτει σειροθετήσεις πώς εξελίσσονται είτε να παράγει και τελευταία η δυσκολία με την επιλογή κατευθύσεων, το δεξιά-αριστερά. Αυτή η τελευταία έχει αμφισβητηθεί αρκετά από την έρευνα σε σχέση με το πόσο μπορεί πραγματικά από μόνη της και όταν δεν υπάρχουν άλλοι παράγοντες να θεωρείται ως στοιχείο ανοίχνευσης μαθησιακών της σχολιών. Εδώ λοιπόν θα πρέπει να πούμε δύο, να σταθούμε σε δύο σημεία. Το πρώτο ότι στην προσχολική ηλικία αυτό που κυρίως ανοιχνεύει είναι στον προφορικό λόγο συγκεκριμένες δεξιότητες αλλά μπορεί να κοιτάμε και άλλους παράγοντες που μπορεί να είναι πάντα μόνο προσθετικά. Ακριβώς γιατί σε αυτή την ηλικία αυτό που έχει πολύ μεγάλη σημασία είναι η γλώσσα. Η ομάδα που βλέπετε με την κυρία Μουζάκη, η Ράλι, την κυρία Αντωνίου, την κυρία Διαμαντή και την κυρία Παπαϊωάννου ανέπτυξαν ένα σταθμισμένο εργαλείο, θα πούμε λίγα λόγια γι' αυτό, το λογόμετρο. Αν κανείς χρειαστεί να συνδέσει αυτά που είπαμε πριν για το τι είναι σημαντικό στην ανοίχνευση ως δεξιότητα και τι ουσιαστικά μετράει το λογόμετρο θα δούμε ότι υπάρχουν δύο κυρίως περιοχές, η εκτίμηση γλωσσικής ανάπτυξης και άρα η δυνατότητα να αποκλειστούν άλλες διαταραχές όπως είναι οι γλωσσικές διαταραχές που σε αυτή την ηλικία μπορεί να μη γίνουν αντιληπτές ή μπορεί να τις μπερδέψουμε με ύχνη ειδικών μαθησιακών δυσκολιών και η εκτίμηση ουσιαστικά της κατανόησης του λόγου, της γραφοκινητικής ικανότητας και της σχολικής αιτημότητας. Άρα ενώ το λογόμετρο ακουμπάει και αξιολογεί και άλλες περιοχές όπως η εκτίμηση της κοινωνικής ανάπτυξης και της επικοινωνιακής επάρκειας και έχει ως στόχο όχι μόνο την ανύχνευση αλλά και την υποστήριξη σε κατάλληλα εξοδομηκευμένα προγράμματα και στην έβρεση της αποτελεσματικότητας κάθε προγράμματος αυτό στο οποίο θα αστιάσουμε σήμερα είναι εκείνο το κομμάτι που μπορεί να μας βοηθήσει από το λογόμετρο για την ανύχνευση των ειδικών μαθησιακών δυσκολιών. Αν πάει κανείς να δει πιο συγκεκριμένα λοιπόν ποιες από τις οκτώ δεξιότητες τις οποίες αξιολογεί το λογόμετρο είναι αυτές που μπορούν να βοηθήσουν στην ανύχνευση των ειδικών μαθησιακών δυσκολιών τότε όπως παρατηρεί μπορεί να δει τις γενικές γλωσσικές όπως είναι η κατανόηση του προφορικού λόγου το λεξιλόγιο, η δυνατότητα του παιδιού να αφηγείται αλλά υπάρχει και μία μεγάλη έμφαση στην δεξιότητα της φοναλογικής επίγνωσης την οποία έχουμε αναφερθεί τόσες πολλές φορές σε σχέση με τη δύναμη που έχει και να ερμηνεύσει και να ανοιχνεύσει αλλά και να αποτελέσει ένα πεδίο σημαντικής παρέμβασης. Βλέπουμε λοιπόν ότι στο λογόμετρο υπάρχει ιδιαίτερη έμφαση σε αυτό, δείτε πόσες ασκήσεις και επίσης έχουμε και τη μορφολογική επίγνωση αλλά και ερχόμαστε εδώ στο 7 στη γνώση των γραφοφωνηλικών αντιστοιχειών γιατί εδώ βλέπουμε εάν το παιδί γνωρίζει αυτό που είπαμε ένα γράμμα όχι μόνο ποιο είναι αλλά και πως φωνάζει, ποιο είναι το φώνημά του και στη συνέχεια το πόσο σε τι επίπεδο βρίσκεται σε ό,τι αφορά τη χρήση του γραπτού λόγου. Έχουμε τη δυνατότητα λοιπόν από το λογόμετρο να έχουμε ένα συνολικό γλωσσικό προφίλ που στην περίπτωση της ανίχνευσης των ειδικών μαθησιακών δισκολιών βλέπει τι να κάνουμε να εστιάζουμε περισσότερο σε συγκεκριμένες δεξιότητες. Αφού δοθεί το λογόμετρο που δίνεται σε ένα