| Ισότητα των φύλων, ισότητα στα δημόσια βάρη, ισότητα στη στρατολογική υποχρέωση, ισότητα στην αμοιβή για εργασία, ισότητα στην πρόσβαση στις δημόσιες θέσεις.: Συζητήσαμε την προηγούμενη φορά για τη Γενική Αρχή της Ισότητας. Σήμερα θα δούμε κάποιες ειδικές μορφές, ειδικές εκφάνσεις Ισότητας, οι οποίες έρχονται όχι να ακυρώσουν, να ανατρέψουν, αλλά να συμπληρώσουν και πιθανόν, εν μέρει να διαφοροποιήσουν τις κανονιστικές συνέπειες της Γενικής Αρχής της Ισότητας, όπως σας είδαμε την προηγούμενη φορά. Θα δούμε λοιπόν για την Ισότητα των δύο φύλων, την Ισότητα στα δημόσια βάρη, Ισότητα στρατολογική υποχρέωση, στην αμυδή για εργασία και στην πρόσβαση σε δημόσια θέση. Αυτές είναι κάποιες ειδικότερες μορφές Ισότητας, τις οποίες θα προσπαθήσουμε να εξετάσουμε σήμερα. Του ξαναλέω ότι μιλάμε ιδιαίτερα με τη Γενική Αρχή της Ισότητας, τις οποίες θα προσπαθήσουμε να εξετάσουμε σήμερα. Του ξαναλέω ότι μιλάμε ειδικά και αναφερόμαστε ειδικά και κάνουμε ειδική επανάληψη για τη πραγματικότητα αυτά είναι πράγματα που τα ξέρετε από τις δημοκρατικές ελευθερίες. Στην Αρχή της Ισότητας, γιατί όπως είπα και στο προηγούμενο μάθημα, αν δει κανείς για ποιους λόγους ακυρώνονται από το Συγγουλί της Επικρατίας ή από άλλα δικαστήρια, διοικητικές πράξεις ή διατάξεις νόμων, σε μεγάλο βαθμό, κατά πλειοψηφία, κυρώνονται λόγω παραβίαις Αρχής της Ισότητας. Και αυτό εξηγήσαμε γιατί συμβαίνει. Συμβαίνει ακριβώς γιατί η Αρχή της Ισότητας είναι μια ανοιχτή φόρμουλα, γενική, έτσι με ένα ευρύ περιεχόμενο, το οποίο είπαμε ότι καταρχήν στην γενική μορφή της Ισότητας είναι στη τεσσετή, να θυμίσει κάποιος τη γενική φόρμουλα. Είσαι μεταχείριση για τους ίσους, ανόμια για τους διαφορετικούς. Όχι, ακριβώς, για τους διαφορετικούς και τους ίσους, γιατί το πας σε πρόσωπα όσο περισσότερο... Όμια μεταχείριση, όμια καταστάσεις, όμια μεταχείριση, ανόμια καταστάσεις. Ακριβώς, έτσι, γιατί έτσι όπως το έθεσες εσύ είναι λίγο επικίνδυνος για τους ανόμια και τους διαφορετικούς. Μπορεί να παρεξηγηθεί αυτό το τι σημαίνει διαφορετική. Μιλάμε, λοιπόν, για την ομοιότητα ή την ανομοιότητα των καταστάσεων. Άρα, λοιπόν, θα πρέπει κάθε φορά να βρίσκουμε το κριτήριο. Και σε αυτές τις ειδικές μορφές ισότητας, ήδη έχουμε ένα κριτήριο που η ιδική διάταξη μας το δίνει. Για παράδειγμα, στην πρώτη περίπτωση, μιλάμε για το φύλλο ως ειδικό κριτήριο. Εντάξει. Άρα, λοιπόν, θα δούμε κυρίως το άρθρο 4, παράγραφος 2, σε συνδυασμό με το άρθρο 116. Θα δούμε τι λέει και το άρθρο 116. Εδώ πρέπει να τονίσω ότι σε πολύ μεγάλο βαθμό, σε πάρα πολύ, σε πληθώρα περιπτώσεων, η ισυμή διάταξη που αφορά την ίση μεταχείριση ανδρών και γυναικών, είναι και η διάταξη του άρθρου 157 της Συνθήξης για την Λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης, που προβλέπει ακριβώς την ισότητα στη μεταχείριση, ό,τι αφορά την εργασία, σε εργασιακά θέματα ανδρών και γυναικών. Είναι το παλιό 141 της Συνθήξης Ευρωπαϊκών Κυβοντήτων. Και το Δικαστήριο πολλές φορές λαμβάνει υπόψη του και αυτή τη διάταξη, κάνοντας αυτό που λέμε έναν συνδυαστικό έλεγχο. Συνδυάζει δηλαδή τον έλεγχο της αντισυνταγματικότητας της νομοθερικής διάταξης, με τον έλεγχο τυχόν αντίθεσής της προς το ενωσιακό δίκαιο. Αυτό που ονομάζουμε έλεγχο συμβατότητας. Θα εξετάσουμε το κεφάλαιο αυτό σε επόμενο μάθημα, μάλλον στο μάθημα της αναπλήρωσης που θα κάνουμε το Δεκέμβρη. Είναι πολύ σημαντικό γιατί μας θυμίζει ότι πλέον ως συνταγματικό δίκαιο, ως ελληνικό συνταγματικό δίκαιο, δεν νοείται μόνο το τυπικό σύνταγμα, το οποίο προκύπτει από το σύνταγμα, το δικό σύνταγμα όπως το ξέρουμε, το κείμενο του ελληνικού συντάγματος, αλλά ουσιαστικό συνταγματικό δίκαιο παράγεται, προέρχεται, απορέε, εμπεριέχεται και σε πολύ μεγαλό βαθμό από το ενωσιακό δίκαιο, το δίκαιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης, σε ό,τι αφορά την θεμελίωση θεμελιωδών ελευθεριών και βεβαίως δικαιωμάτων, όπως για παράδειγμα αυτό που αντεριέχεται στο 151 της ΣΛΕΕ, της Συνθήκης Διοικητουρίας της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Άρα λοιπόν εδώ ακουμπάμε και σε μια άλλη τυχή του δικαστικού ελέγχου της αντισυνταγματικότητας, που είναι ο συνδυαμός της, η σύνδεσή της, η συμπλοκή της με τον έλεγχο τυχών της συμβατότητας. Και βεβαίως το ίδιο και με βάση κάποιες οδηγίες, οι οποίες πρέπει να εφαρμόζονται και στην ελληνική ένομη τάξη. Θα τα χάσεις λοιπόν, ισότητα των φίλων, φορείς και αποδέκτες. Αν ανοίξουμε το άρθρο αρνητικό του σύνδεγμα στο 4.2, μπορείτε να το διαβάσε λίγο κάποιος. Θα δούμε ήδη τη διατύπωση. Το έχει κάποιος πρόχειρο. Ναι, σε βλέπω. Ωραία, διάβασε μας λίγο, θύμησέ μας και το 1. 4.1, η πρώτη παράγραφα. Ωραία. Καταρχάς βλέπεις κάποια διαφορά στη διατύπωση. Ακόμα και αυτό δείχνει την ισότητα των φίλων, δεν είναι μια αποτύπωση της ισότητας των δύο φίλων αυτό. Είναι. Σωστά. Πριν το Σύνταγμα του 75 βεβαίως, έτσι μιλάμε για πριν από έναν αιώνα. Αλλά παρόλα αυτά δεν σας χτυπάει κάποιο καμπανάκι, είναι σωστό αυτό που λες, ναι. Απλώς στην παράγραφα 2 θέλει να τονίσει ότι το φίλο δεν μπορεί να αποτελέσει στοιχείο διάκρισης προς την ισότητα αυτό. Ωραία. Ναι, θέλει κανείς τη μαγδά. Αλλά νομίζω ότι πάλι χτυπάει ένα καμπανάκι, δηλαδή ένας την πρώτη παράγραφα λέει ελληνες, μετά κάνει τη διάκριση. Αν σας παραπέψω στο άρθρο 110 του Συντάγματος, που αφορά τι το άρθρο 110 προβλέπει στην πρώτη παράγραφό του. Ωραία, ποιες δεν υπόκειται σε αναθεώρηση και σε αυτές εμπεριέχεται ποιο άρθρο που μας αφορά εδώ. Το 4-1, έτσι. Οπότε, τι θέτε ένα ερώτημα, θα μπορούσε το 4-2 να αναθεωρηθεί προς την κατέθεση της κατάργησης του, δηλαδή της κατάργησης της ισότητας των φίλων. Ωραία, μπορούμε να πούμε ότι αποτελεί κεκτημένο. Τι είδους κεκτημένο θα το ονόμαζες, γιατί το κεκτημένο είναι μια πολύγενική έννοια. Από αυτή την έννοια θα μπορούσαν κεκτημένο να αποτελούν τα πάντα, όλα όσα εμπεριέχονται στο Σύνταγμα. Όλες οι διατάξεις του Συντάγματος απλώς και μόνο επειδή κάποια στιγμή αποτυπώθηκαν στο Συνταγματικό κείμενο, δεν μπορούν να αλλάξουν απλώς και μόνο επειδή αποτελούν κεκτημένο. Δηλαδή, θα έλεγες ότι κάθε διάταξη Συνταγματική δεν μπορεί να αναθεωρηθεί με βάση του 110 του Συντάγματος λόγω κεκτημένου. Αυτό θα μας οδηγούσε σε ένα απολύτως αυστηρό σύνταγμα που δεν μπορούσαμε να αλλάξουμε τίποτε προφανώς. Όχι, μόνο με τις διατάξεις. Πώς κρίνεις λοιπόν, ποιο είναι το κριτήριο αυτό το οποίο λες ότι εδώ με οδηγεί στο να αποφασίσω να ελπινεύσω το 110 και να εντάξω στα λεγόμενα σιωπηρά ουσιαστικά όρια της αναθεώρησης, αυτά που δεν γράφονται ρητά στο άρθρο 110, να εντάξω και το 4 παράγραφος 2, δηλαδή νέα φιλή ισότητα. Τι σκέψεις οδηγεί εκεί, μπορούμε να κάνουμε κάποιες σκέψεις ελπινευτικές, για να μην καταλήξουμε σε ένα απολύτως αυστηρό σύνταγμα όπου δεν αλλάζει τίποτα, επειδή το θεωρούμε τα πάντα κεκτημένο. Κοινωνικό κεκτημένο εντάξει, αλλά το κοινωνικό κεκτημένο για να μετατραπεί σε κανονιστικό χρειαζόμαστε μία τεκμηρίως, δεν μπορεί κάθε κοινωνικό κεκτημένο, όταν λες κοινωνικό κεκτημένο δεν το εννοείς με την τεχνική έννοια του όρου του κοινωνικών δικαιωμάτων, το εννοείς ότι στην κοινωνία πλέον εντάξει είναι αδιανόητο κάτι τέτοιο. Βέβαια αν σκεφτεί κανείς στην κοιτονική χώρα Τουρκία, όπου μάλιστα είχαν θα πω, γιατί μπορεί τύπεις να το έχουν ακόμη, αλλά στην πραγματικότητα δεν το έχουν στο πραγματικό σύνταγμα, στο τυπικό σύνταγμα όμως είχαν και έχουν ένα λαϊκό κράτος, ένα κράτος κοσμικό, ενώ το λαϊκ μάθει την έννοια του κοινωνικού, δηλαδή κοσμικό κράτος, όπου μέχρι πρώτως μέχρι να γίνει ο Ερντογάν το υπουργός, αν θυμάστε παχωρευόταν στο Προεδρικό μέχρο να μπει γυναίκα με μαντύλα, ενώ πλέον βγαίνει ο Ερντογάν και λέει, θα ακούσατε χθες προφθές τις προηγούμενες ημέρες που βγήκε και μιλούσε σε ένα συνέδριο γυναικών και έλεγε ότι δεν είναι ίσες