| Διάλεξη 1: Λοιπόν, σας καλωσορίζω στο πρώτο μάθημα των μη κυτολογικών ασθενειών φυτών μεγάλης καλλιέργειας και πριν να ξεκινήσουμε θέλω να σας πληροφορήσω ότι το μάθημα αυτό θα μαγνητοσκοπηθεί στα πλαίσια ενός προγράμματος του Πανεπιστημίου με σκοπό να βγει στο διαδίκτυο στα επόμενα 1-2 χρόνια, δεν ξέρω ακριβώς, όταν θα ολοκληρωθεί το πρόγραμμα. Δηλαδή, θα έχετε την τύχη να με βλέπετε σαΐ και στο διαδίκτυο, όχι μόνο φέτος, γι'αυτό σας παρακαλώ πάρα πολύ για να διευκολύνουμε τη μαγνητοσκόπηση και να έχουμε ένα καλό ποιοτικό υλικό, να μην μουρμουρίζετε, γιατί βγαίνει σαν υπόβαθρο φωνητικό στο μαγνητοσκοπημένο μάθημα και χάνει σε ποιότητα. Από την εμπειρία μου ξέρω ότι στα πρώτα μαθήματα ερχόσαστε έτσι με όρεξη και πολύ, μετά ρεώνεται, κάνει και κρύο. Αυτό όμως στο Αμφιθέατρο, αν λειτουργεί η θέρμαση, είναι το πιο ζεστό από όλα και αυτό και το διπλανό, οπότε δεν θα κρυώσουμε εδώ μέσα, εντάξει, θα είναι ωραία. Λοιπόν, σήμερα είναι το εισαγωγικό μάθημα και στην εισαγωγή συνήθως κάνουμε μια γνωριμία, κάνουμε μια γνωριμία με το μάθημα, σας λέω διάφορες γενικές πληροφορίες, μιλούμε για το εργαστήριο και από την επόμενη φορά ξεκινάμε κανονικά τις ενότητές μας. Θέλω όμως να σας πω, να μην παραβλέψετε την εισαγωγούλα, δηλαδή αυτά τα λίγα πράγματα που θα πάρετε στο powerpoint της εισαγωγής, μην πείτε, δεν πειράζει, είναι εισαγωγή. Υπάρχουν πολύ σημαντικά πράγματα στην εισαγωγή, ένα, δύο που θα πούμε, τα οποία πολλές φορές δεν μπορεί να αποτελέσουν θέμα στις εξετάσεις και είναι κάποιες βασικές αρχές που θα αφέσουμε από την αρχή, κυρίως για την αντιμετώπιση των ασθενειών, έτσι ώστε να αρχίσουμε σιγά σιγά να χτίσουμε μια πόνη για το πώς πρέπει κυρίως να αντιμετωπίζουμε τις ασθένειες, πώς πρέπει να τις αντιμετωπίζουμε, πρέπει να έχουμε μια φιλοσοφία, πρέπει να έχουμε κάποια προσωπικά πιστεύω, όχι τη βάζουμε μια ψεκαστήρα και τρέχουμε και ψεκάζουμε, έτσι. Τώρα το πώς τις αναγνωρίζουμε τις ασθένειες είναι θέμα γνώσεων και εμπειρίας, αυτό δεν θέλει φιλοσοφία, θέλει γνώσης και εμπειρία. Λοιπόν, το μάθημα μας ονομάζεται μυκητολογικές ασθένειες φυτών μεγάλες καλλιέργειες και όχι μύκητες όπως το έχετε βαπτίσει εσείς, σας πληροφορώ ότι αν είχατε μάθημα μύκητες, δηλαδή μυκητολογία, τα πράγματα θα ήταν πολύ πιο σκούρα και πολύ πιο μονότονα. Δηλαδή μυκητολογία είναι να μελετάς τις μύκητες. Άλλο είναι μυκητολογικές ασθένειες. Είναι λοιπόν ασθένειες ο οποίος οφείλονται σε μύκητες. Το όνομά μου είναι Αναστασία Λαγουπόδη, είχαμε την ευκαιρία να γνωριστούμε με μία ή δύο διαλέξεις στη Γενική Φυτοπαθολογία, δεν γνωριστήκαμε βέβαια γιατί δεν σας γνωρίζω τότε από μία ή δύο φορές και θα είμαστε μαζί στο μάθημα αυτό σε όλο το εξάμινο. Είμαι κι εγώ μέλος του εργαστηρίου Φυτοπαθολογίας, είμαι κι εγώ μυκητολόγος και ασχολούμαι κυρίως με βιολογική καταπολέμηση πέρα από τη διάγνωση των μυκητολογικών ασθενειών, με βιολογική καταπολέμηση μυκητολογικών ασθενειών. Όπως θα έχετε ήδη δει στην ανακοίνωση, το πρόγραμμα μας λέει ότι το μάθημα αυτό γίνεται κάθε Δευτέρα και κάθε Παρασκευή από δύο δύο ώρα. Και θα μου πείτε εσείς γιατί είναι δύο δύο ώρα αφού στον οδηγός που εδώ λέει τρεις ώρες. Δεν έχω καμία πρόθεση να σας βασανίσω, η τέταρτη ώρα έχει μπει απλά και μόνο για να σας βοηθήσει. Γιατί ας πούμε το πρώτο μάθημα που είναι σκοριάσεις, θέλει πάρα πολύ επεξήγηση. Και θα ζαλιστείτε και δεν θα καταλαβαίνετε και δεν θα θυμόσαστε από τη γενική φυτοπαθολογία και θα πρέπει να σας τα ξαναπώ και να σας τα ξαναπώ. Και θα το τραβήξουμε λίγο πιο πέρα. Λέω ένα παράδειγμα. Ένα άλλο παράδειγμα. Θα μπορείτε να παρακολουθείτε τις πρώτες διαλέξεις, θα τα έχετε όλα ταξινομημένα στο μυαλό σας, σκοριάσεις, ο ίδιος άνθρακες δαβλίτες, μετά από πέντε έξι μαθήματα θα γίνουν όλα κουβάρια εδώ μέσα. Οπότε γι' αυτό εγώ θέλω πού και πού να σας κάνω κάποια επανάληψη ή να σας κάνω κάποιο φροντιστήριο. Τα ξαναβάζουμε από την αρχή κάτω λιανά, λέμε ερωτησούλες, τι ερωτήσεις μπορεί να αντιμετωπίσετε στις εξετάσεις και τα συζητάμε για το πώς μπορείτε να δίνετε σωστές απαντήσεις, να υποψιαζόσαστε ποια είναι η απάντηση. Άρα λοιπόν η τέταρτη ώρα μπορεί να φαίνεται παραπανίσια, στην ουσία γίνεται για τη δική σας διευκόλυνση και επιπλέον δεν θα γίνεται πάντοτε. Δεν θα έχουμε όλο το εξάμινο τετράωρο την εβδομάδα, όποτε χρειάζεται. Αυτό έτσι μερικοί που το ακούνε δυσανασχετούν, δεν τους αρέσει και καταλαβαίνουν ότι δεν είναι και τόσο ευχάριστο να μας φορτώνουν με επιπλέον ώρες. Φυσικά η προσέλευση στο μάθημα είναι ελεύθερη, εγώ σας συμβουλεύω να ερχόσαστε στα μαθήματα, γιατί μειώνεται ο αριθμός ημερών ορών του διαβάσματος στα 2 τρίτα ή στο 1 τρίτο για ορισμένους, αν ερχόσατε στο μάθημα και παρακολουθείτε. Επειδή λέμε τα πράγματα πάλι και πάλι και επαναλαμβάνουμε και εξηγούμε και από την αρχή και τα λέμε με το κουτάλι, όπως λέμε ελιανά, είναι πιο καλό για εσάς, για να μπορέσετε να βοηθηθείτε στο τέλος στο διάβασμα. Ο σκοπός ο δικός σας είναι να περάσετε το μάθημα και μάλιστα με όσο το δυνατόν καλύτερο βαθμό. Ο δικός μου ο σκοπός δεν είναι αυτός, γι' αυτό μπορεί να έχετε ακούσει ότι είμαι λίγο αυστηρή με τις εξετάσεις και τη βαθμολογία. Ο δικός μου ο σκοπός είναι να αποκτήσετε έναν τρόπο σκέψης, μια φιλοσοφία όπως σας έλεγα πριν, έτσι ώστε να μπορέσετε να ανταποκριθείτε στις απαιτήσεις του επαγγέλματος. Όσον αφορά στο εργαστήριο, υπάρχει και ένα ξεχωριστό μάθημα εργαστήριο με τον ίδιο κωδικό. Στην ουσία είναι ένα εργαστήριο το οποίο συνοδεύει