tablet είναι κάτι πολύ ευχάριστο για τα παιδιά τότε αυτόματα βγαίνει τι, βγαίνει η έκθεση. Δεν θα τη διαβάσουμε έτσι καλύτερα έχετε την ευκαιρία όταν θα βλέπετε την παρουσίαση να σταθείτε όσο χρόνο θέλετε και να το μελετήσετε καλύτερα Εδώ όμως μπορούμε να δούμε πως ένα παιδί ενώ βρίσκεται σε μια πολύ καλή γλωσσική ικανότητα τι μπορούμε να παρατηρήσουμε ότι είναι χαμηλότερη η φωνολογική επίγνωση όχι τόσο χαμηλή στο κόκκινο που να μας ανησυχεί αλλά είναι χαμηλότερη από τις υπόλοιπες επιδόσεις του παιδιού ενώ η γνώση των γραφοφωνημικών αντιστοιχειών είναι και αυτή στο κόκκινο πια πολύ χαμηλά. Με αυτόν τον τρόπο και μελετώντας τις ποιοτικές αν θέλετε όχι μόνο τις ποσοτικές αν είναι στο πράσινο ή στο κόκκινο έτσι σε κίνδυνο αλλά και ποιοτικές διαστάσεις σε ποιες δεξιότητες τελικά είναι χαμηλά το παιδί οδηγείται με βάση στο λογόμετρο, προτείνονται έτσι κάποιες παρεμβάσεις και σε ό,τι αφορά την ανήκνευση παίρνουμε χρήσιμες πληροφορίες για το αν υπάρχουν ποσοτικά και ποιοτικά χαρακτηριστικά που στην προσχολική ηλικία μοιάζουν να συνδέονται με τις ιδικές μαθησιακές δυσκολίες. Εάν τώρα περάσουμε, φύγουμε από την προσχολική ηλικία και πάμε να δούμε λίγο τι συμβαίνει στην πρωτοβάθμια και τη δευτεροβάθμια δηλαδή ποιους παράγοντες θα πρέπει να προσέχουμε, ποιοι είναι αυτοί που χτυπάνε το καμπανάκι είτε αυτοί αφορούν τη σχολική επίδοση, είτε την προσοχή και την οργάνωση είτε ακόμη και την κοινωνική συμπεριφορά. Και εδώ θέλω να πω ότι έχουμε μέσα και την κοινωνική συμπεριφορά, γιατί? Γιατί μιλάμε για ανήκνευση και όχι διάγνωση. Στην ανήκνευση λοιπόν προσπαθούμε να συγκεντρώσουμε πολλές πληροφορίες για πολλές δεξιότητες και περιοχές έτσι ώστε να ανησυχίσουμε αν θέλετε με έναν πιο συγκροτημένο τρόπο. Εδώ τώρα αν πάμε στη σχολική επίδοση όλα αυτά που βλέπουμε και τα οποία θα αναφέρουμε τι αφορούν, αφορούν δεξιότητες στις οποίες δυσκολεύονται πολύ οι μαθητές με ειδικές μαθησιακές δυσκολίες. Βλέπουμε ένα παιδί να αποφεύγει την ανάγνωση και τη γραφή να διαβάζει συχνά λάθος πληροφορίες να δυσκολεύεται να κάνει μία περίληψη να δυσκολεύεται να καταλάβει αυτό που διαβάζει να δυσκολεύεται να απαντήσει σε ανοιχτές ερωτήσεις όχι δηλαδή σωστό λάθος, αλλά όταν πρέπει να παράγει μία απάντηση. Κάνει πολλά λάθη στην ορθογραφία δυσκολεύεται να διαχειριστεί αφηρημένες έννοιες δυσκολεύεται πολύ, προσέξτε κάποιες φορές θα δείτε δυσκολεύεται έτσι και κάποιες φορές δυσκολεύεται πολύ στην παραγωγή γραπτου κειμένου, στις ξένες γλώσσες και στα μαθηματικά. Γεννιέται λοιπόν το ερώτημα ένα παιδί για να ανησυχήσω μπορεί να πει κάποιος πόσα από αυτά πρέπει να έχει όταν κινούμαστε στην άτυπη ανήχνευση δεν υπάρχουν τέτοια όρια θα μπορούσε δηλαδή να έχουμε δύο ή τρία μόνο από αυτά τα οποία όμως επειδή είναι πολύ σοβαρά και επειδή το περίπτει δυσκολεύεται πάρα πολύ να με κινητοποιήσουν και να σκεφτώ μήπως υπάρχουν οι δικές μαθησιακές δυσκολίες. Άρα αυτό που κρατώ στο νου μου είναι ότι εγώ πρέπει να έχω επίγνωση όλων αυτών των χαρακτηριστικών που εάν βλέπω στο παιδί θα πρέπει να με ανησυχήσει. Πάμε τώρα στην κοινωνική συμπεριφορά και τονίζω πάλι δεν σημαίνει ότι όταν ένα παιδί έχει κάποια από αυτά τα χαρακτηριστικά από μόνο του είναι ένδειξη δικών μαθησιακών δυσκολιών