| Διάλεξη 2: Υπόσχεσαι, κύριέ μου, για τη δεύτερη διάλεξη των θεσμών ευρωπαϊκών λαών, του μεταπτυακού των θεσμών ευρωπαϊκών λαών, του πρώτου έτους. Θα συνεχίσω με να βλέπω, να δω, να δω, να δω, να δω, να δω, να δω, να βλέπω με διάφορα θέματα του Καθιστρατικού Χάρτ της Ρωσικής Ορθόδοξης Εκκλησίας σε σύγκριση με αντίστοιχους θεσμούς του Κώδικα, με αντίστοιχους θεσμούς του Κανονικού Δικαίου της Καθολικής Εκκλησίας, δηλαδή των δύο κωδίκων, του ένας κώδικα Κανονικού Δικαίου της Λατινικής Εκκλησίας και του άλλου κώδικα Κανόνων των Αντολικών Καθολικών Εκκλησιών. Στην παράφοτρια των γενικών διατάξεων του πρώτου κεφαλαίου του Καθιστρατικού Χάρτ της Ρωσικής Ορθόδοξης Εκκλησίας, είχαμε αναφέρει σε ποιες χώρες έχει κανονικό έδαφος, δηλαδή έδαφος δικαιοδοσίας η Ρωσική Ορθόδοξη Εκκλησία. Επίσης είχαμε αναφερθεί στο ζήτημα του κανονικού εδάφους της Καθολικής Εκκλησίας. Είχαμε πει ότι η Καθολική Εκκλησία αποτελείται από τη Λατινική Εκκλησία από τη μια πλευρά και από τις Ανατολικές Καθολικές Εκκλησίες από την άλλη πλευρά. Η Αγία Έδρα, η οποία είναι επικεφαλής της Καθολικής Εκκλησίας, έχει πανκόσμια δικαιοδοσία, είτε αφορά τη Λατινική Εκκλησία είτε αφορά τις Ανατολικές Καθολικές Εκκλησίες. Η Λατινική Εκκλησία, δηλαδή, έχει ένα πανκόσμιο κανονικό έδαφος, ενώ οι Ανατολικές Καθολικές Εκκλησίες έχουν περιορισμένα κανονικά έδαφοι. Ο κανόνας 1 του κώδικα κανόνων των Ανατολικών Καθολικών Εκκλησιών αναφέρει ότι οι κανόνες αυτού του κώδικα αφορούν όλες και μόνο τις Ανατολικές Καθολικές Εκκλησίες. Επίσης, προβλέπουμε ο κώδικας αυτός κανόνων των Ανατολικών Καθολικών ή Ουνητικών Εκκλησιών για τις Ανατολικές Καθολικές Εκκλησίες στον δεύτερο κίτλο, στον κανόνα 27, Ανατολικές Καθολικές Εκκλησίες ιδίου δικαίου και για τους λειτουργικούς τους ρυθμούς. Ο κανόνας, λοιπόν, 27 του κώδικα κανόνων των Ανατολικών Καθολικών Ουνητικών Εκκλησιών, αναφέρει ότι μία ομάδα πιστών ενωμένη με την ιεραρχία σύμφωνα με τις διατάξεις του δικαίου, την οποία αναγνωρίζει ως τέτοια ρητός και οπειρός, η ανώτατη εξουσία της Εκκλησίας ονομάζεται Εκκλησία Ιδίου Δικαίου. Και έχουμε πει στην προηγούμενη διάλεξη ότι αυτές οι Εκκλησίες Ιδίου Δικαίου είναι είτε Πατριαρχικές Εκκλησίες, είτε Μίζωνες Αρχιεπισκοπικές Εκκλησίες, είτε Μητροπολιτικές Εκκλησίες Ιδίου Δικαίου, είτε άλλες Εκκλησίες Ιδίου Δικαίου. Αυτές οι Ανατολικές Εκκλησίες ακολουθούν ανατολικούς λειτουργικούς ρυθμούς, όπως και η Λατινική Εκκλησία κατά τον Κώδικα Κανονικού Δικαίου της Λατινικής Εκκλησίας ακολουθεί τον λατινικό λειτουργικό ρυθμό. Οι ανατολικοί λειτουργικοί ρυθμοί είναι εκείνοι των παραδόσσεων της Αλεξάνδριας, της Ανδιόχειας, της Αρμενίας, της Χαλδέας και της Κωνσταντινούπολης. Σύμφωνα με τον Κανόνα 28 του Κώδικα Κανόνων των Ανατολικών Καθολικών Εκκλησιών, 28 παράγραφο 1 του Κανόνα 28 ορίζεται η έννοια