αυτό το μάθημα. Δεν είναι η ίδια η ύλη αλλά στο εργαστήριο όσοι έρχονται βλέπουν διάφορες κατασκευές, απεικείες, μικίλιο, σπόρια κυρίως των μικίτων που προκαλούν τις ασθένειες τις οποίες θα συζητούμε στον αμφιθέατρο. Γι' αυτό και το εργαστήριο καθυστερεί λιγάκι έτσι ώστε να μπούμε για καλά στην ύλη, να προηγείται η ύλη μέσα στο αμφιθέατρο, να προηγούνται δηλαδή οι διαλέξεις και μετά να έπεται το εργαστήριο, να έπεται η άσκηση έτσι ώστε να ξέρετε όσοι παρακολουθείτε και το μάθημα να ξέρετε τι πράγμα είναι αυτό το οποίο βλέπετε στο εργαστήριο. Θα σας ενημερώσω με ανακοίνωση για το πότε θα ξεκινήσει το εργαστήριο, προς το παρόν πιστεύω ότι θα ξεκινήσουμε 23 Οκτωβρίου. Είναι η ημέρα Τετάρτη που γίνονται τα εργαστήρια στην αίθουσα φυτοπαθολογίας και αν έχουμε μεγάλο ρυθμό ατόμων πρέπει να κάνουμε τμήματα, γι' αυτό θα περιμένετε την ανακοίνωση για να δείτε τα τμήματα συνήθως πηγαίνουν με αλφαβητική σειρά τα ονόματα. Τα παιδιά της κατεύθυνσης φυτών μεγάλης καλλιέργειας για τα οποία δεν είναι υποχρεωτικό αυτό το εργαστήριο, αν ενδιαφέρονται να το δηλώσουν να το παρακολουθήσουν θα ήθελα να έρθουν να μου το πούνε εκ των προτέρων στο γραφείο μου για να δω τι θα κάνουμε τα τμήματα. Θέλω να σας πω ότι ο εξοπλισμός του εργαστηρίου είναι πάρα πολύ παλιός, έχουμε μεγάλο πρόβλημα με μικροσκόπια, κάποτε μπορούσαμε να βάλουμε μέσα σε μία αίθουσα 20-22 άτομα γιατί είχαμε τόσα μικροσκόπια να δουλέψουν, ο καθένας με το δικό του, πλέον δεν μπορούμε να το κάνουμε αυτό, δεν υπάρχει προοπτική να αντικατασταθούν τα μικροσκόπια να πάρουμε καινούργια, γι' αυτό έχουμε πάρα πολλές δυσκολίες. Παρακαλώ λοιπόν τα παιδιά των φυτών μεγάλης καλλιέργειας αν ενδιαφέρονται πραγματικά να δηλώσουν το εργαστήριο, αλλιώς αν είναι για να πάρουν μία διδακτική μονάδα να μην το κάνουν, να μην το δηλώσουν, να βρουν μία διδακτική μονάδα από αλλού. Τώρα και τα άτομα τα οποία έχουν προθυμία και έχουν ενδιαφέρον και θέλουν να δουν εργαστήριο, εγώ το έχω κάνει και άλλες χρονιές, μπορώ να τα έχω στο εργαστήριο να τους δείξω αυτά που είναι να δουν πέραν το εργαστήριο. Δηλαδή αν κάποιος ενδιαφέρεται να δει πραγματικά, έχω κάνει και κάποιες ώρες και από άλλες κατευθύνσεις για να δείξω στα παιδιά πράγματα που θέλουν πραγματικά να δουν. Αυτό θέλω να σας πω ότι εγώ έχω την προθυμία να δείξω, απλώς αν είναι μόνο για μία διδακτική μονάδα, να μην δηλώσετε το εργαστήριο καλύτερα. Γι' αυτό και θέλω, το έχω σαν απέτηση, όποιος παρακολουθεί το εργαστήριο, ειδικά από τα παιδιά των φυτών μεγάλων καλλιέργειας, θέλω να έρχεται και στο μάθημα. Εντάξει. Ειδικά γιατί λέω για τα φυτά μεγάλες καλλιέργειας, γιατί τα παιδιά της φυτοπροστασίας κάνουν πάρα πολλές πολλά μαθήματα, λίγο η πολλή από εδώ από εκεί είναι πιο εύκολο για αυτούς να αντιληφθούν τι είναι πυκνίδιο, ξέρω εγώ ότι είναι ακέρβουλο, ότι είναι σκληρότιο, ότι είναι κλειστωθήκιο, όλα αυτά, είναι πιο εύκολο για αυτούς να το αντιληφθούν. Τα παιδιά από τις άλλες κατευθύσεις που παίρνουν μόνο ένα μάθημα και τη γενική φυτοπαθολογία, δεν μπορούν τόσο εύκολα να τα βγάλουν πέρα με το εργαστήριο και επιπλέον έχουμε και τις πρακτικές δυσκολίες που σας εξήγησα. Παρακαλώ λοιπόν τα παιδιά των φυτών μεγάλης καλλιέργειας που σκοπεύουν να παρακολουθήσουν το εργαστήριο να έρθουν να συνανοηθούμε στο γραφείο μου. Δεν έχω συγκεκριμένες ώρες που δέχομαι τους φοιτητές, μπορείτε να έρθετε οποιαδήποτε μέρα και ώρα, εκτός αν τυχόν έχω κάποιο πείραμα και είμαι εκτός, οπότε δεν θα με βρείτε, αλλά συνήθως είμαι εκεί από πολύ πρωί μέχρι δεν υπάρχει συγκεκριμένη ώρα, μπορεί να είμαι τρεις, μπορεί να είμαι τρισίμισι, μπορεί να είμαι πέντε, δεν υπάρχει κάτι συγκεκριμένο. Αλλά δεν χρειάζεται να περιμένετε στην ουρά για να με συναντήσετε, όποια μέρα θέλετε ερχόσαστε και για οποιοδήποτε ζήτημα. Ωραία, στα εργαστήρια να ξέρετε, θα πούμε περισσότερα βέβαια όταν θα ξεκινήσει και το εργαστήριο, στα εργαστήρια η παρουσία είναι υποχρεωτική, δεν επιτρέπονται απουσίες και σας το λέω από τώρα όταν θα βγουν τα τμήματα, θα πρέπει ακριβώς στην ώρα που θα βγει ότι ξεκινάει το τμήμα να είσαστε εκεί εκείνη την ώρα και να μην αλλάζετε τμήματα αφθαίρετα. Λέω από τώρα γιατί κάποιοι ήρθαν σήμερα και δεν θα έρθουν άλλο, θα έρθουν κατευθείαν στο εργαστήριο, θα μου έρθουν ένα τέταρτο αργότερα, θα έχουν αλλάξει με κάποιον άλλο χωρίς να με ρωτήσουν και ούτω καθεξής. Όλα αυτά δημιουργούν δυσκολίες, γι' αυτό λοιπόν να είσαστε τυπικοί και συνεπείς. Λοιπόν, ας μιλήσουμε λίγο για το περιεχόμενο αυτού του μαθήματος, το οποίο όπως είπαμε δεν ονομάζεται μύκητες, αλλά είναι μυκητολογικές ασθένειες. Τι σημαίνει αυτό, είναι ασθένειες οι οποίες οφείλονται σε μύκητες. Τι άλλους οργανισμούς έχουμε που δημιουργούν ασθένεια στα φυτά. Έχουμε βακτήρια, υπάρχει ένα άλλο μάθημα το οποίο λέει προκαρυωτικές ασθένειες λέγεται. Τι άλλο έχουμε προκαλεί ασθένειες στα φυτά. Έχετε μάθημα ιολογικές ασθένειες έτσι. Άρα λοιπόν αυτό το μάθημα έχει να κάνει μόνο με μύκητες οι οποίοι προκαλούν ασθένειες στα φυτά μεγάλης καλλιέργειας. Ποια παιδιά είναι φυτοπροστασία εδώ. Ωραία, εγώ θα αρχίσω να μαθαίνω τα ονοματά σιγά σιγά, τώρα δώστε μου λίγο χρόνο. Αλέξανδρε, τι σημαίνει φυτά μεγάλης καλλιέργειας. Φαντάζεσαι ή μήπως ξέρεις να μας πεις. Ωραία, εσύ μου λες συγκεκριμένα ήδη. Θέλω να μου πεις όμως μια περιγραφή αυτών. Γι' αυτό είπα φυτοπροστασία. Επειδή έτσι όπως ήταν αυτό το πρόγραμμα σπουδών, σας κάνει να έχετε πολύ εξαιτικευμένες γνώσεις και αυτό δεν