θα πρέπει να υπάρχει ένα συνδυασμός δηλαδή να έχω και δυσκολίες στη σχολική επίδοση και ίσως να εμφανίζονται και κάποια στην κοινωνική συμπεριφορά ή στην προσοχή. Όπως να αντεχτεί κριτική σκεφτείτε λίγο αν μπορείτε θυμηθείτε λίγο ποια ήταν τα χαρακτηριστικά της κοινωνικής συμπεριφοράς των παιδιών όταν μιλούσαμε για τα χαρακτηριστικά των παιδιών με ειδικές μαθησιακές δυσκολίες αυτά λοιπόν είναι και τα χαρακτηριστικά, είναι οι συμπεριφορές που αν υπάρχουν σε συνδυασμό με σχολικές δυσκολίες τότε μπορούν να με κινητοποιήσουν για ανοίχνευση. Να δεχτεί κριτική, συγγνώμη βλέπω ότι έχω δύο φορές να δεχτεί κριτική εμείς θα το μετρήσουμε μία να αναζητήσει βοήθεια να διαπραγματευτεί κοινωνικά και τι είναι η διαπραγμάτευση είναι εκεί που και υπερασπίζομαι τον εαυτό μου και σκέφτομαι το τι ζητούν οι άλλοι και αντιστέκομαι και μπαίνω στη θέση του άλλου ένας καλός διαπραγματευτής αυτά κάνει. Άρα ουσιαστικά δεν είναι δείτε λίγο εδώ που αναφέρομαι στην κοινωνική συμπεριφορά δεν είναι το είναι επιθετικός ή είναι προκλητικός δεν είναι δηλαδή γενικά οι προβλήματα συμπεριφοράς είναι συγκεκριμένες κοινωνικές δεξιότητες τις οποίες επαναλαμβάνω είχαμε συναντήσει ως κυρίαρχες στα παιδιά με ειδικές μαθησιακές δυσκολίες. Πάμε τώρα στην προσοχή και στην οργάνωση. Εδώ τι έχουμε εδώ έχουμε μία σοβαρή δυσκολία ενός παιδιού να μπορέσει να οργανώσει τη συμπεριφορά του να μπορέσει δηλαδή όταν κάθεται να μελετήσει να οργανώνει τη συμπεριφορά του να δυσκολεύεται στα τέστιπο λαπλής επιλογής να είναι πολύ αργός ιδιαίτερη δυσκολία στο να κρατάει σημειώσεις ή στο να διορθώνει τα λάθη του. Όλα παραπέμπουν όλες αυτές τις συμπεριφορές παραπέμπουν σε κύρια χαρακτηριστικά των παιδιών με ειδικές μαθησιακές δυσκολίες. Η λογική είναι ότι εφόσον ξέρουμε ότι αυτά τα χαρακτηριστικά συνήθως εμφανίζονται σε παιδιά με ειδικές μαθησιακές δυσκολίες, όταν τα βλέπουμε τότε μπορούμε να τα χρησιμοποιήσουμε για την αρχική ανοίχνιση. Με ποιους τρόπους ωραία, αναζητούμε αυτά τα χαρακτηριστικά με ποιους τρόπους συνήθως τα παρατηρούμε τα καταγράφουμε. Ένας τρόπος άτυπος είναι διάφορες λίστες. Μία από αυτές τις λίστες, την έχετε και στο υλικό σας ολόκληρη και μπορείτε να τη μελετήσετε και αν θέλετε να τη χρησιμοποιήσετε. Εδώ θα αναφερθώ μόνο σε μερικά από αυτά τα χαρακτηριστικά από αυτές τις συμπεριφορές. Στη λίστα αυτή στην οποία μπορείτε να αναφερθείτε στο υλικό έχουμε κάποια λιγότερο δυνατά χαρακτηριστικά που αφορούν την λεπτή κινητικότητα κυρίως και άρα όπως καταλαβαίνετε περιμένουμε να υπάρχει που κυρίως στον υπιαγωγείο. Έχουμε επίσης γλωσσικές δεξιότητες θυμηθείτε σαν αυτές που με έναν πολύ συστηματικό τρόπο συναντήσαμε στο λογόμετρο που είναι σταθμισμένο μπορώ να σκέφτομαι για όλα αυτά σαν εκπαιδευτικός είτε σαν γονιός και να δω εάν περιμένω να το βρω αυτό στον υπιαγωγείο ή όχι. Δηλαδή το να δυσκολεύεται να παραμείνεις σε ένα θέμα είναι χαρακτηριστικό στον υπιαγωγείο και στις μικρές τάξεις δεν είναι χαρακτηριστικό στον μαθησιακών δυσκολιών σε μεγαλύτερες ηλικίες. Άρα ουσιαστικά τα κυκλάκια εδώ είναι που περιμένω να το βρω ως χαρακτηριστικό των μαθησιακών δυσκολιών. Αντίστοιχα υπάρχει το μέρος της λίστας για την ανάγνωση, αντίστοιχα υπάρχει για τον γραπτό λόγο και εδώ βλέπετε ότι για παράδειγμα όταν κινηθώ πού, στη δευτεροβάθμια έτσι συναντώτο δεν του αρέσει να γράφει και να διαβάζει, συναντώ τις μουτζούρες και τα λοιπά, δεν συναντώ το ότι δεν θυμάται πως να σχηματίσει τα γράμματα δεν συναντώ τις αντιστροφές πια και αυτό έχει σημασία αλλά μία άλλα διαφορετικά χαρακτηριστικά. Δεν θα αναφερθώ πολύ περισσότερο, ουσιαστικά οι περιοχές των δεξιοτήτων είναι κοινές, έχουμε τη γλώσσα έχουμε την ανάγνωση, τη γραφή, την προσοχή κάποιες άλλες δεξιότητες που συντέονται βιβλιογραφικά με την ύπαρξη μαθησιακών της σχολιών και όλα αυτά, και τα μαθηματικά και όλα αυτά τοποθετημένα ανάλογα με τι, ανάλογα με το ηλικιακό πλαίσιο. Ένα παράδειγμα που μπορούμε να δούμε είναι ότι είναι προφανές όταν έχουμε μικρότερα παιδιά το ότι είναι τυπικό το να χάνουν συχνά τα πράγματα τους, δεν είναι χαρακτηριστικό των μαθησιακών αν όμως αυτό βρίσκεται στο γυμνάσιο πια αυτό είναι κάτι που συχνά αντιμετωπίζουν τα παιδιά με ειδικές μαθησιακές δυσκολίες. Ένας ακόμη τρόπος που χρησιμοποιείται για την ανοίχνευση, ξαναλέω πάντα, είμαστε ακόμη στην ανοίχνευση και άρα γι' αυτό και είναι πιο διάχυτο είναι διάφορα ερωτηματολόγια στο site της διεθνούς ένωσης για τη δυσλεξία μπορείτε να τα δείτε και στα αγγλικά και πλήρως αυτά τα ερωτηματολόγια εδώ τι βλέπουμε ένα ερωτηματολόγιο που αφορά ουσιαστικά τους ενήλικες άρα το συμπληρώνει ποιος, το συμπληρώνει είτε η μητέρα είτε ο πατέρας σε τι στηρίζεται αυτό, τι αξιοποιεί, έχει μια διαφορετική λογική από τα προηγούμενα που εστιάζουν στο παιδί και στα χαρακτηριστικά του εδώ η λογική της διεθνούς ένωσης για τη δυσλεξία είναι ότι πάρα πολύ συχνά υπάρχει κληρονομικότητα ερωτάται ο πατέρας ή η μητέρα για συμπεριφορές που ο ίδιος ή η ίδια είχαν όταν ήταν στο σχολείο είναι μια διαφορετική λογική οπότε ο πατέρας ή η μητέρα απαντά σε μια σειρά ερωτήσεις όπως θυμάται που αφορούν το σχολείο, που αφορούν την βοήθεια που χρειαζόταν που αφορούν την ανάγνωση και τις δυσκολίες που αντιμετώπισαν στην ανάγνωση όπως για παράδειγμα αν δυσκολευτήκατε στο να μαθαίνετε τα γράμματα ή τα χρώματα όταν διαβάζατε είσασταν χαμηλός αναγνώστης ή όχι μια σειρά δηλαδή από συμπεριφορές που αφορούν τις συμπεριφορές των παιδιών με δυσλεξία αλλά τις απαντάει ο γονιός με βάση τον εαυτό του και το παρελθόν του αντίστοιχα στο ίδιο site υπάρχει και ένα πολύ σύντομο ερωτηματολόγιο που πια μπορεί να το συμπληρώσει κάποιος έχει αναπτυχθεί το βλέπετε από το κέντρο Colorado Learning Disabilities Center και ουσιαστικά είναι πάρα πολύ σύντομο και αυτό που λέει προς τους γονείς είναι ότι ο γονιός έχει πολλά από αυτά δηλαδή συμπληρώνεται πολλά εδώ στο πολύ ή στο πάρα πολύ προσπαθήστε να δείτε πιο συστηματικά τη διάγνωση του παιδιού γιατί ίσως είναι οι δικές μαθησιακές δυσκολίες θα πρέπει να ταυτίσουμε αν θέλετε τον όρο ανήχνευση με το ίσως και τον όρο διάγνωση με τον όρο δεν έχει μέχρι στιγμής λοιπόν είδαμε σταθμισμένα εργαλεία είδαμε τις λίστες που συνήθως τις χρησιμοποιεί ο εκπαιδευτικός είδαμε ερωτηματολόγια που απευθύνονται στους γονείς μια πολύ μεγάλη έμφαση δίνεται στον εκπαιδευτικό και στο ρόλο που μπορεί να παίξει στην ανοίχνευση των ιδικών μαθησιακών δυσκολιών ακριβώς γιατί γιατί ουσιαστικά ο εκπαιδευτικός είναι αυτός