του λειτουργικού ρυθμού και είναι μια κληρονομιά λατρευτική, θεολογική, πνευματική και πειθαρχική, που είναι διακεκριμένη λόγω της κουλτούρας και λόγω των περιστορικών περιστάσεων των λαών, αλλά εκφράζει την ενιαία πίστη της Καθολικής Εκκλησίας μέσω καθενός από αυτούς τους ανατολικούς λειτουργικούς ρυθμούς. Μερικόμαστε στον καθεστατικό χαρτί της Ρωσικής Ορθόδοξης Εκκλησίας στην παράγραφο 4. Η Ρωσική Ορθόδοξη Εκκλησία ασκεί τις δραστηριότητές της με σεβασμό και υπακοή στους ισχύοντες νόμους κάθε κράτους στη βάση της Αγίας Γραφής και της Ιερής Παράδοσης. Δεύτερον, των κανόνων και διατάξεων των Αγίων Αποστόλων, των Αγίων Οικουμενικών και Τοπικών Συνόδων και των Αγίων Πατέρων. Τρίτον, των αποφάσεων της Τοπικής Κληρικολαϊκής Συνόδου, της Αρχιερατικής Συνόδου, της Ιεράς Συνόδου και των διαταγμάτων του Πατριάρχη Μόσχα και Πάσης Ρωσίας. Και τέταρτον, του παρόντος καταστατικού χάρτη. Ο καταστατικός λοιπόν χάρτης της Ρωσκής Ορθόδοξης Εκκλησίας παραπέμπει σε διατάξεις είτε παλαιότερες είτε σύγχρονες. Η Αγία Γραφή, η Ιερή Παράδοση, οι Ιεροί Κανόνες, περιέχουν διατάξεις παλαιότερες, ισχύουσες αλλά παλαιότερες. Και οι σύγχρονες διατάξεις είναι οι αποφάσεις των οργάνων της Ρωσκής Ορθόδοξης Εκκλησίας, δηλαδή της Τοπικής Κληρικολαϊκής Συνόδου, της Αρχιερατικής Συνόδου, της Ιεράς Συνόδου και του Πατριάρχη Μόσχα και Πάσης Ρωσίας, καθώς και οι διατάξεις του καταστατικού χάρτη. Αντιθέτως η Καθολική Εκκλησία έχει διατάξεις σύγχρονες, οι οποίες είναι κωδικοποιημένες στους δύο κώδικες κάτω πρότυπο των κρατικών κωδίκων, νόμων. Ο ένας κώδικας Κανονικού Δικαίου της Λατινικής Εκκλησίας και ο άλλος κώδικας Κανονών των Ανατολικών Καθολικών Εκκλησιών. Ο κώδικας Κανονικού Δικαίου της Λατινικής Εκκλησίας, που εκδόθηκε από τον τότε Πάπα, τον Πολωνό Ιωάννη Παύλο, το δεύτερο. Και ο δεύτερος κώδικας Κανονών των Ανατολικών Καθολικών Εκκλησιών του 1990, που εκδόθηκε επίσης από τον ίδιο Πολωνό Πάπα. Διότι ως γνωστόν ο Πάπας, κατά την οργάνωση και τη διοίκηση της Καθολικής Εκκλησίας, δηλαδή κατά το πολίτευμα της Καθολικής Εκκλησίας, είναι το ανώτατο νομοθετικό, εκτελεστικό, δικαστικό και διδακτικό όργανο, ή καλύτερα αρχή, η ανώτατη νομοθετική, εκτελεστική, δικαστική και διδακτική αρχή, της Καθολικής Εκκλησίας. Οι δύο αυτοί κώδικες συντάχθηκαν από δύο αντίστοιχες διεθνείς νομικές Επιτροπές, οι οποίες συστήθηκαν μετά τη διεξαγωγή της Δεύτερης Βατικανής Συνόδου ή της 21ης Οικουμενικής Συνόδου της Καθολικής Εκκλησίας, η οποία έλαβε χώρα μεταξύ των ετών 1962 και 1965. Μέσα σε διάρκεια 25 περίπου ετών κάθε μία από αυτές τις διεθνείς νομικές Επιτροπές, ολοκλήρωσε τη διαδικασία της σύνταξης των δύο αυτών κωδίκων, λειτουργώντας κάθε μία από αυτές τις διεθνείς Επιτροπές είτε σε ολομέλεια είτε σε υποεπιτροπές. Και έτσι εκδόθηκαν από τον Πάπα ο ΜΕΝ Κώδικας