| : Υπότιτλοι AUTHORWAVE Υπότιτλοι AUTHORWAVE Υπότιτλοι AUTHORWAVE Υπότιτλοι AUTHORWAVE Υπότιτλοι AUTHORWAVE Υπότιτλοι AUTHORWAVE Υπότιτλοι AUTHORWAVE Υπότιτλοι AUTHORWAVE Υπότιτλοι AUTHORWAVE Υπότιτλοι AUTHORWAVE Υπότιτλοι AUTHORWAVE Υπότιτλοι AUTHORWAVE Τον επόμενο αιώνα, ένας άλλος αρχαίος Έλληνας φιλόσοφος είπε ότι ο Θεός κάνει γεωμετρία. Αυτός ήταν ο Πλάτων. Οι φιλόσοφοι της Πλατωνικής Ακαδημίας, μάλιστα, είχαν πιστεί από τις θεωρίες της σχολής των Πιθαγορίων και πίστευαν στη δύναμη των μαθηματικών. Αυτός όμως που θα άλλαζε το κόσμο για πάντα, εκείνη την εποχή, ήταν ο Αριστοτέλης. Ήταν αυτός που έφερε τη Γη στο κέντρο του κόσμου. Ο Αριστοτέλης πίστευε ότι ήταν πιο λογικό να είναι η Γη στο κέντρο του κόσμου, γιατί αυτό μας επιβεβαίωνε η καθημερινή μας εμπειρία. Επίσης, σκέφτηκε ότι η Γη θα έπρεπε να είναι ακίνητη, γιατί αν γύριζε, τότε θα εξφενδονιζόμασταν έξω από αυτή με μεγάλη ταχύτητα. Ο Αριστοτέλης πίστευε ότι γύρω από τη Γη κινούνται οι υπόλοιποι πλανήτες, ο ήλιος, το φεγγάρι και όλα τα άστρα που βλέπουμε στο νυχτερινό ουρανό. Θεωρούσε ότι όλα αυτά τα ουράνια σώματα βρίσκονται προσκολλημένα σε τεράστιες κρυστάλλινες σφαίρες που κινούνται γύρω από τη Γη. Γιατί όμως διάλεξε τη σφαίρα? Ο κύκλος για τον Αριστοτέλη, αλλά και άλλους φιλοσόφους, αποτελούσε το τέλειο γεωμετρικό σχήμα. Είναι ένα σχήμα που δεν έχει αρχή και τέλος, είναι όμοιο σε κάθε σημείο του και αποτελεί έκφραση της θεϊκής τελειότητας. Με αυτόν τον τρόπο εξηγούσε ο Αριστοτέλης την καθημερινή κίνηση των ουρανίων σωμάτων, έτσι όπως αυτά φαίνονται από τη Γη. Το τι μιλάμε σήμερα για δύση και ανατολή του ηλίου, αποτελεί κατάλυπο της θεωρίας του Αριστοτέλη. Τη θεωρία του Αριστοτέλη τη βελτίωσαν στη συνέχεια και άλλοι μαθηματικοί, όπως ο Εύδοξος και ο Πτολεμαίος, οι οποίοι τελειοποίησαν το γεωκεντρικό σύστημα και έκαναν υπολογισμούς για την κίνηση των σωμάτων. Και όλα αυτά, όπως είπαμε, βασίζονταν στη Γεωμετρία και στο τέλειο σχήμα του κύκλου. Μετά την εποχή του Αριστοτέλη, μόνο ένας φιλόσοφος τον 3ο αιώνα π.Χ. είπε κάτι διαφορετικό. Αυτός ήταν ο Αρισταρχος ο Σάμιος, ο οποίος πίστευε ότι στο κέντρο του κόσμου βρίσκεται ο ήλιος. Ο Αρισταρχος ο Σάμιος είχε μελετήσει τις αρχαίες θεωρίες των Πιθαγορίων για τους αριθμούς και τα γεωμετρικά σχήματα και έχει καταλήξει στο συμπέρασμα ότι η Γη πρέπει να κινείται γύρω από το αιώνιο φως, δηλαδή γύρω από τον ήλιο. Κανείς όμως δεν το πίστεψε, γιατί η αυθεντία του Αριστοτέλη ήταν πανίσχυρη, αλλά και γιατί μια τέτοια θεωρία φαινόταν σε όλους ανόητη. Άλλωστε, οι λόγοι για τους οποίους υποστήριζε κάτι τέτοιο Αρισταρχος ήταν φιλοσοφικοί και δεν βασίζονταν στην εμπειρία. Η καθημερινή εμπειρία ήταν πιο κοντά σε αυτά που έλεγε ο Αριστοτέλης. Τελικά, η θεωρία του Αρισταρχου ξεχάστηκε και κανείς δεν της έδωσε ιδιαίτερη σημασία για αρκετούς αιώνες. Όλοι πίστευαν, λοιπόν, ότι στο κέντρο του κόσμου βρίσκεται η Γη. Και αυτή είναι μια θεωρία που κράτησε για δύο χιλιάδες ολόκληρα χρόνια. Ωστόσο, οι