που μπορεί να ξέρει τις δεξιότητες του κάθε μαθητή και το πως προοδεύει όμως εάν δηλαδή κατακτάει κάποιες δεξιότητες μπορεί επίσης να μην γνωρίζει μόνο δεν γνωρίζει μόνο για αυτόν τον μαθητή αλλά σε σύγκριση με τους συμμαθητές ένας εκπαιδευτικός μετά τα πρώτα 2-3 χρόνια έχει έρθει σε επαφή με ένα μεγάλο εύρο συμπεριφορών και περιπτώσεων μαθητών και άρα μπορεί να ξέρει αν μια συμπεριφορά που βλέπει αναγνωστική, γλωσσική είναι τυπική ή αν δεν είναι τυπική ουσιαστικά δηλαδή το δείγμα αν θέλετε συμπεριφορών που έχει ένας εκπαιδευτικός είναι πάρα πολύ μεγάλο και μπορεί άρα να ξέρει πότε να ανησυχήσει και πότε όχι αυτές τώρα οι εκτιμήσεις των εκπαιδευτικών με βάση την βιβλιογραφία που είναι πολύ σημαντικό να γίνονται και μπορούν να γίνονται με βάση την βιβλιογραφία τι ξέρουμε ξέρουμε ουσιαστικά ότι είναι ακριβής συνήθως δηλαδή οι εκπαιδευτικοί είναι ακριβείς για το αν ένας μαθητής πηγαίνει καλά ή όχι όμως αυτές οι εκτιμήσεις είναι πιο ασφαλής πότε, όταν υπάρχουν ουσιαστικά συγκεκριμένες κλίμακες που τους υποβοηθούν και όχι όταν είναι μόνο γενικές και αόριστες άρα ουσιαστικά τι έχουμε έχουμε τους εκπαιδευτικούς που είναι στην καλύτερη θέση πραγματικά για να βοηθήσουν και να λειτουργήσουν αποτελεσματικά σε σχέση με την ανοίχνεση έχουμε επίσης ότι είναι γενικά ακριβείς τις εκτιμήσεις τους και ένα τρίτο στοιχείο ότι αυτές οι εκτιμήσεις είναι έγκυρες και αξιόπιστες εάν τους δίνουμε συγκεκριμένο εργαλείο ένα τέτοιο εργαλείο σταθμισμένος στην ελληνική πραγματικότητα το οποίο ουσιαστικά συμπληρώνεται από τους εκπαιδευτικούς όχι δίνοντας θέση στο παιδί είναι το ΑΜΔΕ επίσης εσάς το δίνουμε υπάρχει και ο οδηγός του και μπορείτε να το χρησιμοποιήσετε ο σκοπός κατασκευής παραγωγής του ΑΜΔΕ ήταν ακριβώς η ανοίχνευση όχι η διάγνωση αυτή η αρχική αναγνώριση σε ποιες ηλικίες από την 3η δημοτικού έως και την 3η γυμνασίου άρα από αυτούς τους εκπαιδευτικούς μπορεί να συμπληρωθεί και στηρίζεται ουσιαστικά στην παρατήρηση των μαθητών με βάση τα έργα που κάνουν τη σχολική πράξη μπορεί επίσης το ΑΜΔΕ εάν συμπληρωθεί με συνέπεια τι να κάνει να δώσει διάγνωση μαθησιακών της σχολειών όχι αλλά μπορεί να συνδράμει πολλές πληροφορίες συγκεκριμένες στην διαγνωστική ομάδα και βέβαια μία τρίτη αν θέλετε συνέπεια θετική συνέπεια είναι ουσιαστικά ότι μπορεί να χρησιμοποιηθεί από τους εκπαιδευτικούς στην ενημέρωση των γονέων πόσες φορές δεν έχει έρθει ως ερώτημα πως μιλάω στους γονείς γι αυτό να πω σε ένα γονιό ότι νομίζω ότι το παιδί σου έχει δικές μαθησιακές δυσκολίες εάν χρησιμοποιήσουν οι εκπαιδευτικοί το ΑΜΔΕ είναι τόσο συγκεκριμένο τόσο τυποποιημένο που μπορούν να το αξιοποιήσουν και όταν θέλουν να προσεγγίσουν το γονέα Τι είναι το ΑΜΔΕ έχει έξι κλίμακες που αφορούν πάλι δείτε το πάλι τον προφορικό λόγο είτε στην πρόσληψή του είτε στην παραγωγή του την ανάγνωση, τη γραφή, τα μαθηματικά και τον συλλογισμό, τον τρόπο δηλαδή με τον οποίο επεξεργάζονται την πληροφορία οι μαθητές Δεν θα αναφερθούμε εδώ σε κάθε μία γιατί θα το έχετε και μπορείτε να το παρατηρήσετε και να το μελετήσετε όσο θέλετε να διαβάσετε και αναλυτικά τη λογική του και αν θέλετε να το δοκιμάσετε σε κάθε μία από αυτές τις κλίμακες προχωράω να το δούμε και στην πράξη σε κάθε μία από