οι γυναίκες με τους άνδρες και ότι η θέση των γυναικών είναι στο σπίτι και στην ανατροφή των παιδιών, αν σκεφτείτε το Αφγανιστάν, που αν δείτε φωτογραφίες των γυναικών του Αφγανιστάν την δεκαετία του 70 θα νομίζετε ότι ήταν η Καμπούλη, ότι ήταν η Παρίση, το Παρίσι της Ασίας ήταν η Καμπούλη στην αρχή της δεκαετίας του 70 με γυναίκες μοντέρνες, εργαζόμενες, που ήταν έξω από το σπίτι, επιστημόνιστες, γιατροί, δικηγόρετα, πάντα έτσι έσκουσαν όλα τα επαγγέλματα και με μια πολύ μοντέρνα εμφάνιση, με μήνυμα και τα λοιπά και αν δείτε σήμερα τι συμβαίνει στο Αφγανιστάν θα καταλάβουμε ότι δυστυχώς το κοινωνικό κεκτημένο δεν είναι πάντοτε αδιαφινσβήτητο ιστορικά, μακάρι να είναι προσωπικά είναι υπέραλλα, δεν είμαι τόσο σίγουρη. Σε κανονιστικό επίπεδο τι θα σας οδηγούσε σε μια τέτοια κρίση? Νομίζω ότι το 4.1 είναι η γενική διάταξη που περιλαμβάνει όλες τις υπόλοιπες διάταξες, οι οποίες απλά γίνονται πιο συγκεκριμένες με την αναφορά τους. Οπότε, όταν αναφέρει το σύνθεμο ότι δεν επιτρέπετε να θόρυσετε το 4.1, φωνώς περιλαμβάνει και τις υπόλοιπες διάταξες του 4.1. Θα μπορούσαμε να πούμε ότι με βάση το 110 παράγραφος 1 που λέει εκτός από εκείνες τις διατάξεις που καθορίζουν τη βάση και τη μορφή του πολιτεύματο. Ποια είναι η βάση και η μορφή του πολιτεύματος? Να πούμε ότι αποτελεί η αρχή του κράτους δικαίου ως βάση του πολιτεύματος και εάν η αρχή του κράτους δικαίου επιτάσσει και την ισότητα ανάμεσα στα δύο φύλλα. Η βάση του πολιτεύματος, βέβαια, είναι η δημοκρατική αρχή. Η δημοκρατία είναι η βάση του πολιτεύματος. Η κυριαρχία. Τι είναι η βάση του πολιτεύματος. Το κράτος δικαίου μάλλον ταυτίζεται, όπως λέει και ο κ. Χρυσόγονας, με την ίδια την έννοια του συνταγματικού κράτους, όπως βλέπουμε και εδώ. Κάθε κράτος δικαίου μπορεί να είναι συνταγματικό κράτος με την έννοια ότι υπάρχει μία ανώτερη ιεραρχική βαθμίδα νομοθετικής ρύθμισης, δηλαδή ενός νόμου ανώτατης τυπικής ισχύος που είναι το Σύνταγμα, με βάση στο οποίο θα πρέπει και όλοι αλλοι νόμοι να παράγονται και να μην έρχονται σε αντίθεση με αυτό. Αλλά η βάση του πολιτεύματος είναι η δημοκρατική αρχή. Θα μπορούσες βέβαια να το συνδέσεις με τη δημοκρατική αρχή, με κάποια άλλη σκέψη όμως. Είναι οτι πώς μπορεί να λομπείται η δημοκρατική αρχή αν χωρίζουν την πολίτευμα βαστοφή και καταφάζονται. Με βάση ποια άλλη συνηστώσα της δημοκρατικής αρχής, της λαϊκής κυριαρχίας. Εγώ τη λαϊκή κυριαρχία θα έλεγα. Ναι, αλλά με ποια ειδικότερη συνηστώσα αυτής. Του πολιτικών δικαιωμάτων. Του πολιτικών δικαιωμάτων για ποιους. Για όλους. Για όλους. Τη καθολική ψηφοφορία βασικά. Τη καθολική ψηφοφορία. Έχω μια σκέψη θέλω να κάνω σχετικά με το ότι αν θεωρείται η πράγμα 22. Δεν αναθεωρείται. Μπορεί να αναθεωρθεί αυτό δεν είπαμε. Όχι, δεν είπαμε αυτό. Δεν μπορεί να αναθεωρθεί η πράγμα 22. Όχι, δεν είπαμε ότι μπορεί να αναθεωρθεί η παράγμα 22. Είπαμε ότι η παράγμα 22, παρότι δεν αναφέρεται ρητά στο 110, ανήκει εντάσσεται, υπάγεται στα σιωπηρά όρια της αναθεώρησης. Σιωπηρά ουσιαστικά όρια της αναθεώρησης. Γιατί υπάρχουν εκτός από τα ρητά όρια της αναθεώρησης που καταγράφονται ρητά στο 110 και τα σιωπηρά όρια της αναθεώρησης που είναι και αυτά ουσιαστικά, όχι διαδικαστικά. Και ένα από αυτά, και άλλα βεβαίως μπορούμε να σκεφτούμε, είναι και η έμφυλη ισότητα, λέμε, στη θεωρία. Και προσπαθούμε να στηρίξουμε αυτό μας το συμπέρασμα. Έτσι, μία τεκνηρίωση, μία στήριξη, ένα επιχείρημα, είναι ότι το άρθρο 4, παράγραφος 1, παρότι έχει αυτή την, επιτρέψτε μου να πω, σεξιστική χρήση της γλώσσας που είναι γενικότερη σε όλη τη γλώσσα και βεβαίως και στη νομική γλώσσα. Λοιπόν, χρησιμοποιείται πάντα το αρσενικό για να συμπεριλάβει και τις γυναίκες. Άρα, λοιπόν, εξ ορισμού ενώπιον του νόμου έχουμε την ισότητα αυτή και των Ελληνίδων και των Ελλήνων. Άρα, δεν μπορεί καταρχήν το φύλλο να αποτελέσει κριτήριο διάκρισης ό,τι αφορά την ισότητα ενώπιον του νόμου. Εντάξει. Ένα δεύτερο επιχείρημα θα ήταν, εσύ τώρα τι προσπάθεις να πεις. Εγώ, μάλλον, το κατάλαβα λάθος. Θα μπορούσα να πω ότι το 116 παράγραφος 2, που λέει για την... Ωραία. Γιατί, ότι μπορεί να υπάρξουν κάποιες διακρίσεις, που λέει, πιπέρνουν την εκόν. Πρόσεξε. Το 116, όμως, θα μπορούσε να τροποποιηθεί, να αναθεωρηθεί ακόμη και να καταργηθεί. Εντάξει. Γιατί, όπως θα δούμε παρακάτω, δίνει το δικαίωμα στο κράτος για ανάληψη θετικών δράσεων. Αυτό θα μπορούσαμε να σκεφτούμε, θεωρητικά, την περίπτωση ακόμη και να καταργηθεί. Αλλά δεν θα μπορούσαμε, σε καμία περίπτωση, να καταργήσουμε την νέα ισότητα, έτσι όπως αυτή, αποτυπώνεται στο 4 παράγραφος 2. Παρά το γεγονός ότι δεν αναφέρνει ταιριτά στο 110 το σκυλό περίπτωση του κράτους. Σωστά. Σωστά. Σωστά. Σίγουρα μπορεί να αναθεωρηθεί η διατύπωση του άρθρο 4 παράγραφος 2, αρκεί να μην οδηγεί στην κατάργηση της έμφυλης ισότητας. Έτσι, η διατύπωση μπορεί να αλλάξει, εφόσον προσφέρει ήση ή και μεγαλύτερη προστασία σ' ό,τι αφορά την ισότητα μεταξύ των φύλων, αλλά σίγουρα δεν μπορεί να καταργηθεί. Άρα, λοιπόν, καταρχάς στο 4 παράγραφος 1 εμπεριέχονται και οι ελληνίδες, παρά την χρήση της γλώσσας, η οποία προφανώς είναι αμπροκρατούμενη. Το δεύτερο, η δεύτερη παράγραφος του ίδιου άρθρου, δεν μπορεί να αναθεωρηθεί παρά το γεγονός ότι δεν εντάζεται ταιριτά στο 110 παράγραφος 1, παρόλα αυτά εντάζεται, υπάγεται στα σιωπηρά όρια της αναθεώρησης του συντάγματος, γιατί βρίσκεται σε άμεση συνάρτηση με την πρώτη παράγραφο, γιατί δεν θα μπορούσε να ανανοηθεί η πρώτη παράγραφος χωρίς τη δεύτερη. Και γιατί, βεβαίως, πλέον στην αναθεώρηση του συντάγματος, εκτός από τα εσωτερικά, ας το πούμε έτσι, όρια της αναθεώρησης, υπάρχουν και τα εξωτερικά, τα εξωγενή, θα λέγαμε, όπως εν προκειμένου, είναι το ενωσιακό δίκαιο και βεβαίως και η ευρωπαϊκή σύμβαση των δικαιωμάτων του ανθρώπου. Άρα, λοιπόν, πλέον, στις αναθεωρήσεις των συνταγμάτων, τουλάχιστον των ευρωπαϊκών κρατών, που είναι κράτη-μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης και κράτη-μέλη του Συμβουλού της Ευρώπη, διέπονται και από το ενωσιακό δίκαιο και από τη χάρτα θεμελιωδόδικαιωμάτων, και από την ευρωπαϊκή σύμβαση των δικαιωμάτων των ανθρώπων, βρίσκουν και εκεί ένα όριο στην αναθεωρητική διαδικασία, εξώ και αυτό που είπαμε πιο μπροστά, ότι ο έλεγχος γίνεται και με βάση το ενωσιακό δίκαιο και αν θέλετε και με βάση την ΕΣΔΑ, έτσι. Ωραία. Τώρα, αν συγκρίνουμε πάλι, μένουμε, ας πούμε, στο λεκτικό προς το παρόν και προσπαθούμε να συναγούμε κάποιες κανονιστικές συνέπειες, αν συγκρίνουμε πάλι την διατύπωση μεταξύ των δύο παραγράφων. Παρακαλώ. Εάν είναι στη γραμματική γνωμία, όντως υπάρχει μια διάκριση, αλλά αν μπορούμε να εγκυσταθούμε τελικά, ουσιαστικά αυτό που θέλει να κάνει ο νομοθέτης είναι να δείξει τη διαφορά μεν παλιά, ότι ναι μεν παλιά, υπήρχε μια διάκριση και πλέον ο νομοθέτης θέλει να προστατεύσει τις γυναίκες, αυτό που είδε πριν η συνάδελφος και το κεκτημένο, και ότι αυτό το κεκτημένο το αναγράφει σε βάση της πολιτείας, του ίδιου του πολιτεύματος. Μια στιγμή λίγο. Είναι η σωστή σκέψη σου, αλλά δεν είναι απολύτως ακριβής η διατύπωση του... Ναι, είναι την ιστορικοβουλική γνωμία, δεν υπάρχει διάκριση, θέλει να δείξει απλά τη μετάβαση... Ωραία, σωστά. Με την ιστορικοβουλική γνωμία, δηλαδή ως ο αναθεωρητικός νομοθέτης του 1975, που έτριξε το σύνταγμα, ήθελε ρητά να κατοχυρώσει την έμφυλη ισότητα. Την ισότητα μεταξύ ανδρών και γυναικών, την ισότητα όλων, ανεξαρτήτως φύλου. Και θα έλεγα εγώ και όχι μόνο ανδρών και γυναικών, όπως είπα πριν, το ανεξαρτήτως φύλου, μπορεί να συμπεριλαμβάνει και τους διεμφυλικούς, για παράδειγμα, έτσι. Και εκεί θα είχαμε ισότητα φύλων. Αν, για παράδειγμα, θα έπρεπε να έχουμε ίση μεταχείριση ενός διεμφυλικού, ενός διεμφυλικού ατόμου, με τα άτομα που δεν είναι διεμφύλικα, έτσι. Άρα, λοιπόν, αυτό που λέμε είναι σωστό, όσον αφορά την ιστορικοβουλική ερμηνεία. Βέβαια, θυμόμαστε ότι στο Σύνταγμα το λιγότερο ισχυρό επιχείρημα, το πιο άσθενες επιχείρημα, είναι το επιχείρημα που παράγεται από την ιστορικοβουλική ερμηνεία, έτσι. Γιατί ακριβώς το Σύνταγμα, όντως ένα κείμενο ελλειπτικό, γενικό αφηρημένο, ένα κείμενο το οποίο θέλει να προσαρμόζεται σε καταστάσεις, σε κοινωνικές συνθήκες νεότερες και να μην αλλάζει συνέχεια, να μένει καταρχήν όσο το δυνατόν σταθερό, χωρίς φυσικά να παραμένει και να παγώνει στον χρόνο και να μην μπορεί να εξελίζεται, αλλά πάντως να μην αλλάζει τόσο γρήγορα στον κοινιτικό κοινό. Η ιστορικοβουλική ερμηνεία μας δίνει ίσως το τελευταίο επιχείρημα μαζί με πολλά άλλα. Αν πάει ίσως και με την τελελογική παλιερμηνεία, διέπνουμε ανθυμό σε αυτό την ομορφέτηση που προσπαθεί να προστατεύσει ουσιαστικά. Είναι το μέλημα του, το δραχικό μέλημα, όχι τα διαχώριση. Ο διαχωρισμός ίσα ίσα θέλει να δείξει ότι ο διαχωρισμός που υπήρχε στο παρελθόν, που ήτανε πάρα πολύ έντονος, δεν θα τώρα και με εφίστηκε πλέον. Αυτό λίσως θέλει. Σωστά. Και σίγουρα δεν μπορούμε να μείνουμε στη γραμματική ερμηνεία, όπως πολύ σωστά μας θύμισε η Σοφία. Δεν μπορούμε να μείνουμε στη γραμματική ερμηνεία του ότι οι Έλληνες είναι αρσενικό γένους και άρα λοιπόν μόνο οι Έλληνες είναι ίσια νόρτων του νόμου. Γιατί αυτό, όπως προείπα, είναι ένα κατάληπτο. Προφανώς δεν παραγνωρίζουμε ότι η γλώσσα συνεχίζει να είναι σεξιστική. Η γλώσσα συνεχίζει να χρησιμοποιεί το αρσενικό. Είναι χαρακτηριστικό αυτό που μαθαίνετε στο σχολείο, ότι αν έχω έναν άνδρα και δέκα γυναίκες, λέμε αυτοί πήγαν στο σχολείο, ας πούμε. Δεν λέμε αυτές, παρότι μπορεί να έχεις εννιά γυναίκες και έναν άνδρα στον κύκλο. Δηλαδή όταν λες ο Γιάννης, η Μαρία, η Έλλαινα, η Κωνσταντίνα, η Ματούλα, η Σοφία, η Ευγενία και η Χαρά πήγαν στο σχολείο, αυτοί μετά παρακολούθησαν ιστορία. Απλά επειδή αυτός ο κυβεκορισμός υπάρχει και θα συνεχίσει να υπάρχει, όπως είπαμε με τον Καρδοκάρ, ο οποίος πριν 10 χρόνια έλεγε άλλα για τις γυναίκες και τα αλλάζει το ανάλογο με τις πολιτικές του πραγματικούς, ουσιαστικά αυτό όπως πρέπει να κάνει ο νόμος, δηλαδή προσπαθεί να κατοχυρώσει αυτό το κοινό. Ακριβώς, όχι ο νόμος, αλλά και το σύνταγμα, έτσι, πολύ σωστά, να κατοχυρώσει την αίθινη ισότητα, πολύ σωστά, πολύ σωστά. Ωραία, λοιπόν, προσθέτει όμως και κάτι άλλο, εκτός από ότι το κάνει σαφές ότι οι Έλληνες δεν είναι μόνο οι άνδρες, είναι και οι Ελληνίδες. Άρα λοιπόν πολύ ρητά κατηγορηματικά ο αναθεωτικός του 1975 θέλει να το πει αυτό για να μην υπάρχει οποιαδήποτε αμφισβήκηση και να μην αφήσει σε κανένα δικαστήριο, ούτε στον απλό κοινό νομοθέτη, τη δυνατότητα να εισάγει. Προσθέτει και κάτι άλλο, η δεύτερη παράγραφος, σε ό,τι αφορά το περιεχόμενό της. Πριν πάμε σε αυτό το ερώτημα, βλέπουμε ότι κατακάς ταυτίζονται οι φορείς και εδώ μιλάμε για Έλληνες και Ελληνίδες, δεν λέει άνδρες και γυναίκες. Άρα, καταρχήν, μιλάμε για Έλληνες και Ελληνίδες πολίτες και πολίτμηδες. Και βεβαίως πάντοτε εννοούμε και τους ενωσιακούς αλλοδαπούς, δηλαδή οι μεδαπούς, ορθότερα. Δηλαδή τους ευρωπαίους πολίτες, τους πολίτες που είναι, έτσι, των πόλυπων κρατών μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Και όπως και στη γενική αρχή, και εδώ μιλάμε και για το κράτος, αλλά και για τους ιδιότες, τις σχέσεις όπου συνάδη έχουμε αυτήν την τριτενέργεια, όπως το λέμε εισαγωητικά, η ορθότερα, την οριζόντια δράση των θεμελεγόδικων δικαιωμάτων, την έχουμε και στην αίθιλη ισότητα. Για παράδειγμα, με την ιδικότερη έκφρασή της, στην ίση αμοιβή, στο 22, που αφορά, φυσικά, και ιδιωτικές επιχειρήσεις. Τώρα, ως προς το περιεχόμενο, την ερώτηση που έκανα πριν, μπορούμε να βρούμε μια προσθηθέμενη αξία, ας το πω έτσι, στο κανονιστικό περιεχόμενο της δεύτερης παραγράφω του άλφρου τέσσερα, σε σχέση με την πρώτη παράγραφο. Είχε συγκωθεί από εδώ, Ενεφέλη, ναι. Ότι δεν το επιχειρήσαμε μόνο την ισότητά τους, ανάλογα με το νόμο, αλλά και σε μεταξύ τους σχέσεις, προβλέποντας εισαγωγικών δικαιώματων. Ωραία, πολύ ωραία. Άρα, λοιπόν, είναι πιο έντονη, έτσι, η συνηστώση αυτής της οριζόντιας δράσης της έμφυλης ισότητας και στις ιδιωτικές σχέσεις. Το κλασικό παράδειγμα είναι το οικογενειακό δίκαιο, που είδαμε ότι άλλαξε Άρντιν στις αρχές δεκαετίας του 80, και τώρα προβλέπτει καινούργια αλλαγή του του γενειακού δικαίου. Άρα, λοιπόν, και στις ιδιωτικές σχέσεις. Αυτό, βέβαια, μπορούμε να το βρούμε και στην πρώτη παράγραφο του Άρθου 4. Ίσως είναι πιο εμφανές εδώ, γιατί μιλάει για εισαδικαιώματα και υποχρεώσεις, απλώς ενώπιον του νόμου. Ο νόμος ανακαστικά είναι ένα προϊόν που παράγεται από την κρατική εξουσία, προφανώς, αλλά και για εισαδικαιώματα και υποχρεώσεις. Τι άλλο μπορεί να προσθέτει, να μας κάνει πιο εύκολο να συμπεριλάβουμε στη δεύτερη παράγραφο αυτή η διατύπωση από ό,τι ίσως η διατύπωση της πρώτης παραγράφου. Το απαντάει κιόλας εδώ. Χωρίς να είμαι σίγουρος, πέρα από αυτό. Η παράγραφος 2, πρέπει να πούμε ότι δίνει αξίωση σε αυτόν που παραβιάζεται το δικαίωμά του, ενώ, δεν ξέρω γενικά, οι γενικές αρχές αν δίνουν αξιώσεις. Ναι, αξίωση, την οποία μπορείς να διεκδικήσεις βέβαια ενώπιον πάντα του δικαστηρίου, έτσι. Σωστά. Μάγδα. Ίσως δημιουργεί και μια δυστυχή υποδέωση του κράτους να αποφέρει σε τατικές ενέργειες. Πολύ σωστά. Οι οποίες ενέργειες είναι από την ψήψη των όμων, έτσι τη νομοθεσία και τη δικαιοπαραγωγική δηλαδή για δικασία, μέχρι και την εκτέλεση των όμων, προφανώς, οι οποίοι θα πρέπει να ελλοποιηθούν και άρα λοιπόν και η κοινωνική πολιτική υπέρ της ισότητας των φίλων, έτσι. Άρα λοιπόν, αφενός στην αγνητική του όψη σημαίνει ότι απαγορεύεται η δημιουργία άλλων καταστάσεων, άρα λοιπόν απαγορεύεται ο ιδιωκράτος να διαφοροποιεί μεταξύ αδρώων και γυναικών, είναι διαφοροποιεί μεταξύ ατόμων έχοντας ως κριτήρο το φίλο τους, το λέω έτσι για να δείξω ότι εκτός από το άντρας και γυναίκες έτσι μπορεί όπως προείπα να είναι και έναντι των διευφυλικών ατόμων για παράδειγμα. Και επιβάλλει στη θετική όψη αυτό του δικαιώματος, επιβάλλει την παροχή ίσον δυνατοτήτων και πάλι ανεξάρτητα καταρχήν, το λέω, καταρχήν ανεξάρτητα από το φίλο. Γιατί λέω καταρχήν, γιατί έχουμε με την αναθεώρηση του 2001 την τρογοποίηση του άρθρα 116 και την προσθήκη μιας ειδικής διάταξης η οποία αυτό το καταρχήν που είπα πριν μας το εξειδικεύει και μας λέει τι. Εντάξει, την πρώτη παράγραφο που είναι η παλιότερη παράγραφος μας λέει ότι διατάξεις που αντιτίθεται στο 4.2 εξακολουθούν να ισχύουν ώσπου να καταργηθούν με νόμο. Αυτή είναι η μεταβατική διάταξη του 1975, γιατί ήξερε τότε ο αναθεωρητικός νομοθέτης αυτό που είπατε πολύ σωστά, ότι δηλαδή υπήρχαν στη νομοθεσία διατάξεις που διαφοροποιήθηκαν μεταξύ αδρών και γυναικών, που εισήγαγαν και με νόμο την διαφορετική, την αρνητική μεταχείριση των γυναικών έναι των αδρών. Ο αναθεωρητικός νομοθέτης του 1975 δίνει μια προφεσμία στον κοινό τυπικό νομοθέτη να καταργήσει όλες αυτές τις αντισυνταγματικές πλέον διατάξεις, εφόσον πολύ ρητά η αρχή της έθνη λησότητας καταγράφηκε πλέον στο σύνταγμα. Με την αναθεώρηση του 2001 όμως, εισάγεται η δεύτερη παράγραφος που μας δίνει ένα άλλο στοιχείο, μας προσθέτει κάτι ακόμα περισσότερο ό,τι αφορά τη θετική διάσταση, όχι την αρνητική αλλά τη θετική διάσταση της αρχής της έθνη λησότητας, που είναι ακριβώς μια εντολή προς τον νομοθέτη και μια εξουσιοδότηση, αν το θέλετε, όχι με την τεχνική έννοια του όρου, μια ευρύτερη εξουσιοδότηση προς τον νομοθέτη να πράξει τι. Μας λέει ότι δεν αποτελεί διάκριση λόγου φύλου και άρα δεν απαγορεύεται με βάση του άρθρο 4 παράγραφος 2 η λήψη θετικών μέτρων για την προώθηση της ισότητας μεταξύ αδρών και γυναικών. Τι μας λέει εδώ, μας λέει ότι μπορώ να διαφοροποιήσω με βάση το φύλο και αυτό δεν είναι διάκριση λόγου φύλου και