άνθρωποι δεν ήταν λιγότερο έξυπνοι από ό,τι είναι σήμερα και θα ήταν πραγματικά ένας αναχρονισμός να το υποστηρίξουμε αυτό. Απλά, με τα μέσα που είχαν στην εποχή τους και με όσα θεωρούσαν λογικό να πιστεύουν, αυτοί τους έμοιαζε να είναι η σωστή εικόνα για τον κόσμο. Και από την πλευρά τους δεν είχανε και άδικο. Ούτε που πίστευαν ότι η Γη είναι ακίνητη, ούτε που δεν έδωσαν σημασία στην πρόταση του Αρίσταρχου. Ας πάμε τώρα πολλούς αιώνες μετά την αρχαία Ελλάδα για να δούμε πώς εξελίχθηκε αυτή η συναρπαστική υπόθεση. Το 1473 γεννήθηκε στο Τωρούν της Πολωνίας ο Νικόλαος Κοπέρνικος. Ο πατέρας του πέθανε όταν ήταν ακόμα μικρός και και δε μόνας προστάτης του έγινε ο θείος του που ήταν ιερωμένος πολιτικός. Στα 18 του πήγε στο Πανεπιστήμιο της Κρακοβίας και άρχισε να συλλέγει βιβλία μαθηματικών και αστρονομίας. Λίγα χρόνια αργότερα πήγε στην Πολώνια για να σπουδάσει νομική. Όσο καιρό βρισκόταν στην Ιταλία μια χώρα με πολύ ήλιο είχε μάθει πολύ καλά ελληνικά, γεωμετρία και αστρονομία. Εκεί ήταν που ήρθε σε επαφή με πολλούς μαθηματικούς, αστρονόμους και φιλοσόφους και άρχισε να πιστεύει ότι ο ήλιος είναι στο κέντρο του κόσμου. Αρκετοί ιστορικοί πιστεύουν πως ο Κοπέρνικος είχε δεχτεί τον ηλιοκεντρισμό του Αρίσταρχου ήδη από το 1505-1506 αλλά επέλεξε να μην το δηλώσει ανοιχτά τότε. Ο Κοπέρνικος όπως και πολλοί άλλοι λόγοι της εποχής του είχε αρκετές μυστικιστικές και περίεργες για εμάς απόψεις. Το πιθανότερο είναι πως είχε αποδεχτεί τις μυστικιστικές απόψεις των Πιθαγορίων και θεωρούσε πως έπρεπε να κρατήσει τις ιδέες του κρυφές για 36 χρόνια. Γιατί όμως, σύμφωνα με τις μαγικές θεωρίες των Πιθαγορίων, αν κάποιος έβρισκε κάποιο μυστικό που ξεκλείδωνε κάτι από το μυστήριο του σχεδίου του Θεού, τότε έπρεπε να το κρατήσει κρυφό για 4 επί 9 χρόνια, δηλαδή 36. Οι απόψεις των Πιθαγορίων σε συνδυασμό με την ανακάλυψη των κειμένων του Αρίσταρχου μάλλον οδήγησαν τον Κοπέρνικος στην πίστη ότι ο ήλιος είναι στο κέντρο του κόσμου και γύρω του περιφέρεται η γη. Ο ίδιος είπε «Στη μέση όλων κάθεται ο ήλιος πάνω στο θρόνο του». Ο σκοπός του Κοπέρνικου ήταν να αντικαταστήσει το γεωκεντρικό σύστημα με το ηλιοκεντρικό. Σε αυτό έπαιξε σημαντικό ρόλο η γνωριμία του με έναν νεαρό μαθηματικό. Αυτός ήταν ο Ρέτικους, ένας νεαρός που όταν έμαθε τις φήμες για τον ηλιοκεντρισμό, θέλησε να γνωρίσει από κοντά τον Κοπέρνικο. Ο Ρέτικος ενθουσιάστηκε από τη θεωρία του Κοπέρνικου και δημοσίευσε μια πρώτη παρουσίασή της, το 1540. Είχε τόσο μεγάλη επιτυχία, ώστε έπεισε τον Κοπέρνικο να δημοσιεύσει όλα όσα είχε μελετήσει. Το έργο του αποτελούσαν έξι τόμοι και δημοσιεύτηκε το 1543, υπό την επίβλεψη ενός θεολόγου, που τον έλεγαν ο Σιάνδερ. Είναι το περίφημο βιβλίο «Der Revolutionibus Orbium Coelestium». Είναι το περίφημο βιβλίο «Der Revolutionibus Orbium Coelestium». «Der Revolutionibus Orbium Coelestium». Στον πρόλογο του έργου, όμως, ο Σιάνδερ έκανε κάτι περίεργο. Ανέφερε ότι ο Κοπέρνικος δεν πίστευε στην αλήθεια του ηλιοκεντρικού συστήματος