αυτές τις κλίμακες που υπάρχουν πολύ συγκεκριμένες έτσι συμπεριφορές ο εκπαιδευτικός παρατηρεί το παιδί και μετά κάθεται και τι κάνει συμπληρώνει ανάλογα πόσο συχνή είναι μία συμπεριφορά αν δηλαδή είναι πολύ συχνή έτσι τότε βρίσκεται προς το 1-2 αν είναι σπάνια βρίσκεται προς το 9 έτσι προχωράει και συμπληρώνει όλες αυτές τις λίστες, εδώ έχουμε μόνο την κλίμακα της πρόσληψης του γραπτού λόγου, υπάρχουν τέτοιες 6 κλίμακες και στο τέλος οδηγείται σε ένα σύνολο για κάθε μία από αυτές, αφού λοιπόν υπολογίσει το μέσο όρο για κάθε μία από αυτές τις κλίμακες βρίσκει μετά με ένα πολύ εύκολο εξέλ θα στο δίνουμε και αυτό, σε ποιο εκατοστημόριο είναι το παιδί δηλαδή βρίσκει τη συγκριτική θέση του παιδιού σε σχέση με τους συμνοαθητές του ως προς κάθε κλίμακα και στη συνέχεια με το εξέλ την πιθανότητα, βγαίνει αυτόματα την πιθανότητα αυτό το παιδί εάν πάει για διάγνωση, εάν πάει στον διαγνωστικό φορέα να πάρει διάγνωση δικών μαθησιακών δυσκολιών όπως καταλαβαίνετε όταν είναι πολύ υψηλή αυτή η πιθανότητα τότε προφανές είναι ότι ανοιχνεύουμε οι δικές μαθησιακές δυσκολίες πριν περάσω σε αυτό που βλέπετε στην διαφάνεια να πω ότι τα δυνατά στοιχεία του ΑΜΔΕ είναι ότι δεν χρειάζεται να αξιολογήσουμε το παιδί ξεχωριστά αλλά μετά από ένα μήνα περίπου που μπορεί να το έχουμε στην τάξη και σε συνεργασία με άλλους εκπαιδευτικούς ανεμπλέκονται και άλλοι εκπαιδευτικοί όπως είναι στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση να συμπληρώσουμε το ΑΜΔΕ και με έναν σταθμισμένο τρόπο έχει σημασία αυτό να προσεγγίσουμε την ανοίχνευση και σε τάξεις πέρα από την προσχολική εκπαίδευση έχουμε λοιπόν τη δυνατότητα είτε με σταθμισμένα εργαλεία είτε με άτυπες λίστες να ενεργοποιηθούμε για αυτήν την ανοίχνευση πάμε τώρα να δούμε και κάποια άλλα σταθμισμένα εργαλεία που υπάρχουν την περίοδο που αναπτύχθηκε το ΑΜΔΕ από μία άλλη ομάδα από το ΙΕΛ από το ΙΣΛ και συγκεκριμένα από τον κ. Σκαλούμπακα και τον κ. Πρωτόπαπα αναπτύχθηκε ένα λογισμικό ανοίχνευσης πάλι δυσκολιών στην παραγωγή, στην πρόσληψη γραπτού προφορικού πάλι από τη ΒΔ Δημοτικού έως τη ΒΔ Γυμνασίου αυτή τη φορά και τελευταία έχει αναπτυχθεί και η ΔΑΔΑ για την αξιολόγησης δεξιοτήτων ανάγνωσης από την δικιά μου ομάδα με την κ. Αντωνίου και τον κ. Σιδερίδη Δεν θα μιλήσουμε παραπάνω σήμερα για τη ΔΑΔΑ γιατί θα αναφερθούμε πολύ αναλυτικά όταν συζητούμε για την αξιολόγηση των αναγνωστικών δεξιοτήτων ο λόγος που το αναφέρω εδώ είναι γιατί γιατί πολύ εύκολα μπορεί να χρησιμοποιηθεί και η ΔΑΔΑ για ανοίχνευση των αναγνωστικών δυσκολιών Πάμε όμως να αναφερθούμε λίγο πιο συγκεκριμένα στο ΛΑΜΔΑΝ Ποιοι ήταν οι στόχοι του ΛΑΜΔΑΝ Ήτανε όπως το βλέπετε ο εντοπισμός κάποιων μαθητών που έχουν αδυναμίες η δυνατότητα να έχουμε ένα προφίλ όχι συνολικό αλλά επιμέρους σε ποια περιοχή βρίσκονται πιθανά αυτές οι αδυναμίες η δυνατότητα να γίνεται αυτό από το παιδί μόνο του στο ΛΑΜΔΑ κάθεται το παιδί στον υπολογιστή και μόνο του παίρνει το τεστ και άρα δεν είναι τόσο χρονοβόρο για τον εκπαιδευτικό καλύπτει μεγάλο εύρος από τη Δευτέρα Δημοτικού έτσι μέχρι τη Δευτέρα Γυμνασίου και μπορούμε να οδηγηθούμε τελικά σε κάποια συμπεράσματα και για την ανήκνευση αλλά και σε ποιες περιοχές χρειάζεται να εστιάσει η όποια