| 3ο μάθημα: Γεια σας, είμαι η Σουζάννα Παντελιάδου. Στη σημερινή παρουσίαση θα αναφερθούμε στο αναπηρικό κίνημα. Θα δούμε μαζί και το πώς εξελίχθηκε και το πώς δημιουργήθηκε και βέβαια ποιες είναι σήμερα οι κυρίαρχες αξίες και πώς μπορεί κανείς να τις συνδέσει με το χώρο της καθημερινής πρακτικής και της υποστήριξης των αναπήρων. Αν σκεφτούμε πώς μπορούμε να πούμε με μία φράση τι λέει, τι ζητάει, ποιος είναι ο πυρήνας του αναπηρικού κινήματος, τότε αυτή η φράση είναι τίποτε για εμάς χωρίς εμάς. Και έχει προκύψει αυτό ως πυρήνας γιατί και στο παρελθόν, αλλά και σήμερα, πάντοτε με τις καλύτερες προθέσεις οι ανάπηροι οδηγούνται σε εξάρτηση, άλλοι μιλούν για τους ίδιους, άλλοι αποφασίζουν για το ποια χαρακτηριστικά θα έχει η ύπαρξή τους και το πώς θα υλοποιούνται τα δικαιώματά τους. Άρα παγκόσμια σήμερα η έννοια του αυτοπροσδιορισμού και η έννοια της συμμετοχής στις αποφάσεις είναι κεντρικές για το αναπηρικό κινήμα. Προσπαθώντας τώρα να κατανοήσουμε καλύτερα τη γέννηση και να κατανοήσουμε καλύτερα και τις αρχές του αναπηρικού κινήματος, αξίζει τον κόπο να δούμε τον ρόλο που έπαιξαν άλλα κοινωνικά κινήματα. Αξίζει δηλαδή να καταλάβουμε ότι ο χώρος της αναπηρίας και βέβαια και ο χώρος της ειδικής αγωγής μέσα στο χώρο της αναπηρίας δεν αναπτύσσεται σε κάποιο κοινωνικό κενό. Αυτό σημαίνει ότι επηρεάζεται και από άλλους χώρους και από άλλα προηγούμενα κοινωνικά κινήματα στη βάση της κοινότητας, της ανάγκης υπέρβασης των μύθων της βιολογίας. Υπάρχουν δηλαδή στο παρελθόν και άλλες ομάδες που με βάσει μύθους σχετικά με τις δυνατότητές τους και το αόριά τους, έχουν επηρεάσει και τη δημιουργία αλλά και τη γρήγορη εξέντιξη του κινήματος των αναπήρων. Τα κύρια κοινωνικά κινήματα που έχουν επηρεάσει την πολιτική στο χώρο της αναπηρίας είναι το αντιρατσιστικό κίνημα, το φεμινιστικό κίνημα και το κίνημα των ατομικών ή αλλιώς όπως θα βρίσκουμε στη βιβλιογραφία των πολιτικών δικαιωμάτων που έχει το δικαίωμα του κάθε ανθρώπου ως πολίτης μιας κοινωνίας. Αν προσπαθήσουμε να καταλάβουμε πώς πραγματικά μπορεί το αντιρατσιστικό κίνημα να έχει συμβάλει στη διαμόρφωση των αιτημάτων και της ταυτότητας του αναπηρικού κινήματος, υπάρχουν συγκεκριμένα σημεία στα οποία στάθηκαν οι ανάπηροι και έμαθαν από το αντιρατσιστικό κίνημα. Ποια είναι αυτά? Το πρώτο σημείο ότι δεν γίνεται αποδεκτή η διάκριση εναντίον μιας κοινωνικής ομάδας με βάση ένα μόνο χαρακτηριστικό. Δηλαδή δεν γίνεται όπως το αντιρατσιστικό κίνημα δεν γίνεται δεκτή η διάκριση εναντίον μιας φιλετικής ομάδας με βάση μόνο το χρώμα τους για παράδειγμα. Το ίδιο ισχύει και για την περιοχή των αναπήρων όπου δεν μπορούν να γίνουν αποδεκτές διακρίσεις με βάση μόνο την ύπαρξη αναπήριας. Δεύτερο πολύ σημαντικό στοιχείο που έχει αν θέλετε και μια πιο έντονη σχέση με το χώρο της