είναι πάντοτε καλό. Θέλω ένα παιδί της φυτοπροστασίας και τα άλλα παιδιά θα τα ρωτάω για άλλα πράγματα, μη φοβόσαστε, περιμένετε. Θέλω ένα παιδί της φυτοπροστασίας, εσύ που μου απάντησες πριν και πώς σε λένε. Μιχάλη, πες μου τι είναι τα φυτά μεγάλης καλλιέργειας, χωρίς να μου πεις σιτάρι, καλαμπόκι κλπ. Ακριβώς, αυτό δηλώνει αυτή η λέξη, αυτή η περιγραφή φυτά μεγάλης καλλιέργειας, ότι καλλιεργούνται σε μεγάλες εκτάσεις, αυτό σημαίνει μεγάλης καλλιέργειας. Και όπως είπε ο Αλέξανδρος, είναι σιτάρια, κρυφάρια, όχι δενδρόδι, γιατί μόνο στην Αμερική τα δενδρόδι καλλιεργούνται σε μεγάλη έκταση, εδώ σε εμάς όχι. Έτσι δεν είναι. Το λεμόνοδάσος, ποιο λεμόνοδάσος, είναι παρελθόν, το έχει φάει η κορυφοξύρα. Ναι, το ξέρετε το λεμόνοδάσος, όχι είστε πολύ μικροί για να ξέρετε το λεμόνοδάσος. Το ωραίο λεμόνοδάσος που ήταν στην Τριζινία, το οποίο όμως το έχει καταστρέψει. Υπάρχει και ένα σχετικό μυθιστόριαμα ποιονού είναι. Έλα τώρα, εσύ είπες το λεμόνοδάσος και εγώ τον ξέχασα, γιατί με τα χρόνια φυρένει και εμένα το μυαλό μου. Αυτό το περίφημο λεμόνοδάσος, λοιπόν, έχει καταστραφεί από μικητολογική ασθένεια. Ωραία, μιλήσαμε για σιτάρια, κριθάρια κλπ. Άρα, φυτά μεγάλες καλλιέργειες για να τα πάρουμε από την αρχή, είναι τα χημερινά και τα εαρινά σιτυρά. Τι είναι τα εαρινά σιτυρά και τι είναι τα χημερινά σιτυρά, Μιχάλη ξέρεις, τώρα που σε έμαθα εγώ. Το όνομα, το δικό σου πώς είναι, Ελήκη. Τι ωραίο όνομα, καταπληκτικό, από πού βγαίνει το όνομά σου. Ωραία, Ελήκη, πες μου ένα εαρινό σιτυρό. Εσύ είσαι στη φυτοπροστασία, ωραία έπεσα αδιάνα λοιπόν, πες μου ένα εαρινό σιτυρό. Πες μου ένα χημερινό, το κριθάρι, το σιτάρι, βρώμι, ποιος θέλει να μου πει ένα εαρινό σιτυρό, κανείς. Πες ένα πώς σε λένε, Παναγιώτη, το καλαμπόκι, το σόργο και το ρύζι το θεωρούμε εαρινό σιτυρό. Είναι αυτά τα οποία καλλιεργούμε την θερινή περίοδο. Άλλα φυτά μεγάλες καλλιέργειας πέρα από τα σιτυρά είναι τα βιομηχανικά φυτά, δηλαδή είναι τα φυτά των οποίων τα προϊόντα υποχρεωτικά τα επεξεργαζόμαστε στις βιομηχανίες. Για να τα μεταποιήσουμε και να τα χρησιμοποιήσουμε με τον Έλλαν ή με τον άλλο τρόπο, να τα καταναλώσουμε ή να τα χρησιμοποιήσουμε αλλιώς. Μπορείτε να μου πείτε μερικά τέτοια βιομηχανικά φυτά και που τα χρησιμοποιούμε. Το νομίζω το δικό σου. Βιργινία. Πες μου Βιργινία. Διομηχανική ντομάτα. Δεν το αγγίζουμε εμείς αυτό το φυτό εδώ πέρα, αλλά εντάξει είναι. Το βάζουμε με τα λαχανικά αυτό για να το μελετήσουμε. Πες μου ένα άλλο βιομηχανικό φυτό, το οποίο να μην έχει ο καπνός. Είδατε, σας είπα μεταποιούμε τα προϊόντα για να τα καταναλώσουμε ή να τα χρησιμοποιήσουμε διαφορετικά. Αυτό ήταν που εννοούσα ότι κάποια προϊόντα δεν τα τρώμε, τα χρησιμοποιούμε αλλιώς, ας πούμε τα καπνίζουμε. Τα καπνίζετε γιατί εγώ δεν καπνίζω. Λοιπόν, άλλο βιομηχανικό φυτό. Μιχάλη, τα τεύτλα, βεβαίως, τα τεύτλα δεν τα τρώμε έτσι όπως είναι, αλλά πρέπει να τα μεταποιήσουμε να πάρουμε ένα άλλο προϊόν, τη ζάχαρη, για να την καταναλώσουμε. Άλλο τέτοιο φυτό είναι το βαμβάκι. Που το χρειαζόμαστε, παίρνουμε πάρα πολλά προϊόντα από το βαμβάκι, αλλά το κύριο προϊόν είναι η κλωστή που τη χρησιμοποιούμε για να φτιάξουμε τα υφάσματα. Ψυχανθή λοιπόν. Έχουμε και ψυχανθή στα φυτά μεγάλες καλλιέργειας. Ψυχανθή εννοούμε χορτοδοτικά φυτά και δόδιμα όσπρια. Χορτοδοτικά. Τι είναι αυτά? Πείτε μου και ένα. Μπιργινία. Θέλω να μου πεις είναι μπράβο ψυχανθή. Θες χορτοδοτικό, το τριφύλι. Γιατί μου τα λες τόσο πολύ πλοκά. Μπριδεύτηκα εγώ τώρα. Τι είναι χορτοδοτικό φυτό, έτσι λίγο πιο λιανά πες το. Ακριβώς αυτό που το χρησιμοποιούμε για ζωοτροφή, που γίνεται σαν νος, που γίνεται έστω και χλωρό, καταναλώνεται χλωρό. Και ένα από αυτά είναι το τριφύλι που έπεσε με δική, έτσι που δεν είναι το ίδιο πράγμα και τα εδόδιμα όσπρια. Τι σημαίνει εδόδιμα. Τι χαρά. Η κοπέλα με τα ξανθά μαλλιά θα μου πει. Πώς σε λένε. Χρύσα. Μπράβο Χρύσα. Μπράβο Χρύσα. Από πού γίνει το εδόδιμος. Τώρα αφού το είπε ωραία γιατί το χαλάσεις εσύ. Ναι τιμολογική μιλάω κι εγώ. Θέλεις Μιχάλη να προσθέσεις κάτι. Ακριβώς δεν είναι αυτός που βγαίνει εδώ. Εσύ μπερδεύεις τον εδόδιμο με τον εγχώριο. Κι εγώ επίτηδες ρώτησα την ερώτηση αυτή. Εδόδιμος είναι από το ρήμα εδώ το αρχαίο ελληνικό που σημαίνει τρόγο. Όχι από το εδώ. Αυτό που βγαίνει εδώ είναι το εγχώριο. Αυτό που βγαίνει στην Ελλάδα είναι το εγχώριο. Δεν είναι το εδόδιμο. Το ρήμα λοιπόν εδώ σημαίνει τρόγο κι από εκεί βγαίνει και το έδεσμα. Έχετε ακούσει τη λέξη έδεσμα, εδέσματα κλπ κλπ. Εκλεκτά εδέσματα. Άρα λοιπόν είναι τα εδόδιμα τα εδόδιμα είναι τα εδόδιμα αυτά που μπορούν να φαγωθούνε. Παλιά πολύ πολύ παλιά όταν ήμουν μικρή στα παντοπολία βάζανε κάτι τα μπέλες εδόδιμα και απεικειακά. Ήταν διάφορα εισαγόμενα είδη που έρχονταν από τις απεικείες και τα εδόδιμα ήταν τα φαγώσιμα και από εκεί κάποιοι άρχισαν να μπερδεύονται. Σου λέει αφού τα απεικειακά είναι ξένα και τα εδόδιμα είναι τα εγχώρια. Για αυτό πολλοί μπερδεύουν και με τη λέξη εδώ που σημαίνει εντάξει εδώ ότι είναι κάτι που παράγεται στη χώρα μας. Όχι εδώ όμως είναι ο βρώσιμος. Άρα λοιπόν τα βρώσιμα όσπρια όπως είναι οι φακές όπως είναι τα ρεβίθια έτσι είναι και αυτά μπορεί να είναι φυτά μεγάλης καλλιέργειας. Άρα λοιπόν καταλάβαμε πρώτα απ' όλα ποιο είναι το αντικείμενό μας. Ποια είναι τα φυτά μας, ποια είναι οι ξενιστές με τους οποίους θα ασχοληθούμε και ποια είναι οι ασθένειες. Είναι ασθένειες που οφείλονται σε μήκητες. Όπως και στις υπόλοιπες φιτοποθολογίες τις ειδικές όχι όπως