| : Λοιπόν, σας καλωσορίζω στην Αποξινή Δαρβενική Δευτέρα. Έχουμε τη μεγάλη χαρά να έχουμε τον καθηγητή της, όπως το γράφει και εκείνη, της Παθολογικής Ογκολογίας, τον κ. Δημήτρη Μαβουρδή. Τον ευχαριστούμε θερμά, γιατί είναι πάντοτε πολύ δύσκολο να καταφέρεις να φέρεις σε μια τέτοια συνάντηση κάποιου ο οποίος είναι ενεργός και διευθύνει μια ολόκληρη κλινική στο οποιοδήποτε νοσοκομείο της χώρας. Ο κ. Μαβουρδής είναι απόφυγος της Εθνικής Σχολής του Παραπιστημίου Αθηνών, από το οποίο μετά την αποφύτιση του πέρασε στις Ηνωμένες Πολιτείες, στο Ιατρικό Κέντρο του Ιγινόη, στο Παραπιστημίου του Σουκάου, στην Πεθέστα του Μέριλα και από το 2000 είναι στο Πανεπιστήμιο Κρήτης. Ειδικότερα η έρευνα του αναφέρεται στον καρκίνο του μαστού, αλλά το ενδιαφέρον είναι ότι έχει διανθίσει και έχει διαπιστώσει, φαντάζομαι, ότι ο καρκίνος είναι μια τόσο σύνθετη διαδικασία, που έχει βάλει ακόμα στο θεραπευτικό του πρόγραμμα, έτσι από πηρέλια το βλέπω, δογοτεχνία και θέατρο στην Ογκολογική Κλινική του Καπαγνίου. Με αυτά τα λίγα θα θέλω να πάρω το χρόνο από τον κ. Μαυρουδί, το μόνο να σας πω ότι, όπως το κάνουμε συνήθως, η επόμενη Δαρβενική Δευτέρα θα είναι λίγο μακριά, στις 30 Απριλίου για τη Μεσολοβή του Πάσχα, Μεσολοβή για την Αγία Γεωργία, 30 Απριλίου, λοιπόν, το επόμενό μας στρατηβού, η ομιλήτρια θα είναι η καθηγήτρια του Πραγματικού Στρακίστρου, η Κατερίνη Χατζάκη, η Κατερίνα Χατζάκη. Ναι, η ομιλήτρια, δεν ακούτε. Τώρα. Τώρα. Λοιπόν, έλεγα ότι η επόμενη Δαρβενική Δευτέρα θα είναι η καθηγήτρια του Απριλίου. Με ομιλήτρια την Κατερίνη Χατζάκη, η καθηγήτρια του Πραγματικού Στρακίστρου, και είναι θέμα το στρέσαδο, όχι τόσο σαν άγχος, αλλά σαν μια δημιουργική κατάσταση, σαν μια δημιουργική κατάσταση του αντίδρασης του οργανισμού μας, πώς να δει να κάνουμε το στρέσ από εχθρό μας σύμμαχό μας. Λοιπόν, παρακαλώ τον κ. Μαλδί να έρθει στο αγγίμα. Καλησπέρα σας φίλοι και φίλες των Δαρβενικών Δευτέρων. Θέλω να ευχαριστήσω τον κ. Ζούρου για αυτή την τιμητική πρόσκληση. Είναι μεγάλη χαρά και ιδιαίτερη τιμή για μένα να μιλάω σήμερα σε αυτό το κοινό που περιλαμβάνει από απλό κόσμο μέχρι ενενεργία βιολόγους, μέχρι καθηγητές βιολογίας, πιθανώς και κάποιους ιατρούς. Θα ήθελα να σας εξομολογηθώ ότι αισθάνομαι λίγο άβολα μιλώντας για την νομοτέλεια του καρκίνου μπροστά σε καθηγητές βιολογίας που πιθανώς θα την ξέρουν καλύτερα ή να την έχουν εμβαθύνει περισσότερο από μένα. Θα σας πω όμως μερικά πράγματα που νομίζω είναι σημαντικά να τα γνωρίζει κάποιος άσχετα από το εάν είναι σχετικός ή όχι με το αντικείμενο γιατί έχουν επιπτώσεις στις ζωές όλων μας. Και εάν ήθελα να φύγετε με κάτι από εδώ σήμερα είναι ότι στο ερώτημα γιατί παθαίνουμε καρκίνο που φαντάζουμε αυτό περιμένετε να ακούσετε πίσω από το τίτλο νομοτέλεια του καρκίνου η απάντηση δεν είναι ούτε απλή ούτε εύκολη γιατί ο καρκίνος είναι κάτι το πολύ πολύπλοκο και είναι τόσο πολύπλοκο όσο και η ίδια η ζωή διαπιστώσετε γιατί έχει αυτή την πολυπλοκότητα και γιατί παρουσιάζει και αυτήν την ιδιαίτερη δυσκολία και να ανακαλύψουμε τι τον προκαλεί αλλά και να τον θεραπεύσουμε. Ας ξεκινήσουμε λοιπόν με το βασικό ερώτημα που πιθανόν κάποιοι από εσάς να μην το γνωρίζετε τι είναι ο καρκίνος. Ο καρκίνος δεν είναι μία αρρώστια αλλά είναι πολλές αρρώστιες οι οποίες έχουν ένα κοινό χαρακτηριστικό ότι τα κύταρα, τα βλέπετε εδώ πέρα, αυτά τα δύο είναι καρκίνικά κύταρα έχουν ένα μη φυσιολογικό τρόπο ανάπτυξης και έχουν μία βασική ιδιότητα όπου έχουν κύταρα σε άλλες ασθένειες που είναι τη δυνατότητα να διηθούν τους τριγύρωιστούς και να μεταναστεύουν σε άλλα όργανα του σώματος δίνοντας μεταστάσεις. Αυτή είναι μία ιδιότητα χαρακτηριστική των καρκινικών κύταρων. Τώρα ο καρκίνος έχει χαρακτηριστεί σαν μία γενετική ασθένεια και ο λόγος είναι ότι στον καρκίνο υπάρχουν αλλαγές στα γονίδια τα οποία ρυθμίζουν κατά βάση τη λειτουργία του κύταρου και ιδιαίτερα δύο σημαντικές λειτουργίες που είναι η ανάπτυξη και η διέυεση του κύταρου. Αυτές οι λειτουργίες στον καρκινικό ιστό δεν υπακούν στους φυσιολογικούς νόμους, στους νόμους των φυσιολογικών κύταρων. Υπάρχουν πάνω από 100 ήδη καρκίνου που αφορούν τον άνθρωπο. Οπότε όπως καταλαβαίνετε δεν μιλάμε για μία αρρώστια αλλά για 100 αν έχει παραπάνω. Δεν είναι μόνο 100, είναι παραπάνω αλλά 100 είναι ένας ποντροειδής υπολογισμός. Και ο καρκίνος δεν αφορά μόνο τον άνθρωπο. Αφορά και τα ζώα και αφορά και τα φυτά. Τώρα ο καρκίνος είναι μια αρχαία αρρώστια. Έχουν ανακαλυφθεί όγκοι στα κόκκαλα και στο μαστό και στις μούμιας της αρχαίας Αιγύπτου. Άρα δεν είναι μοντέρνα αρρώστια όπως αποκαλείται από πολλούς. Ο Ιπποκράτης ήταν ο πρώτος που εισήγαγε την λέξη καρκίνος. Εγώ όπως ξέρω μυποκράτησε το 460 με 370 π.Χ. Ο καρκίνος είναι σημαντική αρρώστια γιατί είναι πάρα πολύ συχνή. Είναι η δεύτερη αιτία θανάτου μετά τα καλλιεγγυακά νοσήματα. Οπότε καταλαβαίνετε τι βαρύτητα και σημασία έχει για όλους μας. Και για να συνειδητοποιήσουμε ότι αφορά όλους μας αρκεί να σας πω ότι ο υπολογισμός που δίνουν για την συχνότητα εμφάνιση του καρκίνου είναι ότι στα επόμενα χρόνια η μισή άντρες και το ένα τρίτο των γυναικών θα νοσήσουν από καρκίνο κατά τη διάρκεια της ζωής τους. Εδώ σας δείχνω το Cancer Progress Report του 2017 όπου ο καρκίνος χαρακτηρίζεται σαν μια παγκόσμια πρόκληση. Και χαρακτηρίζεται σαν μια παγκόσμια πρόκληση γιατί το 2015 υπολογίζεται ότι υπήρχαν 15 εκατομμύρια κρούσματα από τους οποίους οι 8,8 εκατομμύρια πέθαναν από καρκίνο. Ενώ η πρόβλεψη το 2035 είναι 24 εκατομμύρια κρούσματα με 14 εκατομμύρια θανάτους. Άρα ένα τεράστιο πρόβλημα γιατρικό και κοινωνικό. Και είναι μια πρόκληση γιατί παρότι έχουν σημειωδεί πρόοδοι όπως φαίνεται δίπλα το 2005 ένα στους 7 θανάτους οφειλόταν σε καρκίνο. Ενώ το 2015 ένα στους 6. Άρα τα πράγματα σε παγκόσμια κλίμακα δεν φαίνεται να πηγαίνουν καλά. Εάν δούμε όμως τα δημογραφικά στοιχεία όχι από όλο τον κόσμο αλλά από κάπου που η ιατρική είναι ίσως πιο προχωρημένη και ο πληθυσμιακός προληπτικός έλαγχος εφαρμόζεται με μεγαλύτερη συνέπεια από τις Ηνωμένες Πολιτείες. Στα τελευταία στοιχεία που αφορούν τη χρονολογία 2004 με 2013 φαίνεται ότι η συχνότητα εμφάνιση του καρκίνου είναι 20% μεγαλύτερη στους άντρες από τις γυναίκες παρότι υπάρχουν μορφές που είναι πιο συχνές στις γυναίκες σε σχέση με τους άντρες όπως ο καρκίνος του θυροειδή είναι τρεις φορές πιο συχνός στις γυναίκες από τους άντρες και η συνολική πιθανότητα, η πιθανότητα να πάθει κάποιος καρκίνο στον χρονικό διάστημα αυτό εμφάνισε μια μείωση της τάξης του 2% αναχρόνου για τους άντρες ενώ για τις γυναίκες παρέμεινε σταθερή η συχνότητα εμφάνιση του καρκίνου όσον αφορά τώρα την πιθανότητα να πεθάνει κάποιος από καρκίνο ξέρουμε ότι είναι 40% μεγαλύτερη στους άντρες σε σχέση με τις γυναίκες υπάρχει όμως μια μικρή αλλά σημαντική μείωση της πιθανότητας θανάτου από καρκίνο 1,5% το χρόνο και στους άντρες και στις γυναίκες εάν δούμε τις καμπύλες θανάτων ανα 100 χιλιάδες πληθυσμό βλέπουμε ότι υπήρξε ένα πικ γύρω στο 1990 για τους άντρες για τις γυναίκες ήταν σταθερή η συχνότητα και μετά το 1990 υπάρχει μια σταθερή πτώση της θνητότητας και στους άντρες και στις γυναίκες αυτό πιστεύετε ότι οφείλεται σε δύο κυρίως λόγους ο ένας είναι η μαζική εφαρμογή τουλάχιστος στην Αμερική του προληπτικού ελέγχου και ο δεύτερος είναι η εξέλιξη των θεραπειών που έχει φέρει βελτίωση πώς οι θάνατοι έχουν αποφευθεί με αυτή τη βελτίωση φέρεται χαρακτηριστικά σε αυτή τη γραφική παράσταση και αφορά τη χρονολογία 1991 με 2014 βλέπουμε τους άντρες μετά το 1991 κανονικά η καμπύλη θανάτων θα έπρεπε να συνεχίζεται έτσι ενώ πραγματική είναι αυτή άρα όλοι οι θάνατοι που αντιστοιχούν σε αυτό το εμπαδό εδώ πέρα που είναι 1,5 εκατομμύρια περίπου θάνατοι έχουν αποφευθεί στις γυναίκες αντίστοιχα αυτό το νούμερο είναι 650.000 άρα αυτή είναι η πρόοδος που έχει σημειωθεί από το 91 μέχρι το 2014 τουλάχιστο όσον φορά την Αμερική τώρα εάν δούμε ποιες μορφές καρκίνου είναι οι πιο συχνές σήμερα το 2017 αλλά με στοιχεία πάλι της Αμερικής θα δούμε ότι σε σιγά εμφάνιση η πιο συχνή μορφή στους άντρες είναι ο καρκίνος του προστάτη ενώ στις γυναίκες είναι ο καρκίνος του μαστού με δεύτερη πιο συχνή μορφή το καρκίνο του πνεύμονα τόσο στους άντρες όσο και στις γυναίκες και τρίτη πιο συχνή μορφή το καρκίνο του παχιού σεντέρου και στους άντρες και στις γυναίκες αυτό όσον αφορά τη συχνότητα εμφάνισης όσον αφορά την πιθανότητα θανάτου από καρκίνο η πιο θανάτυφορος μορφή σήμερα είναι ο καρκίνος του πνεύμονα με πρώτο και στους άντρες και στις γυναίκες με δεύτερο στους άντρες το καρκίνο του παχιού σεντέρου και στις γυναίκες το καρκίνο του μαστού και τρίτο το καρκίνο του προστάτης στους άντρες και το καρκίνο του παχιού σεντέρου στις γυναίκες αυτά λένε τα σατιστικά στοιχεία για το 2017 τώρα τι προκαλεί το καρκίνο περίληψη απλοποιημένη το κάπνισμα ευθύνεται για το 20% περίπου των θανάτων από καρκίνο είναι μια πραγματικότητα που δεν αμφισβητείται από κανένα ένα 10% των θανάτων από καρκίνο πιστεύεται ότι οφείλεται στην παχισαρκία στην κακή διατροφή, στην έλλειψη σωματικής άσκησης και στην υπερβολική κατανόρροση αλκοόλου 10% όλα αυτά μαζί άλλοι παράγοντες είναι λοιμώξεις που αφορούν κυρίως αλλά όχι μόνο υποανάπτυχητες χώρες, η έκθεση στην ιωνίζουσα αρκυνοβολία καθώς επίσης και κάποιες καρκινογόνες ουσίες που βρίσκονται στο περιβάλλον μας για τις υποανάπτυχητες χώρες οι λοιμώξεις έχουν ιδιαίτερη σημασία και πιστεύεται ότι 20% των θανάτων από καρκίνο οφείλονται σε λοιμώξεις που περιλαμβάνουν τον ιό της πατήτητας βήτα και σε καθώς και τον human papilloma virus ο οποίος σχετίζεται με διάφορες μορφές καρκίνου όπως είναι ο καρκίνος στραχείλου μήτρας, ο καρκίνος κεφαλής στραχείλου ο καρκίνος του προκτού και άλλα δεν πρέπει να ξεχνάμε όμως ότι υπάρχει και κληρονομική βάση στραχείλου που λογόμενος κληρονομικός καρκίνος αφορά το 5% με 10% των ασθενών οι οποίοι έχουν κληρονομήσει γνωστές γενετικές βλάβες από τους γονείς τους και νοσούν από καρκίνο λόγω αυτής της κληρονομικότητας Εάν δούμε τώρα αυτά τα αίτια πώς ταξινομεί το Cancer Progress Report του 2017 βλέπουμε ότι η πρώτη φρέση έχει το κάπνισμα, η πρώτη στήλη η δεύτερη έχει η υπάρχει σαρκία την τρίτη τα μικρόβια γιατί είπαμε αφορούν και τον υποανάπτυχτο κόσμο, οπότε είναι πάρα πολλά τα κόσματα μετά είναι η έλλειψη σωματικής άσκησης η δίαιτα και το ακόρ σε σειρά οπότε αυτά λίγο πολύ συμφωνούν με αυτά που σας είπα προηγουμένως Πώς αφορά το κάπνισμα δεν υπάρχει αμφιβολία ότι το κάπνισμα προκαλεί καρκίνο αρκεί να δει κανένας αυτή την γραφική παράσταση που δείχνει η πράσινη καμπύλη