άρα δεν απαγορεύεται με βάση το άρθρο 4 παράγραφος 2 του συντάγματος όπως το μπορούσε κανείς να σκεφτεί. Και το είχε σκεφτεί η μειοψηφία στην ιστορική απόφαση του Συμβουλίου της Επικρατίας 1917-1998 με αυτή την ιστορική απόφαση του Συμβουλίου της Επικρατίας επέτρεψε τη λήψη θετικών μέτρων πριν μάλιστα από την εισαγωγή αυτής της συγκεκριμένης διάταξης στο Σύνταγμα. Και αυτή την απόφαση είναι του 1998, η διάταξη αυτή εισήχθη το 2001, ο Νοεθαϊκός Τομοστάτης του 2001, είχε ήδη δηλαδή το πράσινο φως από το Δικαστήριο του Συμβουλίου της Επικρατίας να προχωρήσει σε κάτι τέτοιο, το οποίο ουσιαστικά πήρε το απαύγασμα της απόφασης του 1998 και το τυποποίησε συνταγματικά στη δεύτερη παράγραφο του 116. Το Δικαστήριο καταλήξε αυτή την απόφαση με βάση το 4.2 μόνο του, χωρίς να έχει το 116. Χωρίς δηλαδή να αποτελέσει και θετικό στοιχείο. Ακριβώς, ακριβώς. Το ΣΤΕ λοιπόν τότε στην απόφαση αυτή δέχθηκε ότι το 4.2 δεν αποκλεί την διαφοροποίηση με βάση το φύλλο, οπότε όταν διαφοροποιήσει αυτή η αποσκοπή στην προώθηση της ισότητας μεταξύ των φύλλων, δηλαδή λαμβάνει υπόψη του την προηγούμενη κατάσταση, την κοινωνική κατάσταση της άνεσης μεταχείρισης και της κοινωνικής ανισότητας και θεωρεί ότι δεν είναι απαγορευμένη η διάκριση λόγου φύλλου η λήψη θετικών μέτρων για να προωθηθεί η πραγματική ισότητα, η ουσιαστική ισότητα και όχι απλώς η τυπική. Θα μπορούσα να ενταχθεί σε αυτήν την περίπτωση, βέβαια ad hoc κάθε φορά, θα πρέπει να εξετάζεται πρώτον αν υπάρχει υποεκπροσώπη στον γυναικό στο συγκεκριμένο επάγγελμα και δεύτερον βέβαια να εξετάζεται και κατά πόσο οι ιδιαίτερες ικανότητες των αδρών λόγω της γεωλογικής τους κατασκευής συνδέονται άρρικτα με την επιτέλεση της συγκεκριμένης εργασίας. Άρα λοιπόν κάθε φορά πρέπει να γίνεται ad hoc κρίση, δεν μας απαλάσει από την υποχρέωση από το άχθος να κάνουμε ad hoc κρίσης, απλώς μας δίνει ένα πάτημα να βοηθάμε ας το πούμε έτσι και περισσότερες γυναίκες να μπαίνουν σε ένα επάγγελμα στο οποίο για λόγους βιολογικών ιδιοτεροτήτων ή κοινωνικής άνεσης μεταχείρισης προγενέστερης δεν έχουν πρόσβαση, δεν έχουν ήσει πρόσβαση με τους άντρες. Δηλαδή δεν μας απαντάει σων και καλά με ένα σκεκριμένο τρόπο, μας δίνει όμως ένα πάτημα στην κρίση μας. Η ποσοστός είναι το κατεξοχή παράδειγμα. Για να δούμε λίγο γενικά τι σημαίνει θετικές δράσεις, θετικά μέτρα. Να συνεχίσουμε εδώ, το άθλο 116 παράγραφος 2 δεν μένει μόνο στην ένθυλη ισότητα γιατί προσθέτει το κράτος μεριμνά άρα λοιπόν δίνει μια θετική υποχρέωση στο κράτος να πράξει, όχι απλώς να παραλείψει, για την άρση των ανισοτήτων που υφίστανται στην πράξη ιδίως σε βάρος των γυναικών. Το ιδίως μας λέει ότι το 116 παράγραφος 2 βρίσκεται σε άμνη συνάντηση, όχι μόνο με τη δεύτερη παράγραφος του 4, αλλά και με την πρώτη παράγραφος του 4. Κι αν λοιπόν θετικά μέτρα επιτρέπονται και για άλλες κατηγορίες πολιτών οι οποίοι βρίσκονται σε αδυσμενή κοινωνική κατάσταση και μπορεί να προωθηθούν μέσω αυτών των θετικών μέτρων. Θυμίζω την εισαγωγή των παιδιών από τη μουσουλμανική μειονότητα, Έλληνες πολίτες, που ανήκουν στη μουσουλμανική μειονότητα της Δευτικής Τράκης, όπου υπάρχει επιπλέον με βάση έναν ποσοστό εισαγωγή τους στα νότα εκπαιδευτικά ιδρύματα, χωρίς να διώχνουν, να παραθυρώνουν οι σακτέους που μπαίνουν με την κανονική διαδικασία, αλλά όσο επιπρόσωπο ποσοστό, ή και με τα παιδιά το 10% που λένε, τα παιδιά που είναι άτομα με ειδικές ανάγκες, που μπαίνουν επίσης επιπλέον. Εκεί βρίσκουμε τέτοιου είδους θετικά μέτρα, υπέρα άλλων κατηγοριών, όχι των γυναικών, οι οποίες μειονεκτούνε, είτε κοινωνικά, είτε γιατί το ελληνικό κράτος για πολλά χρόνια έχει μια αρνητική μεταχείριση, απέναντι στη μουσουλμανική μειονότητα, για παράδειγμα της Δευτικής Τράκης, και προσπαθεί να άρει αυτή την αρνητική μεταχείριση χρόνων, και απέναντι στα άτομα με ειδικές ανάγκες, που είναι με διάκοπη των πραγμάτων, έχουν πολύ μεγαλύτερη δυσκολία να ανταποκριθούν στις απαιτήσεις των πανελλαδικών εξετάσεων, των νοσαγωγικών εξετάσεων, και άρα λοιπόν, η λήψη τέτοιου θετικών μέτρων, με αφάρση στο άρθρο 116, παράγραφος 2 εδάφιο β, που εδώ συμπληρώνει την πρώτη παράγραφο του 4, δεν είναι αντισυνταγματική. Γιατί οφεί προς την άρση των πραγματικών ανισοτήτων και προς την κατοχύρωση μιας ακριβοδίκιας ισότητας ευκαιριών. Όταν λέμε ακριβοδίκιας ισότητας ευκαιριών, σημαίνει ότι δεν ξεκινάμε όλοι από την ίδια γραμμή, αλλά αν κάποιοι έχουν, είτε από την τύχη, δηλαδή γιατί γεννήθηκαν με κάποια αναπηρία, είτε η τύχη μπορεί να είναι και με τα γενέστερα της γέννησης, κάποιος κάποιο τύχημα και έβαθε κάποια αναπηρία, είτε λόγω της κοινωνικής άνυσης μεταχείρισης, της κοινωνικής ανισότητας ή της οικονομικής ανισότητας, μπορεί να ξεκινήσει από μια φιτεριακή γραμμή πιο μπροστά από την υπόλοιπη. Άρα λοιπόν, περιεχόμενα των θετικών μέτρων ή θετικών δράσεων είναι πολιτικές, όπως αυτές που μόλις ανέφερα, που αφοσκοπούν στην ενίσχυση των αδύναμων και των μειονεκτούν των κοινωνικών ομάδων. Το θεμέλιο της λήψης θετικών δράσεων είναι η παραδοχή ότι μια ανισότητα μπορεί να καταστεί εργαλείο ισότητας. Γιατί? Γιατί μπορεί να διορθώσει μια προηγούμενη ανισότητα. Άρα όπως γράφει ο Ντορμπέρτο Μπόμπιο στον κλείο του Ισότητα και Λευθερία, η νέα ισότητα είναι το αποτέλεσμα της εξίσωσης δύο ανισωτήτων. Δηλαδή η ανισότητα σε μία άνηση μεταχείριση δημιουργεί μία ισότητα. Είναι αυτό που λέμε στα μαθηματικά, δύο αρνήσεις, μάλλον στη γλώσσα δύο αρνήσεις κάνουν μια κατάθαση και στα μαθηματικά ότι δύο πλιν μας κάνουν ένα σι. Άρα λοιπόν το Σύνταγμα πλέον οριτά επιτρέπει τη λήψη τέτοιων θετικών μέτρων, κάτι το οποίο βεβαίως για τις γυναίκες είχε ήδη γίνει δεχτό το Συμβούλιο της Επικρατίας σε προηγούμενη νομολογία του. Ο στόχος είναι η αποκατάσταση μιας πραγματικής ισότητας ευκαιριών, αυτό που είπα πριν, γιατί αν βάλουμε ανθρώπους οι οποίοι μειονεκτούν εκ των πραγμάτων κοινωνικά στην ίδια γραμμή εκείνη, στην διαφυτηριακή γραμμή για να φτάσουν στο τέρμα με ανθρώπους που δεν μειονεκτούν, είναι προφανές ότι δεν θα μπορέσουν να προκληθούν. Άρα λοιπόν η επανόρθωση, γι' αυτό και μιλάμε για μέτρα επανορθωτικής δικαιοσύνης, η επανόρθωση προηγούμενων κοινωνικών αδικαιών ή προηγούμενης κακής τύχης αυτών των ανθρώπων, είναι το θεμέλιο και ο στόχος βεβαίως είναι να επανορθώσουμε αυτήν την αδικία της κοινωνίας ή της τύχης. Για ποια? Για κάποια μέλη ομάδων, για κάποια άτομα που είναι μέλη ομάδων και μειονεκτούν εν της πράγμασης και ο σκοπός είναι η βελτίωση με τρόπο συνολικό και μόνιμο της κοινωνικής οικονομικής και πολιτικής θέσης των ομάδων αυτών. Υπόλοιπο παράδειγμα στα θετικά μέτρα, μας έρχεται από τις ΗΠΑ έναν εγχρόμον, των Αφροαμερικανών. Θα είδατε και πρόσφατα τις εικόνες στην τηλεόραση, στο δικαστήριο αυτό στους Ενόρκους που ήταν οι τρεις εικόνομοι Αφροαμερικάνοι και οι εννιά ήταν Λευκοί Αμερικάνοι, σε μια πόλη που από τη άκουση δύση η πλειοψηφία είναι Αφροαμερικάνοι και παράλληλα στους Ενόρκους ήταν μια τέτοια μειοψηφία. Βλέπετε από εκεί από την Αμερικανική, από την ΗΠΑ ξεκίνησε αυτή η ένα των θετικών μέτρων, όπου και σε πολλά πανεπιστήμια παίρνανε Αφροαμερικανούς με ποσόστοση, δηλαδή με θετικά μέτρα, ακόμα και αν δεν ανταποκρίνονταν στα υψηλά στάνταρση, θεωρώντας ότι αφού ένα παιδί, το οποίο προέρχεται από μια συνικία φτωχή, οικονομικά ασθενή, με όλη την κοινωνική προκατάληψη την οποία ζει, μπορεί να φτάσει σε ένα επίπεδο α, αυτό σημαίνει ότι είχε πολύ περισσότερες δυνατότητες, ίσως από ένα λευκό παιδί που μπορεί να έχει φτάσει στο δύο α, αλλά ξεκινώντας από ένα πολύ καλύτερο background. Η κριτική στα αυτά τα μέτρα, στην Αμερική ιδίως, αλλά μπορεί κανείς να τα φέρει και σε ευρωπαϊκά δεδομένα, είναι ότι εντέλει αυτοί που βρίσκονται σε δυσμενέστερη θέση μετά τη λήψη των θετικών μέτρων, είναι εκείνα τα