τη γενική που γνωρίζετε θα ασχοληθούμε με περιγραφή των ασθενειών αυτό που λέμε συμπτωματολογία δηλαδή θα περιγράφουμε τα συμπτώματα και κυρίως τα χαρακτηριστικά για να μπορούμε να αναγνωρίζουμε τις ασθένειες και να τις ξεχωρίζουμε από άλλες. Στη συνέχεια θα περιγράφουμε το βιολογικό κύκλο των παρασίτων έτσι ώστε να καταλαβαίνουμε αυτά που κρύβονται, που διαχυμάζουν, που ευνοούνται για να πηγαίνουμε εμείς και να επεμβαίνουμε για να τα αναχετίζουμε. Θα περιγράφουμε τη σχέση μεταξύ παράση του ξενιστή και περιβάλλοντος δηλαδή θα ασχοληθούμε με παθογέννηση και επιδημιολογία, παράση του ξενιστής παθογέννηση, παράση του ξενιστής περιβάλλοντος επιδημιολογία. Αυτά είναι πράγματα που πρέπει να τα ξέρετε από τη Γενική Φυτοπαθολογία. Σηκώνω το δαχτυλάκι γιατί παρακολουθείτε αυτά τα μαθήματα, τα περνάτε και σας βλέπω να δίνετε εξετάσεις επιτυχείο αρκετοί και να μου δίνετε Γενική Φυτοπαθολογία. Μην το κάνετε αυτό. Υπάρχει καιρός να ασχοληθείτε τώρα ήδη, τώρα με τη Γενική Φυτοπαθολογία, γιατί μετά τα ειδικά μαθήματα γίνονται βάσανο άμα δεν ξέρετε Γενική Φυτοπαθολογία. Και για εσάς και για εμένα που σας λέω ας πούμε διαφορονόματα εδώ και όρους και δεν μπορείτε να τους καταλάβετε. Και τέλος σε κάθε ενότητα θα αναφέρουμε και τους τρόπους αντιμετώπισης των ασθενειών. Αυτό που λέμε καταπολέμηση. Η λέξη καταπολέμηση είναι ένας εχθρικός όρος. Αν θέλουμε να είμαστε φιλικοί στο περιβάλλον θα πρέπει να χρησιμοποιούμε πιο ήπιος όγελος όπως είναι η αντιμετώπιση των ασθενειών. Η αντιμετώπιση λοιπόν των ασθενειών, των φυτών μεγάλης καλλιέργειας βασίζεται στην πρόληψη. Να ένας χρυσός κανόνας που δεν πρέπει να ξεχνάτε ποτέ. Κάλιο προλαμβάνει, παράθερα πεύει, ισχύει σε όλες τις ασθένειες των φυτών, ισχύει ακόμα περισσότερο στα φυτά μεγάλης καλλιέργειας. Γιατί άραγε? Θα το πούμε στη συνέχεια το γιατί. Πρόληψη με ποιους τρόπους, κυρίως με καλλιεργητικά μέτρα ή μεθόδους που έχουν σαν σκοπό τα εξής πράγματα. Να μειωθεί το αρχικό μόλισμα κυρίως στο περιβάλλον ανάπτυξης των φυτών, κυρίως στο έδαφος. Πολλές φορές θα δείτε να μιλούμε για μόλισμα το οποίο υπάρχει πάνω στο σπόρο και εκεί υπάρχουν τρόποι να το μειώσουμε αν είναι ανάγκη. Άρα λοιπόν, μίωση αρχικών μολυσμάτων κυρίως στο έδαφος, γιατί τα περισσότερα παθογόνα, οι περισσότεροι μήκητες διαιωνίζονται πάνω στα υπολήματα ή στο έδαφος ελεύθερα. Άρα λοιπόν προσπαθούμε να εξολοθρέψουμε το αρχικό μόλισμα για να μην έχουμε ασθένεια. Και τώρα κάποιοι θα λένε από μέσα τους τι είναι το αρχικό μόλισμα και δεν με ρωτάνε. Ποιος ξέρει τι είναι το αρχικό μόλισμα και γιατί δεν ρωτάτε. Ποιος δεν ξέρει τι είναι το αρχικό μόλισμα. Μπράβο! Δεν είναι ντροπή να πεις δεν ξέρω, δεν είναι βλακία να πεις δεν ξέρω, βλακία είναι να μην ξέρεις και να μην ρωτήσεις. Όταν είσαι μαθητής και κάθεσαι σε μια καρέκλα έχεις δικαίωμα να ρωτάς. Εκμεταλλευτείτε αυτό το δικαίωμά σας. Κανένας δεν θα θεωρήσει καμία σας ερώτηση βλακία. Είναι βλακία να μην ρωτήσεις άμα δεν ξέρεις. Εντάξει. Δεν είναι βλακία να ρωτήσεις οτιδήποτε. Μην θεωρήσετε λοιπόν ότι οτιδήποτε απορία έχετε είναι χαζό να το ρωτήσετε γιατί θα γελιοποιηθείτε. Δεν υπάρχει τέτοιο πράγμα. Τι σημαίνει αρχικό μόλισμα. Όπως ξέρετε τα φυτά, ειδικά αυτά μεγαλής καλλιέργειας, έχουν έναν βλαστικό κύκλο. Έχουμε σε κάποια φάση το χωράφι τελείως καθαρό. Στα δέντρα δεν το έχουμε αυτό το πράγμα, αλλά έχουμε έναν άλλο κύκλο. Ξέρω εγώ ότι την άνοιξη ξεκινάνε τα καινούργια βλαστάρια και μέχρι το φθινόπωρο που πέφτουν τα φύλλα ή δεν πέφτουν. Εντάξει, έχουμε έναν άλλο κύκλο εκεί. Εδώ έχουμε έναν απλούστερο κύκλο, πιο ξεκάθαρο. Έχουμε χωράφι τελείως καθαρό, ερχόμαστε να εγκαθιστούμε τα μικρά μας φυτά. Αυτά θα μεγαλώσουν, θα καρπίσουν, θα ανεκροθούνε, θα πεθάνουν. Κατά τη διάρκεια λοιπόν αυτού του βλαστικού ή βιολογικού τους κύκλου, θα δέχονται την επίθεση από τα παθογόνα. Σε κάποια φάση δηλαδή της ζωής τους θα αρρωστήσουν από το αρχικό μόλισμα. Είναι αυτό το οποίο κεροφυλαχτεί τα διάφορα όργανα του παθογόνου, τα οποία κεροφυλαχτούν να βρουν το νέο ξενιστή και να του επιτεθούν. Το αρχικό λοιπόν μόλισμα είναι το μόλισμα το οποίο συνήθως τα παθογόνα διαχυμάζουν, δηλαδή είναι κάποιες μορφές ανθεκτικές που κάπου έχουν βρει καταφύγιο να το πω έτσι, διαχυμάζουν και περιμένουν να έρθει στη διάθεσή τους ένας ξενιστής για να προσβάλλουν και μάλιστα στο κατάλληλο στάδιο και όταν βοηθούν οι κατάλληλες συνθήκες. Αυτά τα όργανα λοιπόν του παθογόνου, του μίκητα, μπορεί να είναι το μικυλιό του, μπορεί να είναι τα σποριά του ή άλλες κατασκευές που θα κάνουν την πρώτη μόλινση και αυτά τα οποία έχουν περάσει την περίοδο εκεί που δεν υπήρχε ξενιστής, αυτό είναι το αρχικό μόλισμα. Εντάξει, το καταλάβατε τώρα, είναι κάποιος που δεν το κατάλαβε. Ωραία, θεωρώ ότι το καταλάβατε. Αυτό λοιπόν το αρχικό μόλισμα καλό θα είναι να μπορούμε να το μειώσουμε όσο το δυνατόν περισσότερο, έτσι ώστε να μην έχουμε πολλές μολισματικές μονάδες όταν ο ξενιστής μας θα είναι στο χωράφι και να μην έχουμε ασθένεια, να έχουμε χαμηλότερη σένταση στις ασθένεια. Άρα λοιπόν μια από τις βασικές αρχές είναι η μίωση του αρχικού μολύσματος, κυρίως το έδαφος σε αυτά τα φυτά. Και ένας άλλος τρόπος πρόληψης είναι να αυξήσουμε την αντοχή των φυτών. Δηλαδή ξέροντας ότι στο περιβάλλον υπάρχει οπωσδήποτε ασθένεια, υπάρχει οπωσδήποτε οργανισμός που θα προκαλέσει την ασθένεια, εμείς μια και θέλουμε να καλλιεργήσουμε το συγκεκριμένο φυτό και χρειαζόμαστε τα συγκεκριμένα προϊόντα, εμείς να