ειδικής αγωγής. Πρώτα στο αντιρατσιστικό κίνημα καταγγέλθηκε ότι ο διαχωρισμός σε διαφορετικά σχολεία παραβιάζει στην ουσία της την ισότητα των ευκαιριών. Τρίτο σημείο ότι η διεκδίκηση των ατομικών δικαιωμάτων είναι εφικτή και στο πλαίσιο του νόμου. Ότι μπορούμε δηλαδή με βάση αλλαγές τους νόμους να υπερασπιζόμαστε τα ατομικά δικαιώματα. Τέταρτο ότι τα προβλήματα που εμφανίζονται σε σχέση με τον αποκλεισμό από το σχολείο είτε από την εργασία είτε από την κοινωνία δεν είναι προβλήματα ατομικά αλλά είναι προβλήματα πολιτικά. Αφορούν δηλαδή την πολιτεία, την ταυτότητα του πολίτη, την οργάνωση της πολιτείας και άρα αν αναγνωριστούν όχι ως ατομικά προβλήματα αλλά ως πολιτικά κατά συνέπεια και η επίλυσή τους απαιτεί την πολιτική κινητοποίηση και τη συμμετοχή όσων τους αφορούν. Έχουμε λοιπόν κάποιες καταβολές από το αντιρατσιστικό κίνημα που ήρθαν και επηρέασαν πάρα πολύ τη διαμόρφωση των ετοιμάτων όπως ενέφερα στο χώρο του αναπηρικού κινήματος. Αν τώρα προσπαθήσουμε να δούμε τι καινούργιο, τι προσθέθηκε από το φεμινιστικό κίνημα εδώ βλέπουμε μια επέκταση και ένα βάθεμα της αρχής ότι αυτά τα προβλήματα που μοιάζουν να είναι προσωπικά τελικά είναι πολιτικά. Ήταν το γυναικείο κίνημα που ανέδειξε ως κεντρικό σημείο τη σχέση μεταξύ του προσωπικού προβλήματος αυτού που συμβαίνει δηλαδή στο σπίτι, αυτού που μοιάζει να προκύπτει μόνο από την προσωπική κατάσταση και τη σχέση αυτού του προβλήματος με την πολιτική οργάνωση. Ένα δεύτερο πάρα πολύ σημαντικό στοιχείο συμβολής είναι ότι τα ίσα δικαιώματα δεν απευθύνονται στους ίδιους ανθρώπους. Μπορεί οι άνθρωποι να είναι διαφορετικοί ως προς την ικανότητά τους, ως προς διάφορα βιολογικά μεγέθη, παρ' όλα αυτά τα δικαιώματα που έχουν οι νέοι ίσα. Και το τρίτο και το τέταρτο σημείο που βλέπουμε στην παρουσίαση τα οποία συνδέονται στενά μεταξύ τους είναι ότι με την ίδια λογική όπου κανένας δεν μπορεί να γνωρίζει καλύτερα από τις ίδιες τις γυναίκες το σώμα τους, τις ανάγκες τους, με την ίδια λογική και κανένας δεν μπορεί να γνωρίζει ως ο ειδικός και αν είναι τις ανάγκες των αναπήρων. Και άρα η αναπηρία πέρα από πολιτικό πρόβλημα διατηρεί τη σημασία της προσωπικής εμπειρίας. Μπορεί εμείς οι απ' έξω οι ειδικοί να μελετούν και να κατανοούν την αναπηρία ως μία κοινωνική, αν θέλετε, κατασκευή, παρόλα αυτά η προσωπική εμπειρία είναι αυτή που σηματοδοτεί όλο το έδρος της κατανόησης της αναπηρίας. Άρα ακόμη κι αν από πρώτη ματιά μπορεί να φαίνεται μακρινό το φεμινιστικό κίνημα σε σχέση με το αναπηρικό κίνημα, υπάρχουν δύο τουλάχιστον σημεία. Πρώτον ότι μπορεί κάποιος να είναι πολύ διαφορετικός αλλά έχει τα ίσα δικαιώματα και δεύτερον ότι η προσωπική εμπειρία, η εμπειρία που έχει το ίδιο το πρόσωπο είναι μέρος και του ορισμού και της κατανοήσης της αναπηρίας. Και ερχόμαστε στη συμβολή