άτομα που ανήκουν στην πλειοψηφική κατηγορία, στο παράδειγμα μας τους Λευκούς, αλλά βρίσκονται στα κατώτερα στρώματα των Λευκών, δηλαδή η φτωχή Λευκή ας το πούμε, είναι αυτή που θα χάσουν τις θέσεις τους για παράδειγμα στον πανεπιστήμιο ή σε μια δουλειά στην οποία θα προκριθεί ένας αφροαμερικανός, ο οποίος και αυτός ξεκινάει από ένα αρνητικό κοινωνικό οικονομικό υπόστρωμα, που μπορεί όμως να είναι αντίστοιχο με τον Λευκό, που επίσης ξεκινάει από ένα... Δηλαδή εντέλει τα άτομα που βρίσκονται στις ανώτερες οικονομικοκοινωνικές τάξεις και στρώματα, δεν θα πληγούν, γιατί αυτοί ούτως ή άλλως θα μπουν στο πανεπιστήμιο, στο καλό πανεπιστήμιο, θα πληγούν μάλλον οι Λευκοί, οι οποίοι ανήκουν στις 100, αυτοί είναι οι κριτικοί που ασκείται σε τέτοιου είδους πολιτικές. Αυτές οι πολιτικές στην Ευρώπη δεν τις ξέρουμε τόσο πολύ, υπάρχουν βέβαια, όπως το παράδειγμα που σας έφερα και από την Ελλάδα για την εισαγωγή, για παράδειγμα, για το βάθημα εκπαίδευση, τις βρίσκουμε σε κάποιες περιπτώσεις σε ευρωπαϊκές χώρες, στη Γερμανία και αλλού, σε ό,τι αφορά την προώθηση αδρώων και γυναικών, για την κατάληψη θέσεων εργασίας. Έχουμε και αποφάσεις και του Δικαστήριου της Ευρωπαϊκής Ένωσης, όπως την Καλάνκε και άλλες πάνω σε αυτό, όπου λένε ότι όταν ένας άνθρωπος και μια γυναίκα έχουν ίδια προσόντα, ίδια όμως, όχι η γυναίκα είναι κατώτερη, τότε προτιμάται η γυναίκα όταν στο συγκεκριμένο κλάδο το φύλλο αυτό υποεκπροσωπείται. Άρα λοιπόν, ξεκινάει από ένα πραγματικό δεδομένο από μια πυρική παρατήρηση, ότι έχω λιγότερες γυναίκες σε αυτόν τον κλάδο από ότι έχω άνδρες, θέλει ίσα προσόντα και άρα μόνο επί ίσης τελικής κρίσης επιλέγει, προάδει, προωθεί τη γυναίκα του άνδρε, αυτά τα μέτρα είναι πολύ προσεκτικά μέτρα, προφανώς, όπως καταλαβαίνετε, γιατί θέτουν πολύ αυστηρές προϋποθέσεις προκειμένου να ισχύουν και με αυτήν την έννοια μπορούν να γίνουν δεκτά και από το ενωσιακό δίκιο. Μία τέτοια περίπτωση, όπως πολύ σωστά ανέφερε η Μάγδα είναι οι υποσοστώσεις. Είχαμε έναν νόμο ο οποίος προέβλεπε την υποχρεωτική συγκρότηση υπηρεσιακών συμβουλίων με συμμετοχή τουλάχιστον μίας γυναίκας, γιατί ακριβώς η πράξη κατεβείται ότι δεν μετέχουν οι γυναίκες στα υπηρεσιακά συμβούλια, παρά το γεγονός ότι οι εργαζόμενοι είναι και εργαζόμενες σε πολύ μεγάλο ποσοστό, αλλά λοιπόν δεν υπήρχε μια, θα λέγαμε, περιγραφική αντιπροσώπευση στα συμβούλια αυτά. Αυτή η ρύθμιση κρίθηκε ότι δεν έρχεται σε αντίθεση με το ΣΥΝΤΕΜΑ. Πολύ ενδιαφέρουσα επίσης είναι η απόφαση του Συμβουλίου της Επικρατίας, η οποία φορά τις προσοστώσεις γυναικώς στα ψηφοδέλτια για τις δημοτικές εκλογές, που μετά επεκτάθηκε και σε ψηφοδέλτια για τις εθνικές εκλογές. Βέβαια εκεί κάνανε το κόλπο, θα έλεγα, να θεωρήσουν ότι δεν πρέπει να εφαρμόζεται σε κάθε περιφέρεια χωριστά, αλλά συνολικά στα ψηφοδέλτια. Αλλά μπορείς να πει τόσο, αν ξεκινήσουμε από την ποσόστοση στις ψηφοδέλτια και τις δημοτικές εκλογές, εκεί προέβλεπε και προβλέπει ο νόμος ότι πρέπει ένα τρίτο τουλάχιστον υποψηφίον να προέρχονται από κάθε φύλο. Η διατύπωση είναι ουδέτερη ως προς το φύλο, δεν λέει να είναι γυναίκες, λέει από κάθε φύλο. Προφανώς η κοινωνική πραγματικότητα από την οποία ξεκινάει, η πραγματική άννηση με ταχύριζα από την οποία ξεκινάει, είναι η που εκπροσώπιζε τον γυναικό στην πολιτική ζωή και ξεκίνησε ο νόμος από το επίπεδο της τοπικής αυτοδιοίκησης. Κάποιος συνδυασμός που δεν είχε επαρκεί εριθμό γυναικών, ακυρώθηκε σε διαφορά τη συμμετοχή του ή την εκλογή του, προσέφυγε κατά αυτής της ακύρωσης της εκλογής στο Συμβούλιο της Επικρατίας. Στο Συμβούλιο της Επικρατίας δέχτηκε ότι οι ποσοστώσεις στα ψηφοδέλητα δημοτικών εκλογών δεν έρχονται σε αντίθεση με τη συνταγματική αρχή της ισότητας, ακριβώς αναφερόμενο στο 116 παράγραφος 2. Βεβαίως εδώ μπορεί να κάνει κανείς κριτική από δύο διαφορετικές οπτικές γωνίες. Μπορείτε να σκεφτείτε τι είδους κριτική θα μπορούσε να κάνει κανείς. Τι πιστεύετε όσον αφορά τη συνταγματικότητα ή μη της ποσόστοσης υπέρ οποιοδήποτε φίλου στην πράξη υπέρ των γυναικών στα ψηφοδέλητα. Ναι, έπρεπε να υποχρεώνονται να είναι 50-50 αυτήν την άποψη. Γιατί αυτό καθιερώνει και το άρθρο 4 του Συντάρκτου, ότι πρέπει να έχουν ιστορικιώματα εκεί στη συγκεκριώση. Και εδώ μπορούμε να πούμε ότι το 1% που είπατε δεν είναι αναγκαίο, γιατί... Δεν είναι αναγκαίο ή δεν είναι επαρκέσχετη. Εννοώ ότι πρέπει να είναι 50-50. Άρα ακόμα μεγαλύτερο οπωστόθεση. Ναι, ακόμα μεγαλύτερο. Θεωρώ ότι από το μικρότερο ποσό δεν είναι αναγκαίο, με την έννοια ότι δεν υπάρχει κάποια ιδρυβιολογική ικανότητα που πρέπει να έχουν οι άντρες στο να ασχολούνται με την πολιτική, όπως σε κάποια άλλα επαγγέρματα, όπως τα σώματα ασφαλείας, για παραδείγμα. Άρα θα έπρεπε να υποπλέουν να είναι η εκπροσώπιστη ψηφοδέτη για μένα 50-50. Ωραία. Θα σε πάρουμε σε ένα στιγμάτι. Υπέρτησε. Εμφιλησσότερ. Ωραία. Ναι. Επί τους ουσίες όμως και αυτή η πρόβληψη, και μήπως αν είναι η πρόβληψη 50-50, δεν έχει απαραίτητα κάποιο αποτέλεσμα, γιατί είναι όχι στο ψηφοδέτη πέρα τρίτο, όχι στην εκπροσώπιστη. Σωστό. Ωραία. Άρα εσύ θα ήθελες να είναι και ως προς το αποτέλεσμα. Ως προς το αποτέλεσμα είναι δύσκολο να γίνει, επειδή χρειάζεται γενικότερη... χρειάζεται να περάσει καιρός. Πολύ σε καιρός. Εντάξει. Αυτό, αν περνώντας καιρός γίνει, είναι κάτι το οποίο, εντάξει, το αφήνουμε στην τύχη ή στην κοινωνική εξέλιξη. Τώρα μιλάμε για την κανονιστική παρέμβαση, την παρέμβαση που μπορεί να κάνει το κανονιστικό στο πραγματικό, το δαίον στο όντ. Το όντ είναι ότι δεν έχουμε πολλές γυναίκες. Πόση παρέμβαση μπορεί να κάνει το δαίον, ο νόμος, το κανονιστικό στο όντ. Έτσι, αυτό είναι το ερώτημα. Δεν μπορεί να παρέμβει υπέρ μεπρά, δηλαδή να πει ότι το παιδί θα σε καθότου σε προσώπεις, γιατί από εκεί και πέρα παρεμβαίνει στο κληρικό δικαίωμα των πολιτών. Δηλαδή, αν οι πολίτες έχουν εκλέξει έναν άντρα, θα πει ότι όχι, εσύ δεν μπορείς να εκλεγείς επειδή έχεις υπηρεωθεί το όριο των αγρών και θα βγει πρώτη επιλογή στον κυριαρχόν, η οποία δεν είχε τις ίδιες ψήφους. Είχε οι υπότερες ψήφους, προφανώς. Ωραία, άρα εκεί είσαι για σένα, ποιο δικαίωμα θα φύγονταν, η ποια αρχή θα φύγονταν. Είναι το ειδική αρχή, γιατί δεν θα είχε εκλεγεί... Στην ειδικότερη έκφραση της ως αρχή της πλειοψηφίας, προφανώς. Είναι διαδικαστική της εινιστώσεως πλειοψηφική αρχή. Αν συνέβαινε κάτι τέτοιο, ακυτό ουσιαστικά δεν θα το είχαμε εγκαθυμπρήσει και στη διαδικασία, ή θα ήθελα να πω ότι δεν θα χρειαζόταν να δώσουμε στο σημείο να συγκεντρώσουν οι άντρες περισσότερες ψήφους από τις γυναίκες για να κριθεί στο αποτέλεσμα αυτός, για να δημιουργήσουμε ουσιαστικά ένα δικαίωμα. Ωραία, αλλά και θα σκεφτώσουν λοιπόν. Δεν θα είχαμε τέτοιού διαδικαστικά, θα έπρεπε εξαχής, αν ας πούμε ο καθένας έχει δικαίωμα να επιλέξει ένα συγκεκριμένο ρυθμό του ψηφίου, παραδόν τους χάρη τέσσερις, οι δύο θα υπρεπερνάνε άντρες και οι δύο γυναίκες, έτσι ώστε να πάει κάπως έτσι αυτό το σύστημα. Ωραία, οπότε σε αυτή την περίπτωση δεν θα είχατε πρόβλημα με τη χώρα της συνταγματικότητας σε τέτοιου συστήματος, δηλαδή ανέλεγε κανείς ότι πόσους βουλευτές βγάζει στο νομό της Αλλονίκης, πόσους βγάζει, 8, 10, 15, δεν το θυμάμαι, λοιπόν, ότι έχεις δικαίωμα να ψηφίσεις, αν γενικότερα έχεις δικαίωμα να ψηφίσεις μέχρι 6 άτομα, μπορείς να ψηφίσεις μέχρι 3 άντρες και μέχρι 3 γυναίκες για παράδειγμα, έτσι. Ναι, θα είχατε κάποια αντίρρηση. Αν γενικότερα είμαι σύμφωνα με το πως δεν μπορούσαμε να πούμε ότι όσο τα πολυκατοικιώματα και τα πολυκατοικιώματα μάλλον υπάρχει δημιουργική εισόδητα, ακόμα και αυτή η διάρκειση με βάση του θύλου, ότι πήγαινε για καλό για να εμπερθεί η πραγματική εισόδητα, ότι πάει λίγο σωστή επάνω από αυτή τη δημιουργική εισόδητα, και τη βάση της δημιουργικής αρχής, να δεν βάλουμε σχήμα που πραγματικά είναι