είναι η αυξανόμενη κατανάλωση καπνού μετά το 1900 και η κόκκινη καμπύλη είναι η αυξανόμενη συχνότητα εμφάνισης καρκίνου του πνεύματο που ξεκίνησε το 1920 βλέπετε ότι είναι πανωμοιότητες καμπύλες που η διαφορά τους είναι 20 χρόνια είναι το χρονικό διάστημα που κατά μέσο όρο βάζεται για να αναπτυχθεί καρκίνος του πνεύματο από το τσιγάρο μέσο όρο καρκίνος του πνεύματο όμως μάλλον το τσιγάρο δεν προκαλεί μόνο καρκίνο του πνεύματο στο τσιγάρο οφείλεται το 90% του καρκίνου του πνεύματο υπάρχουν και μη καπνιστές που παθαίνουν καρκίνο του πνεύματο κυρίως άδαινο καρκίνωμα είναι μια γραφή που τα τελευταία χρόνια αρρωσιάζει μια μικρή αύξη χωρίς να γνωρίζουμε γιατί εκτός όμως από το καρκίνο του πνεύματο το τσιγάρο προκαλεί και καρκίνο του λάργκα καρκίνο της κεφαλής στραχείλου, γλώσσα μέσα στη στοματική κοιλότητα καρκίνο του στομάχου, του ισοφάου, του πανγκρέατος, των νεφρών, της ουροδόγου κύστης οπότε όπως καταλαβαίνετε όλα αυτά μαζί μιλούν μια μεγάλη επιβάρυνση γνωρίζουμε ότι στον καπνό περιέχονται τουλάχιστον 50 γνωστά καρκινογόνα και ότι στο τσιγάρο οφείλονται ο ένας στους πέντε θανάτους παγκόσμια και όταν μιλήσουμε μόνο για τις αναπτυγμένες χώρες όπου κατά κάποιον τρόπο μειώνονται τα κρούσματα καρκίνου από λοιμώδες παράγοντες εκεί πέρα στο κάπνισμα οφείλονται ο ένας στους τρεις θανάτους λόγου καρκίνου καταλαβαίνετε πόσο μεγάλη σημασία έχει στην συχνότητα του καρκίνου το κάπνισμα σήμερα δεύτερη αιτία καρκινογέννες θεωρείται η παχυσαρκία η οποία παχυσαρκία έχει προσλάβει διαστάσεις επιδημίας στο cancer progress report του 2017 σχηματικά δείχνουν όλες εκείνες τις μορφές καρκίνου που έχουν σχέση με την παχυσαρκία και εδώ βλέπουμε από συχνές μορφές όπως είναι ο καρκίνος του πανγκρέατος ο καρκίνος του μαστούς μετεμειοπαυσιακές γυναίκες, ο καρκίνος της μήτρας, των οδικών μέχρι και σπάνιες μορφές καρκίνου όπως είναι το πολλαπλού μιέλωμα, μινυγγύωμα όλες αυτές οι μορφές του καρκίνου έχουν μια θετική σχέση με την παχυσαρκία και η παχυσαρκία σήμερα θεωρείται ότι είναι ένας καρκυνογόνος παράγοντος Σε αυτή τη μελέτη που δημοσιεύτηκε το 2016 στο Νιου Ίνγκλαν φαίνονται πολλές μορφές καρκίνου που είναι με κίτρο σημειωμένες εδώ πέρα που έχουν αυξημένο κίνδυνο να εμφανιστούν όταν το body mass index δηλαδή όταν κάποιος έχει παχυσαρκία. Βλέπετε ότι όλες αυτές έχουν ένα σχετικό κίνδυνο πάνω από ένα και θεωρείται ότι σχετίζονται με την παχυσαρκία Πώς όμως η παχυσαρκία μπορεί να προκαλέσει καρκίνου? Έχει μελετηθεί. Έχει μελετηθεί και ξέρομαι ότι η παχυσαρκία αυξάνει αυταίους τους γεωλογικούς παράγοντες. Αυξάνει την ισουλίνη, αυξάνει τον ίσουλιν growth factor, τον αυξητικό παράγοντα της ισουλίνης, την λεπτίνη 6 και ξέρομαι ότι αυτές οι ουσίες στο σώμα μας διαγύρουν υποδοχείς που βρίσκονται στη φάνη του κυτάρου οι οποίοι υποδοχείς με τη σειρά τους ενεργοποιούν σημαντικά μονοπάτια μέσα στο κυτάρο τα οποία προωθούν την καρκίνογέννηση και αυτός είναι ο προτείνωμενος μηχανισμός μέσα από τον οποίο η παχυσαρκία μπορεί να αυξήσει την καρκίνογέννηση. Μια άλλη, ένας άλλος παράγοντας πολύ σημαντικός είναι η σωματική άσκηση για το σώμα μας ισχύει στην κυριολεξία to use it or lose it ή το χρησιμοποιείς ή το χάνεις και ένας τρόπος για να το χάσεις είναι και να πάθεις καρκίνο Βλέπετε μια μελέτη εδώ πέρα η οποία μάλιστα δημοσιεύτηκε πρόσφατα το 2016 στο Τζάμα που περιλαμβάνει δεδομένα από 1 εκατομμύριο 400.000 ενήλικες στους οποίους αναλύθηκαν 26 μορφές καρκίνου και συσχετίστηκε η εμφάνιση του καρκίνου με την φυσική δραστηριότητα που είχαν αυτά τα άτομα. Βλέπετε εδώ πέρα ότι όλες αυτές οι μορφές καρκίνου 13 συγκεκριμένα είχαν θετική σχέση με μειωμένη φυσική δραστηριότητα και το συλλέρασμα είναι ότι η φυσική δραστηριότητα μειώνει την πιθανότητα εμφάνισης καρκίνου σε 13 διαφορετικές μορφές καρκίνου, ανάμεσα στις οποίες είναι και κάποιες πολύ συχνές. Δύο άλλες μελέτες, επίσης πρόσφατες, δείχνουν ότι η φυσική δραστηριότητα όχι μόνο επηρεάζει την πιθανότητα να πάθει κάποιος καρκίνο, αλλά και αφού πάθει καρκίνο, το εάν συνεχίζει να έχει φυσική δραστηριότητα ή αν δεν έχει φυσική δραστηριότητα καθόλου στη αθημερινότητά του, επηρεάζει την έκβαση. Αριστερά, σε αυτή τη μελέτη που δημοσιεύτηκε στο δημοσιεύτηκε ότι οι κακοήθειες, καρκίνους του Μαστού, καρκίνους του Παχιός Ενδέρου ή του Προστάτη, ότι είχαν η πιθανότητα να πεθάνει κάποιος σε αυτές τις μελέτες, ήταν αυξημένοι, εάν μετά τη διάγνωση του ασθενείς δεν είχε φυσική δραστηριότητα. Από την άλλη μεριά βλέπουμε τα δοδομένα από ένα άλλο άρθρο πρόσφατο, που δείχνει ότι η πιθανότητα να υποτροπιάσεις νεόσος είναι αυξημένη σε αυτούς που δεν έχουν αυξημένη φυσική δραστηριότητα. Δηλαδή η φυσική άσκηση έχει μια αντικαρκυνική δράση. Όχι μόνο μειώνει την πιθανότητα να πάθεις καρκίνο, αλλά και αφού πάθεις φαίνεται να μειώνει την πιθανότητα να πεθάνεις από καρκίνο ή να υποτροπιάσεις από καρκίνο. Μάλιστα τα δεδομένα είναι τόσο σοβαρά, που πέρυσι στο Αμερικάνικο Συνέδριο Ογκολογίας υπήρχε κεντρική ομιλία για την άσκηση για τον καρκίνο, όπου παρουσιάστηκαν αυτά τα δεδομένα. Και το συμπέρασμα ήταν ότι η φυσική άσκηση μειώνει την πιθανότητα να πάθεις καρκίνο σε 13 μορφές και μειώνει κατά 37% την πιθανότητα να υποτροπιάσεις αφού πάθεις καρκίνο. Αρκεί να σας πω ότι η χημειοθεραπεία που κάνουμε σε πολλές μορφές καρκίνου, που την κάνουμε συγκυρωματικά του χειρουργείου, στα νεοπλάσματα που η χημειοθεραπεία έχει νόημα να γίνει, μειώνει την πιθανότητα υποτροπής κατά μέσο όρο κατά 30%. Οπότε καταλαβαίνετε πόσο σημαντικό είναι το να έχει φυσική δραστηριότητα κάποιος ακόμα και μετά που θα πάθει καρκίνο. Και πώς η φυσική άσκηση μπορεί να επηρεάσει την καρκίνογέννηση, και αυτό έχει μελετηθεί, γιατί τα δεδομένα είναι πάρα πολύ σημαντικά. Και αυτό που γνωρίζουμε σήμερα και παρουσιάζεται σε αυτό το πρόσφατο άρθρο είναι ότι η φυσική άσκηση αλλάζει το μικροπεριβάλλον του όγκου. Αλλάζει τρεις σημαντικές συνιστώσεις στο μικροπεριβάλλον του όγκου. Επηρεάζει το μεταβολισμό των καρκίνικων κυτάρων, δυσμενώς γι' αυτά, με διάφορους τρόπους. Αυτός είναι ο πρώτος μηχανισμός. Ο δεύτερος είναι ότι διεγίνει το ανοσομολικό σύστημα για να αντιδράσει απέναντι στον όγκο. Και το τρίτο είναι ότι αλλάζει την αγγεωγέννηση, δηλαδή τη δημιουργία αγγείων που τρέφουν τον όγκο, εις βάρος του όγκου. Αυτοί είναι οι τρεις προτινόμενοι μηχανισμοί με τους οποίους η φυσική άσκηση μπορεί να επηρεάσει την καρκίνογέννηση. Και την πορεία του καρκίνου μετά. Στο άρθρο αυτό αναλύονται διαξοδικά. Τα δεδομένα είναι πολύ σημαντικά, έτσι ώστε σήμερα κάποιος θα μπορούσε, στην κυριολεξία, να συνταγωγραφίσει φυσική άσκηση. Αντίο, όμως, για συνταγωγράφηση αυτό που υπάρχει είναι οδηγίες. Και οι οδηγίες είναι ξεκάθαρες. Λένε ότι για τα παιδιά και τους έφηβους θα πρέπει να ασκούνται 60 λεπτά τη μέρα. Για τους ενήλικες 150 λεπτά την εβδομάδα, με μία μέση δραστηριότητα. Ή 75 λεπτά με έντονη δραστηριότητα την εβδομάδα. Και προτρέπει για φυσική άσκηση ακόμα και ηλικιωμένους. Φυσικά κάτω από κάποια καθοδήγηση και μετά από ιατρικό έλεγχο. Έγκυες γυναίκες αλλά και άτομα με αναπηρία. Φυσική άσκηση προσαρμοσμένη στα μέτρα τους. Και φυσικά προτείνει φυσική άσκηση για τους καρκινοπαθείς μετά που θα πάθουν καρκίνο. Ένας άλλος παράγοντας που επηρεάζει την καρκινογέννηση είναι ιδίαιτα. Το τι τρώμε. Και το τι τρώμε έχει να κάνει με πολλά. Πολλά φαίνεται εδώ σχηματικά, φαίνονται διάφορες λειτουργίες, κυταρικές λειτουργίες, οι οποίες συμμετέχουν στην καρκινογέννηση και επηρεάζονται από το τι τρώμε. Είναι παραδείγματος χάρη η επιδιόρθωση των βλαβών του DNA. Είναι η διαφοροποίηση των κυτάρων, το πολλοπλασιασμός, η απόπτωση, δηλαδή το να πεθάνουν τα κύταλα, η ανοσολογική λειτουργία, η φλεγμονή, η παραγωγή ορμονών, καθώς επίσης και ο μεταβολισμός των καρκινογόνουσιών. Όλες αυτές οι λειτουργίες που έχουν να κάνουν με τον καρκίνο φαίνεται ότι επηρεάζονται από το τι τρώμε. Και η τροφή φαίνεται να έρχεται σε αλληλεπίδραση με τα μικρόβια που φυσιολογικά υπάρχουν στο σώμα και που με μία λέξη λέγονται μικροβίωμα. Τι είναι το μικροβίωμα? Το μικροβίωμα είναι όλα τα φυσιολογικά μικρόβια του σώματος. Είναι πάρα πολλά. Δεν μιλάμε για καρκινοπαθείς, μιλάμε για κάποιον που δεν έχει καρκινο. Φυσικά και οι καρκινοπαθείς. Τα μικρόβια αυτά υπολογίζεται ότι είναι 10 φορές περισσότερα από ό,τι τα κύτταρα του οργανισμού μας. Και είναι πάρα πολύ σημαντικά για πάρα πολλές λειτουργίες. Είναι σημαντικά για τη θρέψη, για το μεταβολισμό, την ομοιοστασία, την ανοσολογική απάντηση και η φυλαγμονή. Και είναι σημαντικά και για την καρκινογέννηση. Τα περισσότερα μικρόβια βρίσκονται στο γραστητερικό σωλήμα. Λάμε για φυσιολογικά μικρόβια. Αλλά όχι μόνο στο γραστητερικό σωλήμα. Βρίσκονται στον δέρμα, βρίσκονται στους αεροφόρους οδούς, βρίσκονται στο ευρωβιτικό σύστημα. Έχουν πάρα πολλά γονίδια. Υπολογίζεται ότι τα γονίδια τους είναι 100 φορές περισσότερα από τα γονίδια που έχει το ανθρώπινο σώμα. Και στο σύνολό τους ζυγίζουν περίπου 2 κιλά. Όλα 2 κιλά του ανθρωπίνου σώματος είναι το μικροβίωμα. Όλα αυτά τα μικρόβια έχουν μια πάρα πολύ σημαντική λειτουργία, η οποία μόνο τα τελευταία χρόνια έχει μπει στο μάτι της έρευνας. Υπάρχουν πολλές μελέτες που δείχνουν ότι ανάλογα με το μικροβίωμα που έχει κάποιος, μπορεί να ανταποκρίνεται ή να μην ανταποκρίνεται σε μια αντινεοπλασματική θεραπεία, ιδιαίτερα στις σύγχρονες θεραπείες, τις ανωσοθεραπείες. Φαίνεται να παίζουν πάρα πολύ μεγάλη σημασία. Και αν δείτε τις δημοσιεύσεις που βγαίνουν τα τελευταία χρόνια για το μικροβίωμα είναι απίστευτος ο αριθμός. Να μην ξεχνάμε όμως ότι ο καρκίνος έχει και κληρονομικότητα. Και ανάλογα με το τι κληρονομικότητα έχει, σε γενικές γραμμές ταξινομείται σε σποραδικό καρκίνο, που αντιπροσωπεύει την ποιονότητα των περιπτώσεων, 75% με 80%, σε οικογενή καρκίνο, που είναι το 15% με 20% και στον κληρονομικό καρκίνο, που είναι το 5% με 10%. Τι είναι το καθένα τώρα. Σποραδικός καρκίνος είναι ο συχνός καρκίνος, που εμφανίζεται σε προχωρημένη ηλικία συνήθως, που έχεις ένα ή δύο κρούσματα στην οικογένεια, χωρίς να υπάρχει κάποιος εμφανής τρόπος κληρονομικότητας. Αυτός είναι ο σποραδικός. Ο οικογενής έχει παραπάνω από ένα κρούσματα ενός ή περισσότερων καρκίνων στην οικογένεια. Η ηλικία που εμφανίζει την καρκίνη μπορεί να είναι μικρότερη ή μεγαλύτερη. Και παρ' ό,τι υπάρχουν αυξημένα κρούσματα δεν υπάρχει κάποιος προφανής τρόπος κληρονομικότητας. Και πιστεύετε ότι ο οικογενής καρκίνος εξηγείται είτε με τον παράγοντα τύχη, οπότε μιλάμε για άθρηση σποραδικών καρκίνων στην ίδια οικογένεια με μοναδικό πριτήριο την τύχη, ή