και πως το έργο του είναι απλώς μια μαθηματική διευκόλυνση, προκειμένου να κάνουν λιγότερους υπολογισμούς οι αστρονόμοι. Είπε, δηλαδή, ότι ο Κοπέρνικος δεν πιστεύει πως το ηλιοκεντρικό σύστημα είναι η αληθινή εικόνα του κόσμου, αλλά πως το παρουσιάζει έτσι ώστε να διευκολύνονται οι μαθηματικοί όταν κάνουν διάφορους υπολογισμούς. Ο Κοπέρνικος δεν είδε ποτέ αυτόν τον πρόλογο, τον οποίο όλοι νόμιζαν πως έγραψε ο ίδιος. Όταν εκδόθηκε το βιβλίο του, ο Κοπέρνικος βρισκόταν στο κρεβάτι του θανάτου και απλά έμαθε για την έκδοσή του, αλλά τίποτα παραπάνω. Γιατί το έκανε αυτό, άραγε, ο Σιάνδερ? Μία εκδοχή λέει πως το υπονόμευσε γιατί δεν πίστευε ο ίδιος στην αλήθεια του ηλιοκεντρισμού και ενδεχομένως δεν θα ήθελε να διαδοθεί αυτή η άποψη. Μία άλλη εκδοχή λέει πως ήθελε να προστατέψει τον Κοπέρνικο από επιθέσεις της εκκλησίας, που μπορεί να τον κατηγορούσε ως αιρετικό ή ακόμα και ως άθεο. Και δεν ήταν καθόλου καλή εποχή για να σε πουν αιρετικό ή άθεο, γιατί τότε υπήρχε η φοβερή αιρά εξέταση, που κυνηγούσε και δίκαζε, ακόμα και με την ποινή του θανάτου, όποιον έλεγε πράγματα αντίθετα με αυτά που υποστήριζε η καθολική εκκλησία. Είναι αλήθεια πάντως ότι το σύστημα του Κοπέρνικου μπορούσε κανείς να το χρησιμοποιήσει πιο εύκολα από το γεωκυντρικό, σε διάφορους μαθηματικούς υπολογισμούς. Όταν, για παράδειγμα, ήθελε να φτιάξει ένα ημερολόγιο, ή να υπολογήσει τις ησημερίες, τα ηλιοστάσια και κάποιες γιορτές. Αυτό είναι και ένα από τα βασικά επιχειρήματα για το ότι ο Κοπέρνικος δεν αντέγραψε τις θεωρίες των αρχαίων ελλήνων φιλοσόφων, αλλά τις χρησιμοποίησε για τη φιλοσοφική νομιμοποίηση του δικού του ηλιοκεντρικού συστήματος. Τα μαθηματικά που χρησιμοποίησε είναι πολύ διαφορετικά και πιο σύνθετα από τα μαθηματικά που χρησιμοποίησαν οι αρχαίοι υποστηρικτές του ηλιοκεντρικού συστήματος. Έτσι λοιπόν, ενώ ο Κοπέρνικος πέθαινε, οι απόψεις του πως ο ήλιος είναι στο κέντρο του κόσμου και όχι η γη άρχισαν να διαδίδονται. Το σύστημα του Κοπέρνικου ήταν πιο απλό και πιο ακριβές από μαθηματική άποψη. Η απλότητά του άλλωστε ήταν σε μεγάλο βαθμό αυτή που έκανε τους αστρονόμους και τους φιλοσόφους να αρχίσουν να πιστεύουν πως ίσως κάτι δεν πήγαινε καλά μέχρι τότε. Ένα πρόβλημα βέβαια που προέκυψε και ήταν κυρίως θεολογικό, ήταν το εξής. Αν η γη δεν είναι στο κέντρο του κόσμου, τότε πού αρχίζει και πού τελειώνει ο κόσμος. Πόσο βαθιά πάνε τα άστρα αν δεν βρίσκονται απλώς πάνω σε μια κρυστάλλινη σφαίρα που περιστρέφεται γύρω από τη γη. Αυτές οι ερωτήσεις οδήγησαν πολλούς αστρονόμους να διατυπώσουν διάφορες απόψεις. Μία από αυτές ήταν και του Τζιορντάνου Μπρουνό που είπε ότι το σύμπαν είναι άπειρο και ότι είναι πολύ πιθανό να υπάρχουν και άλλοι κόσμοι σαν τον δικό μας. Οι απόψεις του Μπρουνό πήγαζαν και αυτές κατά ένα μεγάλο μέρος από βιβλία μαγείας και μυστικισμού και τις πλήρωσε με το χειρότερο τρόπο. Μέσα από αυτά, τον έκαψε η ιερά εξέταση στη Ρώμη. Αυτή η ιερά εξέταση της Ρώμης είναι μία από αυτές οι ερωτήσεις