πάνω από τις γυναίκες, όταν είχα τη σύμφωνα σωστή εισόδητα. Σωστά. Η αντίρρηση, το αντιπιχείρημα δηλαδή στην απόφαση αυτή του Συμβουλίου της Επικρατίας, προέρχεται κυρίως από τη δημοκρατική αρχή και από αυτό που είπαμε, αν θυμάστε, την προηγούμενη φορά, ότι σε κάποια αγαθά, ένομα αγαθά όπως είναι το δικαίωμα της ψήφου, θεωρούμε ότι δεν εφαρμόζεται η αναλογική εισόδητα ούτως ώστε να πάμε στο 4.1, 4.2 και άρα και στο 16. Αλλά τα πολιτικά δικαιώματα αντλούν την υποχρεωτικότητα της ισότητας από τη δημοκρατική αρχή και όχι από το 4.1. Αυτό είναι το αντιπιχείρημα. Το καταλάβατε τι είπαμε, έτσι. Λέει δηλαδή αυτή η άλλη άποψη, μειοψηφική στο Συμβούλιο της Επικρατίας, αλλά ίσως και πλειοψηφική στη θεωρία, δηλαδή όταν έχω εκλογικό δικαίωμα, δηλαδή πολιτικό δικαίωμα, είτε του εκλέγειν, είτε του εκλέγεστε, είτε ως εκλογέας στον ενεργητικό δικαίωμα του εκλέγειν, δεν μπορεί κανείς να μου επιβάλλει να ψηφίσω αυτό που προτείνεται υποχρεωτικά. Μπορεί να θέλω να ψηφίσω μόνο γυναίκες ή μόνο άνδρες, αλλά και ως παθητικό εκλογικό δικαίωμα, στο δικαίωμα του εκλέγειν ως υποψήφιος, έτσι. Το δικαίωμα μου αυτό ως πολιτικό δικαίωμα δεν ανάγεται στο 4.1 ή στο 4.2, δεν ανάγεται δηλαδή σε μια ισότητα, η οποία καταρχή είναι αναλογική με κάποιο κριτήριο, γιατί όπως είπαμε και στην αρχή, το 4.2 μπορεί να ανάχθει στο 4.1 έχοντας κριτήριο το φύλλο, την έννοια φύλλο, ότι απαγορεύεται διάκριση με βάση την έννοια φύλλο, δεν ανάγεται λοιπόν εκεί, ούτως ώστε να επιτρέπεται και η εφαρμοσύντατα να με κάξει, ανάγεται στο 1.2 δηλαδή στην λαϊκή κυριαρχία, στην δημοκρατική αρχή και στο 51 δηλαδή καθολική ψηφοφορία, και άρα λοιπόν δεν επιτρέπει αναλογική εφαρμογή, δεν έχουμε αναλογική ισότητα, έχουμε τυπική αρνητική ισότητα με βάση στην δημοκρατική αρχή και την λαϊκή κυριαρχία. Αυτό είναι το αντεπιχείρημα. Πώς σας φαίνονται τα δύο επιχειρήματα, με ποια συμφορείτε ή αν θέλετε να προσθέσετε κάτι. Εγώ πιστεύω ότι το γεγονός που πρόκειται για ένα ζήτημα το άπεντα άμεσα των πολιτικών διαιωμάτων, πρέπει να συγκλείμουμε ως προς την άποψη που λέει ότι εφόσον υπάρχει τόσο φορά τα πολιτικά δικαιώματα, πρέπει και εδώ να υπάρχει μια τέτοια ιδιωτική αντιμετώπιση. Και πιστεύω ότι πάνω σε αυτό που είπα να μην συναντήσω πιο πριν, η ποσόστοση στο ψεφοδέλητο είναι ίσως αυτή η επιταγή που ομοθεύει λιγότερο την έκφραση της βούλησης του κόσμου, γιατί ούτε σε επιβάλλει από τους έξι να ψηφίσεις τρεις και τρεις. Αυτό εντάξει για μένα δεν θα μπορούσε να περάσει, θα ήταν πολύ μακριά από την πολιτική κουτούρα της Ελλάδας και δεν συμφώνω κιόλας. Και ούτε λέει ότι στην εκπροσώπιση τελικά πρέπει να υπάρχουν άντρες και γυναίκες, δηλαδή σου λέει τουλάχιστον να στο ενισχύσουμε το πρώτο στάδιο. Ωραία, σωστό, έχεις δίκιο σε αυτό. Είναι πάρα πολύ στην ουσία, δεν είναι καθόλου παρεμβατικό μέτρο. Δεν είναι καθόλου παρεμβατικό, είναι πολύ ήπιο, πολύ χαλαρό, πολύ ελαφρύ, πολύ σωστά, είναι πολύ χαλαρό και ήπιο μέτρο. Δεν είναι παρεμβατικό πολύ, γιατί δεν αναφέρεται στο αποτέλεσμα, αναφέρεται μόνο στη δυνατότητα που έχει κανείς. Πάντως, αν θες να ψηφίσεις γυναίκες, να έχεις να βρεις να ψηφίσεις. Έτσι, αλλά δεν επηρεάζει κατά ανάγκη το αποτέλεσμα. Άλλες σκέψεις. Ενδεκομένως, με τη μεταρμόνιση και την αλήθεια της ελεύθερης ανάπτυξης της προσωπικότητας, νομίζω ότι ο καθένας πρέπει να έχει πιο μας συμμετοχήσεις και στην πολιτική ζωή. Και γι' αυτό η υποσώσταση ορθώς τίθεται, αλλά τίφθηκε σε ένα περιορισμένο νούμερό, το ένα τρίτο. Γιατί, με αυτόν τον τρόπο που μπορεί να αποκλείομαι, αν αντίστοιχα εκπρόσωπη που θα ήθελα να αφήσουν να ψηφίσουν το άλλο φύλο, και θα τους εμπόδιω το γεγονός ότι θα παίρνουν το ψηφοδέντιο, έχει ένα μεγαλύτερο αριθμό γυναικών. Ναι, υπάρχει κάποιο αντεπιχείρημα σε αυτό. Μπορείτε να σκεφτείτε σε αυτό που καταρχήν είναι σωστό. Δεν μπορούν να πούν όσοι άντρες, δηλαδή μου, και όταν πει το αυτό. Μπορούν. Έχει συγκεκριμένο αριθμό του ψηφίου. Φυσικά. Αυτό που λες είναι καταρχήν σωστό. Σε αυτό θα προϋπαίθεται ότι στο ψηφοδέντιο μπορούν να πούν 128 άτομα, γιατί 128 θέλουν να πούν. Δεν γίνεται όμως έτσι. Σε κάθε ψηφοδέντιο πρέπει να μπει ένας μέγιστος, επιτρέπεται μάλλον να μπει ένας μέγιστος αριθμός υποψηφίων, που είναι ανάλογος με τις υποψηφίες που εκλέγονται στην αντίστοιχη περιφέρεια, έτσι. Δηλαδή, αν κάποιος νομός εκλέγει 7, μπορούν να μπουν μέχρι 10. Προσάφξει, αλλά δεν μπορούν να μπουν 140, αν ήθελαν 140 να είναι υποψηφίοι. Άρα, λοιπόν, ήδη το κόμμα, με τον τρόπο που αυτό επιλέγει, κάνει μια προεπιλογή και μεταξύ των ομόφυλων υποψηφίων-υποψηφίων. Επιθυμούν το να είναι υποψήφιοι. Δηλαδή, αν 120 άνδρας θέλουν να είναι υποψήφιοι, θα μπορούν να είναι μόνο 10 σε ένα συγκεκριμένο νομό. Άρα, οι υπόλοιποι, προφανώς, δεν θα είναι. Ακριβώς. Άρα, λοιπόν, το να δεχτεί κανείς ότι έχω ένα περιορισμό της ελεύθερης ανάγκης προσωπικότητας, γιατί δεν μπορώ να μπω στο ψηφοδέντιο του κόμματος Χ, γιατί στο Χ θέλω, γιατί αλλιώς μπορώ να κάνω ένα άλλο κόμμα και να κατεβώ με το άλλο. Θέλω να μπω στο κόμμα Χ, οπωσδήποτε, το κόμμα Χ έχει όμως έναν κόμμα κλάουζου στο ψηφοδέντιό του, στο νομό Χαγκιδική, στο νομό Τσελονίκη. Να είναι όλο σταθμισμένο, να επιτρέπει. Ναι, το οποίο σταθμίζεται με βάση της θέσης, με βάση της έδρες, ας πούμε, αν μιλάμε για εθνικές εκλογές ή με βάση της έδρες της θέσης στο Δημοτικό Συμβούλιο, αποφασίζεται η καρδιθμός που θα είναι το ψηφοδέντιο. Δεν μπορεί να έχει έναν ανοιχτό αριθμό, όποιος θέλει μπείτε, και άρα λοιπόν, γιατί αν ήταν όποιος θέλει μπείτε, τότε θα έβαιναν όλοι, κι όσοι ήθελαν οι άντρες, όλοι, κι όσοι ήθελαν οι γυναίκες. Δεν ισχύει αυτό, αν εξαρτάται ως φίλου δεν ισχύει αυτό, εντάξει. Άρα λοιπόν, αυτό το επιχείρημα νομίζω ότι δεν είναι επαρκώς δυνατό, όταν έχεις έναν νούμερος κλάβος, εντάξει. Δηλαδή, ούτως ή άλλως, αν θέλω να μπω, αλλά χωράνε μόνο δέκα και το κόμμα έχει αποφασίσει ότι δεν είμαι στους δέκα, δεν θα μπω. Ναι, πλέον με την τροπολογία Παυλόπουλου ισχύει και για τις εθνικές εκλογές, απλώς δεν ισχύει σε κάθε, αυτό είναι το κόλπο στο οποίο αναφέρθηκα πριν, δεν ισχύει σε κάθε εκλογική περιφέρεια εξαχωριστά, αλλά ισχύει στο σύνολο των υποψηφίων σε όλη την χώρα. Άλλα επιχειρήματα, σκέψεις, ναι. Απλώς εγώ αυτό που σκέφτομαι είναι ότι μπορεί να θέλω να κατεβάσω ένα συνδυασμό πολιτικό μόνο με γυναίκες ή μόνο με άντρες. Ναι, δηλαδή το ψηφοδέλτιο, υπήρχαν, ας πούμε, κάποιες κόμματα που λέει φεμινιστικό κόμμα Σουηδίας που κατεβάζει μόνο γυναίκες και λέει ότι θέλουμε μόνο γυναίκες, έτσι. Αυτό δεν επιτρέπεται με βάση αυτή τη ρύθμιση. Δηλαδή δεν μπορείς να κάνεις αυτό το στέιν, αυτό το δήλος και να πεις ότι εγώ θέλω να είμαι μόνο φιλικό κόμμα, ας το πούμε. Αυτό ακριβώς είναι ένας φραγμός του ελεύθερης ανάπτυξης προσωπικότητας. Ελεύθερης ανάπτυξης προσωπικότητας, δεν θα το έλεγα τόσο ελεύθερης ανάπτυξης προσωπικότητας, αλλά της πολιτικής ελευθερίας. Γιατί είναι πολιτικό δικαίωμα, δεν είναι ατομικό δικαίωμα. Προσέξτε, γι' αυτό είναι η ένστασή μου. Η συμμετοχή στις εκλογές, είτε με το δικαίωμα το εκλέγεστε, είτε με το δικαίωμα το εκλέγεστε, δεν είναι δικαίωμα ελεύθερης ανάπτυξη προσωπικότητας, θέλω να καλλιεργήσω αμπέλια και δώσ' μου την άδεια, είναι ένα πολιτικό συμμετοχικό δικαίωμα, εντάξει. Άρα λοιπόν βρίσκεται πολύ κοντά στη δημοκρατική αρχή, την αρχή της λαϊκής κυριαρχίας και βεβαίως συνδέεται με το 5.1, 5.3 με τη συμμετοχή στην πολιτική ζωή που λέει και το άρθρο 5. Υπάρχει και η συνηστώσα, οι ατομικοί, οι φιλελεύθεροι, θέλω να συμμετάσουν και πρέπει να έχω το δικαίωμα, αλλά βρίσκεται σε άμεση συνάντηση και με τη δημοκρατία. Γι' αυτό και είναι πολύ δυνατή, ας πούμε, η επιχειρηματολογία κατά τη συνταγματικότητας με βάση την δημοκρατική αρχητριακή κυριαρχία και την τυπική αρθρωτική ισότητα που διέπει τα δικαιώματα. Μια