του κινήματος των ατομικών δικαιωμάτων. Στη βιβλιογραφία τα βρίσκουμε civil rights. Τι μας έδωσε στο αναπηρικό κίνημα. Την βασική αναγνώριση, την βασική αρχή ότι τα δικαιώματα όλων και άρα και τα δικαιώματα των αναπήρων δεν προκύπτουν από κάποιες ειδικές συνθήκες, ειδικά χαρακτηριστικά ή κάποιους περιορισμούς. Αλλά από τη φύση τελικά του καθένα, από τη φύση των αναπήρων ως πολίτες μιας κοινωνίας. Μπορεί να φαίνεται απλό, μπορεί να φαίνεται κάτι που ίσως από πρώτη ανάγνωση δεν έχει τόσο μεγάλη σημασία, όμως ουσιαστικά έχει τεράστιες σημασίες στις παροχές και στην πρόσβαση των αναπήρων στην καθημερινή κοινωνική ζωή. Για παράδειγμα, ακριβώς επειδή, ας πάρουμε ένα δικαίωμα που είναι το δικαίωμα στη μετακίνηση. Το δικαίωμα στη μετακίνηση με βάση τη φύση του αναπήρων ως πολίτης μιας κοινωνίας, σημαίνει ότι έχει δικαίωμα να μετακινείται, έχει δικαίωμα ισότιμης πρόσβασης, όχι μόνο στα μέσα μαζικής μεταφοράς που χρησιμοποιεί συνήθως για να πάει στη δουλειά του, αλλά σε όλα τα μέσα μαζικής μεταφοράς. Με την ίδια λογική, όλα τα κτίρια πρέπει να είναι προσβάσιμα. Γιατί, γιατί ο κάθε πολίτης, άρα και ο πολίτης με αναπηρία, άρα και ο ανάπηρος, ακριβώς επειδή ανήκει σε μια κοινωνία, έχει πρόσβαση σε οτιδήποτε, έχουν πρόσβαση όλοι οι υπόλοιποι. Μέσα από αυτή τη διαδρομή των υπολοίπων αναπήρων, ουσιαστικά το κίνημα των αναπήρων κατανόησε και βρήκε τις ομοιότητες που υπάρχουν, στην καταπίεση και στους αποκλεισμούς, είτε αυτοί γίνονται με βάση ταξικές διακρίσεις, φιλετικές διακρίσεις ή σεξιστικές διακρίσεις. Αυτό δεν σημαίνει βέβαια καθόλου, ότι οι διακρίσεις είναι ίδιες ή όμοιες. Θα πρέπει να μπορούμε να δούμε ότι υπάρχουν μεν ομοιότητες, αλλά υπάρχουν και διαφορές και αυτό σημαίνει ότι οι άνθρωποι με αναπηρίες μπορεί να βιώνουν την καταπίεση και τον αποκλεισμό με διαφορετικό τρόπο και με βάση την ειδική κατηγορία, τους ειδικούς περιορισμούς δηλαδή που έχουν, αλλά και με βάση άλλους παράγοντες που μπορεί να είναι ιστορικοί, μπορεί να είναι πολιτισμικοί, μπορεί να είναι κοινωνικοί παράγοντες. Χρειάζεται λοιπόν να μπορούμε να κατανοούμε πού το κίνημα των αναφύρων μοιράζεται κοινότητες, κοινά χαρακτηριστικά με άλλα κινήματα άλλων ομάδων, αλλά επίσης να κατανοούμε και τις εσωτερικές διαφοροποιήσεις. Για να το πω πάρα πολύ απλά, οι αποκλεισμοί που βιώνουν ακόμη και οι τυφλοί, με τους αποκλεισμούς που βιώνουν οι άνθρωποι με νοητική αναπηρία δεν είναι οι ίδιοι. Μπορεί να έχουν κάποια όμια στοιχεία αλλά έχουν όμως και πολλές διαφορές. Έτσι αναγνωρίζεται ότι υπάρχει μια κοινή εμπειρία αποκλεισμού στο χώρο της αναπηρίας, κυρίως στο πλαίσιο των κοινωνικών αντιλήψων και προκαταλήψων και υπάρχει και μια πληθώρα ουσιαστικά διαφορών που έρχονται και φωτίζουν αυτή την κοινή εμπειρία. Μέσα από αυτή την κατανοήση το αναπηρικό κίνημα