οδήγησαν πολλούς αστρονόμους να διατυπώσουν διάφορες απόψεις. Μία από αυτές ήταν και του Τζιορντάνου Μπρουνό που είπε ότι το σύμπαν είναι άπειρο και ότι είναι πολύ πιθανό να υπάρχουν και άλλοι κόσμοι σαν τον δικό μας. Οι απόψεις του Μπρουνό πήγαζαν και αυτές κατά ένα μεγάλο μέρος από βιβλία μαγείας και μυστικισμού και τις πλήρωσε με το χειρότερο τρόπο. Αυτή η ιερά εξέταση της Ρώμης είναι μία από αυτές οι ερωτήσεις οδήγησαν πολλούς αστρονόμους να διατυπώσουν διάφορες απόψεις οδήγησαν πολλούς αστρονόμους να διατυπώσουν διάφορες απόψεις οδήγησαν πολλούς αστρονόμους να διατυπώσουν διάφορες απόψεις οδήγησαν πολλούς αστρονόμους να διατυπωθούν. Αυτή η ιερά εξέταση της Ρώμης είναι μία από αυτές οι ερωτήσεις οδήγησαν πολλούς αστρονόμους να διατυπώσουν διάφορες απόψεις οδήγησαν πολλούς αστρονόμους να διατυπώσουν διάφορες απόψεις οδήγησαν πολλούς αστρονόμους να διατυπωθούν. την τέχνη της αλχυμίας. Η αλχυμία ήταν κάτι μεταξύ χημείας, μαγείας και θεολογίας όπως θα λέγαμε σήμερα. Ήψιστος σκοπός των αλχυμιστών ήταν η αναζήτηση της φιλοσοφικής λήθου, μιας ουσίας που μπορούσε να μετατρέπει όλα τα μέταλα, όπως ο σίδηρος και ο μόλιβδος, σε ευγενή, σε χρυσάφη και ασύμη δηλαδή. Οι αλχυμιστές βέβαια δεν ήταν απλή χρυσοθήρες και κυνηγή θησαυρών, αντίθετα ήταν θεοσεβούμενοι και ευγενείς άνθρωποι. Πίστευαν πως αν έβρισκαν μια τέτοια θαυμαστή ουσία, τότε θα μπορούσαν με αυτήν να τελειοποιήσουν, εκτός από τα μέταλα και το πνεύμα του ανθρώπου, και να έρθουν πιο κοντά στον Θεό και τους αγγέλους. Ο σκοπός τους ήταν καθαρά θρησκευτικός και η μέθοδη που ακολουθούσαν ήταν να κάνουν πειράματα μέσα σε μεγάλα εργαστήρια με κλιβάνους, φωτιές και περίεργα και σπάνια υλικά. Αυτή την τέχνη την έμαθε και ο Τείχο Μπράχε και χρησιμοποιώντας τα μυστικά της αλχημίας έφτιαξε προσθετικά για τη μύτη του, ώστε να εμφανίζεται σε δημόσιους χώρους αξιοπρεπώς. Λέγεται πως είχε φτιάξει δύο προσθετικά, το ένα από χρυσό και το άλλο από ασύμ. Τότε όμως, το 1572, συνέβη και κάτι άλλο που άλλαξε για πάντα τη ζωή του Τείχο Μπράχε. Εμφανίστηκε στο νυχτερινό ουρανό ένα πολύ λαμπρό αστέρι που δεν είχε παρατηρήσει κανείς μέχρι τότε. Ήταν ένας σούπερ νόβα, όπως λέμε σήμερα. Ένα αστέρι δηλαδή, που λίγο πριν σβήσει για πάντα, κάνει μια τεράστια έκρηξη και γίνεται απίστευτα λαμπρό. Αυτό το αστέρι το είδε όλη η Ευρώπη. Ο Τείχο Μπράχε όμως, άρχισε να το παρατηρεί. Συνειδητοποίησε ότι εμφάνισή του και μόνο σήμενε μεταβολή στον ουρανό. Σύμφωνα με την αριστοτελική κοσμοθεωρία, δεν μπορούσε να υπάρχει μεταβολή στις περιοχές πέρα από τη Σελήνη, καθώς όλα τα σώματα ήταν προσκολλημένα σε τεράστιες κρυστάλλινες σφαίρες. Με τις παρατηρήσεις που έκανε ο Μπράχε, απέδειξε ότι ο κόσμος δέχεται αλλαγές και πέρα από τη Σελήνη. Ο Μπράχε όμως, δεν συμπαθούσε ιδιαίτερα το σύστημα του Κοπέρνικου και κατά συνέπεια έπρεπε να παντρέψει τον παλιό κόσμο, που έλεγε ότι η υγεία είναι στο κέντρο, με τις νέες παρατηρήσεις. Αυτό που έκανε, ήταν να βάλει τον ήλιο, τη Σελήνη και τους