υποκρύπτει κάποια γωνίδια χαμηλής δυσδητικότητας τα οποία δεν τα γνωρίζουμε, ή ότι τα άτομα αυτά αναπτύχθηκαν σε ένα καρκυνογόνο περιβάλλον κοινό ή είχαν συνήθειες τρόπος ζωής κοινό παρόμοιο, που τους προκάλεσε αυτές τις αυξημένες περιπτώσεις καρκίνου στην ίδια οικογένεια. Τέλος, υπάρχει και ο κληρονομικός καρκίνος, που είναι η μειονότητα το 5% με 10%, όπου εδώ πέρα υπάρχει σαφής κληρονομικότητα, είναι αρκετά προβλέψιμο, τα άτομα αυτά εμφανίζουν καρκίνος σε νεαρή ηλικία, σε πολλές περιπτώσεις είναι αφωτερόπλευρος καρκίνος, αφωτερόπλευρος καρκίνος μαστού, αφωτερόπλευρος καρκίνος των αφρών, μπορεί να εμφανίσουν πολλές διαφορετικές μορφές καρκίνου, άτομα στην ίδια οικογένεια, πολλά άτομα εμφανίζουν την ίδια μορφή και περνάει από γενιά σε γενιά. Αυτές οι μορφές του κληρονομικού καρκίνου περιλαμβάνουν κάποιες συχνές και κάποιες πιο σπάνιες, όπως είναι ο καρκίνος των νοοτικών ή ο αντρικός καρκίνος του μαστού. Τώρα, αυτό το κοινό, τον Δαρβηρικό Δευτέρον, νομίζω θα τον ενδιαφέρε ίσως παραπάνω να ακούσει εάν υπάρχει συσχέτηση ανάμεσα στην δαρβηνική θεωρία και την καρκινογέννηση. Δεν ξέρω εάν ο Δαρβήνος είχε μιλήσει καθόλου για καρκίνο, αλλά δεν νομίζω. Αυτό θα το πείτε εσείς μετά. Υπάρχει όμως μια, ψάχνοντάς το θέμα, βρήκα μια πολύ σημαντική δημοσίευση του 2002, στολάχιστον, το Oncology, από αυτό τον, φαντάζομαι, επιφανήβιο λόγο στην Αγγλία, ο οποίος συσχετίζει την δαρβηνική θεωρία της εξέλιξης με την καρκινογέννηση. Ως εξής, εισάγει τον παράγοντα της στοιχειότητας, που λαπικονίζεται εδώ πέρα με τη μορφή της ρουλέτας και λέει ότι το τι θα βγάλει η ρουλέτα, ποια μετάλλαξη θα βγάλει η ρουλέτα, εξαρτάται από την έκθεση σε καρκινογόνους παράγοντες, όλους αυτούς που είπαμε πριν, με την τροποποίηση που έχει ο κίνδυνος για την εμφάνιση των μεταλλάξεων, με βάση τα γονίδια που φέρει κάποιος και το τι τρώει. Ανάλογα, λοιπόν, με την έκθεση και τους δύο παράγοντες, τους τροποποιητικούς παράγοντες, τα γονίδια και τη δίαιτα, αυτά μπαίνουν στη ρουλέτα, στην τοίχη, και η ρουλέτα βγάζει μεταλλάξεις. Αυτές οι μεταλλάξεις τώρα, υπόκεινται, έτσι τουλάχιστο προτείνει ο Gribbs, στην εξελιχτική δαρβηνική θεωρία. Δηλαδή, ότι θα πρέπει οι μεταλλάξεις αυτές να επιλεγούν, να περάσουν από αυτά τα bottlenecks, να επιλεγούν, γιατί όπως μας έχει πει ο Δαρβήνος, θα πρέπει να δίνουν κάποιο πλεονέκτημα για αυτόν τον τρόπο να επικρατήσουν μεταλλάξεις. Και τι λέει, λοιπόν, λέει ότι κάποια γονίδια ή φαινοτυπικά χαρακτηριστικά, τα οποία στο παρελθόν έδιναν κάποιο σημαντικό πλεονέκτημα και γι' αυτό είχαν επιλεγεί από τη φύση, αυτά τα ίδια γονίδια σήμερα παίζουν σημαντικό ρόλο στην καρκινογέννηση, γιατί έρχονται σε δυσαρμονία με τις σύγχρονες περιβαλλοντικές συνθήκες και το σύγχρονο τρόπο ζωής. Και αναφέρεις, σαν παράδειγμα, την παχυσαρκία. Η παχυσαρκία κάποτε ήταν πλεονέκτημα. Τα γονίδια που καθορίζουν παχυσαρκία προσέδιζαν πλεονέκτημα επιβίωσης στις περιόδους της πείνας. Σήμερα όμως γνωρίζουμε ότι η παχυσαρκία είναι καρκινογόνος. Τα γονίδια που ρυθμίζουν τις σεξουαλικές ορμόνες, η πρόημη έναρξη της έμεινος ρύσης ή η καθυστερημένη πάυση της έμεινος ρύσης, η έμεινο πάυση κάποτε ήταν πλεονέκτημα. Σήμερα όμως είναι μειονέκτημα για τον καρκινό του μάστο. Ή το να γυρνάει κάποιος. Τα γονίδια που επιτρέπουν σε κάποιον να φτάσει σε προχωρημένη ηλικία, κάποτε ήταν πλεονέκτημα, αλλά για τον καρκινό είναι μειονέκτημα. Γιατί τα κύτταρα αθρίζουν βλάδες όσο μεγαλώνει κάποιος. Οπότε με αυτό το μηχανισμό εξηγεί γιατί αυτά τα χαρακτηριστικά που ήταν winners έγιναν τώρα losers όσον αφορά την καρκινογέννηση. Νομίζω ότι είναι ενδιαφέρουσα θεωρία που αν θέλετε μπορούμε να τη συζητήσουμε μετά, αλλά που βάζει την δαρβηνική θεωρία της εξέλιξης σε σχέση με την καρκινογέννηση σε μια ενδιαφέρουσα συσχέτηση. Πιο πρόσφατα, στο New England το 2015, υπήρξε ένα άρθρο που μίλησε για την αιτιότητα και την τυχαιότητα που διέπει την αφάνιση του καρκίνου. Και είναι πάρα πολύ ενδιαφέρον άρθρο. Αυτό το άρθρο γράφτηκε, αφού δημοσιεύτηκε μια πολύ ενδιαφέρουσα έρευνα από το Goldstein και αυτό που προτείνουν οι συγγραφείς είναι ότι η καρκινογέννηση οφείλεται κατά βάση σε τρεις παράγοντες. Οφείλεται στην υγειονομικότητα, στο περιβάλλον και τον τρόπο ζωής και στην τύχη. Πώς αλληλεπιδρούν αυτή η παραγόνταση. Δυστυχώς δεν μπορεί να λείψει μια εξίσωση από την καρκινογέννηση, γιατί τα μαθηματικά είναι παντού. Αυτό που προτείνουν είναι ότι η πιθανότητα να πάθει κάποιος καρκίνο εξαρτάται από τον αριθμό των σωματικών μεταλλάξων. Και εδώ πέρα το απεικονίζουν αυτό με το γράμμα μη κεφαλαίο. Αυτός ο αριθμός των σωματικών μεταλλάξων, στην εξίσωση αυτή, ισούται με το μικρό μη, που είναι η πιθανότητα να γίνει μετάλλαξη σε μία κυταρική διέρεση. Ξέρω ότι μεταλλάξεις γίνονται στις κυταρικές διέρεσεις. Και η πιθανότητα να γίνει σε μία κυταρική διέρεση μετάλλαξη είναι αυτό το γράμμα το μικρό μη επί τον αριθμό των κυταρικών διέρεσων. Από τι εξαρτάται το μη? Το μη εξαρτάται τόσο από την κληρονομικότητα, η πιθανότητα δηλαδή να γίνει μετάλλαξη σε μία κυταρική διέρεση. Εξαρτάται από την κληρονομικότητα, εξαρτάται από το περιβάλλον. Από τι εξαρτάται ο αριθμός των κυταρικών διέρεσων? Εξαρτάται από το περιβάλλον, από την ύπαρξη ή όχι φιλαγμονής, καθώς επίσης και από την ηλικία. Τόσο περισσότερο ζει κανένας τόσο περισσότερες κυταρικές διέρεσεις γίνονται. Έτσι εάν το μη είναι χαμηλό και το δι είναι χαμηλό τότε η συνολική πιθανότητα να πάθει σκαρκίνο είναι μικρή. Αντίθετα εάν το μη είναι μεγάλο και το δι είναι μεγάλο τότε η πιθανότητα να πάθει σκαρκίνο είναι μεγάλη. Σε αυτό το άρθρο κάνουν ιδιαίτερη μιλία για τον παράγοντα της τύχης λέγοντας ότι με βάση στα σημερινά δεδομένα δεν μπορούμε παρά να παραδεχτούμε ότι τύχη πρέπει να είναι το να συμβούν ογκογόνες μεταλλάξεις στο ίδιο κύταρο. Γιατί μπορεί να συμβούν, ξέρουμε ότι μία μετάλλαξη είδος δεν φτάνει. Έχει υπολογιστεί ότι περίπου τρεις ογκογόνες μεταλλάξεις μπορούν να δημιουργήσουν καρκίνο. Αλλά θα πρέπει όχι μόνο να συμβούν και να είναι ογκογόνες αλλά να συμβούν και στο ίδιο κύταρο. Η πιθανότητα να συμβούν και στο ίδιο κύταρο με βάση αυτά που ξέρουμε πρέπει να οφείλεται στην δίχη. Τώρα, τι γίνεται στην ογκογέννηση. Στην ογκογέννηση ξεκινάμε από ένα φυσιολογικό κύταρο. Το κύταρο αυτό παθαίνει μία μετάλλαξη στα γονίδια, στο DNA. Επιπλέον όμως από τη δομική αλλαγή στα γονίδια μπορεί να αλλάξει και η έκφραση των γονιδίων. Αυτά είναι οι λεγόμενες επιγενετικές αλλαγές και έτσι ο συσχετισμός μεταλλάξεις και επιγενετικές βλάβες η έκφραση των γονιδίων τελικά οδηγεί το κύταρο στην καρκινογέννηση. Ξέρομαι ότι σημαντικό ρόλο στην καρκινογέννηση παίζουν τόσο τα ογκοκατασταλτικά γονίδια όσο και τα ογκογονίδια. Συνήθως η ιστορία ξεκινά με μία απενεργοποίηση ενός ογκοκατασταλικού γονιδίου ενός γονιδίου δηλαδή που εμποδίζει την καρκινογέννηση. Αν αυτό το γονίδιο που εμποδίζει την καρκινογέννηση το ογκοκατασταλικό απενεργοποιηθεί τότε συμβαίνει το ανάποδο. Τα κύταρα αποκλασιάζονται. Μετά αλλαξει κάποια γονίδια που επιδιορθώνουν το DNA και δεν μπορούν να φτιάξουν τις βλάβες. Μετά ενεργοποιούνται κάποια πρώτο ογκογονίδια και γίνονται ογκογονίδια και τελικά συσορεύονται ένα domino effect συσορεύονται περισσότερες βλάβες και δημιουργούνται τα καρκινικά κύταρα. Αυτά σε απλοποιημένη μορφή. Τα hallmarks, δηλαδή τα κύρια χαρακτηριστικά του καρκίνου αποικονίζονται πολύ χαρακτηριστικά σε αυτό το διάγραμμα που το έφτιαξαν ο Weinberg και ο Hahnμαν που δείχνει 10 βασικές λειτουργίες που επηρεάζονται στα καρκινικά κύταρα και όπως βλέπετε όλες αυτές οι λειτουργίες που είναι μη φυσιολογικές στα καρκινικά κύταρα έχουν γίνει στόχοι θεραπειών. Μέσα σε τετράγωνα είναι οι θεραπευτικές πλέον προσεγγίσεις που στοχεύουν να διορθώσουν αυτές τις ανομαλίες στη λειτουργία του κυτάρου. Σήμερα γνωρίζουμε ότι έχει γίνει μια ανάλυση όσον αφορά τα γονίδια σε 5.000 τουλάχιστον καρκίνους που αφορούν τον άνθρωπο. Σήμερα είναι παραπάνω, νομίζω ότι είναι γύρω στις 10.000 αλλά αυτή η διαφάνεια φτιάχτηκε όταν ήταν 5.000 και βλέπουμε εδώ πέρα όλες τις μεταλλάξεις που έχουν καταγραφεί. Ξέρομαι ότι το φορτίο των μεταλλάξεων δεν είναι το ίδιο σε όλες τις μορφές καρκίνου. Σε κάποιες μορφές καρκίνου όπως αυτές που είναι στο δεξιό μέρος του διαγράμματος είναι πολύ ψηλό το φορτίο των μεταλλάξεων. Τέτοιες μορφές είναι το μελάνωμα και ο καρκίνος του πνεύμονα. Ενώ σε άλλες μορφές το φορτίο των μεταλλάξεων είναι χαμηλό όπως είναι το σάρκωμα, καρκίνος του θυροειδή και άλλες μορφές. Ξέρω επίσης και αυτό που σας έλεγα στην αρχή ότι δεν είναι μόνο 100 μορφές του καρκίνου, είναι πολύ παραπάνω, ότι οι συχνοί καρκίνοι είναι συλλογές από σπάνιες μορφές. Και αυτό γιατί πλέον τους καρκίνους τους κατατάσσουμε με βάση το τι γονιδιακή βλάβη έχουν. Παραδείγματος χάρη, ο καρκίνος του πνεύμονα. Ξέρομαι σήμερα ότι μπορεί να έχει μετάλλαξη στα γονίδια του K-RAS και του EGFR και μάλιστα η κάθε μετάλλαξη που τη βλέπετε εδώ πέρα έχει διαφορετική βιολογική συμπεριφορά. Δηλαδή ανάλογα με τη μετάλλαξη που φέρνει κάποιος μπορεί να ανταποκριθεί ή να μην ανταποκριθεί στη θεραπεία λόγω της ύπαρξης της μετάλλαξης. Άρα μιλάμε για ξεχωριστή διαφορετική αρρώστια. Ανάλογα με το τι μετάλλαξη φέρνει. Το ίδιο ισχύει για το μελάμωνο και για άλλες μορφές. Το τοπίο γίνεται πολύ πολύ πλοκό γιατί δεν μιλάμε πλέον για ετερογένεια του καρκίνου από άρρωστο σε άρρωστο, αλλά μιλάμε και για ετερογένεια του καρκίνου μέσα στον ίδιο τον ασθενή. Δεν είναι όλα τα καρκινικά κύτταρα στον ίδιο ασθενή τα ίδια. Υπάρχουν κλόνοι και κλόνοι. Υπάρχουν κλόνοι που έχουν μια άλφα συμπεριφορά και υπάρχουν άλλοι κλόνοι που έχουν διαφορετική συμπεριφορά. Αυτό κάνει το τοπίο πάρα πολύ πολύ πλοκό. Και ξέρουμε ότι οι όγκοι εξελίσσονται κατά τη διάρκεια του χρόνου. Δεν είναι κάτι το στάσιμο, είναι κάτι το δυναμικό. Και μάλιστα ο καρκίνος έχει μία γενετική αστάθεια και συσσορεύει γενετικές βλάβες όσο περνάει ο χρόνος. Θα μπορούσε να παρουσιαστεί με ένα δέντρο όπου υπάρχει ο κορμός και υπάρχουν και τα κλαδιά. Και ο κορμός έχει κάποιες μεταλλάξεις οι οποίες περνούν και στα κλαδιά αλλά τα κλαδιά έχουν και δικές τους μεταλλάξεις διαφορετικές που δεν τις έχει ο κορμός. Για να μελετήσουμε τώρα όλη αυτήν την πολυπλοκότητα όπως κανένας κορμός, δεν είναι δυνατόν να πηγαίνουμε σε ένα άρρωστο και να παίρνουμε βιοψία από το ένα σημείο και να πηγαίνουμε μετά να παίρνουμε βιοψία από το άλλο σημείο και βιοψία από το τρίτο σημείο και επειδή αλλάζει στη διάρκεια του χρόνου θα πρέπει κάθε λίγο και λιγάκι να τον τρυπάμε και να παίρνουμε καινούργιες βιοψίας για να δούμε