Κανονικού Δικαίου Λατινικής Εκκλησίας το έτος 1983, όπως προείπα και ο Κώδικας Κανονών των Ατολικών Εκκλησιών το έτος 1990. Συνεχίζω με τον καταστρατικό χάρτη της Ρωσικής Ορθόδοξης Εκκλησίας στο πρώτο κεφάλαιο Γενικές Διατάξεις, στην παράγραφο 5. Η Ρωσική Ορθόδοξη Εκκλησία καταχωρείται στη Ρωσική Ομοσπονδία ως νομικό πρόσωπο και ως συγκεντρωτικός θρησκευτικός οργανισμός. Αυτή είναι μια διάταξη, η οποία θα μπορούσε και να μην υπάρχει στον καταστρατικό χάρτη της Ρωσικής Ορθόδοξης Εκκλησίας, διότι είναι μια διάταξη που αφορά το κρατικό δίκαιο για τη ρύθμιση της νομικής προσωπικότητας των θρησκευτικών οργανισμών. Σύμφωνα λοιπόν με τον ειδικό νόμο για τα θρησκεύματα της Ρωσικής Ομοσπονδίας, η Ρωσική Ορθόδοξη Εκκλησία αποκτά νομική προσωπικότητα ως συγκεντρωτικός θρησκευτικός οργανισμός. Στο εδάφιο 2 της παραγράφου 5 του 1ου κεφαλαίου ορίζεται ότι το Πατριαρχείο της Ρωσίας και άλλες κανονικές μονάδες της Ρωσικής Ορθόδοξης Εκκλησίας στην επικράτεια της Ρωσικής Ομοσπονδίας καταχλούνται ως νομικά πρόσωπα και ως συγκεντρωτικοί τοπικοί θρησκευτικοί οργανισμοί. Επίσης οι κανονικές μονάδες της Ρωσικής Ορθόδοξης Εκκλησίας στην επικράτεια άλλων κράτων μπορούν να καταχλούνται ως νομικά πρόσωπα σύμφωνα με τους νόμους αυτών των κράτων. Αυτές οι διατάξεις βεβαίως μπορούσαν να μην υπάρχουν επειδή αφορούν την απόξη νομικής προσωπικότητας κατά το κρατικό δίκαιο θα μπορούσαν και να μην υπάρχουν στον καταστατικό χάρτη της Ρωσικής Ορθόδοξης Εκκλησίας. Το π.6. του 1ου κεφαλαίου των Γενικών Διατάξεων αναφέρεται στο πολίτευμα της Ρωσικής Ορθόδοξης Εκκλησίας και ορίζει ότι η Ρωσική Ορθόδοξη Εκκλησία έχει ιεραρχική δομή διοίκησης. Τόσο η Καθολική Εκκλησία όσο και η Ρωσική Ορθόδοξη Εκκλησία έχουν ιεραρχικό πολίτευμα. Τα ιεραρχικά πολιτεύματα αντιδιαστέλλονται από τα δημοκρατικά πολιτεύματα. Στα δημοκρατικά πολιτεύματα έχουμε ισότητα των μελών. Είπαξε μια γενική συνέλευση των μελών η οποία να εκφράζει αυτή την ισότητα των μελών. Η γενική συνέλευση εκλέγει ένα διοικητικό συμβούλιο και το διοικητικό συμβούλιο διοικεί το θρίσκεμα που έχει δημοκρατικό πολίτευμα. Όπως είναι οι εβραϊκές κοινότητες οι οποίες έχουν δημοκρατικό πολίτευμα. Ή όπως είναι οι κοινότητες των βαπτιστών οι οποίες έχουν δημοκρατικό πολίτευμα. Αντιδιαστέλλεται προς το δημοκρατικό πολίτευμα το ιεραρχικό πολίτευμα. Η ιεραρχικό πολίτευμα είναι δύο ειδών. Είναι είτε μοναρχικό είτε είναι ολιγαρχικό. Όσον αφορά την κεντρική οργάνωση και διοίκηση της Καθολικής Εκκλησίας το πολίτευμα της Καθολικής Εκκλησίας είναι ιεραρχικό και ειδικότερα μοναρχικό. Διότι η Αγία Έδρα είναι αυτή η οποία διοικεί. Δηλαδή ο Πάπας ο οποίος κατέχει την Αγία Έδρα είναι αυτός ο οποίος διοικεί την Αγία Έδρα ως ιεραρχικός προστάμενος όλων των Λατίνων ψκόπων και όλων των προκαθυμένων των Ανατολικών Καθολικών