| Διάλεξη 11: Σήμερα συναντιόμαστε για να κάνουμε μια πολύ σύντομη επανάληψη σε όσα συζητούσαμε όλο το διάστημα που κράτησε αυτό το μάθημα. Αυτό το μάθημα λοιπόν είναι ένα μάθημα αμετάφρασης και έχει να κάνει με οτιδήποτε θα μπορούσε να απασχολήσει ως μεταφραστική εντολή έναν μεταφραστή με σένς προς υψηλής μεταφραστικής ικανότητας. Ξεκινήσαμε από θέματα τουριστικών υπηρεσιών δηλαδή ξεκινήσαμε από κείμενα ιστορικής φύσεως τα οποία όμως λειτουργούνε μουσαιολογικά δηλαδή χρησιμοποιούνται για να συνοδεύσουν περιοδεύουσες εκθέσεις σε μουσεία που αναφέρονται στην μακεδονική δυναστία. Μετά από αυτό προχωρήσαμε σε κείμενα βιβλικά δηλαδή μπήκαμε στο θέμα της μεταφρασης που έχει να κάνει με θρησκευτικά κείμενα. Τα θρησκευτικά κείμενα για τη μεταφρασεολογία εντάσσονται μέσα στα λογοτεχνικά κείμενα δεν τα χρησιμοποιούσαμε ποτέ αυτά τα κείμενα σαν ομολογία δόγματος στο μάθημά μας γιατί δεν θέλουμε να δείξουμε καμία ιδιαίτερη προτίμηση και κανέναν ιδιαίτερο αποκλεισμό σε καμία θρησκευτική ομολογία. Απλά τα χρησιμοποιήσαμε γιατί περιέχουν μεγάλη ένταση δογματική όλα αυτά τα κείμενα και όταν μεταφράζονται δημιουργούν πάρα πολύ μεγάλα προβλήματα στην παγίωση από τη μία γλώσσα στην άλλη επειδή ακριβώς υπάρχει μέσα το ομολογιακό του χαρακτήρα τους. Για αυτό το λόγο μπορέσαμε πάρα πολύ εύκολα να καταλάβουμε τι στρατηγικά προβλήματα συναντάει ο μεταφραστής θρησκευτικών κειμένων και γι' αυτό το λόγο μπορέσαμε να κάνουμε κατανοητό το σύστημα περιγραφής των μεταφραστικών στρατηγικών που η θεωρητική περιγραφική μεταφρασεολογία μας έχει προσφέρει μέσα από το έργο του Keindl γιατί ζητήσαμε στο τέλος από τους φοιτητές κάθε τύπου μας δείξανε να το προσδιορίσουν στρατηγικά με τους κανόνες του Keindl. Να θυμίσω ότι αυτοί οι κανόνες αναφέρονται στις αντικαταστάσεις που κάνει ένας μεταφραστής, στις προσθήκες που κάνει ένας μεταφραστής, στην ελεύθερη μετάφραση που υιοθετεί ο κάθε μεταφραστής, στην καταλέξη και καταγράμμα μετάφραση που κάποιες φορές υιοθετεί ο μεταφραστής, στις μετατοπίσεις μέσα στη φράση που πρέπει να κάνει ένας μεταφραστής. Μιλήσαμε για φαγητά, μιλήσαμε για τουρισμό, μιλήσαμε για διαγνωστικά εργαλεία, μιλήσαμε δηλαδή για οτιδήποτε θα μπορούσε να έχει σχέση με, όπως είπα και στην αρχή της σημερινής σύνοψης, το μεταφραστικό έργο ενός μεταφραστή με ικανότητα από μεσαίες κατηγορίες μέχρι ψηλές κατηγορίες μεταφραστικής ικανότητας. Οι μεταφραστές λοιπόν θα πρέπει οπωσδήποτε να έχουν πολύ καλή εποπτεία των γλώσσων εργασίας. Αυτό φάνηκε. Θα πρέπει να γνωρίζουνε χοντρικά τις γλώσσες εργασίας σε αυτό που έχουμε μάθει να λέμε για τα αγγλικά επίπεδο προφύσινση, ή αλλιώς να το πω για το ελληνικό πιστοποιητικό γλωσσομάθειας Γ2. Οι μεταφραστές όμως