πόσο έχει αλλάξει ο καρκίνος. Για αυτό η έρευνα έχει στραφεί στο λευόμενο liquid biopsy. Το liquid biopsy είναι βιοψία όχι από το νηστό αλλά βιοψία μέσα στο αίμα. Συγκεκριμένα με τη τεχνολογία που έχουμε σήμερα μπορούμε να πάρουμε τη γενετική πληροφορία του καρκίνου αναλύοντας το αίμα. Μέσα στο αίμα απελευθερώνονται καρκινικά κύπαρα ή ENA ή RNA από τα καρκινικά κύταρα και μπορούμε να μελετήσουμε αυτό το υλικό και να βγάλουμε συμπέρασμα για το τι υπάρχει στο υπόλοιπο σώμα. Μπορούμε παραδείγματος χάρη να μελετήσουμε τα κυκλοφορούντα καρκινικά κύταρα στο αίμα με διάφορες τεχνικές και να πάρουμε πολύτιμη πληροφορία για τη βιολογική τους συμπεριφορά. Και να μελετήσουμε την ετερογένεια που λέγαμε πριν. Μπορούμε να μελετήσουμε στο αίμα το κυκλοφορούν DNA. Το DNA δηλαδή που απελευθερώνεται στο αίμα από τα καρκινικά κύταρα και το οποίο θα φέρει τις γενετικές βλάβες που έχουν μέσα τους τα καρκινικά κύταρα. Υπάρχουν ισχυρά εργαλεία τα οποία μας επιτρέπουν να κάνουμε αυτές τις αναλύσεις όπως η ποσοτική PCR, πιο πρόσφατα η Digital PCR και η αλληλούχηση νέας γενιάς που είναι τεχνικές που εφαρμόζονται σήμερα πειραματικά ακόμα αλλά σε κάποιες περιπτώσεις εφαρμόζονται και στην κλινική πράξη. Και βλέπουμε εδώ μια μικρή λίστα από τις γενετικές βλάβες που σήμερα, όχι σήμερα, το 2013 μπορούσαν να ανοιχνευτούν στο αίμα χωρίς να πάρει κάποιος βιοψία από τον ιστό. Και δεν μελετάμε μόνο το αίμα αλλά μελετάμε και τα υπόλοιπα υγρά του σώματος όπως είναι οι αναπνευσικές εκκρίσεις, το εγκεφαλωτιό υγρό, τα ούρα μάλιστα η διαφάνεια αυτή λέει ότι «yellow is the new red» δηλαδή ότι από τα ούρα μπορούμε να βγάλουμε συμπεράσματα όπως από το αίμα, το καινούριο αίμα. Η παραδοσιακή θεραπεία του καρκίνου περιλάβανε χειρουργείο, ακτινοθεραπεία και χημιοθεραπεία γνωστά σε όλους. Τα τελευταία όμως 20 χρόνια έχουν μπει για τα καλά στην κλινική πρακτική οι λεγόμενες μωριακές στοχεύουσες θεραπείας οι οποίες τι κάνουν, είναι φάρμακα που έχουν σχεδιαστεί για να τροποποιούν τα μονοπάτια που έχουν παρεκλίνει από το φυσιολογικό στα καρκινικά κύταρα. Όσο μαθαίνουμε περισσότερο τι δεν πάει καλά στα καρκινικά κύταρα τόσο αυξάνεται η πιθανότητα, η δυνατότητά μας να το διορθώσουμε μέσω της παραγωγής αυτών των στοχευουσών θεραπειών μωριακών θεραπειών. Τα τελευταία 5 χρόνια έχει μπει για τα καλά στην κλινική πρακτική και η νοσοθεραπεία. Ξεκίνησε το 2011 με το Μελάνομα αλλά σήμερα η νοσοθεραπεία αφορά πολλές μορφές καρκίνου όπως είναι ο καρκίνος του πνεύμονα, καρκίνος κεφαλής στραχείλου καρκίνος του νεφρού, το Μελάνομα φυσικά καθώς επίσης και καρκίνος ιεροδόχου κοίστης και αιματολογικές κακοίθειες. Και η λίστα κάθε μέρα αυξάνει. Τι κάνει η νοσοθεραπεία έτσι όπως χρησιμοποιείται σήμερα? Αυτό που κάνει είναι ότι κάποια αντισώματα που έχουν παραχθεί μπλοκάρουν τα φρένα του νοσολογικού σύστηματος. Με αποτέλεσμα το νοσολογικό σύστημα δεν έχει φρένα πλέον και αντιδρά πιο έντονα απέναντι στο νόγγο. Έχουν παρενέργεια στα φάρμακα, όχι πολύ συχνές αλλά καμιά φορά σημαντικές γιατί όπως καταλαβαίνετε όταν διαγείρει στο νοσολογικό σύστημα μπορεί να καταστρέψει τον νόγγο αλλά μπορεί να στραφεί και απέναντι στο φυσιολογικό σώμα. Οπότε η νοσοθεραπεία ναι μεν έχει εγκριθεί και χρησιμοποιείται στη αθημερινή κλινική πρακτική γιατί στις μελέτες φαίνεται ότι είναι αποτελεσματική αλλά δεν είναι ακόμα ειδική για τον καρκίνο. Στο μέλλον όμως έρχονται καινούργιες θεραπείες που φαίνεται να είναι πιο ειδικές όπως είναι τα λεγόμενα CAR T-cells τα οποία ήδη εφαρμόζονται στις λευκαιμίες και έχουν εγκριθεί τουλάχιστος στην Αμερική την εφαρμογή τους όπου παίρνουμε ταφ κύταρα από τον ασθενή γίνεται έξω από το σώμα επαναπρογραμματισμός των κυτάρων γενετικός επαναπρογραμματισμός, ώστε να μπορούν να ανοιχνεύσουν και να καταστρέψουν καρκινικά κύταρα και μετά ξαναμπαίνουν στο σώμα τον αρρώστο. Αυτό ακούγεται λίγο επιστημονική φαντασία αλλά γίνεται σήμερα και μάλιστα με επιτυχία της λευκαιμίας. Επίσης τα εξειδικευμένα εμβόλια είναι κάτι που αναπτύσσεται συνεχώς και περιμένουμε ότι στο μέλλον θα έχει και κλινική εφαρμογή. Τώρα ένα χαρακτηριστικό στην εξέλιξη του καρκίνου είναι ότι συνήθως ξεκινάς με ένα όγκο ο οποίος έχει πολλά κύταρα τα οποία είναι ευαίσθητα σε μια θεραπεία που εφαρμόζεται και έχει και κάποια που είναι ανθεκτικά. Όταν τον υποβάλεις αυτόν τον όγκο στη θεραπεία τότε καταστρέφονται τα ευαίσθητα και εμπλουτίζονται τα ανθεκτικά και στο τέλος έχεις να κάνεις με ένα όγκο που έχουν καταστραφεί τα ευαίσθητα και έχουν μείνει μόνο τα ανθεκτικά. Αυτό είναι δυστυχώς αυτό που συμβαίνει στην κλινική πράξη. Και υπάρχουν διάφοροι τρόποι που προτείνονται για να ξεπεραστεί αυτή η προδευτική αυξανόμενη ανθεκτικότητα των καρκνικών κυτάρων όπως το να στοχεύονται μεταλλάξεις που βρίσκονται όχι στα κλαδιά του δέντρου αλλά στον κορμό του δέντρου γιατί αυτές οι μεταλλάξεις έχουν πάει σε όλα τα κλαδιά. Αντίθετα οι μεταλλάξεις που είναι στα κλαδιά μόνο δεν υπάρχουν στον κορμό οπότε μια προσέγγιση είναι να γίνεται η στόχευση με βάση μεταλλάξεις κορμού. Και φτάσαμε σε αυτό που πολλοί αποκαλούν ιατρική ακριβείας η οποία αυτό που περιλαμβάνει σήμερα είναι το να κάνουμε ανάλυση τόσο των σωματικών μεταλλάξεων, δηλαδή των μεταλλάξεων που βρίσκουμε στα καρκενικά κύταρα όσο όμως να βρούμε και τους πολυμορφισμούς που φέρει το άτομο αυτό λόγω της κληρονομικότητάς του. Και να συσχετίσουμε αυτά τα δεδομένα πριν αποφασίσουμε για το τι θεραπεία θα κάνει. Πιστεύετε ότι με αυτόν τον τρόπο μπορούμε να πετύχουμε εξατουλικευμένη θεραπεία. Και ένα πρότυπο μελλοντικών θεραπειών για τον καρκίνο όπως χαρακτηριστικά επικονίζεται σε αυτό το διάγραμμα είναι ότι στο μέλλον πιθανά θα γίνεται αλληλούχηση όλων των εξωνίων, όλων των γονιδίων του καρκινικού κυτάρου, του κάθε ασθενή. Αυτό σήμερα είναι ακριβό αλλά η τεχνολογία όλο και πιο φτινή γίνεται και στο μέλλον δεν θα είναι ακριβό. Θα βρίσκονται λοιπόν για το συγκεκριμένο ασθενή οι μεταλλάξεις που φέρει στο νόγκο του οι οποίες μπορούν να στοχευθούν από τις υπάρχουσες θεραπείες. Πιθανώς θα γίνεται και δημιουργία οργανιδίων από τα καρκινικά κύταρα που γίνεται έξω από το σώμα και θα γίνεται μια καλλιέργεια ας το πούμε έτσι των καρκινικών κυτάρων και θα μπορούν να γίνονται κάποια τεστ ευαισθησίας των φαρμάκων στα κύταρα του αρρώστου έξω από το σώμα του ή ακόμα και να γίνονται μοσχεύματα σε ποντίκια από τον καρκινικό ιστό του συγκεκριμένου ασθενή και να δοκιμάζονται τα φάρμακα στα ποντίκια που έχουν φτιαχτεί για να είναι παρόμοια με την αρρώστια του συγκεκριμένου αρρώστου πριν αυτή η θεραπεία χορηγηθεί στον άνθρωπο. Μπορεί να σας φαίνεται όλο αυτό εξωπραγματικό αλλά και αυτά που σας παρουσίασα σήμερα ότι γίνονται πριν από μερικά χρόνια ήταν εξωπραγματικά. Άρα τα όρια της φαντασίας δεν υπάρχουν. Προς το παρόν θα πρέπει να μείνουμε στο αισιόδοξο μήνυμα ότι με την εφαρμογή της σύγχρονης ιατρικής φαίνεται η θνητότητα από τον καρκίνο να μειώνεται, φαίνεται να αυξάνονται όλοι αυτοί που επιβιώνουν τον καρκίνο όπως φαίνεται σε αυτό το διάγραμμα από το 1900 μέχρι το 2015. Κάθε χρόνο όλο και περισσότερα φάρμακα παίρνουν έγκριση για τον καρκίνο που σημαίνει ότι αποδεικνύουν δραστικότητα τουλάχιστο ισοδύναμη αν όχι καλύτερη από τα ήδη υπάρχοντα για αυτό που παίρνουν έγκριση και αυτό είναι αισιόδοξο μήνυμα. Μέχρι τότε όμως νομίζω ότι θα πρέπει να κάνουμε την πρόληψη του καρκίνου γιατί αυτό είναι που μπορούμε να κάνουμε ο καθένας που τι περιλαμβάνει πρώτον να μην καπνίζουμε ενεργητικά ή παθητικά να μην καταναλώνουμε υπερβολική ποσότητα αλκοόλ, να μην έχουμε μεγάλη έκθεση στον ήλιο που ξέρω ότι μπορεί να οδηγήσει σε προβλήματα να αποφύγουμε την παχυσαρκία, να καταπολεμήσουμε την χρόνια φυλαγμονή, να έχουμε φυσική δραστηριότητα για την αντικαρκηνική της δράση να τρώμε φρούτα, λαχανικά και ξυρούς καρπούς και να εφαρμόζουμε προληπτικούς ελέγχους. Όσα αφορά για τους ξυρούς καρπούς πρόσφατα δημοσιεύτηκε ένα άρθρο στο καλύτερο ογκολογικό περιοδικό το οποίο έδειξε ότι αφού πάθει κάποιος καρκέλο του παχείως εντέρου, μάλιστα στα 2-3, το εάν τρώει ή δεν τρώει ξυρούς καρπούς και συγκεκριμένα αμύγδαλα ή καρύδια, έχει μεγάλη διαφορά στην έκβαση. Αν θυμάμαι καλά, έχει περίπου 40% μίωση της πιθανότητας υποτροπής, πέραν όλων των άλλων θεραπειών που έχει κάνει. Άρα μην υποτιμάμε τον παράγοντα της σωστής γιατροφής. Με όλα αυτά νομίζω ότι ίσως δικαιολογημένα χαρακτήρησαν τον καρκίνο τον αυτοκράτορα των ασθενειών του ανθρώπου αλλά και οι αυτοκράτορες έχουν τα δύναμά τους σημεία τα οποία σήμερα κάθε μέρα ανακαλύπτουμε και τα οποία θα πρέπει να τα εκμεταλλευτούμε για να μπορέσουμε τελικά να το καταπολεμήσουμε. Σας ευχαριστώ. Έχουμε ήδη αρχίσει με ερωτήσεις. Χωρίς Δημήτρη. Πολλά ευχαριστούμε. Είμαι βιολόγος, ολαϊκολόγος και δομολόγος καμία σχέση προς τα εκεί. Σας ευχαριστώ πάρα πολύ που τόσο επιστημονικά δεδομένα θα δώσετε σε τόσο απλή και καθαριτιμωτή. Μια απορία έχουμε δημιουργήθηκε και σε σχέση με τα κύτταρα των ονοσοποιητικού. Νομίζω έχουμε κάνει και τα δύο σκέπτες. Αναμεθήκατε ότι είτε με την άσκηση είτε με αυτή την εκτός σώματος μεταμόρφωση, μετεκπέδευση ή αλλείωση των ταπ κύτταρων, θα αναγνωρίσουν τα καρκινικά κύτταρα. Υποτίθεται ότι μια γενική δυσκολία είναι ότι, επειδή είναι δικά μας κύτταρα, δεν είναι εύκολα να γνωρίσουμε πώς γίνεται αυτό. Και κάτι άλλο, η πνεθυμίστα μου είναι ότι έχω αρκετό καιρό να κάνω μάθημα για να ακούσω, να πω, να μου πουν για κύτταρα σκομπυροζώων. Πώς οι υγιήσεις της, εκτός από κάποια ανθροφάρα, έχουν αυτή τη δυνατότητα να περνάνε τα κύτταρά τους μέσα από άλλους ιστούς. Και γιατί, και γιατί είναι αυτή η ερώτηση θα την ρωτάω, γιατί να την ακουθούν αυτή την ιδιότητα τα ασθενήκια, τα άρρωσα, τα κατοικινικά κύτταρα, πώς προκύπτει, πώς την κερδίζουν αν υπάρχουν τους θα πάνε. Ευχαριστώ. Κοιτάξτε στην πρώτη ερώτηση για τον επαναπρογραμματισμό των γιτάρω, ότι τα νοσηλογικά κύτταρα που μπορούν να δουν τα κατοικινικά κύτταρα είναι γνωστό πολλά χρόνια. Όχι πάντα και όχι όλα. Τα κατοικινικά κύτταρα εκφράζουν κάποια αντιγόνα τα οποία είναι είτε αποκλειστικά δικά τους ή αντιγόνα τα οποία εκφράζονται και σε φυσιολογικά κύτταρα, αλλά τα εκφράζουν με διαφορετικό τρόπο. Υπάρχουν δηλαδή τα νέο αντιγόνα που δεν εκφράζονται στα άλλα φυσιολογικά κύτταρα και υπάρχουν και τα αντιγόνα που έχουν κάποια αυξημένη έκφραση στα κατοικινικά κύτταρα. Και η αυξημένη έκφραση επιφέρει αντιγονικότητα. Δηλαδή μπορεί να διαγείρει το νοσηλογικό σύστημα η αυξημένη έκφραση ενός αντιγόνου που εκφράζεται και σε άλλα κύτταρα. Και το κυριότερο είναι ότι ακόμα και αυτή η μικρή