Εκκλησιών δηλαδή των Πατριαρχών, ιεραρχικός προστάμενος των Πατριαρχών, των Μυζών Αρχιεπισκόπων, των Μητροπολιτών και των προκαθυμένων των άλλων Εκκλησιών σύμφωνα με τους τύπους Ανατολικών Καθολικών Εκκλησιών που προβλέπονται στον κώδικα κανόνων των Ανατολικών Καθολικών Εκκλησιών. Όσον αφορά την κεντρική οργάνωση και διοίκηση της Ρωσίας Ορθόδοξης Εκκλησίας και γενικά των Ορθοδόξων Αυτοκεφάλων Εκκλησιών και εδώ είναι η διαφορά τους με την Καθολική Εκκλησία. Ναι με το πολίτευμά τους των Ορθοδόξων Αυτοκεφάλων Εκκλησιών είναι ιεραρχικό, αλλά δεν είναι μοναρχικό όσον αφορά την κεντρική οργάνωση και διοίκηση των Ορθοδόξων Αυτοκεφάλων Εκκλησιών. Το πολίτευμά των Ορθοδόξων Αυτοκεφάλων Εκκλησιών είναι σε κεντρικό επίπεδο, είναι ολιγαρχικό. Το εύρος βέβαια αυτού του ολιγαρχικού πολιτέμματος θα είναι περισσότερο περιορισμένο ή περισσότερο εκτεταμένο εξαρτάται από τον καταστατικό χάρτη κάθε Ορθόδοξης Αυτοκέφαλης Εκκλησίας. Αλλά το μοντέλο κεντρικής οργάνωσης και διοίκησης των Ορθοδόξων Αυτοκεφάλων Εκκλησιών είναι ότι σε επίπεδο κεντρικό, δηλαδή σε επίπεδο αυτοκέφαλης εκκλησίας, το πολίτευμά είναι ολιγαρχικό. Διότι κάθε Ορθόδοξη Αυτοκέφαλη Εκκλησία διοικείται από μία σύνοδο επισκόπων που έχουν διοίκηση επισκοπής. Βέβαια, μπορούν να προβλέπονται και κάποια άλλα είδη συνόδων σε κάποιες Ορθόδοξες Αυτοκέφαλες Εκκλησίες, όπως τη Ρωσική Ορθόδοξη Εκκλησία, η οποία εκτός από την αρχιερατική σύνοδο, η οποία αντιστοιχεί στην Ιρας Σύνοδο της Ιραρχίας της Εκκλησίας Ελλάδος, αλλά είναι πιο διευρυμένη διότι περιλαμβάνει και τους βοηθούς επισκόπους, ενώ η Ιρας Σύνοδος της Ιραρχίας της Εκκλησίας Ελλάδος δεν περιλαμβάνει βοηθούς επισκόπους της σύνθεσής, αλλά μόνο τους Μητροπολίτες, οι οποίοι έχουν δίκηση Μητρόπολης. Και εκτός από τη διαρκή Ιρας Σύνοδο της Εκκλησίας Ελλάδος, η οποία αντιστοιχεί στην Ιρας Σύνοδο του Πατριαρχείου της Ρωσίας, το Πατριαρχείο της Ρωσίας, η Εκκλησία της Ρωσίας, έχει και ένα άλλο είδος συνόδου, τοπική κληρικολαϊκή σύνοδος. Και θα τη δούμε και αυτή, η τοπική κληρικολαϊκή σύνοδος αποτελεί έναν θεσμό, ο οποίος προέρχεται από τις αποφάσεις της τοπικής κληρικολαϊκής συνόδου της Ορθόδοξης Εκκλησίας της Ρωσίας, των ετών 1917-18, όταν αυτή η τοπική κληρικολαϊκή σύνοδος του 1917-18 συναιδρίαζε και αποφάζε παράλληλα με την εκδήλωση των δύο επαναστάσεων στη Ρωσία την Φεβρουαριανή και την Οκτοβριανή. Οπότε, μέσα σ' αυτές τις δύσκολες συνθήκες και ιδίως στις συνθήκες επικράτησης της Οκτοβριανής Επανάστασης, που είχε αθαϊστικό προσανατολισμό, η Εκκλησία της Ρωσίας μέσω της τοπικής κληρικολαϊκής συνόδου εξέφρασε τη δική της αυτοσυνειδησία και σε επίπεδο θεσμικό, χωρίς να έχει την κρατική υποστήριξη, ψηφίζοντας σχετικές συνοδικές διατάξεις, μια της οποίας αφορά και την καθιέρωση του θεσμού της τοπικής κληρικολαϊκής