ενισχύσουμε την αντοχή των φυτών μας, έτσι ώστε να μειώσουμε την πιθανότητα της ασθένειας, την ένταση των συμπτωμάτων. Ό,τι μπορούμε να μετριάσουμε. Άρα λοιπόν η πρόληψη έχει αυτούς τους σκοπούς. Ή να μειώσει το αρχικό μολύσμα, δηλαδή χτυπάει το παθογόνο ή ασχολείται με τον ξενιστή να ενισχύσει την αντοχή του ξενιστή. Εντάξει, ξακάθαρα μέχρι τώρα. Ωραία. Γιατί λοιπόν βασιζόμαστε στην πρόληψη. Εσείς αύριο κάποιοι θα ανοίξετε μαγαζιά και θα πουλάτε φάρμακα. Θα μου πείτε γιατί να μην πουλήσουμε εκεί τα ωραία μας φαρμακάκια. Πρώτα απ' όλα θα ξεχάσετε αυτό το πράγμα, ότι για τα πάντα υπάρχει κάποιο φάρμακο. Και δεύτερον θα θυμώσεστε ότι για να προστατέψετε το περιβάλλον αυτό θα είναι η τελευταία λύση. Εδώ, έστω κι αν υπάρχουν φάρμακα, εμείς γιατί πρέπει να προλαμβάνουμε και να αποφεύγουμε τα χημικά μέσα. Γιατί, η εφαρμογή χημικής καταπολέμησης φαρμάκων κοινός, όπως το είπαμε πριν από λίγο, σε πολλές από αυτές τις καλλιέργειες είναι οικονομικά ασύμφορη, είναι απαγορευτική. Παραδείγματος χάρη, τι κέρδος παίρνεις στο στρέμ από το σιτάρι, σε συμφέρει να πας να ψεκάσεις και πώς να ψεκάσεις αν χρειάζεται να ψεκάσεις την άνοιξη. Πώς να το κάνεις αυτό. Και πάλι δεν σε συμφέρει, έτσι δεν είναι. Εμείς με τα στάρια μας δεν φτιάχνουμε μπίρες και ουίσκια για να βάλουμε ελικόπτερο ή αεροπλανάκι να ψεκάσει. Εκείνους μπορεί να τους συμφέρει, γιατί βγάζουν πάρα πολλά λεφτά. Εμείς δεν κάνουμε ουίσκι, κάνουμε αλεύρι και μακαρόνια, έτσι δεν είναι. Από τι κάνουμε το αλεύρι, από τι κάνουμε τα μακαρόνια, ξέρετε. Το σκληρό σιτάρι τι μας δίνει, πείτε. Πάσια. Πολλά ονόματα δεν θα τα θυμάμαι. Το αλεύρι το κάνουμε με τα μαλακά σιτάρια και από τα σφίρα σιτάρια κάνουμε σιμιγδάλια, φτιάχνουμε και τα μακαρόνια. Μάλιστα. Άρα λοιπόν δεν μας συμφέρει να χρησιμοποιήσουμε χημική καταπολέμηση, να αντιμετωπίσουμε χημικά ορισμένες ασθένειες από όψη κόστους. Υπάρχουν όμως κάποιες εξαιρέσεις. Αυτό είναι ο γενικός κανόνας, έτσι, ότι προσπαθούμε να κάνουμε πρόληψη σε οποιαδήποτε περίπτωση, αποφεύγουμε ή δεν μπορούμε να εφαρμόσουμε χημική καταπολέμηση με κάποιες εξαιρέσεις όπου το κέρδος μας θα καλύψει αυτό το κόστος. Και επειδή δεν έχουμε άλλη λύση, για παράδειγμα, ορισμένα βιομηχανικά φυτά, όπως σας έχω γράψει, ποιο συγκεκριμένη να γίνω, ποιος έχει σχέση με την καλλιέργεια των τεύτλων από εσάς, είναι κανείς. Ωραία, τι ξέρεις εσύ, τώρα πώς σε λένε εσένα, Αχιλέα, δεν θα θυμάμαι, γιατί ήδη 5-6-7 ονόματα, την άλλη φορά σιγά σιγά. Αχιλέα, πες μου, ποια είναι η βασικότερη ασθένεια των τεύτλων, η κερκόσπορα, θα την έχεις ακουστά, θα τη μάθεις εδώ περισσότερο. Την κερκόσπορα μπορείς να την αφήσεις έτσι στο χωράφι χωρίς να κάνεις κάτι, όχι βέβαια, θα πρέπει υποχρωτικά να ψεκάσεις. Ο καπνός έχει κάποιες άλλες ασθένειες και λέω τον καπνό, τώρα ο καπνός έχει πάρει κάπως τα πάνω του, έχει κάποιες άλλες ασθένειες, πρέπει να ψεκάσεις, γιατί διαφορετικά θα χάσεις το προϊόν. Αν αφήσεις την κερκόσπορα χωρίς να ψεκάσεις, τότε δεν θα πάρεις καθόλου ρίζα, δεν θα πάρεις καθόλου ζάχαρη, δεν θα έχεις προϊόν. Αν αφήσεις, αν εξέλεγκες κάποιες ασθένειες φιλόμετρος του καπνού, δεν θα έχεις προϊόν, οπότε εκεί θα ψεκάσεις, αλλά εκεί όμως μπορείς με το κέρδος σου να καλύψεις και το κόστος. Άρα λοιπόν ο γενικός κανόνας είναι η πρόληψη, γιατί δεν μπορούμε να εφαρμόσουμε χημική καταπολέμηση, αλλά έχουμε και την εξέρεση ορισμένων φυτών, κυρίως βιομηχανικών, όπου μπορούμε να καλύψουμε με το κέρδος μας τη δαπάνη. Και τώρα να δούμε πώς μειώνουμε τα αρχικά μολύσματα. Τα αρχικά μολύσματα τα μειώνουμε κυρίως με αμύψη σπορά. Τι είναι η αμύψη σπορά? Χρύσα. Επειδή έχεις χρυσά μαλλιά, είδες. Στον ίδιο χρόνο. Στον ίδιο αγρό. Συγγνώμη δεν άκουσα καλά, το είπες πάρα πολύ σωστά. Εναλλαγή λοιπόν καλλιεργιών και γιατί το κάνουμε αυτό, γιατί νομίζετε. Ξέρεις μήπως γιατί το κάνουμε, υποφυσιάζεσαι. Άρα τι θα συμβεί στο αρχικό μόλισμα, όταν δεν θα βρει ξενιστή. Θα πεθάνει βεβαίως. Το αρχικό μόλισμα έχει ένα συγκεκριμένο χρόνο επιβίωσης. Έχει ένα συγκεκριμένο χρόνο που κρατάει την βλαστικότητά του. Μπορεί να είναι ένα χρόνο, μπορεί να είναι δύο, μπορεί να είναι 15 όπως θα δούμε σε κάποιους μήκητες. Αλλά κάνουμε ψησπορές βέβαια για αυτό το λόγο, για να μειώσουμε τη ζωτικότητα του αρχικού μολύσματος. Δεν θα έχεις στη διάθεσή του τον αγαπημένο του ξενιστή, εσύ θα του φέρεις ένα άλλο φυτό και για ένα δυο χρόνια και μετά θα επανέλθει στην καλλιέργεια που σε ενδιαφέρει. Γιατί κακά τα ψέματα, στα χωράφια μας βάζουμε καλλιέργειες που μας ενδιαφέρουν, που μας δίνουν μεγαλύτερο κέρδος. Αν με ψησπορά, όταν θα αναγκαστούμε να κάνουμε, θα χρησιμοποιήσουμε ένα φυτό το οποίο δεν μας ενδιαφέρει πάρα πολύ. Δεν κερδίζουμε πάρα πολλά από αυτό, αλλά το κάνουμε από ανάγκη, για να μην μείνει το χωράφι μας άδειο για ένα δυο χρόνια. Πολλές φορές είναι από τους μοναδικούς λίγους τρόπους για να απαλλαγούμε από κάποιες ασθένειες. Άλλο μέτρο, καταστροφή των υπολειμμάτων των φυτών εθελοντών και των αυτοφυών ξενιστών. Έχουμε υπολείμματα λοιπόν, φυτά εθελοντές και αυτοφυείς ξενιστές. Τα υπολείμματα γιατί? Τι είναι τα υπολείμματα? Αλέξανδρε. Αφού αφαιρέσουμε λοιπόν, αφού συγκομίσουμε, μένουν κάποια στελέχη, φύλλα, ρίζες, αυτά που λέει ο Αλέξανδρος, τα οποία τι ζημιά μας κάνουν. Πολλές φορές είναι από τους μοναδικούς λίγους τρόπους για να απαλλαγούμε από κάποιες ασθένειες. Πολύ ωραία. Κάποια παθογόνα βρίσκουν καταφύγιο εκεί πάνω για να περάσουν το χρόνο μέχρι να έρθει ο νέος ξενιστής. Εκεί