ερώτηση θέλω να κάνω, το πρόβλημα είναι ότι δεν συμμετέχουν οι γυναίκες ως εκλεγμένες ή ούτε δεν συμμετέχουν ως υποψήφιες. Για τα δύο, γιατί αν δεν είναι υποψήφιες πως τα εκλεγούν. Ναι, απλά με τον επιφάνιση να είναι υποψήφιες δεν είναι επιδράση κατά ανάγκη στο πως τα εκλεγούν. Σωστά, το είπαμε πριν. Το πρόβλημα είναι να υπάρχουν ως υποψήφιες γενικά, δηλαδή τυπικά, ή να λυθεί το πρόβλημα της εκπροσώπισης. Ωραία, για να λυθεί το πρόβλημα της εκπροσώπισης θα θέλαμε μια, όχι EPR και λίγο, μια πιο παρεμβατική νομοθετική ρυθμίση που θα έλεγε, όπως πρότεινε η Όλγα, να μην έχεις απλώς εκπροσώπιστα ψηφοδέλτια, αλλά να εισαχθεί αυτό που ονομάζουμε ισοπολιτεία, που σημαίνει ότι θα εκλέγονται, και κατά το πρότυπο του Σίμου, έτσι θα εκλέγονται, ας πούμε, 50-50, ή τουλάχιστον 30% από κάθε φύλο. Εκεί θα είχαμε όμως μια πολύ μεγαλύτερη παρέμβαση. Δεν είμαι σίγουρη ούτε εγώ ότι το ΣΤΕ θα δεχόταν, ότι αυτό δεν θα έρθει. Δεν είπα να εκλέγονται 50-50. Τι είπες στα ψηφοδέλτια. Στα ψηφοδέλτια? Ναι. Να το εκλέγονται. Το εκλέγονται είναι θέμα του κάθε, πιστεύω, της κάθε κοινωνίας πρέπει να εκλέγονται. Όχι, συνδύεσαι το προσοστό σου με την πρώτα της Όλγας. Αν είναι σε ένα ψηφοδέλτιο που πρέπει να βγουν εμάξι 50 άτομα και είναι 25 άντρες και 25 γυναίκες και η κοινωνία επιλέξει να βγουν 8-10 άτομα που θα είναι και οι 10 άντρες, αυτό νομίζω... Πρέπει να αφηθεί ελεύθερο. Ωραία. Λέει όμως η ζωή ότι αυτό δελικά δεν μου λύνει το πρόβλημα της υποεκπροσώψης των γυναικών στην πολιτική. Και εγώ θα διαφωνήσω. Και θα διαφωνήσω γιατί πιστεύω ότι πλέον είτε είναι τα δύο φύλλα έχουν, νομίζω, ελεύθερα επιλέγουν και ένα άτομα του αντίθετου φύλου στις εκλογές να το ψηφίσουν πρώτα. Αν υποθέσουμε και το ακραίο σενάριο ότι μπορεί να είναι κάποιο τρόπο οι γυναίκες ίσως να πιεστούν από τους άντρες να ψηφίσουν άτομα του αντίθετου φύλου, νομίζω ότι πλέον αυτό στις εποχές μας δεν ένιση. Δηλαδή ότι είναι ελεύθερες πλέον πραγματικά να επιλέγξουν και οι άντρες. Νομίζεις, ναι. Νομίζω, γιατί και να υπάρχει, να σας πω το ακριβώς, έναν κάποιος ίσως άντρας που πιέζει τη γυναίκα του, πιστεύω ότι η γυναίκα είναι τόσο έξυπνη. Μπορεί να του λέει ναι, ναι θα το κάνω, αλλά στο τέλος θα κάνει αυτό που πιστεύει η ίδια, ότι είναι το σωστό. Ναι, εντάξει, αυτό που πιστεύει η ίδια, ναι. Καλώς, αυτό που ρώτησε, που είπε η Ζωή, ο συνταγματικός νομοθέτης δεν θέλει να εξασφαλίσει η εκπροσώπιση, αλλά ισότητα ευκαιριών. Όχι ο συνταγματικός, ο κοινός νομοθέτης που έβαλε την ποσόστοση. Ακόμα και το 4 παράγραφος 2 και το 116 παράγραφος 2 μιλάει για λίψη θετικών μέτρων για την προώθηση, όχι για την εξασφάλιση στις ισότητες. Ναι, εντάξει, αλλά για την προώθηση στην πράξη. Ούτως ή άλλως, ίσες δυνατότητες είπαμε, δικαιώματα κάνει λόγο, δεν κάνει λόγο για κατάσταση δε φάκτο. Σωστό, σωστό. Καταρχήν έχεις απόλυτο δίκιο. Καταρχήν το 4.2 είναι έτσι όπως το λες. Το 116 όμως κάνει ένα βήμα και προς την ουσιαστική ισότητα, προς την κατοχύρωση στην πράξη αυτής της ισότητας που καταρχήν κατοχυρώνει το 4.2. Αν είχαμε μόνο το 4.2 θα είχες απόλυτο δίκιο. Αυτό που λες σχετικοποιείται με το 116.2, εντάξει, που μου δίνει και στην πράξη την υποχρέωση κατά κάποιο τρόπο για την προώθηση της ισότητας. Αυτή η προώθηση είναι η προώθηση στην πράξη, όχι μόνο η τυπική νομική ισότητα. Έτσι, γι' αυτό και αναφέρεται σε ανισότητες που υφίστανται στην πράξη και άρα θέλει τις ανισότητες που υφίστανται στην πράξη, και να τις ακυρώσει, να τις ανατρέψει, εντάξει. Αυτό είναι το νόμι το 116.2. Σοφία. Ήθελα να προσπαθήσω ότι σε όποια φορά που θα ξεσπάρει σε αυτήν την προώθηση, αυτό νομίζω ότι έχουμε κάνει το κοινωνικότερο κοινωνικό, δηλαδή είναι στην ομολογική, οπότε για να αλλάξει αυτό είναι κάποιο ποιό το νομιολογικό σε επίπεδο κοινωνικό, δηλαδή είναι επίπεδο το νόμιολογικό. Ωραία, εντάξει. Εγώ είναι εντάξει το λόγο αυτό, δηλαδή αυτό νομίζω ότι δεν είναι περίπου συμπεριφέροντο και να ασφαλίσουμε αυτήν την προώθηση. Το μόνο που μπορούμε να κάνουμε είναι να προωθήσουμε αυτήν την αλλαγή με την προσώθηση σε αυτήν την πραγματικία. Και από εκεί και πέρα είναι ζητήμα να αντικοινωνήσουμε. Ωραία, αυτό είναι το εύκολο. Αφήστε την κοινωνία να λύσει τα προβλήματα μόνη της και μην παίρνετε θετικά μέτρα. Όποιος είναι να επιζήσει, θα επιζήσει, δηλαδή όποιος είναι να επιβιώσει, θα επιβιώσει. Είναι μια άλλη αντίληψη, λιγότερο παρεμβατική ενός κράτους που δεν παρεβαίνει τόσο πολύ στα κοινωνικά πράγματα για να δώσει μια συγκεκριμένη κατεύθυνση. Να κλείσω αυτό το ζήτημα γιατί θα ήθελα να προλάβω να παρουσιάσω τουλάχιστον οι δύο που σήμερα που έχουν για την ισότητα των φύλων, για να κλείσουμε την ισότητα των φύλων χωρίς να προχωρήσουμε στις υπόλοιπες ειδικές μορφές. Έτσι, για να δούμε δηλαδή κατά πόσο και το ΣΤΕ αναγνωρίζει ότι η ισότητα αυτή είναι δημιουργική, αν και θα δούμε ότι δεν είναι αναγκαστικά τελευταίες αποφάσεις. Θα ήθελα μόνο να προσθέσω τη δική μου άποψη στο προηγούμενο ζήτημα. Επαναλαμβάνω, η πλειοψηφική άποψη στην απόφαση του ΣΤΕ, σε ό,τι αφορά τις προσωστώτες, είναι ότι έχω εφαρμογή του 1162, άρα λοιπόν μπορεί το κράτος να λάβει θετικά μέτρα για την προώθηση της ισότητας. Η άλλη άποψη, που νομίζω ότι στη θεωρία παραμένει πλειοψηφική από την αίσθηση, χωρίς να έχω κάνει γκάλωπ, αλλά νομίζω ότι είναι πλειοψηφική, είναι ότι το δικαίωμα εκλέγγει και εκλέγγει σε ένα πολιτικό δικαίωμα και άρα λοιπόν η αναφορά του δεν είναι στο 4, αλλά βασίζεται στην δημοκρατική αρχή στο 1 και στο 51 και άρα λοιπόν δεν μπορώ να έχω τέτοιου είδους διαφοροποίησης σε ό,τι αφορά τη μεταχείριση υποψηφίων, απλώς και μόνο λόγω φύλου. Η δική μου άποψη που είναι η απολύτως μοιοψηφική, μόνο εγώ το έχω πει αυτό, αλλά θέλω να σας το πω, είναι ότι δέχομαι την δεύτερη άποψη, ότι δηλαδή πατάω στη δημοκρατία και όχι στην αναλογική ισότητα, στην ισότητα που είναι καταρχήν και το όπως ξέρω, αναλογική, πατάω λοιπόν στη δημοκρατία, λέω όμως π.ξ. ότι η δημοκρατική αρχή και δει ως αντιπροσωπευτική αρχή, γιατί έχουμε ένα πολίτευμα έμμεσης δημοκρατίας αντιπροσωπευτικής, βασίζεται στην αντιπροσώπευση του λαού, η οποία το ίδιο το Σύνταγμα δέχεται και ο εκλογικός νόμος κατοχυρώνει ρητά, ότι θα πρέπει να έχει και κάποια στοιχεία της λεγόμενης περιγραφικής αντιπροσώπευσης, ό,τι αφορά το χώρο, δηλαδή τις εκλογικές περιφέρειες. Με άλλα λόγια, δεν αφήνει τελείως ελεύθερον τον ψηφοφόρο, αν εγώ είμαι ψηφοφόρος στο νομό σε Ρομ, όπου ψηφίζω, δεν μ' αφήνει απόλυτος ελεύθερη να ψηφίσω έναν υποψήφος στο νομό Κυλκής, που μπορεί να τον θέλω να τον ψηφίσω, μου λέω ότι σε Ρέους πρέπει να ψηφίσεις. Μα εμένα δεν μ' αρέσουν οι σε Ρέοι, εγώ θέλω έναν από τον Κυλκής, έναν από την Πάτρα και έναν από την Αλεξανδρούπολη. Όχι, σε Ρέους θα ψηφίσεις, γιατί είσαι σε Ρέα και θέλω ένα κομμάτι περιγραφικής αντιπροσώπευσης στη σύνθεση της Ελληνικής Βουλής, που θα δείχνει τον τόπο. Λέω εγώ φύλλο όπως νομός. Δηλαδή, όπως μπορεί να επιβάλλει το κράτος την περιγραφική αντιπροσώπευση σε ό,τι αφορά το χώρο, λέω ότι επιτρέπεται από το Σύνταγμα και με βάση της δημοκρατικής αρχής, που δεν μπορεί πανερνή αντιπροσωπική δημοκρατία, ότι επιτρέπεται στον κράτος, στο νόμο, στο νομοθέτη να επιβάλλει και την περιγραφική αντιπροσώπευση ό,τι αφορά το φύλλο, δηλαδή να λέει, όπως θέλω, αναγκαστικά βρέξει χιονίση και πέντε από την Αλεξανδρούπολη, όπως θέλω βρέξει χιονίση και τρεις από τον Ρέθυνο, τον ομορδί μου, θέλω οπωσδήποτε και τόσες γυναίκες. Καταλάβατε, αυτή είναι η δική μου άποψη, που λέει ότι όπως ακριβώς αναγνωρίζεις ότι συνάντη με τη δημοκρατική αρχή, την αντιπροσώπευση, η επιβολή περιφεριών, για να εξασφαλίσεις τι στην πραγματικότητα, να εξασφαλίσεις την πολιτική εισόδια μεταξύ των υποξυφείων που προέρχονται από εκλογικές περιφέρειες εκτός Αθηνών, εκτός