συνόδου, εξάλλου, ήταν αυτή η οποία συναιδρίαζε το 1917-1918. Στην Παράλωφα 7 του Κεφαλαίου Πρώτου Γενικές Διατάξεις του Καστρατικού Χάρτης Εκκλησίας της Ρωσίας, αναφέρονται ακριβώς τα νότα τ' όργανα της εκκλησιαστικής εξουσίας και διοίκησης της Ρωσικής Ορθοδόξης Εκκλησίας και είναι η τοπική κληρικολαϊκή σύνοδος, η αρχιερατική σύνοδος και η ιερά σύνοδος. Τοπική κληρικολαϊκή σύνοδος δεν υπάρχει στην Ελλάδα, δεν υπάρχει αντίστοιχος θεσμός. Η αρχιερατική σύνοδος, όπως έχω ήδη αναφέρει, η αρχιερατική σύνοδος της Εκκλησίας της Ρωσίας αντιστοιχεί στην ιερά σύνοδο της ιεραρχίας της Εκκλησίας Ελλάδος, αλλά η αρχιερατική σύνοδος είναι πιο διευρυμένη με τη συμπεριλήψη και των βοηθών επισκόπων. Και η ιερά σύνοδος της Εκκλησίας της Ρωσίας αντιστοιχεί στην διαρκή αρχιερατική σύνοδο της Εκκλησίας της Ελλάδος. Όλων αυτών των οργάνων, όλων αυτών των συνώδων της Ανώδης της Εκκλησιαστικής Εξουσίας και Εδίκησης προεδρεύει ο Πατριάρχης Μόσχας και Πάσης Ρωσίας. Την Καθολική Εκκλησία, την Ανώτατη Εκκλησιαστική Εξουσία την ασκεί η Ανώτατη Εκκλησιαστική Αρχή. Η Ανώτατη Εκκλησιαστική Αρχή ασκείται είτε μόνο από τον Πάπα είτε από το σύλλογο των επισκόπων όλης της Καθολικής Εκκλησίας πάντοτε μαζί με τον Πάπα και ούτε ποτέ χωρίς τον Πάπα. Στο τμήμα 1 του δεύτρου κεφαλαίου, του δεύτρου μέρους για την ιραρχική σύνθεση, ιραρχική συγκρότηση της Καθολικής Εκκλησίας, στο τμήμα 1 αφορά την Ανώτατη Εκκλησιαστική Αρχή και το κεφάλαιο 1 τον Πάπα ο οποίος ονομάζεται Ρωμαίος Κοντίφικας, η Ανώτατος Κοντίφικας και επίσης το ίδιο κεφάλαιο αφορά το σύλλογο των επισκόπων. Και ο Κανόνας 330 του Κώδικα Κανονικού Δικαίου της Λατινικής Εκκλησίας αναφέρει Σύμφωνα με το πρωτότεκτο κείμενο που είναι το λατινικό και με απόδοση στην ελληνική, όπως με τη θέληση του Κυρίου ο Άγιος Πέτρος και οι άλλοι Απόστολοι αποτελούν ένα και μοναδικό σύλλογο. Για λόγους ανάλογους ο Ρωμαίος Κοντίφικας διάδοχος του Πέτρου και η επίσκοπη διάδοχη των Αποστόλων είναι μεταξύ τους συνδεδεμένοι. Εδώ είναι η βάση του Συλλόγου των Επισκόπων που αποτελεί μία μορφή ασκήσεως της Ανώτατης Εκκλησιαστικής Εξουσίας στην Καθολική Εκκλησία και βέβαια η βάση του Συλλόγου των Επισκόπων ως μορφής της Ανώτατης Εκκλησιαστικής Εξουσίας στην Καθολική Εκκλησία ή η βάση του Πάπα ως άλλης μορφής ασκήσεως Ανώτατης Εκκλησιαστικής Εξουσίας στηρίζεται στο δόγμα της Καθολικής Εκκλησίας. Έτσι λοιπόν το άρθρο 1 αναφέρεται στον Πάπα και περιέχει τους κανόνες 331 έως 335. Το άρθρο 2 αναφέρεται στο Σύλλογο των Επισκόπων και περιέχει τους κανόνες 336 έως 341. Ο κανόνας 331 που αναφέρεται στον Πάπα ως μορφή ασκήσεως Ανώτατης Εκκλησιαστικής Εξουσίας θα αναλυθεί στην τρίτη διάλεξη διότι σε αυτό το σημείο τελείωσε η δεύτερη διάλεξη του μεταπτυχιακού των ευρωπαϊκών θεσμών το πρώτο έτους. Σας ευχαριστώ πολύ για την προσοχή σας. |