διεκδικεί ουσιαστικά την ενδυνάμωση των ίδιων των αναπήρων και τον έλεγχο των επιλογών για τη ζωή τους. Αυτό το σημείο του ελέγχου όπως είπαμε στο τίποτα για μας χωρίς εμάς είναι κεντρικό. Γι' αυτό και οι οργανώσεις για τα άτομα με αναπηρία δεν αποτελούν μέλη του αναπηρικού κινήματος. Οι οργανώσεις για παράδειγμα γονέων παιδιών με αναπηρία δεν θεωρούνται μέλη του αναπηρικού κινήματος. Στο αναπηρικό κινήμα συμμετέχουν οι οργανώσεις των ίδιων των ανθρώπων με αναπηρία. Ιστορικά εντάσσεται στα νέα κοινωνικά κινήματα και ουσιαστικά το αν θα επιλέξουν την συλλογική δράση εξαρτάται από το πως τα ίδια τα άτομα με αναπηρία αντιλαμβάνονται τον εαυτό τους και το πως σε συγκεκριμένες στιγμές αυτή η επιλογή το να συμμετέχουν στη συλλογική δράση αναδεικνύεται ως μια κρίσιμη επιλογή για τη ζωή τους. Αυτό θα πρέπει να το εξηγήσουμε λίγο, αυτό σημαίνει ότι η ταυτότητα κάποιου το βίωμα της αναπηρίας δεν οδηγεί αυτόματα και στην ένταξη στο αναπηρικό κίνημα. Αν τώρα καθίσει κανείς και σκεφτεί επίσης και άλλους παράγοντες που οδήγησαν στην εμφάνιση ιστορικά του αναπηρικού κινήματος εκτός από αυτούς που ήδη αναφέραμε δηλαδή εξωτερικές επιρροές από άλλα κινήματα τα οποία πέτυχαν τελικά. Πέτυχαν να έχουν και νομοθετικές κατακτήσεις αλλά και στην πράξη κατάριεση διακρίσεων. Ένας άλλος παράγοντες πέρα από αυτές εξωτερικές επιρροές ήταν ότι αναγνωρίστηκε από τα άτομα με αναπηρία ότι φιλανθρωπικές και εθελοντικές οργανώσεις δεν ήταν αποτελεσματικές στην υπεράσπιση των δικαιωμάτων τους. Άρα οι επιτυχίες άλλων ομάδων πρώτον και δεύτερον η εξέλιξη, η ιστορική εξέλιξη σε σχέση με τις επιτυχίες των φιλανθρωπικών και εθελοντικών οργανώσεων οδήγησαν τελικά τους ανθρώπους με αναπηρία να συγκροτήσουν ένα δικό τους κίνημα για να μπορέσουν να πιέσουν για διάφορα δικαιώματα. Αναφέρθηκε πριν ότι μέσα στις κατακτήσεις και των υπόλοιπων κινημάτων αλλά και του αναπηρικού κινήματος είναι διάφορες νομοθετικού τύπου αλλαγές. Αλλαγές δηλαδή αποδοχής σε διάφορα σώματα θεσμικά. Μια πολύ σημαντική τέτοια είναι η Σύμβαση για τα Δικαιώματα των Ανθρώπων με Αναπηρία από τον ΟΗΕ. Και είναι σημαντική όχι μόνο εξαιτίας του διεθνούς χαρακτήρα που έχει αλλά γιατί είναι μια σύμβαση η οποία τεκά δεσμεύει τα κράτη όταν αποφασίζουν να την υπογράψουν, όπως λέμε να την κυρώσουν. Στο άρθρο λοιπόν, στο πρώτο άρθρο αυτής της Σύμβασης, αναφέρεται τι? Αναφέρεται ένας ορισμός που θα πρέπει να μας φέρνει στο νου μας το κοινωνικό μοντέλο ερμηνείας. Σύμφωνα λοιπόν με τη Σύμβαση για τα Δικαιώματα των Ανθρώπων με Αναπηρία, στα άτομα με αναπηρία συμπεριλαμβάνονται άτομα με μακροχρόνια, σωματικές, νοητικές, ψυχικές ή αισθητηριακές βλάβες οι οποίες όμως σε αλληλεπίδραση με διάφορα εμπόδια δίνονται να παρεμποδίσουν την πλήρη και αποτελεσματική συμμετοχή τους στην κοινωνία σε ίση