έστω αντιδραστικότητα καταστέλλεται από τα κατοικινικά κύτταρα. Ξέρω με πολύ καλά μηχανισμούς με τους οποίους ξεδιελούν το νοσηλογικό σύστημα και δεν το αφήνουν να αναγνωρίσει τη διαφορετικότητά τους. Και αυτοί οι μηχανισμοί έχουν γίνει στόχοι θεραπειών. Ένας αδρός τρόπος είναι αυτό το μπλοκάρισμα των φρένων, το οποίο το χρησιμοποιούν τα κατοικινικά κύτταρα. Δηλαδή εκφράζουν ουσίες που διαγείρουν τα φρένα των νοσηλογικούς θεότων. Και εμείς πάμε και τα μπλοκάρουμε. Ένας μηχανισμός είναι αυτός. Τώρα το γιατί τα κατοικινικά κύτταρα μπορούν να περνούν μέσα στους ιστούς παραπάνω από τα φυσιολογικά κύτταρα, φαντάζουμε ότι αυτό το πλεονέχτημά τους είναι που τους εξασφαλίζει την επέκταση και τη διώνυση. Γι' αυτό και υπάρχουν. Αν δεν μπορούσαν να το κάνουν, θα είχαν εκλείψει. Ή τουλάχιστο επιβιώνουν αυτά που μπορούν να το κάνουν. Έχει κάποια ερώτηση εκεί. Καλησπέρα. Καλησπέρα. Καλησπέρα. Καλησπέρα. Καλησπέρα. Καλησπέρα. Καλησπέρα. Καλησπέρα. Καλησπέρα. Καλησπέρα. Γιατί δεν μπορούμε να μιλάμε. Που οφείλεται αυτό. Σ' όλα καλά. Επίσης, στη βιολογία, άμα θέλετε, στο οργάνισμό σας, δεν είναι κοίταρο, είναι σύστημα. Δεν άφησα τίποτα για σύστημα. Για μένα πολλές από τις μέθη του διευθυνευτός που συμβεί η σύγχρονη ιατρική, δεν είναι θεραπείες, γιατί δεν είναι το έδειο. Καταστέλνει. Είναι πολυπαραγωτική νόσος για μένα. Δεν άφησα τίποτα για σύστημα. Επίσης, 90% όταν μιλάμε για να χρησιμοποιήσουμε λιγό σατρά, για μια πολυπαραγωτική νόσο, σημαίνει πιτζενέτης. Το είπαμε. Επιγενετικοί δεν έχουμε αυτή ιδέα. Το πότε, πώς, γιατί θα εκπραστεί, το τι θα εκπραστεί, δεν έχουμε καμία παντελώς ιδέα. Με εξηγήσεις εξήγουσιν κάνω κι εγώ ίδιος. Στα πειράματα που κάνουμε εις άδω λάθη και στα πειράματα που βγάζω, μπορούν να εξηγήσουν κάποιοι με τόσο προσεκτικός για αυτό που θα πω ότι εξηγούν. Που σίγουρα δεν θα μπορούσα να δώσω μια απάντηση στο τι κάνουμε ή τι δεν κάνουμε σε μια νόσο, η οποία για μένα εκθετικά θεαβεύει και τα δύνατα σημεία μάλλον μακριά είμαστε πάντα. Η ερώτηση είναι λάθος, δεν υπάρχει λάθος σκοπός, λάθος ψάθμιμα, αλλού κοιτάμε. Μπορούμε να κατευθύνουμε ρωτήματα και να γιφτάμε σωστότερα αντί να βασιζόμαστε σαν τυπές τεχνικές και αχρεβά πάνω με χράπη. Εγώ θα συμφωνήσω μαζί σου μόνο στην παρατήρηση ότι ξέρω με πάρα πολύ λίγα ως προς τους επιγενετικούς μηχανισμούς. Σ' αυτό θα συμφωνήσω. Σε όλα τα υπόλοιπα να μου επιτρέψεις να διαφωνήσω. Και αυτό γιατί όλα αυτά τα ποσοστά που δεν μας αρέσουν δεν έχουν βγει τυχαία. Και τα ποσοστά έχουν επαληθευτεί εκεί πέρα που έχει επιτευχθεί μίωση της έκθεσης. Τα ποσοστά συμφωνούν. Δεν τα έβγαλε κάποιος από το μυαλό του γιατί τον βολεύουν. Και όπου έχει μειωθεί το κάπνισμα, έχει μειωθεί η συχνότητα του καρκίνου του πνεύματο. Δεν μπορείς να το αμφισβητήσεις. Αυτό επειδή δεν μας βολεύει. Λοιπόν, μισό λεπτό. Υπάρχει και ο παράγοντας τυχαιότητας. Αλλά δεν μπορείς στο όνομα της τυχαιότητας να λες ότι δεν ξέρω με τίποτα. Ξέρω με πολλά. Υπάρχουν και κάποια που δεν τα ξέρω με. Σίγουρα δεν μπορεί να εξηγηθεί σε κάθε ασθενή γιατί έπαθε καρκίνο. Αυτές οι αναλύσεις γίνονται σε πληθυσμιακό επίπεδο. Δεν μπορεί κάποιος εύκολα και με σιγουριά να σου πει για τον μεμονωμένο ασθενή τι του προκάλεσε το καρκίνο. Και δεν το υπενόησα αυτό. Εγώ μίλησα σήμερα παρουσιάζοντας στοιχεία σε πληθυσμιακό επίπεδο. Όσον αφορά τώρα την επίδραση του στρες και του άγχους, εδώ δεν υπάρχουν επιστημονικά δεδομένα. Μπορεί κάποιος να προτείνει οτιδήποτε από προσωπική εμπειρία ή από πεποίθηση, δική του πεποίθηση, αλλά δεν υπάρχουν επιστημονικά δεδομένα για να το υποστηρίξεις. Ότι το στρες και το άγχος προκαλεί καρκίνο. Τουλάχιστον δεν υπάρχουν επιστημικά δεδομένα. Τώρα εάν υπάρξουν στο μέλλον δεν ξέρω. Είναι συχνό βεβαίως στην κλινική πράξη συχνή σύμπτωση, δεν ξέρω αν είναι απλή σύμπτωση, το να συσχετίζουν οι ασθενείς ένα τραυματικό γεγονός λίγο πριν την εμφάνιση καρκίνου. Αυτό είναι κάτι που στην κλινική πράξη το βλέπουμε. Αλλά την εξήγησή του δεν την γνωρίζουμε. Υπάρχει σχέση ή όχι. Υπάρχουν δεδομένα παρατήρησης που υποστηρίζουν αυτό το ΦΥΡΙΑΕΣ. Υπάρχει μια ολοκληρωμένη περιγραφή του πώς γίνεται αυτό που να μπορεί πραγματικά να ασκήσει και μία κοινωνική σχέση μας. Κυρία Χατζάκη θα κάνει την επόμενη ομιλία που θα έχει σχέση με το στρες. Κατασκευάζουμε όχι στρες και καρκίνους αλλά πιθανώς αναφερθεί και σε αυτό. Η πρώτη ερώτηση είναι πώς η κασητερημένη μηνόπαφη σχετίζεται με το καριένι του Μαστού. Η συνολική έκθεση του χρονική έκθεση του Μαστού στα ιστρογόνα, αυτό είναι που παίζει σημασία. Οπότε, αν έχεις πρόημη εμειναρχή και κασητερημένη μηνόπαφη, έχεις μεγαλύτερο χρόνο έκθεσης. Κασητερημένη δεν υπάρχει για την κάθε γυναίκα. Η εμεινόπαυση έρχεται σε μια χρονική στιγμή που καθορίζεται κατά βάση γενετικά. Η κληρονομικότητα παίζει σημαντικό ρόλο στο πότε μια γυναίκα θα μπει σε εμεινόπαυση. Συνήθως, αν μπει νωρίς η μαμά, θα μπει νωρίς και η κόρη. Το δεύτερο είναι αν το γάλα είναι καρκινογόνο, δεν νομίζω ότι υπάρχουν τα διαδομένα. Εννοείται το γάλα το φυσικό της μάνας. Αν δεν κάνω λάθος, κύριε Παρουδή, οι περισσότεροι καρκινοί εμφανίζονται μετά η λεγόμενη, δηλαδή κάπου στη μέση και παραπάνω εκεί. Ναι, σίγουρα. Δηλαδή, εκτός από κάποιες εξαιρέσεις, όπως ξέρω εγώ είναι οι λευχαιμείες, ο αυτοσεμίνωμα, ας πούμε και κάποιες από τις γενετικές. Η δική μου η σκέψη είναι ότι ο καρκινός είναι νόστιμα φθοράς. Όπως είναι και ο ζαχαρότης διαβίτης που εμφανίζουμε μετά από μια ορισμένη ηλικία του τύπου β. Όπως είναι η αθυροσκύρωση, όπως είναι η υπέρδευση. Νομίζω ότι και ο καρκινός είναι ένα νόστιμο φθοράς. Οι παράγοντες οι οποίοι τον προκαλούν, βέβαια, εξαρτάται για πόσο χρόνο τους υφίσταται καρκινός. Αλλά σίγουρα έχει σχέση και με το γενετικό του υπόβαθο. Δηλαδή και εκεί και μια μικρή παρατήρηση. Δεν νομίζω ότι είναι σωστό να λέμε ότι το τσιγάρο προκαλεί καρκινό, η παχυζακία προκαλεί καρκινό, η μία άσκηση προκαλεί καρκινό. Πιστεύω ότι αυτοί οι παράγοντες είναι πυρογοτούν τον καρκινό. Δηλαδή είναι τρίγκες, θα το έλεγα. Επομένως η πιθανότητα να απαλαγούμε από τον καρκινό μου φαίνεται τελείως απίθανος. Δηλαδή λένε, παρακαλώ, έχω ακούσει και νομίζω ότι είναι γεγονός, ότι άντρες οι οποίοι φτάνουν στα 80, στα 90 και παραπάνω και νεκροτομούνται για άλλους λόγους, βρίσκεται καρκινός μπροστά τους, είναι σίγουρο. Λοιπόν, και η πιθανότητα να πάτει κανένας καρκινό μετά από μια ορισμένη ηλικία σίγουρα είναι αρκετά ισχυρός. Βέβαια καλό είναι να αποφεύγει τις πυροδοτήσεις, αλλά και πάλι η άσκηση μου φαίνεται ότι είναι λίγο… δηλαδή, πώς μπορεί κανένας να κάνει άσκηση όταν έχει φτάσει, πώς το λένε, στα 60 και στα 70. Τι άσκηση να κάνω εγώ. Εγώ, κύριε Τσαπάρα, σε όσα είπατε συμφωνώ εκτός από το τελευταίο, μόνο στο τελευταίο διαφωνώ. Να κάνω άσκηση. Ό,τι μπορείτε να κάνετε. Να δυνατήσεις κι άλλο. Είμαι βράγματος καπνιστής όμως, πολύ σωστά. Παρ' όλο ότι όταν με ρωτάνε και μου λένε κανένα πράγμα, εσύ γιατρός και καπνίζεις, λέω, ο γιατρός το κάπνισμα είναι βλαβερό και να το κόψετε. Και μου λέει εσύ γιατί καπνίζεις και λέω ότι ο γιατρός και ο παπάς δεν είναι πρότυπα ζωής, δίνουν συμβουλές. Σωστό. Πάντως να σημειώσω ότι υπήρξε μια παρέμβαση ότι ο μιλητής μας δεν συσχέθησε το κακίνο με το οργανισμό, παρά μόνο με το κύκλαιο. Εσείς κάνετε ακριβώς τη δέντρα, ό,τι είδε το είπατε, ότι ο κακίνος, ουσιαστικά, είναι μια ιδιότητα του συνόδου του και του άλλου οργανισμού. Α, και να ρωτήσω και κάτι. Εγώ συμφωνώ ότι είναι ασθένεια φθοράς. Έτσι, αθρίζονται γενετικές βλάβες που δεν επιδιορθώνονται. Να ρωτήσω και κάτι, αν αυτό που κάπου το είδα είναι σωστό. Είναι αλήθεια ότι συνεχώς κυκλοφορούν καρκενικά κύτταρα στο σώμα μας, τα οποία το ανασωπικό μας σύστημα τα καταστρέπει. Εμείς βλέπουμε μόνο αυτά που δεν μπορεί να καταστρέψει. Αυτό κάπου το διάβασα, δεν το λέω έτσι. Για να το καταλάβει κάποιος, αν το πας στις λιμώξεις, που είναι πιο εύκολο. Δεν έχουμε προσβολία από πολλά μικρόβια που τελικά ποτέ δεν κάνουν λιμώξη. Δηλαδή δεν κυκλοφορούν στο σώμα μικρόβια που ο οργανισμός τα εξολοθρεύει και δεν κάνουν ποτέ λιμώξη. Το ίδιο πιθανότατα ισχύει και με τον καρκίνο. Πολλά κύταρα που θα μπορούσαν να κάνουν καρκίνο τα καταστρέφει νωρίς και δεν προχωράνε. Έχω μία αφηγιαστική ερώτηση, η οποία σχετίζεται με την λεγόμενη ιατρική ακριβίας. Και αυτό το οποίο το κάνει αφηγιαστικό δεν είναι η ιατρική ακριβίας, είναι η ιατρική ακρίβεια. Φοβάμαι, συνεχίζοντας μετά από αυτά που πολύ κοσμοηγουμένως για νόσμιμα φθοράς και τα λοιπά πράγματα, το οποίο σε πολύ μεγάλο αφμοσυμφωνώ και εγώ όπως όλοι μας συμφωνούμε, αυτό το πράγμα το οποίο βλέπω είναι ότι η συνεχής τάση να μεγαλώσουμε, να επικύρουμε το προσδάκτυμο ζωής κατά ένα, δύο, τρία, πέντε χρόνια, άντε δέκα χρόνια, όχι σήμερα να σε, 20 χρόνια πιθανώς, συνδυάζεται με υπέρμετρα έξοδα, τα οποία αφορούν όχι μόνο το σύγκλανση, αλλά αφορούν τα πάντα, αφορούν τη διάγνωση, αφορούν την ύπαξη νοσοκομείας, είναι κάτι το οποίο εγώ φοβάμαι, αυτό το πράγμα όσο και να είναι, το βλέπω πραγματικά σαν μια δυνατότητα να γιατρευτούν ορισμένοι και τα λοιπά, για ένα πολύ μεγάλο χρονικό διάστημα, ή θα μας καταστέψει οικονομικά όλους, όχι μόνο τους Ελλήνες, που όχι όταν είμαστε ή καταστραμένοι, αλλά θα οδηγήσει σε καταστάσεις, η οποία ήταν εξέλιξη, παραδείγματος χάρη, είναι αδύνατο να σκεφτώ πώς είναι δυνατόν να γίνει ένα τέτοιο πράγμα στο λεγόμενο τέτοιο κόσμο, τη στιγμή που μια απλή εντός οργικών ασθένειων, όπως η έξτια αφηματίωση, η πολύ αρθεκτική φηματίωση, κινδυνεύει να ρίξει στο να κλείσει τελείως την υγειονομική παίδοψη των ουδιοαφρικανών, της πιο πλούσιας αφρικανικής χώρας. Αυτό είναι το ένα πράγμα το οποίο θα θέλαμε μόνο δύο λογάκια, γιατί είναι μια πολύ μακρά συζήτηση. Το έδωσα έτσι γιατί ακούγεται άσχημα. Και το δεύτερο πράγμα που θα θέλαμε να πω είναι ότι υπάρχει και κάτι καλό, για το οποίο μπορώ να αναφερθώ. Και το καλό πράγμα έχει να κάνει, όταν είμαι κοινόφιλος και είμαι και ιερετηστής. Όπως ξέρετε πολύ καλά, λίγο παραπάνω έρθω στα σκυλιά, θα δώσει πάρα πολλά αποτελέσματα και στην ογκολογία, στην πρακτική ογκολογία. Οπότε δεν έχω να πω τίποτα παραπάνω. Κοιτάξτε παραπάνω τα σκυλάκια. Είναι πραγματικά φρικιαστικό το θέμα του κόστος. Προβληματίζει τους πάντες. Υπάρχουν και πολλές αναλύσεις στα μεγάλα περιοδικά που αφορούν το κόστος. Και όλες αυτές οι καινούργιες θεραπείας εξετάζονται κάποια στιγμή και όσον αφορά το cost benefit. Υπάρχουν και επιτροπές που έχουν κάνει αναλύσεις στις καινούργιες θεραπείας, θεωρώντας ότι ό,τι παίρνει έγκριση δεν αξίζει υποχρεωτικά τον κόπο να χρησιμοποιείται λόγω του αυξημένου