αν νομίζουν ότι μπορούν να στηρίζονται μόνο στην γλωσσική τους ικανότητα, δεν θα μπορέσουν ποτέ να πετάξουν με μεταφραστικά φτερά. Ο μεταφραστής για να μπορέσει να μεταφράσει θα πρέπει οπωσδήποτε να γνωρίζει το πολιτισμικό αντικείμενο της μεταφρασίας του. Θα πρέπει δηλαδή να γνωρίζει πολύ καλά τον πολιτισμό αφετηρίας από που ξεκινάει δηλαδή το πρωτότυπο κείμενο και τον πολιτισμό στόχευσης εκεί που πηγαίνει το μεταφρασμά του. Γιατί μόνον έτσι θα μπορέσει να αποδεσμευτεί από όλες τις αλυσίδες που τον δίνει η κάθε γλωσσική κοινότητα και δεν του επιτρέπει να κάνει επιλογές εύληπτες για τον τελικό αναγνώστη. Μιλήσαμε για μεταφραστική εντολή. Είδατε ότι η μεταφραστική εντολή μπορεί να είναι ένα κείμενο μουσιολογίας όπως και ένα κείμενο ιατρικό. Αυτό που είδατε πριν από λίγο ήταν νευροψυχολογικό. Αυτό λοιπόν που μεταφράσαμε δεν το μεταφράσαμε το τελευταίο κείμενο που σας έδειξε η κυρία Καπετανίδου γιατί είμαστε νευροψυχολόγοι, όχι είμαστε μεταφραστές. Απλά μπήκαμε στην ουσία της μεταφραστικής εντολής. Στο προηγούμενο μάθημα μιλήσαμε για λεξικά. Μιλήσαμε για οικονομικούς όρους που δούλεψαν στην τάξη του κυρίου Παλαιολόγου. Μιλήσαμε για σώματα κειμένων πάλι μαζί με την κυρία Καπετανίδου. Είδαμε λέξεις όπως η λέξη ελευθερία, freedom και liberty, πως αλλάζουν από κείμενο σε κείμενο στην αγγλική γλώσσα του 19ου αιώνα δηλαδή της αγγλικής επικοιοκρατίας και τι ανάγκες δημιουργούν για άλλες παγιώσεις κάθε φορά διαφορετικές στα δικά μας τα κείμενα. Γενικά μπορούμε να μεταφράσουμε αρκεί να έχουμε εξικίωση με το θέμα του πρωτότυπου με θεματικά κείμενα ίδιας δυσκολίας και ίδιας πολυπλοκότητας στα ελληνικά αν μεταφράζουμε προς τα ελληνικά ή σε οποιαδήποτε άλλη γλώσσα στην οποία μεταφράζουμε. Γενικότερα πρέπει να έχουμε υπόψη μας σώματα κειμένων γιατί όσο και αν ξέρουμε καλά τις δύο γλώσσες, όσο και αν έχουμε καλά λεξικά υπάρχουν πάντοτε περιορισμοί που πρέπει να μάθουμε με τον χρόνο δουλεύοντας να τους έχουμε υπόψη μας και κακοτοπιές που μόνον αν κάνουμε λάθος μια, δυο, τρεις, πέντε φορές και αρχίσουμε να αναγνωρίζουμε πού ολιστερούμε πιο εύκολα στο λάθος ο καθένας μας χωριστά τότε θα έχουμε μπορέσουμε να πετάξουμε με τα δικά μας φτερά σαν μεταφραστές. Μη φοβηθείτε ποτέ το λάθος, μη φοβηθείτε ποτέ να έρθείτε να μας βρείτε, μη φοβηθείτε ποτέ να μεταφράσετε πράγματα που σας φαίνονται ότι δεν τα ξέρετε. Πάντα υπάρχει ένα παράλληλο κείμενο στη γλώσσα στην οποία μεταφράζετε για να μπορέσετε να φύγετε από τις συμπληγάδες του αμετάφραστού και να χαρείτε το προϊόν σας. Δεν θα τελειώσει ποτέ γιατί ποτέ δεν κλείνει μια μετάφραση. Είναι ανοιχτή κλειστή παραγωγή. Είναι ένα έργο λοιπόν open-ended. Δεν τελειώνει ποτέ, έχει όμως κανόνες. Ευχαριστώ. |