βάση με τους άλλους. Εδώ λοιπόν αναγνωρίζεται ότι ουσιαστικά αυτή καθαυτή η αναπηρία προκύπτει από μια αλληλεπίδραση μεταξύ των ατομικών περιορισμών αλλά και των εμποδίων των εξωτερικών. Στη σύμβαση για τα δικαιώματα των ατόμαν με αναπηρία υπάρχουν όπως ήδη έδωσα μια ανοίξη τρία καινούργια πολύ βασικά σημεία. Το πρώτο ότι είναι δεσμευτικό κείμενο, το δεύτερο ότι για πρώτη φορά εισάγεται η κοινωνική προσέγγιση στην αναπηρία, το κοινωνικό ερμηνευτικό μοντέλο και το τρίτο ότι εισάγεται η δικαιωματική προσέγγιση απέναντι δηλαδή σε προσεγγίσεις με βάση τη φιλανθρωπία και την παροχή πρόνοιας όπου ό,τι προσφέρεται, ό,τι υποστήριξη δίνεται θεωρείται ως μια καλή κίνηση εκ μέρους της κοινωνίας, εισάγεται εδώ η δικαιωματική προσέγγιση. Ό,τι λοιπόν απαιτείται ως υποστήριξη είναι δικαίωμα των αναπήρων. Πρόκειται για τρεις πολύ σημαντικές αλλαγές και καμπές. Αυτές οι τρεις θεωρητικές καμπές εκφράζονται με οκτώ κατευθυντήριες αρχές. Πρώτον, ο σεμβασμός της έμφυτης, είναι πολύ σημαντικό αυτό, της έμφυτης που υπάρχει σε όλους τους ανθρώπους, αξιοπρέπειας, αυτονομίας που περιλαμβάνει την ελευθερία, τι να κάνει, τις δικές σου επιλογές και να ζει ανεξάρτητα. Δεύτερον, απαγόρευση, ρητή των διακρίσεων. Τρίτον, πλήρη συμμετοχή και ένταξη στην κοινωνία. Τέταρτον, ο σεβασμός της διαφορετικότητας ως τι, ως μέρος τελικά του ανθρώπινου συνεχούς, της ανθρώπινης ποικιλομορφίας που υπάρχει. Άρα δεν γίνεται νοητή η αναπηρία ως προσδιοριμός με μια γραμμή διαχωρισμού, από εδώ και πέρα είναι η ανάπηρη, αλλά ως ένα αποκλειστικά σημείο στο συνεχές της ανθρώπινης διαφορετικότητας. Πέμπτη, κατευθυντήρια αρχή, ισότητα ευκαιριών. Έκτη, προσβασιμότητα και εδώ την προσβασιμότητα θα πρέπει να τη βλέπουμε πέρα από τη χώρα ταξική προσβασιμότητα. Προσβασιμότητα και σε υπηρεσίες και σε δικαιώματα και σε προϊόντα. Εύδομο, ισότητα μεταξύ ανδρών και γυναικών με αναπηρίες, όγδο, σεβασμός των ικανοτήτων των παιδιών με αναπηρία και σεβασμός του δικαιώματος των παιδιών με αναπηρία να διατηρούν την ταυτότητά τους. Βλέπουμε λοιπόν ότι αγγίζει και με σαφήνια το χώρο των παιδιών, άρα το χώρο της ειδικής αγωγής, με μια σαφή κατεύθυνση ότι ο στόχος δεν είναι να τους αλλάξουμε, είναι να τους υποστηρίξουμε στο να διατηρήσουν την διακριτή ταυτότητά τους. Άρα από τρία πολύ βασικά θεωρητικά σημεία περνάμε στις 8 κατευθυντήριες αρχές, όπου αυτές οι 8 κατευθυντήριες αρχές μπορούν και εξειδικεύονται πολύ περισσότερο. Τα διαβάζω απλώς, ισότητα και μη διάκριση, αφύπνηση της κοινωνίας, παρέμβαση στην ίδια την κοινωνία, έτσι ώστε να γίνονται σεβαστά τα δικαιώματα, προσβασιμότητα, δικαίωμα στη ζωή, τα δικαιώματα που τους αφορούν όταν υπάρχουν ανθρωπιστικές κρίσεις και κίνδυνοι, ισότιμη αναγνώριση ενώπιον του νόμου, ισότιμη πρόσβαση στη δικαιοσύνη, ελευθερία και