Πρωτεύουσας, με τους Πρωτευουσιαρους, γιατί αν αφήσω ελεύθερη την εκλογή και έχω μια εκλογική περιφέρεια, έστω δύο εκλογικές περιφέρειες θα εκλέγονται όλοι από την Αθήνα ή από τη Θεσσαλονίκη, δεν θα εκλέγονται από τις μικρές περιφερειακές πόλεις για να είμαστε ειλικρινές, γιατί οι Αθηνέχουν μεγαλύτερη πρόσβαση στα ΜΜΕ. Κατά τον ίδιο λόγο που περιορίζω το απόλυτο εκλογικό δικαίωμα του ψηφοφόρου να ψηφίσει ανθρώπους από τη δική του εκλογική περιφέρεια, έτσι επιτρέπεται στο κράτος για να προωθήσει την πολιτική ισότητα, όπως το κάνει με κριτήρωτο χώρο την περιφέρεια, να το κάνει και με κριτήρωτο φύλλο. Αυτή είναι η δική μου άποψη. Μπορείτε να διαβάζετε το σχετικό άρθρο για να σχηματίσετε περαιτέρω άποψη. Άρα ας δούμε λοιπόν τώρα, μέσα από τις δύο αποφάσεις που θα μας παρουσιάσουν οι συστητριές σας, αν και κατά πόσο το ΣΤΕ δεχόταν, δέχτηκε ή συνεχίζει να δέχεται, ότι αυτή η ισότητα του φύλλου είναι ισότητα δημιουργική, δηλαδή συνεπάγει τα δικαιώματα και υποχρεώσεις, απευθύνεται στη δικαστική λειτουργία και η δικαστική λειτουργία μπορεί να συνδέσει το φύλλο ως κριτήριο με την επεκτατική ισότητα που είδαμε την προηγούμενη φορά και να επεκτείνει ή όχι εξαιρετικές συνθμίσεις που αναφέρονται σε ένα φύλλο, κυρίως την κοινωνική ασφάλεια στις γυναίκες και στο άλλο φύλλο, ιδίως τους άνδρες που συνήθως είναι οι αποκλειόμενοι. Θα δούμε λίγο τις αποφάσεις. Εσύ έχεις? 15.12.2010 Πολύ ωραία. Ωραία. Θα προσέσω την απόφαση της ονομέλειας του ΣΤΕ με 15.12.2010 που έχει θέμα την ισότητα του φύλλου ως προς την κοινωνική ασφάλιση. Πιο συγκεκριμένα, το θέμα της υπόθεσης είναι η επεκτατική αφαρμογή ΥΜΙ της ειδικής ευνοϊκής ρύθμισης του άρθρου 28, παράγραφος 3 περίπτωση 4 του αναγκαστικού νόμου 1841 του 1951, όπως τροκοποιήθηκε σε όμοις περιπτώσεις. Το άρθρο αυτό, μετά την τροκοποίηση, προβλέπει την πρόωρο συνταξιοδότηση λόγω γύρατος, στο πεντοικοστολέτος γυναικών ασφαλισμένων που είναι μητέρες ανηλίκων ή ανήκανων προσαργασίας τέκνων. Η υποκρίσιμη περίπτωση αναφέρται σαν ενεργαζόμενο πατέρα δύο ανηλίκων τέκνων ο οποίος με έδειξη του προς το Ίκα ζήτησε να του χωρηγηθεί μειωμένη συνταξηγύρατος βάσει του άρθρου αυτού. Το τοπικό υποκατάστημα Ίκα, απέριψε το έτοιμά του με την αιτωλογία ότι η διάταξη αυτοί του άρθρου 28 δεν εφαρμόζεται σε περίπτωση των ασφαλισμένων πατέρων επειδή με τη διάταξη αυτή δεν δε σπίζεται προνομιακή αμεταχείριση των ασφαλισμένων μητέρων που νέρεται σε αντίθεση με τη συνταγματική αρχή της σώτας των δύο φίλων. Στη συνέχεια, ο Αναερισίον ζήτησε την ακύρωση της πράξης αυτής με προσφυγή η οποία έγινε αντεκτία από το Διοικητικό Πρωτοδικείο Αθηνών. Κατά τις αποφάσεις αυτής της Πρωτοδικίου ασκήθηκε έφυση από το Ίκα και το Διοικητικό Εφετείο Αθηνών έκανε πως η διάταξη αυτή του άρθρου 28 επεκτείνεται μόνο αν, εκτός των όρων προϋποθέσεων, έχει ο πατέρας και την αποκλειστική γονική μέρημνα των ανήλων τέκνων. Σε συγκεκριμένη όμως περίπτωση, ο Αναερισίον, κατά το χρόνο που πολύ σέτησες του, είχε τη γονική μέρημα των παιδιών του από κοινού με τη σύζυγό του, οπότε δεν είναι δικαιοτομιωμένη σύνταξη. Με την απόφαση λοιπόν 1580 του 2010 ζητείται η ανέριση της αποφάσης του Διοικητικού Εφετείου. Η πλειοσφυγία της ολομέρειας έκραι οτι η διάταξη του τροποποιημένου άρθρου 28 είναι ειδική και δεν μπορεί να εφαρμοσθεί κατ' επίκληση δευματικής αρχής σώτας του άρθρου 4 παράγραφος 2 και στους άντρες ασφαλισμένους. Αυτή η διάταξη με το προεκτεθέν περιεχόμενό της παρίσκεται ως εξαιρετική με συνέπεια τυχόν κρίση περί αντιθέσεως προς το σύνταγμα να οδηγεί ανεγκαίως σε μία εφαρμογή της στην ειδική κατηγορία προσώπων στην οποία αφορά και όχι στην επέκταση της εφαρμογής της και σε άλλες γενικές ή ειδικές κατηγορίες προσώπων τις οποίες ούτε κατά το γράμμα της ούτε κατά την έννοιά της διέκου. Επομένως η προβολή της αντιθέσεως προς το σύνταγμα από τον άρνη εργαζόμενο είναι αλλησιτελής και το έτοιμά του για πέκτεση της εφαρμογής στον ίδιο απορρίφθηκε. Υπήρχε όμως και μια σημαντική μια ψηφία εννιά μελών που έκαινε ότι η διάταξη αυτή με την προβληγόμενη εξαιρετική ρύθμιση είναι αντισταγματική για τη συνεισταδισμένη διάκριση λόγου φύλλου και έτσι είναι δυνατή η επεκτατική εφαρμογή της και στον ασφαλισμένο πατέρα και μάλιστα χωρίς τις πρόστιες προϋποθέσεις που είχε αποφασίσει το δικητικό εφετίο, δηλαδή την αποκλειστική γονική μέρινα. Και αυτό γιατί τέτοια προϋπόθεση δεν τίθεται από το νόμο και ο δικαστής έχει την εξουσία μόνο να μην εφαρμόζει μια αντισταγματική διάταξη και όχι να την μεταβάλει έτσι ώστε να την καταστεί συμβατή με το σύνθεμα. Τέλος μια μία ψηφία δύο μελών έκρινε ότι η ρύθμιση είναι αντισταγματική και ότι δεν εφαρμόζεται σε κανέναν ασφαλισμένο ανεξαρτήτο σφήλ. Αυτή ήταν η απόφαση. Κάποιες δυπωρηματικές παρατηρήσεις θα μπορούσαμε να πούμε ότι πολύ κατέκριναν αυτή την απόφαση. Τη θεώρησαν ως πισθοδρόμιση και ως ένα σημαντικό ρήγμα στην καθιερμένη πλέον δυνατότητα της δικαστικής λειτουργίας να εφαρμόζει την επεκτατική ισότητα, ειδικά στο χώρο της κοινωνικής ασφάλισης, όπου από το 1977 και μετά βλέπουμε την ομολογία του ΣΤΕΠΑ για να εφαρμόζει την επεκτατική ισότητα. Ωστόσο μπορούμε να πούμε ότι αυτή η απόφαση συνδέεται με όλα αυτά που αναφέραμε στο προηγούμενο μάθημα, ότι ακριβώς δηλαδή επειδή υπάρχουν πάρα πολλές συντητάσεις για την επεκτατική ισότητα και ιδιαίτερα για την επεκτατική εφαρμογή ειδικής ευνοϊκής ρύθμισης, γι' αυτό τον λόγο παρατηρούμε τα τελευταία χρόνια έναν έντονο δικαστικό αυτοπεριορισμό και μια προτίμηση στη μη εφαρμογή αυτής της ειδικής διάταξης και στην ειδική ομάδα, παρά στην επέκτασή της και σε όμοιες περιπτώσεις. Πάντως το δικαστήριο δεν προχωράει στη μη εφαρμογή στην ειδική ομάδα. Είπε όμως ότι αν εν τέλει η κρυφιά της συνταγματική θα προβέναμε στη μη εφαρμογή της. Αυτό όμως δεν αποτελεί διατακτικό της απόφασης, απλώς αποτελεί μ' ένα πχείρημα για να πει το δικαστήριο ότι δεν παίρνω στην εξέταση, η πλειοψηφία λέει ότι δεν παίρνω στην εξέταση, γιατί θα ήταν αλησιτελής η προσπάθειά μου να μπω στην εξέταση αν είναι όντως αντισυνταγματική ή διαφορετική η ρύθμιση. Γιατί θα ήταν αλησιτελής, γιατί ακόμα και αν έβρισκα ότι όντως είναι αντισυνταγματική ή εξέρηση των αδρών, δεν θα μπορούσα να επεκτείνω την διάταξη αυτή η οποία είναι εξαιρετική και στους άνδρες, γι' αυτό δεν το εξετάζω καθόλου. Γιατί ο έλεγχος μου δεν είναι έλεγχος θεωρητικός, δεν κάνω θεωρία εδώ, πάω να λύσω μια υπόθεση. Αυτό που ζητάει ο κύριος αυτός είναι να επεκταθεί και στον ίδιο εφαρμογή του νόμου, ακόμα και αν συμφωνούσα με το σκεπτικό του, με το επιχείρημά του ότι είναι αντισυνταγματική ή εξέρεσή του επειδή είναι άνδρας, ακόμα και συμφωνούσα δεν θα μπορούσα να του χορηγήσω αυτό το δικαίωμα. Άρα λοιπόν δεν το εξετάζω καθόλου, γιατί εδώ έρχεστε για να ζητήσετε, σχετίστε δηλαδή με τα δικονομικά όρια του ελέγχου η απάντηση αυτή περί αλησιτέλειας. Σε αντίθεση με τη δεύτερη μοιοψηφική άποψη που λέει ρητά, αντισυνταγματική είναι όχι εξέρηστον αδρόν, αντισυνταγματική είναι η ίδια η ρύθμιση που δίνει αυτό το επιπλέον δικαίωμα στις μητέρες υπό τις προϋποθέσεις που της δίνει το συγκεκριμένο εξαιρετική διάταξη. Δηλαδή προχωράει ένα βήμα παραπέρα και δεν είναι τυχαίο ότι η απόφαση αυτή είναι του 2010. Αν δούμε στην όλη ιστορία του συμβουλίου της Επικρατίας, ενώ μέχρι το 90-95 περίπου είχαμε έναν αυτοπειρορισμό του δικαστή, και μετά αρχίζουν οι δικαστές και δίνουν αυτό που ζητάει, δηλαδή επεκτείνουν την εξαιρετική διάταξη και μετά το 10 αρχίζουν πάλι και το περιορίζουν και μαζεύονται και προφανώς αυτό έχει να κάνει και με την οικονομική κατάσταση, είναι προφανές αυτό. Ευχαριστούμε πάρα πολύ και επέλεξες να μείνεις εδώ ό,τι θέλεις να καταγραφείς από την κάμερα και είσαι σύμφωνη. Όλη ώρα ευχαριστούμε πάρα πολύ και για αυτό. |