μακρινούς αστέρες να περιστρέφονται γύρω από τη Γη, αλλά όλοι οι γνωστοί πλανήτες να κινούνται γύρω από τον ήλιο. Με αυτόν τον τρόπο, πάντρεψε τις παρατηρήσεις του κόσμου, με τη θεωρία της ακίνητης Γης στο κέντρο του κόσμου. Ήταν ένα αρκετά έξυπνο και κομψό σύστημα, το οποίο διευκόλληνε και αυτό με τη σειρά του, διάφορους μαθηματικούς υπολογισμούς. Ήταν μάλιστα τόσο καλό, ώστε ο ίδιος ο βασιλιάς της Δανίας τον κάλεσε να επιστρέψει στην πατρίδα του. Όταν επέστρεψε, ο βασιλιάς του παραχώρησε ένα ολόκληρο νησί, το Χβέν, όπου και έκτισε το πιο όμορφο αστεροσκοπείο για εκείνη την εποχή. Το αστεροσκοπείο αυτό ονομαζόταν Ουράνιμπορκ, και ο Τίχο Μπράχε το εξουσίασε σαν να ήταν πραγματικός βασιλιάς για 20 χρόνια περίπου. Εκεί συγκέντρωσε μαθητές, σοφούς και ευγενείς της εποχής και του βασιλείου, ενώ λέγεται ότι διατηρούσε στα υπόγεια του αστεροσκοπείου και ένα εργαστήριο αλχημείας. Κατασκεύασε όργανα παρατήρησης που ξεπερνούσαν τα 4 μέτρα και επέτρεπαν παρατηρήσεις πολύ μεγάλης ακρίβειας. Οι μετρήσεις του Μπράχε ήταν 10 φορές πιο ακριβείς από όσες είχαν επιτευχθεί μέχρι τότε. Ο Τίχο Μπράχε πραγματικά έφτιαξε τους καλύτερους χάρτες του ουρανού. Σε αυτό λοιπόν το πανέμορφο και μυστηριακό αστεροσκοπείο, ο Τίχο συνέχισε τις παρατηρήσεις του. Όταν το 1596, ένας αστρονόμος του έστειλε το αντίγραφο του έργου του σχετικά με τις κινήσεις των πλανητών και των αστεριών. Το όνομά του ήταν Γιωχάνες Κέπλερ. Ο Τίχο διάβασε το βιβλίο και κάλεσε τον Κέπλερ στη Δανία, αλλά δεν μπορούσε τότε να τον επισκεφτεί και του είπε πως θα βρεθούν κάποια άλλη στιγμή. Την επόμενη κιόλας χρονιά, ο Τίχο Μπράχε τσακώθηκε και με τον βασιλιά της Δανίας, αναζεψε όλες τις πολύτιμες παρατηρήσεις του και έφυγε για την Πράγα. Στην Πράγα, βασιλιάς εκείνη την εποχή, ήταν ο Ροδόλφος II. Ήταν ένας αρκετά μυστήριος και νυγματικός βασιλιάς που είχε συγκεντρώσει στην αυλή του διάσημους μάους, αστρολόγους, φιλοσόφους, μαθηματικούς και αλχημιστές. Δίπλα στα νάκτορά του, μάλιστα, υπάρχει ένα στενό που ονομάστηκε το Σοκάκι των Αλχημιστών. Εκεί είχαν τα εργαστήριά τους στο έναν, δίπλα στο άλλο, όλοι αλχημιστές και έκαναν καθημερινά πειράματα, ψάχνοντας να βρούνε την περίφημη φιλοσοφική λίθο. Εκεί ο Τίχο Μπράχε έγινε αυτοκρατορικός μαθηματικός των Αψβούργων και συνέχισε τις έρευνές του με τη χρηματοδότηση του Ροδόλφου II. Στον υπόλοιπο χρόνο του εργαζόταν και ως αστρολόγος του βασιλιά και διαφόρων ευγενών, αλλά και ως ερμηνευτής των ουρανίων φαινομένων. Ίσως να μοιάζει περίεργο ότι ο Τίχο Μπράχε ήταν αστρολόγος, καθώς η αστρολογία, όπως τη γνωρίζουμε στη σύγχρονη εποχή, δεν έχει καμία σχέση με την επιστήμη. Τότε η αστρολογία, για να κάνουμε και έναν αναχρονισμό, θα λέγαμε ότι ήταν μια ένωση μαθηματικών, αστρονομίας και μαγείας. Οι άνθρωποι πίστευαν ότι μπορούσαν να ξεκλειδώσουν, μέσα από τις κινήσεις των αστεριών και των ουρανίων σωμάτων, τα μυστικά του σχεδίου του Θεού. Οι αστρολόγοι, λοιπόν, ήταν κάτι σαν σύμβουλοι των ευγενών και των βασιλιάδων