ασφάλεια, ελευθερία από βασανιστήρια και ταπεινωτική μεταχείριση ή τιμωρία, ελευθερία από εκμετάλλευση, βία και εξαπάτηση, δικαίωμα στην ατομική κινητικότητα, ελευθερία έκφρασης, σεβασμός της ιδιωτικής ζωής, το δικαίωμα στην εκπαίδευση, στην υγεία, στην εργασία, ικανοποιητικό επίπεδο διαβίωσης, συμμετοχή στον πολιτικό βίο, συμμετοχή στην πολιτιστική ζωή και υποχρέωση για συλλογή πληροφοριών και έκδοσης στατιστικών δεδομένων. Αν τα δούμε αυτά όλα μαζί, φυσικά μας δημιουργείται ένας προβληματισμός κατά πόσο αυτά τα δικαιώματα τελικά πληρούνται στην πράξη, που όλοι κατανοούμε ότι παρά την μεγάλη πρόοδο που έχει γίνει πολλά από αυτά δεν υλοποιούνται, και γι' αυτό αν θέλετε το τελευταίο σημείο, η συλλογή πληροφοριών και η παρακολούθηση τελικά είναι πολύ σημαντική γιατί μπορεί να αναδεικνύει άμεσα που συνεχίζουν να υπάρχουν σημαντικοί περιορισμοί. Η σύμφαση αυτή κυρώθηκε από τη χώρα μας το 2012 και αυτό σημαίνει ότι για τα 10 χρόνια που έχουν περάσει υποχρεούνται να φροντίζει ώστε να πληρούνται όλα αυτά τα δικαιώματα που αναφέρονται στη σύμφαση. Όσο και αν καταλαβαίνουμε ότι σήμερα τουλάχιστον διεθνώς αλλά και στη χώρα μας γίνεται απολύτως δεκτός και ο κοινωνικός χαρακτήρας της αναπηρίας, της φύσης της αναπηρίας αλλά και η όποια σύνθεση της υποστήριξης των αναπήρων με βάση τη δικαιωματική προσέγγιση θα πρέπει να έχουμε στο νου μας ότι αυτά δεν έγιναν ξαφνικά, ότι αυτά προέκυψαν τελικά μετά από την πίεση του αναπηρικού κινήματος το οποίο ξεκινάει την πρώτη του διεθνή έκφραση με τη συγκρότηση της διεθνούς των αναπήρων το 1982 με τον ορισμό μάλλον που εκφράζεται από τη διεθνή των αναπήρων μετά την ίδρυσή της το 1981. Η συγκρότηση της διεθνούς των αναπήρων θεωρείται ένας πολύ σημαντικός σταθμός για το κινήμα των αναπήρων και συνέδραμε πολύ σημαντικά στην ανάδειξη του κοινωνικού μοντέλο γιατί διέκρινε με σαφήνια μεταξύ της βλάβης και της αναπηρίας και τάφτισε τη βλάβη με έναν περιορισμό ατομικό και τάφτισε την αναπηρία με έναν περιορισμό κοινωνικό ενώ περιορισμό τελικά των ευκαιριών που δίνονται για συμμετοχή στην κανονική κοινωνική ζωή. Άρα αυτή η αρχική διάκριση πολλά χρόνια πριν έτσι 40 χρόνια περίπου πριν οδήγησε τελικά στην αναγνώριση των δικαιωμάτων των αναπήρων διεθνός. Σε ό,τι αφορά την ελληνική πραγματικότητα όπως βλέπετε και εδώ το σύνθημα είναι το τίποτα για εμάς χωρίς εμάς. Το αναπηρικό κίνημα εκφράζεται με την ΕΣΑΜΕΑ που είναι ο τριτοβάθμιος φορέας συνδικαλιστικός κοινωνικός και συνδικαλιστικός φορέας όπου συγκεντρώνονται δηλαδή επιμέρους οργανώσεις. Ινδρύθηκε το 1989 από οργανώσεις όμως και ατόμων με αναπηρία και οργανώσεις οικογενειών. Υπερασπίζεται τα κοινά θέματα ενδιαφέροντος αυτά δηλαδή που αφορούν όλες τις κατηγορίες αναπηρίας και αποτελεί τελικά έναν πραγματικά ισχυρό φορέα εκπροσώψης των ατόμων με