λοιπόν διεχυμάζουν και πάω εμείς και τα καταστρέφουμε για να καταστρέψουμε και τη μορφή του παθογόνου με την οποία διεχυμάζει και το αρχικό μόλισμα τελικά. Εντάξει. Ωραία. Τι είναι τα φυτά εθελοντές και τι είναι αυτοφυείς ξενιστές. Βυργινία γιατί δεν συμπονίσχε Ράκη. Ελληνική. Πες μου. Εσείς λες πιτά παγίδες. Ναι. Καμιά φορά ας πούμε μέσα στο θερμοκύπιο, τώρα έχω πάει σε άλλη καλλιέργεια, αφήνουμε μια ντομάτα ξεχασμένη, συγκομίζουμε όλα τα άλλα ή τα απομακρύνουμε και πάνω σε αυτή την ντομάτα έρχονται και κάθονται όλοι αλευρόδεις. Και εμείς απλά σηκώνουμε αυτή την ντομάτα και την πάμε έξω και την κέμε και σκοτώνουμε τις αλευρόδεις. Αυτό είναι φυτό παγίδα. Φυτό εθελοντής είναι κάτι άλλο. Ποιος ξέρει από τα παιδιά των φυτών μεγάλης καλλιέργειας. Πώς σε λένε? Δημήτρη. Χλωρίδα. Τι εννοείς χλωρίδα? Τα φυτά τα παιδιά δεν έχουν σύστημα. Εννοείς τα ζυζάνια? Τα ζυζάνια είναι τα αυτοφυοι. Είναι η τρίτη κατηγορία. Οι αυτοφυείς ξενιστές λοιπόν. Αυτοφυείς είναι τα ζυζάνια που πολλές φορές ανήκουν στην ίδια οικογένεια ή μερικές φορές στο ίδιο γένος με το φυτό που καλλιεργούμε. Και φιλοξενούν τα ίδια παθογόνα. Άρα πρέπει και εκείνο να τα περιορίζουμε. Αυτά είναι αυτοφυείς ξενιστές. Φυτά εθελοντές είναι φυτά της ίδιας της καλλιέργειας. Ήθελες να πεις. Ναι. Πες. Ακριβώς. Είναι φυτά που προέρχονται από την προηγούμενη καλλιεργητική περίοδο. Εμείς μπορεί να συγκομίζουμε, μπορεί να καταστρέψουμε και να μην είναι ένα τελευταίο ξεχασμένο καπνός τέλεχος στο χωράφι. Και να πάει ο περωνόσπορος να κάτσει εκεί πάνω. Δεν δώσαμε σημασία εμείς αυτό το φυτό και την επόμενη χρονιά όλα τα μολύσματα θα έρθουν από εκεί. Άρα λοιπόν φυτό εθελοντής είναι ένα φυτό το οποίο ανήκει στην καλλιέργεια, στο καλλιεργούμενο φυτό που καλλιεργούμε, ένα άτομο το οποίο έχει μείνει ξεχασμένο από την προηγούμενη καλλιεργητική περίοδο. Και εκεί μπορεί να έχει βρει καταφύγιο του παθογόνου για χυμάση και εκεί μπορεί τελικά να αναπτύσσεται το αρχικό μόλισμα. Εντάξει παιδιά. Άλλο μέτρο, η απολύμαρση του σπόρου. Το σπόρο τον απολυμμένουμε για να αποφύγουμε το αρχικό μόλισμα που μπορεί να βρίσκεται στο σπόρο. Θα δούμε παθογόνα τα οποία διαχυμάζουν είτε πάνω στο σπόρο, δηλαδή υπάρχουν σπόροι αμυκήτων τα οποία πασαλίβονται πάνω και κολλάνε πάνω στα τυχόματα τα εξωτερικά του σπόρου, ή θα δούμε και άλλα παθογόνα τα οποία έχουνε μολύνει από την περίοδο της γωνιμοποίησης του άνθους, έχουνε μπει μέσα, έχουνε κρυφτεί μέσα στο έμβριο και μολύνουν από μέσα. Άρα λοιπόν θα πρέπει να έχουμε και υγιή σπόρο και όταν υπάρχει ανάγκη μπορούμε να τον απολυμάνουμε για να μειώσουμε το αρχικό μόλισμα. Ένας άλλος τρόπος είναι να μετατοπίζουμε την εποχή σποράς έτσι ώστε να το αποφεύγουμε το μόλισμα, δεν το μειώνουμε αλλά το αποφεύγουμε. Αν μετατοπίσουμε εμείς την εποχή σποράς ας υποθέσουμε ότι το αρχικό μόλισμα μολύνει με το που φυτρώνει ο σπόρος. Αν εμείς μετατοπίσουμε την εποχή σποράς και δεν ευνοεί το παθογόνο η θερμοκρασία την εποχή που εμείς θα πάμε να σπείρουμε ενώ το φυτό μας θα καταφέρνει τότε αποκλείουμε το παθογόνο. Αποφεύγουμε την μόλιμση. Επίσης μπορεί να έχουμε ένα παθογόνο το οποίο να μολύνει αργότερα κατά τη διάρκεια της άνθησης. Αν εμείς μετατοπίσουμε την εποχή σποράς και κάνουμε πιο πρόημη την άνθηση μπορεί να πέσουμε σε εποχές όπου οι συνθήκες δεν ευνοούν το παθογόνο και δεν θα έχουμε μόλιμση. Μπορεί να υπάρχει το παθογόνο αλλά να μην ευνοηθεί να μολύνει. Αυτό το πετυχαίνουμε με τη μετατόπιση της εποχής σποράς. Την αντοχή των φυτών, πώς την αυξάνουμε. Το κυριότερο όπλο μας στην αντιμετώπιση των ασθενειών των φυτών μεγάλης καλλιέργειας, των μυκητολογικών, είναι η χρήση ανθεκτικών ποικιλιών. Δημιουργούμε κάποιες ποικιλίες όπου είναι ανθεκτικές, φέρουν γωνίδια αντοχής σε κάποιες συγκεκριμένα παθογόνα. Αυτό το κάνουμε ιδιαίτερα σε παθογόνα για να αντιμετωπίσουμε παθογόνα τα οποία έχουν πάρα πολλές φυλές, παθογόνες φυλές. Και εμείς αντίστοιχα στον ξενιστή μας έχουμε διάφορες ποικιλίες. Επομένως μπορούμε να αλλάζουμε τις ποικιλίες γενετικά και να τους προσδίδουμε γωνίδια αντοχής. Με την κλασική γενετική είτε με την Μωριακή γενετική, έτσι ώστε να μην έχουμε πρόβλημα από την παρουσία ενός παθογόνου. Και το παθογόνο θα υπάρχει στο περιβάλλον, αλλά επειδή ο ξενιστής μας έχει γωνίδια αντοχής δεν θα προσβάλλεται. Και ένας άλλος τρόπος είναι να αυξήσουμε την αντοχή των φυτών, είναι να κάνουμε ισορροπημένη λείπανση και να είμαστε συγκρατημένοι ιδιαίτερα στην αζωτούχο λείπανση. Γιατί έχει φανεί πολλάκης ότι η υπερβολική αζωτούχος λείπανση κάνει τα φυτά μας πιο ευάλωτα. Γιατί, ποιος ξέρει ποιος είναι καλός στη θρέψη φυτού. Γιατί γελάτε. Δεν έχετε κάνει αυτό το μάθημα. Το άζωτο, ναι ναι να ακούσω, το όνομά σου ποιο είναι, Γιώργος Δημήτρης Παναγιώτης, πού να θυμάμαι εγώ τόσα δύσκολα ονόματα και σπάνια. Αυτό που λες είναι πάρα πολύ σωστό. Είναι ένα θρεπτικό στοιχείο το οποίο έχει ως αποτέλεσμα την αυξημένη βιωμάζα. Δηλαδή όταν δίνεις παραπολιάζωτο, έχεις πάρα πολύ φύλλωμα, ρίζα όπως λες, τώρα πιο πολύ πάμε στα εναέρια μέρη του φυτού. Έχουμε πάρα πολύ φύλλωμα το οποίο κάνει και δημιουργεί ένα περιβάλλον που συγκρατεί τη υγρασία, η οποία ευνοεί τους μύκητες και λειτουργεί και σαν παγίδα για να συλλαμβάνει τα σπόρια των μυκήτων που υπάρχουν στο περιβάλλον. Επιπλέον τα κύτταρα των φυτών που δέχονται πάρα πολύ άζωτο είναι πιο λεπτότυχα και έχουν περισσότερο σπαργί, είναι πιο τεντωμένα, κρατάνε περισσότερο νερό, πιο λεπτότυχα, άρα