κόστος. Και ανάλογα με τα αποτελέσματα που δίνουν έχουν κατατάξει τις καινούργιες θεραπείας σε αυτές που πρέπει να γίνονται οπωσδήποτε και σε άλλες που το κόστος είναι ίσως μεγαλύτερο από το πιθανό όφελος. Οπότε είναι ένα άλλητο προς το παρόν θέμα, το θέμα του κόστος, προβληματίζει όλες τις κοινωνίες, δεν υπάρχει κράτος που μπορεί να αψηφεί το κόστος. Και ελπίζω ότι στο μέλλον οι θεραπείες δεν θα παίρνουν έγκριση με βάση την οριακή δραστικότητα, αλλά θα είναι θεραπείες που θα μπορούν να αλλάξουν την πορεία των πραγμάτων, την πορεία της κλινικής εξέλιξης των ασθενών, δηλαδή που θα κάνουν κατά κάποιον τρόπο τη νύχτα μέρα και όχι κάτι το μικρότερο από αυτό. Δεν γίνονται κάθε μέρα άλματα, πού και πού γίνεται και άλμα, αλλά γίνονται μικρά βήματα προς το παρόν. Είναι έντονος ο προβληματισμός για το κόστος των θεραπείων και των τεστ. Ευχαριστούμε πάρα πολύ για τη δουλειά σας και για ό,τι έχετε κάνει για μένα. Θα θέλαμε να σας ρωτήσουμε μια παρατήρηση. Υπάρχει κάποια πληροφορία, ότι στη κοινωνία των καταγηδητών δεν παρουσιάζονται συμφόρους ποτέ από εσείς ή κάζεται ότι αυτό θα οφείλεται στις εννιά ομάδες του ΠΥΥ, της Κοβανδένια και της ΠΥΥ. Θα θέλαμε να σας ρωτήσουμε αν έχετε υπόψεις σοβαρές μορφές που να δημιουργούν κάτι ενδιαφέρον. Φύσης, τα υπόλοιπα υπαράγωσια των κομματιών έχουν και τι σχέση με την παρακοπή του κόστος των καταγηδητών. Οι καρχαρίες είναι παλιά ιστορία και όταν ήμουν στην Αμερική είχα πολλούς ασθενείς που ψάχνανε να γωνιωθούσαν να βρουν το πτερίγιο του καρχαρία. Και τότε, επειδή δεν είναι κυρουοφόρος στην Αμερική, το φέρανα από τον Μεξικό. Είχαν στην κυριολεξία ρημάξει τους καρχαρίες για το πτερίγιο του καρχαρία. Και ήταν τέτοια η πίεση που ανάγκασε το NCI, το National Cancer Institute, να κάνει επίσημη μελέτη με το αγχείλησμα του πτερίγιου του καρχαρία, η οποία ήταν αρνητική. Και σταμάτησε η ιστορία εκεί πάνω. Τουλάχιστον δεν είναι το πτερίγιο. Όντως, από το 1960 μέχρι το 2009, έχουμε κερδίσει 10 χρόνια στον προσδοκήμα επενδύωσης, πιθανά με αυτά που αναφέρατε, το κομμάτι της νητότητας στα Αμερικά, είναι σημαντικό. Έρευνες σχετικά με τα, εκεί με οικονομολόγους υγείας και αναφερθήκατε, γίνονται αρκετές στα quality και τα values. Δηλαδή αυτό που λέμε της ability, της adjusted life, γιατί το ζητούμενο είναι όχι μόνο το κομμάτι, το θέμα της νητότητας, της μίωσης, αλλά και της ποιότητας ζωής. Οπότε, μπαίνει εδώ ένα πολύ μεγάλο ζήτημα, κατά πόσο οι ασθενείς που επιβιώνουν έχουν και ποιότητα ζωής και εδώ αυτό είναι μετρήσει. Έχει μετρηθεί και είναι ένα μεγάλο θέμα που συζητάμε στην επιστημονική κοινότητα, είναι δύσκολο. Μπαίνει θέμα βιοεκτικής και μπαίνει και ένα πολύ μεγάλο θέμα του κόστους που δίνεται στη θεραπεία σε σχέση με τα θρήματα που θα πρέπει να δοθούν στην πρόλογη. Σε σχέση με το καρκίνο έχουμε και την ποιότητα ζωής. Η ποιότητα ζωής έχει βελτιωθεί σημαντικότερα από την επιβίωση. Δηλαδή τα καινούργια φάρμακα έχουν πολύ λιγότερες παρενέργειες από τα προηγούμενα. Και δίνεται μεγαλύτερη έμφαση στην ποιότητα ζωής απ' ότι παλιότερα. Και οι περισσότερες μεγάλες μελέτες περιλαμβάνουν και εκτίμηση της ποιότητας ζωής. Όπως επίσης και εκτίμηση της ποιότητας ζωής όχι μόνο κατά τη διάρκεια της θεραπείας, αλλά και μετά, στα επόμενα χρόνια. Υπάρχουν και τέτοιες μελέτες. Σε αυτό το τομέα υπάρχει σημαντική βελτίωση σε σχέση με πριν. Δεν είμαστε ακόμα εκεί πέρα που θα θέλαμε να είμαστε, αλλά είμαστε καλύτερα από ότι πριν. Ο κύριος Καστρινέβης. Μια σύντομη για τους παραγγείες συσκεκά με αυτό το πρωτογραμμός ο κύριος Καστρινέβης. Στο φήμα είχα διαβάσει ότι πρέπει να έχουμε ένα υγικό μηχανισμό από καταστροφή για εκείνο το δέρμα τους. Είμαστε όμως κάτι άλλο. Εινόμισας για ένα σενάριο που έχει φοραθεί σχετικά με την ακτινογέννηση. Όπως όσα είναι πολύ παραποντικό, υπάρχουν υγεγεμίσεις και υπάρχουν κακοινογόι παράγοντες του υπάρχοντος. Είναι κάτι νογό εν παράγοντας του περιβάλλοντος και τέτοιου. Είσαι πού βαθεί όμως, εγώ όταν θα ακούσω από το Μπρου Σέιντς που είναι τώρα ο μότιμος του Βέντλινγκ, ότι ελεγχωμένος ο μεταγωτισμός έχει ένα πολύ σημαντικό όρος του αρχήνου, ο οποίος είναι κάτι που βλέπει συνέχεια, βασικά μέσα στα μητοχόντρια είναι τόσο καλά, προστατευμένα προκειμένου να ανοίγει αέρα μπροστά έξω. Οτιδήποτε παράγοντας προκαλεί εξοδοτική καταπώνηση κλπ. Και έχουν σωρευτική δράση. Μάλιστα έχουν βρεθεί και ανεξάρτητες μελέτες, πρόσφυγκο κάτι στην Αγία του 2015 που λέει όχι, ορισμένες προσαλάσσεις έχουν μια σαφή άψηση μέχρι την ηλικία. Εκεί η παρητώνηση που μου έκανε εντύπωση είναι ότι για ορισμένες μεταλάσσεις βρέθηκε ότι δεν είναι συνεχής η άψηση, τουλάχιστον δεν είναι μονότονη η άψηση. Έτσι μπορεί να εκδηλώσει πολλά ηλικία για κάποιες συγκεκριμένες, αλλά μπορεί να αλλάξει ο ρυθμός στον οποίο εμφανίζονται οι ηλικίες και να εμπραγγελθούν. Συγγνώμη, πόσο σημαντική νομίζετε ότι είναι ο μεταβολισμός, ακριβώς, για κάποιες εμφανίσεις. Αγνωστό. Τα μεταβολόμιξ που είναι ελέτη του μεταβολισμού είναι στα Σπάργανα ακόμα. Γίνεται όλο και περισσότερο η έρευνα, αλλά τουλάχιστον εγώ δεν γνωρίζω σοβαρές δουλειές που να έχουν να κάνουν με το μεταβολισμό σε σχέση με το καρκινό. Γιατί ο μεταβολισμός είναι κάτι που από μόνο του περιλαμβάνει ένα μεγάλο φάσμα κυθαρικών λειτουργιών. Δεν ξέρω να απαντήσω στο πόσο ο μεταβολισμός μπορεί να επηρεάζει την καρκινογέννηση, γιατί ο έλαγος του μεταβολισμού είναι κάτι που τώρα τελευταία μόνο είναι στο προσκύνιο. Οι παλιότερες μελέτες δεν το είχαν εξετάσει. Θα ήθελα, αφού σας ευχαριστήσω προσωπικά εγώ και έχουμε όλο τον ασθενό που έχετε θεραπεύσει, πραγματικά πρέπει να είσαστε πολύ ευχαριστημένοι αυτή τη δουλειά σας. Να σας πω κατευθείαν ότι έχω περάσει και εγώ όλοι έχω μαχόρκι, το οποίο διάβησα έβλεκα. Από τότε μέχρι τώρα έκανα και συμμετεραπείες και φυλογραφίες και ορώτομαι αυτό μου ότι είμαι καλά. Και να σας κάνω κάποιες ερωτήσεις, αν μπορείτε να με απαντήσετε. Καταρχήν, εάν οι όλοι τους οποίους συναντάτε στον Πνεύμονα, οι όλοι τους οποίους συναντάμε στον Συγκώτη ή στον Στήθος, εάν έχουν τα ίδια κατακτηριστικά ή διαφέρουν μεταξύ τους, ώστε εάν κάνουν ένα όμορφο αγγίδι σελουργείο και φύγουν ένα σώμα, μετά βλέπετε απλά μετάσταση που λένε ή δημιουργείται και σελουργείο σώμα. Αυτή είναι μια ερώτηση. Υπάρχει κάτι άλλο που ίσως σας φανεί ό,τι υπερβολίγω. Οι διάφορες θεραπείες, φύγικες, που υπλοχωρούν, ποιά είναι οι νόμους αγγελταίες, όπως αναπέραντα προλύνουμε τα μίντελα και τα κουμπούτσια του βερίκοχου, ας πούμε, ότι οτιδήποτε είναι πικρό, θεωρείτε ότι είναι πολύ καλό να τα χρησιμοποιούν, όπως επίσης τελευταία γίνεται μεγάλη συζήτηση για την αλόη, την βέρα, την αγορέση, τα ξένα καλάκια της. Σας ευχαριστώ πάλι πολύ. Σας ευχαριστώ για τα καλά σας λόγια. Για τις πρακτικές θεραπείες τώρα εγώ μπορώ να μιλήσω μόνο για αυτά που έχουν μελετηθεί επιστημονικά. Αυτό που σας είπα για τους ξυρούς καργούς ήταν κανονική μελέτη. Δεν ήταν ότι κάποιος το είπε έτσι, έτρεξε σαν μια κανονική μελέτη. Έγιναν καταγραφές, αναλύσεις, δημοσιεύτηκε σε πολύ καλό περιοδικό, υπάρχουν τα στοιχεία για επανέλαγχο, οπότε είναι αρκετά πιστευτά τα στοιχεία. Τώρα όσον αφορά με τα κουκούτσια του Βερήκο, παρότι πολλοί ασθενείς τα εμπιστεύονται, εγώ αυτό που έχω δει είναι ότι υπάρχουν δημοσιεύσεις για το αντίθετο, ότι μπορούν να προκαλέσουν δηλητηρίαση. Δεν έχω δει καμία δημοσίευση που να δείχνει όφελος για τα κουκούτσια που λέτε. Κοιτάξτε μια πρακτική θεραπεία. Εάν δεν υπάρχουν στοιχεία, κάποιος την εμπιστεύεται ή δεν την εμπιστεύεται βάσει το ένστικτο και περισσότερο το ένστικτο διαμορφώνεται από το τι του λένε, τι ακούει και από το βαθμό της απελπισίας του σε κάποιο βαθμό. Οπότε σοβαρό σχόλιο δεν μπορεί να γίνει. Δεν μπορεί δηλαδή κάποιος να ισχυριστεί για αυτά τα πράγματα ότι ισχύουν ή δεν ισχύουν. Όταν δεν υπάρχουν δεδομένα, ο καθένας μπορεί να κάνει ό,τι θέλει, αλλά δεν μπορεί κάποιος να το συστήσει και να είναι σοβαρός. Υπάρχει το θέμα με γυναίκες οι οποίες δεν έχουν εκεί οφορήσει, ότι οι γυναίκες αυτές έχουν, ό,τι σημαίνει πιθανότατα, να αμαρτύξουν καρκίδο το ασθόλου. Και θέλω να πείτε, κατά τόσο σκουμπιστή, ποιοι γυναίκες έχουν αμαρτύξει το ασθόλου, και θέλω να πείτε, κατά τόσο σκουμπιστή αυτό έχει μία βάση, Αυτό έχει βάση, γιατί η ηλικία της πρώτης τελειόμενης κύησης επηρεάζει την εμφάνιση του καρκίδου ασθόλου. Όσο πιο αργά γίνει η πρώτη τελειόμενη κύηση, όχι η διακοπτόμενη κύηση, τόσο μικρότερη η πιθανότητα με επιτυμιολογικά στοιχεία. Άρα αυτό που γίνεται σήμερα να κάνουν οι γυναίκες σε μεγάλη ηλικία του πρώτο παιδί, έχει μία σχετική αύξηση του κινδύνου. Υπάρχουν τέτοια περιστατικά. Συνήθως το ανάποδο συμβαίνει, από ορμωνοευαίσθητος γίνεται ορμωνοαδεκτικός, αλλά συνήθως η διαφορά είναι βάσει της υπάρχουσας μελέτης, στις τάξεις του 15% της εκατομμύριας, σε ένα ποσοστό 15% μπορεί η έκφραση των ορμωνικών υποδοχείων να είναι διαφορετική στη μετάσταση, σε σχέση με την αρχικό όγκο. Και είναι αυτό που είπαμε πριν, ότι οι όγκοι εξελίσσονται δυναμικά στο χρόνο, δεν είναι στάσιμοι. Ξεχωριστή καρκίδη μεταξύ τους, ξεχωριστή και ξεχωριστά είδη. Μετά από ποιο σημείο θεωρείτε ότι αυτή η οικογένεια έχει μία διάθεση ανάπτυξης της υποδοχίας και πώς θα μπορεί να γίνει μία πρόληψη προς τις επόμενες γενιές, ή εντός πάντων να γνωρίζουμε με κάποιες δρόμους τι μπορούν να κάνουν, όπως όσο λέτε εμείς... Αυτό εξαρτάται πάρα πολύ από την κάθε περίπτωση. Δηλαδή δύο μορφές καρκίνου μπορεί να μην χτυπάνε καμπανάκι για έλεγχο γενετικό, ξέρω εγώ καρκίνος πνεύμονα και καρκίνος νεφρού, ή να χτυπούν το καμπανάκι για γενετικό έλεγχο, όπως είναι καρκίνος μαστού και καρκίνος οθικών. Υπάρχουν δηλαδή κάποιες μορφές καρκίνου που σχετίζονται παραπάνω με την κληρονομικότητα και που συνιστάται ή επιβάλλουν να γίνει έλεγχος, και άλλες που με αυτά που γνωρίζουμε δεν φαίνεται να σχετίζονται και δεν υπάρχει λόγος να γίνει. Εξαρτάται από το είδος, ναι. Βγώθηκαν πάρα πολλά πράγματα, ερωτήσεις, απόψεις, τότε χρησιμοποιήσατε δύο πράγματα, λοιπόν, εξημάνε, και μετά βαθήκατε το δάσκαλμα. Αρχικά ο κ. Λούις έδισε το θέμα του κόσμου, ο οποίος είναι εξαιρετικά μεγάλο όσον αφορά το φάλλον, αλλά ελεκτύναται το κόσμος και στην διάγνωση. Μπορώ να σας πω ότι σύμφωνα με τη δημοσίευση του ΣΑΙΚΙΣ του 2017, πλέον το λογανισμό 3ΚΑΣΤΕΝΤΗΜΑΙ, έχουμε τη μυνατότητα αναγνωσής συγκεκριμένων συγκεκριμένων ανηλυχίας, της τάξης ατών όλα, συγκεκριμένων ανηλυχίας, της τάξης ατών όλα, στις 18, έχει γίνει για πολλές καταλαβαίες του ΚΕΙΡΑΣ, του ΥΡΑΣ, έχει αποδηθεί και το τεστ αυτό πρωτίζει 61,7 δολάρια, 61 δουτάρια δολάρια. Υπόσχεσαι το 80 