αναπηρία στην πολιτεία και στην κοινωνία. Ένα από τα κεντρικά θέματα που έθεσε το αναπηρικό κίνημα και ένα από τα κεντρικά θέματα που αποτέλεσαν τελικά το πόλο πάνω στον οποίο συγκροτήθηκε και αναπτύχθηκε το αναπηρικό κίνημα και στην Ευρώπη αλλά και στις ΗΠΑ είναι το αίτημα της αυτόνομης διαβίωσης. Και εδώ όταν αναφερόμαστε στην αυτόνομη διαβίωση δεν θα πρέπει να κάνουμε το λάθος να το αντιλαμβανόμαστε ως μια υπηρεσία τελικά που προσφέρεται στους ανάπηρους. Κάτι δηλαδή που σημαίνει την πρόσβαση των ανάπηρων σε μικρές μονάδες διαβίωσης. Η αυτόνομη διαβίωση είναι μια συνολική φιλοσοφία και στηρίζεται ακριβώς ή αν θέλετε πραγματόνι με έναν τρόπο τη λογική των ίσων δικαιωμάτων και τη λογική του ελέγχου και τη λογική των ευκαιριών για να φτάνουν οι ανάπηροι μόνοι τους εκεί που θεωρούν ότι πραγματόνονται. Άρα το αναπηρικό κίνημα όχι μόνο στοχεύει στην αυτόνομη διαβίωση αλλά χτίστηκε και πάνω στις λογικές της αυτόνομης διαβίωσης. Έχω διαλέξει δύο προτάσεις που ως δηλώσεις μας βοηθούν να καταλάβουμε ακριβώς γιατί η αυτόνομη διαβίωση είναι πέρα από τη δημιουργία σπιτιών όπου ζουν μόνοι τους. Καταρχάς με απόλυτο τρόπο δηλώνεται ότι η αυτόνομη διαβίωση δεν σημαίνει ότι οι ανάπηροι θέλουν να κάνουν τα πάντα μόνοι τους διότι αυτό δεν είναι εφικτό πολλές φορές. Άρα όταν σκεφτόμαστε αυτόνομη διαβίωση δεν σκεφτόμαστε την απόλυτη ικανότητα να αυτοεξυπηρετούμε αλλά την απόλυτη απέτηση να έχω τελικά επιλογές και έλεγχο της καθημερινότητάς μου. Δεν ταυτίζεται λοιπόν με ικανότητα, ταυτίζεται με δικαίωμα ελέγχου και επιλογών. Με τη λογική αυτή όταν σκεφτόμαστε για την αυτόνομη διαβίωση μπορούμε να ξεδιαλύνουμε ότι υπάρχουν διαφορετικές μορφές αυτόνομης διαβίωσης. Υπάρχει η αυτόνομη μορφή όπου όσοι ζουν εκεί μπορούν να ανταποκριθούν αυτοεξυπηρετούμενοι στις βασικές λειτουργίες και όπως καταλαβαίνουμε αφορά τελικά ανθρώπους που έχουν υψηλές ικανότητες αυτοεξυπηρέτησης. Υπάρχει η ή μη αυτόνομη ή προστατευόμενη διαβίωση όπου γίνεται αποδεκτό να υπάρχουν τρίτα άτομα που παρέχουν τελικά κάποιες υπηρεσίες. Για να το πω αυτό με ένα παράδειγμα μπορεί να υπάρχουν τρίτα άτομα που αναλαμβάνουν τον καθαρισμό του σπιτιού μπορεί να υπάρχουν τρίτα άτομα που αναλαμβάνουν την επικοινωνία με κάποιες υπηρεσίες και υπάρχει και η τρίτη μορφή η διαβίωση τελικά με αυξημένη φροντίδα από τρίτους για εκείνους τους ανθρώπους με αναπηρία που έχουν μειωμένες ικανότητες αυτοεξυπηρέτησης. Και εδώ αυτή η διαβίωση γίνεται συνήθως στις εγκαταστάσεις που προκύπτουν από την αποιδρυματοποίηση. Όταν λοιπόν τα μεγάλα ιδρύματα κλείνουν δημιουργούνται μικρότερες μονάδες διαβίωσης όπου εκεί όμως η φροντίδα είναι αυξημένη. Άρα και στις τρεις όμως αυτές περιπτώσεις έχουμε το ζητούμενο του μέγης του ελέγχου από τους ίδιους τους ανάπηρους. Το αναφέρθηκα πριν στο πως