παρέμβαση το ΛΑΜΔΑ είναι λογισμικό βγαίνει σε δύο διαφορετικές εκδόσεις μια για τα μικρότερα παιδιά είναι αυτή που κοιτάμε τώρα και μια για μεγαλύτερα παιδιά εδώ απλώς έχω κάποια screen shot από τις ασκήσεις που καλείται το παιδί από τα έργα που καλείται το παιδί να παίξει και μπορεί να αφορά τι να αφορά την αναγνώριση έτσι όμιου ή διαφορετικού και πόσο γρήγορα μπορεί να ανταποκριθεί το παιδί μπορεί να αφορά όπως βλέπετε εδώ τη γνώση της μορφολογίας της γλώσσας όπου πρέπει να διαλέξει τι διαλέξει το σωστό τύπο η κύπη δεν λέμε οι κύπους ούτε οι κύπους ούτε οι κύπο μπορεί να αφορά τη σωστή ορθογραφία όπως εδώ μπορεί να αφορά τη μνήμη εδώ είναι κατά πόσο μπορεί να ανακαλεί τα γράμματα την ανακάλυψη μοτίβων εδώ οπτικών και την αναπαραγωγή συγγνώμη ηχητικών μοτίβων άρα ουσιαστικά το παιδικάθατε στον υπολογιστή μπαίνει σε μία ιστορία έτσι και σιγά σιγά καθώς εκπληρώνει διάφορα έργα μαζεύεται όλο το προφίλ και θα το δούμε στο τέλος πως παρουσιάζεται αντίστοιχη είναι η λογική και για τα μεγαλύτερα παιδιά εδώ υπάρχει ένας μύθος στηρίζεται στο μύθο βλέπετε παραλλαγμένος με τον Ηρακλή με την Λενέα Ήδρα και τα λοιπά και εδώ η λογική είναι η ίδια απλώς αλλάζουν αλλάζει η ευκολία ή η δυσκολία και των δεξιοτήτων που αξιολογούνται και εδώ έχουμε δεξιότητες που αφορούν την μορφολογία έχουμε δεξιότητες που αφορούν την ορθογραφία εδώ είναι η μορφολογία εδώ είναι η ορθογραφία έχουμε το λεξιλόγιο προσληπτικό λεξιλόγιο έχουμε μνήμη εργασίας, ορθογραφία και ούτω καθεξής αφού λοιπόν το παιδί ολοκληρώσει βγαίνει μετά το προφίλ του μαθητή και όπως βλέπετε μπορεί να εκτυπωθεί και τα λοιπά τι μας λέει ένα τέτοιο προφίλ πρώτα από όλα εδώ αριστερά δεξιότητες, δηλαδή το λάμδα στηρίζει την ανύχνευση σε τι σε αναγνώριση γρήγορη και ορθή ερεθισμάτων, σε ορθογραφία, σε κατανόηση προφορική και γραπτή σε μορφολογία, μορφοσύνταξη, στο λεξιλόγιο στη μνήμη εργασίας, στο συλλογισμό και στην αναπαραγωγή κάποιων ρυθμών στα μικρότερα ιδιαίτερα παιδιά αυτό λοιπόν το λέω αυτό γιατί για παράδειγμα αν παρακολουθήσει κανείς εδώ δεν υπάρχει μέσα η φωνολογική επίγνωση, η επιλογή ήταν να μην είναι μέσα η φωνολογική επίγνωση, να είναι άλλοι παράγοντες που με βάση την ομάδα που το ανέπτυξε ήταν πιο ισχυρή στην ανύχνευση όπως βλέπετε και εδώ υπάρχει το κόκκινο, υπάρχει το πράσινο όσο περισσότερο ένα παιδί βρίσκεται από το 25 και πάνω αυτά είναι τα εκατοστιμόρια από το 25 το εκατοστιμόριο και πάνω δεν ανησυχούμε καθόλου όσο περισσότερο κινείται κάτω ανησυχούμε είναι ένδειξη από το πορτοκαλί ξεκινάνει η ανύχνευση και βέβαια όταν έχουμε στο κόκκινο πολλά τότε ανησυχούμε πολύ περισσότερο όμως αυτό που έχει σημασία από τους δημιουργούς του Λάνδα δεν είναι μόνο αν ένα παιδί απαντάει σωστά αλλά και πόσο έχει αυτοματοποιήσει αυτές τις αξιότητες για αυτό βλέπετε εδώ μετράει και την ταχύτητα θα ήθελα να δούμε και με αυτό θα ολοκληρώσουμε θα ήθελα να δούμε μερικά προφίλ δηλαδή εδώ για παράδειγμα έχουμε ένα προφίλ παιδιού χωρίς μαθησιακές δυσκολίες βλέπετε ότι παρά το γεγονός ότι δεν είναι όλα πάνω από το 50% δηλαδή είναι και κάτω από το μεσό όρο το παιδί βρίσκεται όμως πάντα μέσα στο πράσινο κάποιες δεξιότητες είναι πάνω από το μεσό όρο κάποιες δεξιότητες είναι μεταξύ του 25% και