και τους βοηθούσαν καθημερινά με τις προβλέψεις τους, τα μαθηματικά που ήξεραν, αλλά και τη σοφία τους, να παίρνουν τις καλύτερες αποφάσεις. Τόσο για τη ζωή τους, όσο και για τα βασιλιά τους. Αυτή, λοιπόν, ήταν και η επίσημη δουλειά του Τίχο Μπράχε. Μια θέση σημαντική και εξαιρετικά τιμητική. Ο Μπράχε, όσο καιρό βρισκόταν στην Πράγα, συναντήθηκε τελικά με τον Κέπλερ. Ο Κέπλερ του ζητούσε τις παρατηρήσεις του, αλλά ο Τίχο Μπράχε δεν τις έδινε σε κανένα. Τι έγινε? Ας κάνουμε λίγο υπομονή και θα το ανακαλύψουμε σε λίγο. Ας πάμε όμως μερικά χρόνια πίσω, στο 1571, και συγκεκριμένα στην ελεύθερη αυτοκρατορική πόλη του Βαλδερστάτ, της Βάδης Βρυτεμβέργης, στη Γερμανία. Εκεί γεννήθηκε ο Γιωχάνες Κέπλερ. Ο παππούς του ήταν δήμαρχος σε αυτή την πόλη, αλλά το μεγαλείο της οικογένειάς του είχε παρακμάσει όταν αυτός γεννήθηκε. Ο πατέρας του ήταν μισθοφόρος στρατιώτης, εγκατέλειψε την οικογένειά του όταν ο Κέπλερ ήταν πέντε ετών και σκοτώθηκε σε πόλεμο στην Ολλανδία. Η μητέρα του ασχολήθηκε με τη βοτανολογία και κάποια στιγμή την κατηγόρησαν ως μάγισσα. Από νωρίς σχετικά ο μικρός Γιωχάνες έδειξε πόσο του άρεσαν τα μαθηματικά, αλλά και πόσο καλός ήταν σ' αυτά. Τη χρονιά που έφυγε ο πατέρας του για τον πόλεμο, η μητέρα του τον πήγε σε ένα ψηλό σημείο για να παρατηρήσει τον κομήτη του 1577. Σ' ηλικία μόλις εννιά ετών παρακολούθησε την έκλειψη Σελήνης του 1580 και κατέγραψε ότι το φεγγάρι φαινόταν αρκετά κόκκινο. Επειδή όμως προσβλήθηκε παιδί ακόμα από ευλογιά που τον άφησε με εξασθενημένη όραση, στράφηκε κυρίως προς τη θεωρητική και μαθηματική αστρονομία αντί της παρατηρυσιακής. Ο Κέπλερ, ο πιο σημαντικός αστρονόμος που υπήρξε μέχρι τότε, δεν μπορούσε να δει τα άστρα, αλλά ήταν πολύ ικανό στη μελέτη τους, στους χάρτες και στα μαθηματικά σχέδια. Αφού τελείωσε το σχολείο, ο Κέπλερ άρχισε σπουδές θεολογίας στο Πανεπιστήμιο της Τιμβίγκης, όπου ωστόσο αναδείχθηκε σε εξέχοντα μαθηματικό και κέρδισε τη φήμη ικανού αστρολόγου. Διδάχτηκε από το διάσημο Μίκα Ελμάε Στυλίν τόσο το γεωκεντρικό όσο και το ηλιοκεντρικό σύστημα και από τότε πίστεψε το δεύτερο. Παρά την επιθυμία του να γίνει εφημέριος κατά το τέλος των σπουδών του, ο Κέπλερ προτάθηκε για μια θέση δασκάλου των μαθηματικών και της αστρονομίας στον Πρωτεσταντικό σχολείο του Γκράτσ στην Αυστρία, την οποία και αποδέχθηκε τελικά σε ηλικία 23 ετών. Μέσα σε δύο χρόνια και ενώ ήταν στον Γκράτσ έγραψε το πρώτο βιβλίο του με τίτλο «Κοσμογραφικό μυστήριο» και το έστειλε όπως προαναφέρθηκε στον τείχο Μπράχε αλλά και σε έναν άλλον Ιταλό καθηγητή μαθηματικών, το Γαλιλαίο. Ο Κέπλερ όμως είχε διαβάσει αρκετά μυστικιστικά και μαγικά κείμενα των νεοπιθαγορίων και η πρώτη θεωρία του για το ηλιοκεντρικό σύστημα ήταν αρκετά περίεργη. Ο Μπράχε πιστεύε πως όλοι οι πλανήτες έχουν μια συγκεκριμένη αντιστοιχία προς τα πέντε γεωμετρικά στερεά και κινούνται γύρω από τον ήλιο. Η κίνηση του Ερμή καθορίζεται από ένα οκτάεδρο, η κίνηση της Αφροδίτης από ένα εικοσάεδρο, η κίνηση της