υπόλοιπο του ΣΑΙΚΙΣΑΙ. Όχι. Κυρία, έθεσε το ερώτημα ότι, ύστερα από αφαίρεση ενός καρκίνου, δηλαδή όσο μάθαρα το κόνσεπτ του Χιβουλικίου, ο 2013 χρηνήθηκε με τον όδας Γερμανίνας, ο βασίλης Διαχρήστος, ο οποίος γνειώνει σε μια χρωστική, η οποία με μεγάλη αισθησία ανημέρει τα καρκυνικά κύτερα, πράγμα το οποίο είναι πάρα πολύ σημαντικό. Όσον αφορά τον χειρούργο και εσείς, κύριε Μακρουδίος, ενανταστικός και μακρουδιωκός, θα το γνωρίζετε καλύτερα, όσον αφορά το χειρουργείο, το ότι μετά το χειρουργείο ανημείει και μια περιοχή του καρκίνου, δεν θεωρούμε να τραγματίσουμε επί οικονομική περιοχή, για αυτό πες εγώ. Το τρίτο πράγμα που υπόδειγε είναι το προσδόχημο ζωής. Το 1821 ήταν καλύτερα μιας ώρας ελεύθερης ζωής, παρά 40 χρόνια, σε λαμπίδια κουλακή, γιατί 40 χρόνια, προσδόχημο ζωής. Βλέπω, λοιπόν, και σύμφωνα τις καμπίνες που δείξατε, ότι όσο αυξάνεται το προσδόχημο ζωή, νέες ασθένειες, ας πούμε, εντός εργολογικών, ευφανίσσονται. Ο καρκίνος είναι ιδιά από αυτές. Ή, λέω, πάνω και στις νεοεφιλιστικές ασθένειες. Οπότε, λοιπόν, ο καρκίνος, αν και είναι ένας αυξάνεπτος ιδιαρρικός κουλακησιασμός, θα μπορούσε για κάποιους να θεωρηθεί ποιική ζωή. Όπως αποδείξατε, σύμφωνα με το δημοσίεκμα που κάνει συσχέδιση της δραγωνικής θεωρίας και που καρκίνηκε γενικότερα στο πλαίσιο της ξένης του ανθρώπου, ο καρκίνος θα μπορούσε να θεωρηθεί ποιική ζωή. Ορμόν, όμως, θα θέλω να δω την άποψη του συναδελφού, του δρακτορικού στουλίπου, ότι κάνει γενιτζέση, ότι η ευκαιρία του ευγενικούς μηχανισμούς, το ερώτημα είναι το ίδιο. Οι ευγενικοί μηχανισμοί είναι κληροναμτήσινοι, ακόμα και οι πιο σκληροί παραδοσιακοί δεν ξέρετε τι θα σκομίσουν με αυτό. Είναι ότι αν, σε κάποια φάση, μπορούμε να διωθώσουμε τον καρκίνο, εμπάνω στους ευγενικούς μηχανισμούς, εάν αυτό θα μας γίνει συμβούμενο, όσον αφορά το πρώτο concept, ότι ο καρκίνος είναι και τα λεπώστα του συζημού μας είναι ζωή. Στο ερώτημα, λοιπόν, για να καταλήξουμε, συγνώμη για την ώρα, τελικά, πεθαίνουμε από τον ίδιο το καρκίνο και δεύτερο, θα πρέπει να είναι η οικογένεια καταβολείας του καρκίνου ή συνεπαρξιότητα του καρκίνου. Στην ερώτηση, αν πεθάνουμε από τον καρκίνο, πεθάνουμε από τις επιπλοκές του καρκίνου. Όσον αφορά το θέμα της συνείπαρξης, αυτό είναι πραγματικά στην επικαιρότητα σήμερα, γιατί πολλά από τα φάρμακα που αναπτύσσονται δεν καταστρέφουν τα καρκυνικά κοίταρα, απλώς τα βάζουν υπό έλεγχο. Οπότε ο ασθενής μπορεί να ζει με τον καρκίνο του και όχι χωρίς τον καρκίνο του. Αλλά εάν κάποιος έχει ένα καλό επίπεδο ζωής και μπορεί να συνεχίζει τη ζωή του, και απλώς οι αξιονικές τομογραφίες να δείχνουν ότι έχει κάπου καρκίνο, αυτό δεν το θεωρώ ότι είναι μικρό επίταυμα. Γιατί στο τέλος της ημέρας, αν το κάνουμε πιο απλό, παραδείγματος χάρη με τα δόντια, δεν είναι ο σκοπός στη ζωή μας να πεθάνουμε με τα τέλεια δόντια, αρκεί να έχουμε δόντια που να μας επιτρέπουν να φάμε και να μην έχουμε προβλήματα. Οπότε εάν ο καρκίνος δεν δημιουργεί κλινικό πρόβλημα και αν μπορεί να αναχειριστεί και κατά κάποιο τρόπο να παγώσει σε μια φάση που δεν επηρεάζει τη ζωή του ανθρώπου, αυτό θα είναι μεγάλο επίταυμα και πολλά φάρμακα στοχεύουν εκεί, στο να τον κρατήσουν υπό έλεγχο χωρίς να μπορούν να τον εξολοθρέψουν. Καλώς, θέλω να ευχαριστούμε πολύ για την πολύ ασυφερική και διαφόρουσα μιλή. Θα ήθελα να κάνω και τους παρατηρήσεις στα προηγούμενα τεχνικά σχόλια και ερωτημά. Πρώτον, η γενεργία. Ένας καλός γενεργιστής θα έλεγε ότι είναι σχεδόν όλο που θα τα εξηγείς με τη γενεργία. Άρα και την εμπερινή μου με τη γενεργία να εξηγείς πριν με τη γενεργία. Προφανώς και υπάρχει και τη γενεργία στον καρκίνο, προφανώς και είναι πάρα πολλά πράγματα αναπνοστά. Και κάθε μόνο που περνάω ακούω περισσότερα. Το πιο απλό που θα μπορούσε κανείς να σκεφτεί, ακόμα και να συμπετήσει, είναι υπάρχουν τα αλλαγές που αφορούν γονίδια τα οποία τροποποιούν την γενεργία μας. Υπάρχουν τέτοιες αλλαγές που προκάβουν την γενεργία του λαού. Άρα υπάρχει σίγουρα μια σχέση με την επιγενεργία και μάλιστα μια σχέση διαλόγου μεταξύ γονιδίων και την γενεργικών συμβάνων στον καρκίνο. Και αυτό το ξέρω πολύ καλά τώρα και όσο πρέπει και όσο το ξέρω ακόμα καλύτερα. Και μάλιστα τελευταία προτείνων είναι και φάρματα τα οποία στοχεύουν επιγενετικούς μηχανισμούς στον καρκίνο. Δύο, σχετικά με τη μεταβολομική. Υπάρχουν αυτή τη στιγμή γύρω στα 15 πειραματικά, ελληνικά φαρμακά ουσίες σε προκλημπό στάδιο, που στοχεύουν μεταβολικούς, ας πούμε, κόμβους. Να το πούμε έτσι, διότι καθαρός υπάρχουν μεταβολικές διατραχές και το μεταβόλωμα έχει σημασία γι' αυτό, αλλά και αυτές βασίλονται σε καινούργιες πολλά προσκοτητείου που έχουν σχέση με τον διάβολοσο ανταβολισμό. Όντως, επομένως, μπορεί κανένας να στοχεύσει και μέσω του μεταβολισμού. Το επόμενο ερώτημα είναι, είναι γραμμικές οι μεταλλαγές. Α, εκ τώρα το μεθέχουν γίνει πολλοί διαφορετικούς μελέτες. Για όσους κάνουν με Next Generation Sequencing, παραδείγματος χάρη, θα μπορούσαν να έχουν διαβάσει ότι τα τελευταία χρόνια πάρουν μελέτες που έχουν γίνει σ' αίσθητες, μελέτες που έχουν γίνει σ' εφηρετικά άτομα, στα οποία έχουν πάρει ενέργεια, τώρα πριν από 10 χρόνια, και μετά από 10 χρόνια και κάνουν πλήρη καταλογράφηση των μεταλλαγών. Κάθε τόσο νέες μεταλλαγές αν θέλω στον οδηγείο μου. Είναι γεγονός. Νέες μεταλλαγές. Τώρα, αν αυτές είναι τυχές ή όχι τυχές, ή ποιος είναι ο βαθμός τυχιότητας, δεν έχει καμία σημασία. Το πιο ενδιαφέρον όμως μελέτες αυτές είναι οι ειδικές περίπτωσες ατόμων και μάλιστα υπέργειρων, οι οποίοι εμφανίζουν πολύ χαμηλό τέτοια συγκρότητα μεταλλαγών στον οδηγείο μου. Παρόλο που είναι 80-90 χρόνια, αυτοί έχουν πάρα πολύ λίγες μεταλλαγές. Αυτό είναι μια πηγή, πλούσια πηγή για έρευνα, γιατί έχουν τόσο λίγες μεταλλαγές και γιατί δεν ωσάχνουν κακί. Αυτό θα ήταν πάρα πολύ ενδιαφέρον. Ευχαριστώ αυτό. Συμφωνώ ότι αυτοί που είναι στα extremes πάντα είναι αυτοί που δίνουν την καλύτερη πληροφορία. Οπότε, νομίζω ότι πράγματι, αν υπάρχουν κάποιοι που έχουν πολύ χαμηλό ρυθμό μεταλλαγών και συσσόρευση μεταλλαγών, τότε αυτοί είναι πολύτιμοι για μελέτη. Ήταν να ρωτήσω αυτό στον κρασίστρο και εγώ με τη σειρά μου, ή να ρωτήσω ότι την εμπειρία σας στην Αμερική και την εμπειρία σας στην Ελλάδα, οι καλλιεπαθείς εκεί και εδώ έχουν διαφορετική ανημετώπιση και όσον αφορά τη θεραπεία κυρίως. Έχουν άλλες θεραπείες εκεί και άλλες εδώ, όχι? Περισσότερες θεραπείες υπάρχουν και εδώ πέρα. Κάποιες κυκλοφορούν λίγο πιο νωρίς εκεί και παίρνει κάποιο χρόνο να φύγουν εδώ, σήμερα με την παγκοσμιοποίηση τα περισσότερα φάρμακα έχονται και εδώ κάποια. Δηλαδή, οι νοσιγέσεις δεν είναι σε κανονιτικό επίπεδο. Η πρόσβαση στα φάρμακα είναι έτοιμα. Αυτό είναι. Είναι σε καλό επίπεδο σε σχέση και με τις υπόλοιπες ευρωπαϊκές χώρες. Νομίζω ότι παρά τη γραφειοκρατία που υπάρχει, ειδικά στα ακριβά φάρμακα υπάρχει μεγάλη γραφειοκρατία, υπάρχει η δυνατότητα πρόσβασης που είναι καλύτερη από αρκετές ευρωπαϊκές χώρες. Στην Αμερική είναι πιο απλή διαδικασία και πιο εύκολη η πρόσβαση. Φυσικά, όταν υπάρχει ασφάλεια. Κυρίες και κύριοι στον κόσμο. Καλησπέρα σας. Μπορούμε να αναφύσουμε αυτό που είπατε στο τέλος, ότι πλέον είναι να θεραπεύουμε ειδικά τον ασθενή. Γιατί ο ευρωκίνος διαφέρει από άνθρωποι σαν άνθρωποι. Αλλά έχουμε επίσης ότι ο ίδιος ο άνθρωπος είναι ένα πολύ πρωτοσύστημα. Οπότε, πόσο ρεαλιστικό είναι τέλειο αυτό. Μήπως είναι λίγο οδοπικό. Δηλαδή, όταν βάζουμε μια θεραπεία πρέπει να περνάει κάποια στιγμή ελέγχου. Θα έλεγχνουμε τον φλόνο, να το ελέγξουμε και να το χορηγήσουμε και έλεγχνουμε στο θεραπευτήριο τους άνθρωπος τελικά. Κοίταξε, εύλογο είναι το ερώτημά σου. Και η απάντηση είναι ότι να τα ελέγξουμε όλα δεν μπορούμε. Αυτό που παρουσίασα σε μια από τις τελευταίες διαφάνειες με την εξατομικευμένη προσέγγιση έχει να κάνει περισσότερο με τον εξατομικευμένη ως προς τον όγκο. Δεν έχει να κάνει ως προς τον ξενιστή, δηλαδή τον άρρωστο. Δηλαδή, παίζει και αυτό σημασία. Αλλά και εκεί προχωράει η έρευνα. Τώρα γίνονται σοβαρές μελέτες όσον αφορά παράδειγμα το μικροβίωμα. Οπότε στο μέλλον μπορεί η ανάλυση του κάθε ασθενή να περιλαμβάνει και η ανάλυση του μικροβιώματος και να γίνονται τροποποιήσεις του μικροβιώματος. Είτε παίρνοντας προβιωτικά, είτε όπως έχουν ισιγηθεί κάποιοι, να κάνεις μεταμόσχευσικο πράγμα. Όσο και αν ακούγεται αυτό εξοφρενικό, πειραματικά έχει γίνει, για να αλλάξει στην κλειορίδα του εντέρου. Άρα είναι γινή η βάση απλά θα γίνονται τροποποιήσεις σύμφωνο στον ασθενή. Ακριβώς, ναι. Η οποία βάση θα έχει λεξεί όμως... Όσο είναι δυνατόν. Ήταν πολύ ό,τι παραφέρατε στις πιθανές θεραπείας. Η διαφορά στα δύο φύλλα, εκτός από το προφανή λόγο που είναι οι ορμόνες, που είναι διαφορετικές, πιθανώς να υπάρχουν και άλλες εξηγήσεις που δεν τις ξέρουμε, γιατί αφορούν όχι μόνο ορμονοευαίσθητα νεοπλάσματα, αλλά και μη ορμονοευαίσθητα. Ως χάρη, ο καρχύνος του θεραειδή δεν είναι ορμονοευαίσθητο νεόπλασμα, αλλά είναι πιο συχνός στις γυναίκες από τους άντρες. Οπότε εκεί πέρα δεν υπάρχει προφανής εξήγηση. Άρα, γιατί ακριβώς οι συχνότητες είναι διαφορετικές στους άντρες και στις γυναίκες, εν μέρει μόνο είναι γνωστό όσον αφορά τις ορμόνες, αλλά τα υπόλοιπα δεν είναι γνωστά. Η άλλη ερώτηση τι ήταν για το εμβόλιο. Τα εμβόλια είναι μια ιστορία που δεν έχει πάει πολύ μακριά, δεν έχει εφαρμοστεί στην κλινική πράξη ακόμα, αλλά ένας λόγος είναι ότι δεν μπορούσαμε να διεγείρουμε αποτελεσματικά το νοσολογικό σύστημα. Σήμερα που υπάρχουν αυτά τα φάρμακα που σας παρουσίασα τα οποία μπλοκάρουν τα φρένα του νοσολογικού σύστηματος, αυτά σε κλινικές μελέτες δοκιμάζονται μαζί με τα εμβόλια. Και πιστεύω ότι μπορεί από αυτές τις μελέτες να βγει κάτι το θετικό. Γιατί το πρόβλημα των εμβολίων μέχρι τώρα ήταν ότι ξεκινούσαν μια νοσολογική απάντηση η οποία δεν μπορούσε να επεκταθεί σε τέτοιο βαθμό που να έχει κλινική σημασία. Ήταν κάτι που μπορεί να το βλέπαμε στο εργαστήριο αλλά ο ασθενής δεν καταλάβενε διαφορά. Αλλά στο μέλλον μπορεί να αλλάξει αυτό με τα καινούργια φάρμακα, που συγχωρηγούνται μαζί με το εμβόλιο. Ευχαριστούμε πολύ. Μια πολύ μικρή ερώτηση. Θα μπορούσατε να σχεδιάσετε με το ζήτημα της αχτωΐασης και ενδεχομένος, δεδομένη στις σχέσεις που έχει ο Καρκίδας με την φορά, αναρωτιέται ίσως την επίδραση, την θετική επίδραση του ύπνου και τη σχέση που είχε από τη γνώση και μετασκευή αυτής της αρχαίας. Οπότε η πρώτη ερώτηση είναι σχετικά με την αχτωΐαση. Κοιτάξτε, αχτωΐαση έχει περιγραφεί σε πολλές μελέτες στο μελάνομα. Το μελάνομα είναι ένας όγγος, ανοσογόνος, ο οποίος από 25-30 χρόνια υπάρχουν μελέτες που δείχνουν κάποιο ασθενίσμα