το αναπηρικό κίνημα και στόχευσε αλλά και χτίστηκε με βάση την αυτόνομη διαβίωση. Οι αρχές ιστορικά βρίσκονται στο 1960 και στην Αμερική στο Μπέρκλι της Καλιφόρνια όπου μια ομάδα φοιτητών με σοβαρές κινητικές αναπηρίες, με σοβαρές οματικές αναπηρίες αρχίζει και ζητάει περισσότερη ένταξη. Μέχρι τότε το δικαίωμά τους να φοιτούν, το οποίο είχε κατακτηθεί βεβαίως νωρίτερα, το δικαίωμά τους να φοιτούν στο πανεπιστήμιο δεν συνοδευόταν από το δικαίωμά τους να ζουν σε αυτόνομες δομές. Ζούσαν περιορισμένοι ουσιαστικά σε μια πτέρυγα που είχε δημιουργηθεί για ανάπηρ άτομα σε ένα νοσοκομείο. Επίσης δεν είχαν τελικά την πρόσβαση με τα ηλεκτρονικά τους αμαξίδια όπου ήθελαν, σε διάφορα μέρη δηλαδή που ως φοιτητές ήθελαν να έχουν πρόσβαση. Και οι υπηρεσίες τελικά που παρέχονταν σε αυτούς αποφασίζονταν από την κεντρική πολιτεία. Δεν είχαν δηλαδή επιλογές. Άρα, ενώ είχαν το δικαίωμα της συμμετοχής στη φήτηση, ζούσαν περιορισμένοι, δεν είχαν πρόσβαση σε όλους τους χώρους και το που θα είχαν πρόσβαση και τι υπηρεσίες αποφασίζονταν κεντρικά από κάποιους ειδικούς. Με βάση λοιπόν αυτή την πραγματικότητά τους, αυτό το βιωμά τους, αποφάσισε να διεκδικήσουν δικαιώματα σε μία ισότιμη πρόσβαση και ζωή. Δύο πολύ γνωστά πρόσωπα είναι αν θέλετε αυτοί που υγήθηκαν στο κίνημα, ήταν ο Don Galloway και ο Ed Roberts. Ήταν άτομα με σοβαρούς περιορισμούς και όρασης και κινητικότητας, οι οποίοι όμως κατάφεραν πραγματικά σε μία περίοδο όπου αναγνωρίζονταν συνολικά δικαιώματα πολλών διαφορετικών κοινωνικών ομάδων να θέσουν και να ξεκινήσουν αυτό το αναπηρικό κίνημα, κυρίως ξαναλέω μέσα από το δικαίωμα και το έτημα στην αυτόνομη διαβίωση. Σήμερα αυτό που κατανοούμε είναι ότι η ένταξη των αναπήρων είτε σε στέγες ανεξάρτητες απόλυτος αυτόνομης διαβίωσης είτε σε στέγες υποστηριζόμενης διαβίωσης μπορεί να έχει τεράστια ωφέλη και για τους ίδιους αλλά όχι μόνο για τους ίδιους και για την κοινωνία γενικότερα και είναι και η μόνη κατεύθυνση η οποία τελικά μπορεί να είναι μία εναλλακτική στην ιδρυματοποίηση. Αν σκεφτούμε ότι στο χώρο της ειδικής αγωγής μιλούμε για την ένταξη μιλούμε για τη συνεκπαίδευση δεν θα πρέπει να ξεχνάμε ότι στο τέλος της ολοκλήρωσης της εκπαίδευσης μετά την ενηλικίωση μετά αν θέλετε ακόμα και το θάνατο των γονιών που φροντίζουν για τα παιδιά και τους ανθρώπους με αναπηρίες υπάρχουν δύο μόνο επιλογές η ιδρυματοποίηση μετά ή η ένταξη τελικά στην αυτόνομη διαβίωση και βέβαια η αυτόνομη διαβίωση ως τελικός στόχος ξεκινάει να υπηρετείται και στο πλαίσιο της ιδικής αγωγής. Δεν είναι κάτι που προκύπτει αυτόματα στο τέλος αλλά είναι κάτι που καλλιεργείται ως δεξιότητες δεξιότητες αυτοεξυπηρέτησης, δεξιότητες κοινωνικής διαβίωσης από την αρχή της σχολικής ζωής των παιδιών. Σας ευχαριστώ και πάλι για την προσοχή σας, καλή συνέχεια. |