Γης από ένα δωδεκάεδρο, η κίνηση του Άρη από ένα τετράεδρο και η κίνηση του Κρόνου από έναν κύβο. Ο Μπράχε εντυπωσιάστηκε από τη θεωρία του και τον κάλεσε στο Γβεν, όπου έμενε όπως είπαμε και πριν. Ο Κέπλερ αρνήθηκε. Αλλά όταν το κλίμα στην Αυστρία άρχισε να γίνεται πιο αφιλόξενο για έναν Προτεστάτη, αποφάσισε να το εγκαταλείψει και να πάει να βρει τον Μπράχε στη νέα του κατοικία, στην Μπράγα και στην αυλή του Ροδόλφου του Δεύτερου. Όταν συναντήθηκε με τον Τίχο Μπράχε, του είπε και το ηλιοκεντρικό σύστημα που είχε φτιάξει πριν από μερικά χρόνια ο ίδιος και του ζήτησε τους χάρτες του. Ήθελε να αντιστοιχίσει τους μαθηματικούς υπολογισμούς που έκανε στο δικό του σύστημα με τις παρατηρήσεις που είχε κάνει ο Τίχο Μπράχε. Ήξερε ότι ο Τίχο Μπράχε είχε τέλειες παρατηρήσεις, οπότε αν τέριαζαν με το σύστημά του, τότε θα είχε δίκιο. Ο Μπράχε όμως ήταν πολύ ανταγωνιστικός και δεν έδινε σε κανέναν τους χάρτες του. Ίσως να φοβόταν κιόλας ότι ο Κέπλερ θα έφτιαχνε κάτι καλύτερο από αυτόν και θα του έπαιρνε τη δόξα. Έβλεπε άλλωστε ότι ο Κέπλερ ήταν εκπληκτικός αστρονόμος με μεγάλο ταλέντο. Ο Τίχο Μπράχε όμως πέθανε και μετά το θάνατό του τη θέση του αυτοκρατορικού μαθηματικού των Αψβούργων πήρε ο Κέπλερ. Με αυτή την αναπάντεχη τροπή της ιστορίας, όλες οι παρατηρήσεις και οι χάρτες φυσικά του Τίχο Μπράχε πέρασαν πλέον στα χέρια του. Παρόλο που τους χάρτες έπρεπε να τους κληρονομήσουν κάποιοι συγγενείς του Μπράχε, αυτοί έφτασαν και δεν ξέρουμε πώς στα χέρια του Κέπλερ. Ως αυτοκρατορικός μαθηματικός ο Κέπλερ ανέλαβε, όπως νωρίτερα και ο Τίχο Μπράχε, να φτιάχνει τα οροσκόπια του αυτοκράτορα και να συντάξει τους περίφημους Ροδόλφιους Πίνακης. Να φτιάξει δηλαδή κάποιους αστρολογικούς χάρτες που θα επέτρεπαν την κατασκευή οροσκοπίων. Ήταν ο αστρολόγος του βασιλιά με λίγα λόγια. Την τετραετία 1617-1621 ο Κέπλερ είχε μια δυσάρεστη περιπέτεια. Η μητέρα του Καταρίνα κατηγορήθηκε ότι ήταν μάγισσα και φυλακίστηκε επί 14 μήνες. Ο Ιωχάννης είχε κάνει πολλές ισχύρες γνωριμίες και έτσι κατάφερε να την απελευθερώσει τον Οκτώβριο του 1621 μετά από αποτυχημένες απόπειρες καταδίκης της. Η μητέρα του δεν βασανίστηκε, ωστόσο υπέμεινε τη λεπτομερή περιγραφή των βασανιστερίων που την περίμεναν ως μάγισσα σε μια τελευταία απόπειρα να τις αποσπάσουν ομολογία. Και ίσως να μην ακούγεται πολύ τρομακτικό αυτό, αλλά σε μια εποχή που η Ιερά Εξέταση βασάνιζε και καταδίκαζε πολλούς σε θάνατο, ήταν σίγουρα τρομερό να ακούει τι βασανιστήρια πρόκειται να τις κάνουν αν δεν ομολογήσει πως είναι μάγισσα. Στην περίοδο της δίκης της, ο Κέπλερ ανέβαλε τα άλλα έργα του, τους ροδόλφιους πίνακες και ένα πολυτομοβιβλίο αστρονομίας για φοιτητές και επικεντρώθηκε στην αρμονική θεωρία του. Το 1619 εξέδωσε τις κοσμικές αρμονίες, στις οποίες, όπως θα δούμε στη συνέχεια, έσπασε μια για πάντα τον κύκλο και έδωσε μια μαθηματική περιγραφή της δύναμης που διατηρεί τα σώματα σε τροχιά και η οποία προέρχεται από τον ήλιο. Το έργο αυτό, όπως λένε ιστορικοί, έκανε