πολύ πιο εύκολο να τα διατρήσουν οι μύκητες. Άρα λοιπόν καθώς είμαστε συγκρατημένοι με το άζωτο και κάνουμε πιο ισορροπημένη λείπανση ενισχύουμε την αντοχή των φυτών μας. Εντάξει παιδιά? Κουραστήκατε? Ναι! Λοιπόν θέλω να σας ξεκαθαρίσω από πριν ότι ανάλογο με τη ροή του μαθήματος θα κάνουμε ή δεν θα κάνουμε διάλειμμα. Σήμερα επειδή είναι εισαγωγή και προβλέπεται να τελειώσουμε νωρίτερα και επειδή έχουμε μια δυο διαφάνειας ακόμα δεν θα κάνουμε διάλειμμα, θα συνεχίσουμε. Στην επόμενη ενότητα θα κάνουμε διάλειμμα γιατί θα είναι πολύ κουραστική. Λοιπόν να δούμε λίγο πολύ μια κατάταξη των ασθενειών. Παραδείγματος χάρη εσείς όταν πάτε στον γιατρό πάτε σε μια συγκεκριμένη ειδικότητα. Έτσι δεν είναι? Άλλος εξετάζει τα κόκκαλα, άλλος εξετάζει τα στομάχια, άλλος εξετάζει την καρδιά. Εδώ εσείς τα ξέρετε όλα. Αλλά για δική σας διευκόλυνση θα κατατάξουμε τις ασθένειες, θα τις μάθετε και πιο καλά, ανάλογα με το σημείο το οποίο προσβάλλουν. Έχουμε λοιπόν τήξεις. Σας το φυλάω για έκπληξη όταν θα έρθει η ώρα των τήξεων θα το συζητήσουμε τι είναι οι τήξεις. Γιατί βλέπω ότι κάποιοι με κοιτούν με απορία. Ναι, τήξεις. Συψηριζίες. Για να μη σας αφήσω έτσι να αναρωτιώσαστε, τήξεις είναι ασθένειες στα πολύ πολύ μικρά νεαρά φυτάρια. Και όταν θα έρθει η ώρα θα εξηγήσουμε γιατί τις λέμε έτσι. Συψηριζίες είναι ασθένειες του ρυζικού συστήματος, οι οποίες σχεδόν είναι μαζί με τις ύψεις λαιμού και στελέχους. Μπορεί να είναι τα ίδια παθογόνα που δημιουργούν στη ψηριζία και στη ψηλεμού. Συνήθως στα φυτά μεγάλης καλλιέργειας αυτό έχουμε ή μπορεί να είναι διαφορετικές. Λαιμός, ποιος είναι ο λαιμός του φυτού. Ναι, χρυσά. Είναι το μέρος του φυτού που είναι στη γραμμή του εδάφους. Και επειδή εκεί πέρα έχουμε και επαφή με το έδαφος που υπάρχουν πολλά παθογόνα και έχουμε και υγρασία ξέρω εγώ από το έδαφος, είναι πολύ ευάλωτο το μέρος. Εκεί λοιπόν έχουμε διάφορες ασθένειες, οι οποίες πολλές φορές εξελίσσονται και σε συψηριζίες. Γιατί η ρίζα με το λαιμό είναι πάρα πολύ κοντά. Το λαιμό στην εγκλέζικη βιβλιογραφία θα τον βρείτε σαν foot. Εκεί το λένε πόδι. Το πόδι του φυτού είναι εκείνο το σημείο. Στέλεχος είναι ο κυρίως βλαστός. Γιατί έχουμε πόδι φυτά. Στέλεχος ή κοτσάνι αν θέλετε πείτε το. Αυτό είναι το στέλεχος. Σε έναν πολιτές θα το λέγαμε ο κορμός. Δεν μπορούμε να πούμε ο κορμός. Θα πούμε το στέλεχος και το εξηγώ γιατί κάποιοι δεν ξέρουν τι είναι το στέλεχος. Αδρομικώσεις είναι ασθένειες των αγγίων. Και θα εξηγήσουμε όταν θα έρθει η ώρα γιατί τις λέμε αδρομικώσεις και όχι ανοδρομικώσεις. Εντάξει. Γιατί γελάς ελληνική. Ασθένειες φιλώματος, διάφορες κυλιδώσεις, πολλές και διάφορες. Κόκκον ή λοβόν. Έβαλα και τους λοβούς γιατί εδώ έχουμε και διάφορα ψυχανθή. Εντάξει. Αυτές είναι διάφορες κατηγορίες ασθενειών. Και θέλω να θυμίσω κάποιους όρους από τη γενική φυτοπαθολογία γιατί το μάθημα που ακολουθεί απαιτεί να ξέρετε αυτούς τους όρους. Ορισμένες ασθένειες τις ονομάζουμε μονοκυκλικές. Ενώ κάποιες άλλες τις ονομάζουμε πολυκυκλικές. Μονοκυκλικές σημαίνει ένας κύκλος ασθένειας ενώ πολυκυκλικές σημαίνει πολύ κύκλοι ασθένειας. Τι σημαίνει αυτό ένας κύκλος ασθένειας. Σημαίνει ότι θα έχουμε μία μόλινση από το αρχικό μόλισμα και το φυτό μας θα είναι άρρωστο, θα κουβαλάει αυτήν την αρρώσκια, είτε θα ψωφίσει νωρίς, είτε θα τα καταφέρει να μας δώσει η παραγωγή, μέχρι να ξεραθεί, μέχρι να πεθάνει, μέχρι να φτάσει στο τέλος του βλαστικού του κύκλου. Άρα λοιπόν έχουμε ένα αρχικό μόλισμα, το οποίο θα μολύνει μία συνήθως φορά και αυτό ήταν μόνο κυκλική ασθένεια. Έχουμε όμως κάποιες άλλες ασθένειες όπου το φυτό μας μολύνεται την πρώτη φορά από το αρχικό μόλισμα, μετά πάνω στο φυτό σε όλη τη φυτοκοινότητα προκύπτουν νέα μολύσματα, γιατί ένα φυτό το οποίο θα αρρωστήσει από μία κυλίδωση πάνω στις κυλίδες του θα βγάλει νέο μόλισμα. Αυτό θα ξαναμολύνει, θα δημιουργηθούν πιο πολλές κυλίδες, αυτές οι πιο πολλές κυλίδες θα δώσουν και άλλο μόλισμα και όσο βοηθούν οι καιρικές συνθήκες θα έχουμε όλο και περισσότερους κύκλους μολύνσεων. Αυτές είναι οι πολυκυκλικές ασθένειες. Εντάξει, ξεκάθαρο. Και ένα άλλο από την γενική φιτοπαθολογία, μακροκυκλικές. Υπάρχουν κάποιες ασθένειες τις οποίες τα παθογόνα παράγουν πολλά είδη σπορίων. Πολλά, όπως είναι οι σκοριάσεις που θα πούμε στο πρώτο μάθημα, που παράγονται πέντε είδη σπορίων. Όταν λοιπόν παράγονται όλα αυτά τα σπόρια, γιατί σε κάποιες περιπτώσεις μπορεί ο Μίκητας για λόγους εξοικονομής της ενέργειας ή επειδή τον βολεύει το περιβάλλον να μην δημιουργήσει όλα τα είδη σπορίων, να παρακάμψει κάποια. Όταν λοιπόν παράγονται όλα τα είδη σπορίων, οι ασθένειες λέγονται μακροκυκλικές. Έχω εδώ το παράδειγμα, αλλά δεν θα το αναφέρω τώρα, θα το αναφέρουμε στο επόμενο μάθημα. Όταν δεν παράγονται όλα τα είδη σπορίων, αλλά ορισμένα από αυτά, οι ασθένειες ονομάζονται μικροκυκλικές. Και αυτό θα το δούμε πάλι και στις κοριάσεις, δηλαδή στο επόμενο μάθημα και στο μεθεπόμενο. Όταν θα ακούσετε για τις κοριάσεις, θα γυρίσετε πίσω και θα δείτε το παράδειγμα που σας λέω, για να μη σας φορτώσουμε επιπλέον ονόματα αυτή τη στιγμή. Δεν χρειάζεται να γράφετε, αν θέλετε να σημειώνετε μπορείτε να σημειώνετε τηλεγραφικά, γιατί τις διαφάνειες θα τις πάρετε. Και τέλος, πάλι από την Γενική Φυτοπαθολογία, υπάρχουν κάποιοι μίκητες, οι οποίοι για να συμπληρώσουν το βιολογικό τους κύκλο, δηλαδή ο μίκητες τι σκοπό έχει, δεν έχει σκοπό να κάνει ασθένεια, ο μίκητες έχει σκοπό σαν πλάσμα φύσης της φύσης, να μεγαλώσει