του 50% εδώ αλλά βρίσκονται στο πράσινο επίσης βλέπουμε ότι έχουμε ένα παιδί που δεν είναι πάνω από το μεσό όρο στην ταχύτητα παρόλα αυτά όμως είναι πάλι στο πράσινο είναι ένα παιδί που δεν μας δίνει καμία ένδειξη δηλαδή είτε με βάση στην ακρίβεια είτε με βάση στην ταχύτητα ότι δυσκολεύεται τόσο πολύ ώστε να ανησυχήσουμε και να ανοιχνεύσουμε πιθανότητα μαθησιακών δυσκολιών ακόμη και αν τονίζω δεν είναι ένα παιδί το οποίο είναι άριστο εδώ τι βλέπουμε βλέπουμε πάλι για μεγαλύτερη ηλικία τώρα ότι έχουμε εδώ δείτε το λέω και έχει σημασία σε ό,τι αφορά την ακρίβεια να κινείται πάλι στο πράσινο αλλά στην ταχύτητα είτε στον ορισμό λέξεων είτε και εδώ στη συμπλήρωση σχημάτων κατεβαίνει από το 25ο εκατοστιμόριο και μπαίνει στην κίτρινη περιοχή αναρωτιέται λοιπόν κανείς αν ένα παιδί στην ταχύτητα και όχι σε πολλές δεξιότητες είναι στο κίτρινο είναι αυτό ένδειξη μαθησιακών δυσκολιών, όχι θα πρέπει λοιπόν για να μιλούμε για ένδειξη δικών μαθησιακών δυσκολιών και ιδιαίτερα δυσλεξίας που είναι το πιο συχνό να έχουμε αρκετές περιπτώσεις κίτρινου και κυρίως κόκκινου δηλαδή εδώ δείτε τώρα ένα μικρότερο παιδί σε ό,τι αφορά την ορθότητα των απαντήσεων έχουμε μία, δύο, τρεις περιοχές και μάλιστα εδώ στο εύρος των γραμμάτων έτσι που είναι τι είναι η μνήμη εργασίας το πόσο μπορεί να χρησιμοποιεί τη μνήμη εργασίας έχουμε τρεις περιοχές που είναι στο κίτρινο όμως κυρίως έχουμε τι είναι μια πολύ αργή επεξεργασία ένα τέτοιο προφίλ αν σκεφτείτε δείτε μία, δύο, τρεις, πέντε, έξι είναι πάρα πολλές ένα τέτοιο προφίλ είναι το προφίλ που μας λέει ανοιχνεύουμε ειδικές μαθησιακές δυσκολίες αν δούμε αντίστοιχα ένα προφίλ σε μεγαλύτερο παιδί όσο μεγαλώνει το παιδί φυσικά τα προβλήματα οξύνονται και άρα έχουμε και τι, έχουμε και στην ακρίβεια να κατεβαίνει στο κόκκινο και στο κίτρινο και έχουμε βέβαια και πολύ συχνά αυτό εδώ το προφίλ όπου μπορεί να απαντήσει σε πολλές ερωτήσεις όμως αργεί πάρα πολύ άρα και με το λ μπορούμε να ανοιχνεύσουμε με έναν εύκολο τρόπο και έναν τρόπο ο οποίος δεν είναι επίπονος ούτε για το παιδί, να ανοιχνεύσουμε την πιθανότητα να μιλήσουμε για πιθανότητα ύπαρξης ειδικών μαθησιακών δυσκολιών κλείνοντας αυτό που θα ήθελα να κρατήσουμε είναι πρώτον ότι ανοίχνευση μαθησιακών δυσκολιών είναι εφικτή πέρα από το τι είναι απαραίτητο είναι εφικτή ακόμη και από πολύ μικρές ηλικίες εστιάζοντας κυρίως στους παράγοντες τους γλωσσικούς στη συνέχεια και αυτό μπορεί να γίνει με σταθμισμένα εργαλεία στη συνέχεια στη σχολική ηλικία έχουμε και σταθμισμένα εργαλεία αλλά και μια εξαιρετική δυνατότητα με κλίμακες είτε με το ΑΜΔΕ είτε άλλες κλίμακες ανοίχνευσης από τους εκπαιδευτικούς είναι λοιπόν πολύ σημαντικό η εκπαιδευτική να είναι ενημερωμένη για τις κυρίερχες συμπεριφορές παιδιών που χτυπάνε καμπανάκι ειδικών αναγνωστικών και συνολικά ειδικών μαθησιακών δυσκολιών και αυτή την μεγάλη ευκαιρία που έχουν να την αξιοποιούν σε όποιο σχολικό πλαίσιο και αν βρίσκονται μπορείτε να μελετήσετε τα εργαλεία θα σας πάρει λίγο χρόνο στο βαθμό όμως που θέλετε πραγματικά να εμπλακείτε με ανοίχνευση θα βρείτε σίγουρα μία απάντηση σε κάποια από όλα αυτά τα εργαλεία που υπάρχουν ευχαριστώ πολύ για την προσοχή σας καλή μελέτη θα τα πούμε την επόμενη φορά |