την αστρονομία να φορέσει για ένα διάστημα τα ρούχα της μουσικής. Η ομορφιά του βιβλίου αυτού συγκρίθηκε με μια συμφωνία του Μότσαρτ. Μέσα σε αυτό το έργο, ο Κέπλερ αναφέρθηκε σε όλες τις πτυχές της ζωής του. Τα προσωπικά τους συναισθήματα, τις ταπεινώσεις μιας φρικτής παιδικής ηλικίας, τα βάσανα που είχε με την υγεία του, τα ελαττώματα της γυναίκας του και ομολόγησε ακόμα και τη δική του παράλογη επιθετικότητα. Ήταν ένας αστρονόμος που συμπεριφερόταν με τον ενθουσιασμό ενός παιδιού. Ήταν σαν εξομολογείται ολόκληρη τη ζωή του στο Θεό και την ίδια στιγμή πίστευε ότι ανακάλυψε κάτι από το μυστικό του σχέδιο. Μέσα στο έργο του έδωσε στους πλανήτες ρόλους μουσικών φωνών και αυτό δεν ήταν τυχαίο, όμως η μουσική κλίμακα και οι αρμονίες θεωρούνταν σύμφωνα με τον μυστικισμό και τη μαγεία της εποχής ως η συμπαντική γλώσσα με την οποία ο Θεός δίνει κίνηση στα σώματα. Τι σημαίνει όμως πως ο Κέπλερ έσπασε τον κύκλο? Ο Κέπλερ παρατήρησε πως ο κύκλος τον οδηγούσε σε πολλά λάθη και αυτά που έβρισκε δεν τέριαζαν με τις τέλειες παρατηρήσεις του τείχο μπράχε. Άλλωστε είχε πει και την περίφημη φράση «άν ο Θεός μας έδωσε έναν αστρονόμο σαν τον τείχο μπράχε, τότε πρέπει να τον αξιοποιήσουμε». Τελικά, του ήρθε η φοβερή ιδέα να εγκαταλείψει τον κύκλο και να χρησιμοποιήσει την έλλειψη. Η έλλειψη είναι ένα σχήμα που μοιάζει με μακρό στενό κύκλο. Ως διαμαγίας, με το που χρησιμοποίησε την έλλειψη για να περιγράψει τις κινήσεις των πλανητών, διορθώθηκαν όλα τα μαθηματικά λάθη που έκανε. Με αυτόν τον τρόπο έκανε πιο σωστή την περιγραφή των κινήσεων του ηλιοκεντρικού συστήματος. Η ακρίβεια που πέτυχε ήταν απίστευτη. Οι μαθηματικοί του υπολογισμοί τέριαζαν άψογα με τις παρατηρήσεις του μπράχε και ήταν απίστευτα πιο απλοί. Τα μαθηματικά άρχισαν να αντικαθιστούν τη γεωμετρία και οι αριθμοί της μουσικής έγιναν η αληθινή γλώσσα του θεού στα μάτια του Κέπλερ. Ο κύκλος έσπασε για πρώτη και τελευταία φορά και μαζί με τον κύκλο διαλύθηκαν και οι κρυστάλλινες σφαίρες του Αριστοτέλη. Ο κόσμος άρχισε να αλλάζει στα μάτια πολλών ανθρώπων. Αυτή ήταν μια σύντομη αφήγηση της ζωής και των έργων τριών από τους πιο σπουδαίους ανθρώπους στην ιστορία της επιστήμης. Κάθε φορά που σηκώνουμε το βλέμμα μας και κοιτάζουμε τα αστέρια, ας σκεφτόμαστε αυτό. Πως οι άνθρωποι πριν από 400 χρόνια έβλεπαν κάτι διαφορετικό από αυτό που βλέπουμε εμείς σήμερα. Έβλεπαν τεράστιες κρυστάλλινες σφαίρες να περιστρέφονται γύρω από τη Γη. Ενώ σήμερα, σήμερα γνωρίζουμε ότι η Γη είναι ένας πλανήτης που περιφέρεται γύρω από τον ήλιο και κινείται μέσα στο αχανές σύμπαν χωρίς κανέναν απολύτως προορισμό. Η επιστήμη επομένως δεν μας λέει απαραίτητα τι είναι σωστό και τι είναι αληθές, αλλά μας προσφέρει συνεχώς διαφορετικές εικόνες του κόσμου, οι οποίες προσπαθούν να αγγίξουν κάτι από την αλήθεια του αγνώστου. Και ποιος ξέρει, ίσως καμιά μέρα ένας άλλος αφηγητής να έχει να πει μια διαφορετική ιστορία από αυτή που ακούσατε σήμερα. Ευχαριστούμε. Ευχαριστούμε. |