μεταστατικό μελάνομα, για άγνωστο λόγο εξαφανίστηκε το μελάνομα. Ξέραμε από παλιά ότι το μελάνομα είναι ιδιαίτερα ανοσογόνος όγγος και είναι και ο όγγος στον οποίο για πρώτη φορά έδωσε καλά αποτελέσματα για νοσοθεραπεία. Οπότε δεν είναι τυχαίο. Επίσης γνωρίζουμε στο μελάνομα ότι αυτοί που παθαίνουν λεύκοι, είναι αυτές οι πανάδες οι άσπρες που σημαίνει ότι ο οργανισμός τους για κάποιο λόγο έχει διαγερθεί ενάντια στα μελανοκύταρα στο βαθμό που τους δημιουργεί αυτές τις πανάδες, αυτοί έχουν καλύτερη έγκβαση εάν πάθουν μελάνομα. Γιατί το ανοσολογικό τους σύστημα είναι ήδη διαγερμένο ενάντια στα μελανοκύταρα. Οπότε το μελάνομα είναι ένας όγγος ξεχωριστός με ιδιαίτερη ανοσογονικότητα, μάλλον από την υπερβολική μελανήμη που παράγει, που παράγεται και σε ευσυολογικά κυτάρα, αλλά εκεί πέρα παράγεται σε τεράστια πόσα και γι' αυτό έχει τις αυτοιάσεις. Τώρα αυτοιάσεις έχουν περιγραφεί σε κάποιες μελέτες παρατήρησης και στον καρκείο του νεφρού, αλλά και στον καρκείο του νεφρού η ανοσοθεραπεία δουλεύει. Οπότε πάει και αυτό μαζί. Υπάρχουν όμως άλλες μορφές που είναι πιο σπάνιας οι αυτοιάσεις. Και στην κλινική πράξη πάντα υπάρχει και ένα περιστατικό ανάμεσα στα πτώσα και πτώσα άλλα, που κάπου χάνεται η συνέχεια και βάζεις αυτό το ερώτημα, πως έχουμε αυτήν την ιδιαίτερα καλή εξέλιξη εκεί που δεν το περιμέναμε. Αλλά στην κλινική τα ευχάριστα είναι ευκρόσδεκτα ακόμα κι αν δεν μπορείς να τα εξηγείς. Υπάρχει πάντα αυτό το ερωτηματικό για την αυτοματιεγείας. Δεν νομίζω ότι μπορείς να το αποκλείσεις τελείως. Υπόχαρευτούμε άλλες δύο-τρεις ερωτήσεις γιατί νομίζω... Θα ήθελα να ρωτήσω ότι η ιδιωψία ως ιαγωστικό μέσο, από την μια μπέρα από τον όμο, ισχόει να δούμε αν όντως είναι κάτι άλλο. Εντάξει, τι πίσω είναι. Υπάρχει διήδηνος, εάν θα πληρώσεις τον όμο αυτό και βρεθείς ότι είναι πίσω, να είσαι στήλος όμως από την ιδιωψία και να είσαι πιο πιστικός, που θα παρακολουθεί και να γίνει άλλο πίσω από τον όμο. Όχι. Στη μόνη ιδιωψία που θέλει μεγάλη προσοχή είναι σαν σαρκώματα και αυτό για να μην καταστραφούν τα χειρουργικά πεδία. Η ιδιωψία στο σαρκώμα πρέπει να την κάνει ο χειρουγός που θα το χειρουγήσει για να ξέρει πώς να την κάνει, αλλά στις υπόλοιπες κακοίθητες δεν μπαίνει θέμα διασποράς. Το μηδενικό είναι σχετικό. Το μηδενικό είναι επιθυμητό, αλλά δεν σε διασφανίζει 100% γιατί μπορεί να υπάρχουν κύταρα, τα οποία να παράγουν ελάχιστες ποσότητες PSA ή ακόμα και να είναι καρκινικά κύταρα και να μην παράγουν καθόλου PSA. Μάλιστα τα καρκινικά κύταρα του προστάτου που δεν παράγουν PSA είναι τα πιο επιθετικά. Ο μιλητής αντέχει πάντως, αν θέλετε μπορώ να... Δεν εξαντλούμαι εύκολα. Δεν υπάρχει όρια εξαντλήσης. Φοβάμαι ότι είναι και αρκετά οριακή, αλλά καθώς έρχεται και το θέμα των οικονομικών, παίρνει το ότι έχω την αίσθηση ότι και η έρευνα και η κυκλικόστα κοντήλια αναφέρονται κυρίως σε προβλήματα του πρώτου κόσμου και όχι στο τρίτο. Άρας και πολλούς άλλους γιατρούς του νεαρτσού και την κυρία που δήλωσε ειδική στα οικονομικά της ιατρικής επιβεβαιώστηνε ήδη ορθώστηνε. Αν όταν μιλάμε για τον καρκινικό θεωρώ ότι επιμεριζόμενα τα έξοδα στους δημιουργικά αποβελούμενους πέφτει σε πολύ μικρότερο ποσοστό από ό,τι σε σχέση με τις μεταμοσχεύσεις ας πούμε. Υπάρχει μεταμοσχεύση και πάρα πολλά έξοδα και για να μετατρεθούν μεταμοσχεύματα να συντηρηθούν να πραγματοποιηθεί η εγχείρηση να υπάρχει η μετεγχειρητική αγωγή για την απορρίψη λοιπά. Δηλαδή αν η θεραπεία ας πούμε του καρκινού είναι ευθυνότερη από τις μεταμοσχεύσεις αν το καταλαβαίνω απλά. Μεταμοσχεύσεις έχουν και αυτές υψηλό κόστος αλλά έχουν και πολύ συγκεκριμένα κριτήρια επιλογής. Δηλαδή για να γίνει μια μεταμοσχεύση πρέπει να πληρούνται όλα αυτά τα κριτήρια που είναι αρκετά αυστηρά έτσι ώστε αφενός να μην χαραμιστεί ένα μόσχευμα και αφετέρου να δικαιολογείται φαντάζουμε και το κόστος και η προσδοκία, η αοφέλεια από τη μεταμόσχευση. Νομίζω τα κριτήρια είναι πολύ πιο αυστηρά στις μεταμοσχεύσεις από τις θεραπείες του καρκινού παρότι και τις θεραπείες γίνονται αυστηρά τον τελευταίο καιρό. Η ιατρική δεν μπορεί να μπει εύκολα στο ζύγισμα του τι συμφέρει οικονομικά αυτό θα κάνουμε. Είναι πολύ εξοπραγματικό αυτό το ερώτημα και τουλάχιστον εγώ δεν μπορώ να το απαντήσω αλλά είναι και δύσκολο να το απαντήσει κάποιος εκ μέρους μιας κοινωνίας. Γιατί η κάθε κοινωνία αποφασίζει κατά κάποιον τρόπο από μόνη της για το που θα πάει το μπίχι. Αλλά αλλιώς θα βλέπουν τα πράγματα στην Αγγλία όσον αφορά το κόσμος, αλλιώς θα βλέπουν στη Γαλλία, αλλιώς θα βλέπουν στη Γερμανία. Έτσι την Ελλάδα να μην μιλήσω καλύτερα. Αλλά είναι τελείως διαφορετικό. Ο κόσμος έχει άλλη νοηθροπία. Επειδή τελθήκε υπάρχουν και άλλα παιδεία όπως το Ατσχάιντερ που κατά κανόνια αφορά ποιότητα ζωής μιας αελικίας και πάνω. Ο καθένας είναι κάτι που μπορεί να αφορά πολύ ευρύτερο από άλλους λοιπιών γι' αυτό το έθισα το συγκριτικό. Πώς θα τα ζυγίσεις αυτά σε κοινωνικό επίπεδο. Ο καθένας θα το συγχύσει ανάλογα με τον εαυτό του, τα αγαπημένα του άνθρωπα. Θα το κάνει χαλάλι για έναν άνθρωπο να βμάζει αυτό που έγινε ο Γιάννης Μαρτρινός. Ο Μάικ Ιγκέιν, ξέρω εγώ, η Μέιντ Στρύμ, η γιατρή ντε νεύτη θα το κάνει χαλάλι το. Εγώ θα το έκανα. Είπα τρεις τοπιρούς που θα βμάζουν. Αλλά μιλάμε σαν προτεραιότητες. Αν πήγαινε λογικά θα ήταν το 2 ευρώ ξέρω εγώ ή το 5 δόλαρο για ένα παιδί που δεν έχει ένα απλό εμβόλιο ότι να φυγεί. Αν πήγαινε με κατακεφαλή. Απλώς επειδή τελειώθηκε ότι ο ατομικός καρκίνος είναι ακριβώς γι' αυτό το ένθρωπο. Ψευδό διλήμμα, αλλά να μη τουσοποιήσουμε αυτό κύριτο και να δείτε όσο ασθενείς το, κύριε Συνάδη. Ψευδό διλήμα. Είναι κακό που έδωσε διλήματα. Όχι, αλλά είναι ψεύδο διλήμα. Όχι, αλλά να επιστρέψουμε στο τίτλο της ομιλίας που έβαλε ο Δημήτρης Νομωτέης του Καρκίνου και να το δέσουμε και τα πολλές ερωτήσεις που έγιναν και με την δαρβηνική διάσταση του θέματος. Τελικά υπάρχει αυτή η εξηλικτική άποψη ότι η ζωή είναι οργανωμένη σε διάφορα επίπεδα. Στο επίπεδο του γονιδίου. Όπου τα γονίδια μέσα στον χρωμόσομα, άμα το δούμε, κατά κάποιο τρόπο έχουν θυσιάσει την αυτοτέλειά τους προκειμένου να δουλέψει το χρωμόσομα σε σύνολο. Αλλιώς το πούσανε να πολλοπλανσιάζονται, δηλαδή, χάρη να ξανατώ ένα από το άλλο. Αυτό θα κατέσθει με το χρωμόσομα. Και η εξαιρέσεις εισητή που μπορούμε να πούμε ο καρκίνος του χρωμόσοματος θα είναι ένα γονίδιο να αρχίσει να πηδάει. Αυτά που λένε με τα τσάντα γνιάλα μας και τα λοιπά και να κατέσθει στον γονίδιο το χρωμόσομα. Πάλι, μετά, άμα πάμε σε κάποιο άλλο το επίπεδο, μπορώ να πω για το επίπεδο του γονιδιώματος. Πολλά χρωμόσοματα. Η φύση έχει εφεύρει, όμως δεν θα υπήρχε βέβαια ζωή, το φαινόμενο της μύτωσης και με λέει, όχι, εσύ δεν θα πολλοκοσιαστείς χρωμόσομα 1, αν δεν θα χρωμόσεσαι, δεν πολλοκοσιαστεί ταυτόχρονα και το χρωμόσομα 16. Αποτέλεσμα, λοιπόν, δημιουργείται μια αρμονία μέσα στον γονιδίωμα και ζει το κύθανο. Στο επίπεδο του απαραπάνω έχουμε πολλά κύτταρα που συναποτηρούν τον οργανισμό και πάλι εκεί μπορούμε να πούμε ότι έχουμε μια θυσία του ενδιαφέροντας, της εγγουιστικότητας του κυτάρου προκειμένου να επιβιώσει ο οργανισμός. Εάν αυτό καταπολετηθεί κατά κάποιο τρόπο, τότε έχουμε, λέμε, καρκίνους. Μπορούμε, δηλαδή, και μπορώ να το πάω ακόμα έναν πιο επίπεδο που τελείως καταντάει λίγο φιλοσοφικό, ότι και η κοινωνία είναι ένα σύνολο ατόμων που για να δουλέψει πρέπει το άτομο να υποστείγει τη δική του εγγουιστικότητα για να δουλέψει μέσα σύνολο. Ωραία. Άρα, λοιπόν, μπορούμε μέσα σε αυτό το πλαίσιο να θεωρίσουμε ότι το καρκίνο, γενικά, όλες τις μορφές του, σαν έναν είδος, ακριβώς, κατάρρευσης της εσωτερικής συνοχής του οργανισμού, όπου ένα κύταρο, λέει, δεν με ενδιαφέρει ο οργανισμός, εγώ θέλω να το θυσιαστώ σαν κύταρο. Σαν κύταρο. Μπορούμε να το φανταστούμε το παράδειγμα ότι στα μελίθια μπορεί μια μέλισσα να πει, όμως, δεν με ενδιαφέρουμε, δεν θα θυσιαστώ, κεντρίζοντας το ποντίκι που θα μπίνασα και θα φάει το μέλι, θα καταρρέψει και ξέρει. Αν το δούμε έτσι, μπορούμε, λοιπόν, να φανταστούμε ότι όμως τα αίτια, τα εξωτερικά, είναι απλώς μια αφορμή για να καταλυθεί η εσωτερική ισορροπία του οργανισμού. Και τελικά τα αίτια του καρτίνου είναι η κατάρρευση της υποτέλειας των κύταρων εξυπηρετών των οργανισμών. Αρχίζει το πολλοπροστάρεπτε, αυτό τελώς, μεταναστεύουν, πρώτα λογικά. Είναι αυτή μια γόνιμη τρόπο προσέγγιση του φαινιμένου του καρτίνου, γιατί αν είναι, είναι έτσι ακριβώς αυτό που δημιουργούμε, ότι ο καρτίνος τελικά είναι σύγχυτος με το γεγονός ότι ο οργανισμός είναι μια σύνθετη και πολύ εξυστηροπημένη κατάσταση. Ενδιαφέροσα η θεώρηση και τα εξωτερικά αίτια απλώς προκαλούν κοινάμινα. Καλώς αυτό το λόγο υποστηρήθηκε, αλλά μετά από αυτό θα τον ευχαριστήσουμε όλοι πάρα πολύ, αφού τελειώσει και δώστε να πάνε τη σαρδέλη και σας ευχαριστώ και εσάς, γιατί πραγματικά είναι πολύ ευκολή σε όταν είδατε, κύριε Αφτέρα, να πώσετε. Είναι πραγματικά ενδιαφέροσα η παρατήρηση αυτή και η σκοπιά μάλλον προσέγγισης του θέματος, αλλά νομίζω ότι είναι ακριβώς αυτό που λέγαμε, δηλαδή για την κυταρική συμπεριφορά. Η κυταρική συμπεριφορά, από τι καθορίζεται, είναι μαύρο κουτί ή είναι προβλέψημη. Η κυταρική συμπεριφορά, τουλάχιστο με βάση αυτά που γνωρίζουμε τώρα, έχει να κάνει με τα γονείδια. Έχει να κάνει με τα μονοπάτια, τα οποία είναι ενεργοποιημένα μέσα στο κύταρο. Δηλαδή δεν ενεργεί το κύταρο αφθαίρετα, χωρίς λόγο. Υπάρχει κάποιος λόγος για τον οποίο το κύταρο διαφοροποιείται από τα υπόλοιπα. Και ακριβώς εκεί πέρα είναι τα αίτια που αναζητούμε στην κερκυνογέννηση. Τώρα το παραλληλισμός με την κοινωνία είναι έυστοχος. Απλώς σε επίπεδο κοινωνίας πια είναι ακόμα πιο πλοίπλοκο, νομίζω. Δεν είναι μόνο τα γονείδια. Και η κερκυνογέννη, άσχετα και θεωρώ, ότι πολύ καρκίνη οφείλονται στο ότι δεν διατράσσει την οικογένειά μας της απόπτωσης στο κύταρο. Ότι κάπου 70 εκατομμύρια κύταρα αυτοκτονούν κάθε μέρα στο νομισμό μας. Εάν αυτή η αυτοκτονία, κατά κάτω, παραμονήσει και το κύτερο δεν πεθάνει, ενώ ήταν προγραμματισμένο να πεθάνει, ο μηχανισμός που προκαλεί την αυτοκτονία του κύταρα χαλάει, τότε αυτό το κύτερο επιβιώνει και γίνεται καρκυνογέννηση. Είναι βεβαίως ένας μύθος ότι τα καρκυνικά κύτερα δεν πεθάνουν. Τα καρκυνικά κύτερα πεθάνουν, αλλά απλώς πολλαπλασιάζονται με τρελούς ρυθμούς σε σχέση με τα φυσιολογικά. Όχι πάντα, αλλά τις περισσότερες φορές πολλαπλασιάζονται περισσότερα από τα φυσιολογικά και ζουν παραπάνω από τα φυσιολογικά. Όχι πως δεν πεθάνουν, πεθάνουν και αυτά. Όταν μιλάμε τώρα για δισεκατομμύρια κύταρα, μικρές διαφορές πολλαπλασιαζόμενες κάνουν τεράστιο αποτέλεσμα. |