και να αναπαραχθεί, να αφήσει από γόνους. Άρα πολλοί μίκητες για να το κάνουν αυτό, μπορεί να χρειάζονται δύο φυτικά είδη, δεν τους φτάνει το ένα. Να συμπληρώσουν δηλαδή το βιολογικό τους κύκλο, να κάνουν την εγγενή τους αναπαραγωγή, να αφήσουν από γόνους. Μέσω εγγενούς αναπαραγωγής κυρίως, χρειαζόμαστε δύο είδη ξενιστές σε κάποιους λίγους μίκητες. Αυτοί οι μίκητες ονομάζονται ετερόικοι. Εντάξει, ετερόικοι μίκητες. Ενώ αυτοί που χρειάζονται μόνο ένα φυτικό είδος για να συμπληρώσουν το βιολογικό τους κύκλο, που είναι και οι περισσότεροι, ονομάζονται αυτόικοι. Εντάξει, αυτά είναι ξεκάθαρα. Σχετικά με το μάθημα δεν έχω να σας πω άλλα πράγματα, σας έχω φέρει όμως κάποια βιβλία να σας δείξω, θα φέρνω κάθε φορά στο πρώτο μάθημα. Να δείτε ποιο βιβλίο θα είναι αυτό το οποίο θα έχετε για να διαβάσετε σε αυτό το εξάμινο, αλλά και να σας υποδείξω και κάποια άλλα τα οποία μπορείτε να διαβάσετε, όχι τώρα αναγκαστικά ή να περάσετε αυτό το μάθημα, αργότερα. Γιατί θα τα χρειασετε σίγουρα στη δουλειά σας. Εντάξει, έτσι λοιπόν σαν τον Άγιο Βασίλη με το σάκο, έχω ένα μεγάλο σάκο εδώ πέρα. Αυτό εδώ είναι το βιβλίο από το οποίο θα διαβάσετε. Το βιβλίο αυτό είναι πάρα πολύ παλιό, αλλά είναι το μοναδικό που υπάρχει στην Ελλάδα και πραγματεύεται αυτό το θέμα, δηλαδή τις μικητολογικές ασθένειες φυτών μεγάλης καλλιέργειας. Είναι του κ. Θανασουλόπουλου. Ο κ. Θανασουλόπουλος ήταν καθηγητής εδώ στο εργαστήριό μας μέχρι πριν από 10 χρόνια και κανένας άλλος δεν έγραψε βιβλίο σχετικό με αυτό το θέμα, γι' αυτό είναι τόσο παλιό. Οι βασικές πληροφορίες όμως είναι εδώ μέσα και εσείς έχοντας τις διαφάνειες τις δικές μου με τυχόν καινούργια ονόματα ή διάφορα καινούργια στοιχεία, θα είστε πλήρως ενημερωμένοι. Οπότε για να περάσετε το μάθημα, σας αρκεί το βιβλίο και διαφάνειες. Η διδασκαλιά του μαθήματος δεν θα γίνεται με τη ροή του βιβλίου, το βιβλίο έχει ασθένειες ητειρών, όλες τις ασθένειες ητειρών, ασθένειες τεύθλων, όλες τις ασθένειες των τεύθλων, ασθένειες βαμβακιού, όλες του βαμβακιού και ούτω καθεξής. Το πιο σωστό είναι και για το διαβασμά σας, εσείς, να ακούτε τις ασθένειες κατά κατηγορία, έτσι, και όχι καταξενιστή, γιατί θα διαβάσετε για σκορία συστηρών, θα διαβάσετε και όλα τα άλλα, ξέρω, για τα συτήρα, μετά θα πάτε παρακάτω και άλλη σκορία, αυτό και από την αρχή. Και θα τα μπερδεύετε. Καλύτερα, λοιπόν, είναι και όταν θα έρθει η ώρα να διαβάσετε, να διαβάσετε με τη σειρά που σας τα έχω πει εγώ. Κατά καιρούς, όμως, θα σας κάνω και μικρές λίστες, με τις ασθένειες του κάθε ξενιστή, για να μην ξεχνιώσαστε, γιατί πρέπει το μυαλό μας να σκέφτεται και από την άλλη μεριά. Δηλαδή αυτό το φυτό, από ποιους μυκητές προσβάλλεται, έτσι. Αυτό, λοιπόν, είναι το βιβλίο σας. Ένα άλλο βιβλίο, το οποίο θα πρέπει να ξέρετε πάρα πολύ καλά το περιεχόμενό του, τουλάχιστον αυτό το οποίο έχετε διδαχτεί, είναι αυτό. Και μην κοιτάτε αλλού. Λοιπόν, μπορεί να είναι ένα τεράστιο βιβλίο. Δεν νομίζω, όμως, ότι έχετε διδαχτεί τα πάντα από εδώ μέσα. Και πιστεύω ότι ο κ. Καρογλανίδης είναι ένας πάρα πολύ καλός δάσκαλος. Αυτά, λοιπόν, που σας είπε στη Γενική Φυτοπαθολογία, σας παρακαλώ πολύ να τα ξέρετε, πριν ασχοληθείτε με το μάθημα που κάνουμε τώρα, εντάξει. Γιατί διαφορετικά θα πελαγώνετε από όρους, ονόματα, δεν ξέρω τι. Αν παρ' όλα αυτά, εντάξει, δεν μπορείτε και θέλετε να σας βοηθήσω σε κάποια ορολογία, θα αρχώσετε πάντα να με ρωτάτε. Μια άλλη πολύ ωραία Γενική Φυτοπαθολογία είναι αυτή. Αυτή είναι στα Αγγλικά, αλλά είναι υπέροχη στο διάβασμά της, πάρα πολύ εύκολη και πολύ ωραία. Όσοι κάνουν μεταπτυχιακό, αργά και γρήγορα θα καταλήξουν να τη διαβάσουν, είναι η Φυτοπαθολογία του Άγριου. Ο Άγριος ήταν Έλληνας φυτοπαθολόγος στην Αμερική και πέθανε πρόσφατα, πέθανε πέρυσι, πρόπερσι, δεν θυμάμαι καλά. Αλλά είναι υπέροχο αυτό το βιβλίο, παγκοσμίως είναι από τα πιο καλά. Δεν συζητάω αν ξέρετε ή δεν ξέρετε Αγγλικά, τώρα και η Κουτσή Μαρία ξέρει Αγγλικά και αν δεν ξέρετε δεν πειράζει, καιρός να μάθετε. Μια άλλη ωραία Φυτοπαθολογία είναι αυτή. Αυτή είναι πολύ πιο απλά γραμμένη, έχει ερωτησούλες, απαντήσεις μέσα και αν τη διαβάζετε θα αγαπούσατε τη Φυτοπαθολογία. Είναι πάρα πολύ ωραίο βιβλίο. Εδώ σας έφερα ενδεικτικά, παιδιά κάντε λίγο ησυχία σας παρακαλώ πολύ. Σας έχω φέρει ενδεικτικά κάποια από τα Compedia της Αμερικάνικης Φυτοπαθολογικής Εταιρείας. Είναι μια σειρά, είναι ανακαλλιέργεια και έχουνε περιγραφή των ασθενειών και πολύ ωραίες εικόνες. Αυτά αυριόν θα έχετε, ξέρω εγώ στην εργασία σας, ανάγκη να κάνετε διαγνώσεις. Είναι καλό να τα αποκτήσετε σιγά σιγά. Τώρα θα αφήσω το μικροφόνο για να μπορώ να το ξεφυλήσω. Αυτό κάνει την περιγραφή των ασθενειών στην αρχή και μετά σας παραπέμπει στο κέντρο. Έχει πολλές ωραίες φωτογραφίες σε εγχρωμές με πολύ χαρακτηριστικά συμπτώματα. Αυτό ας πούμε είναι για το ρύζι, ασθένειες του ρυζιού. Πρόσφατα μας βοήθησε στο εργαστήριο να διαγνώσουμε μία ασθένεια που δεν την έχουμε ξαναδεί στην Ελλάδα. Ασθένειες του μπαμπακιού, ασθένειες αλφάλφα της Μηδικής, ασθένειες του σιταριού. Έχει ολόκληρη σειρά για όλες τις καλλιέργειες. Ασθένειες του σόργου, δεν ενδιαφέρει πάρα πολύ τη χώρα μας, αλλά αυτούς δεν τους νοιάζει, αυτοί θέλουν να πουλήσουν. Ασθένειες του καλαμποκιού, έχει μέσα διάφορα βλαστικά στάδια και φωτογραφιούλες με τα παθογόνα. Εδώ δεν έχει πολλές έγχρωμες, όμως όλα τα άλλα έχουν. Ασθένειες του καπνού, ταμπάκο, τεύτλο και φυσικά υπάρχουν και για άλλες καλλιέργειες. Αύριο που θα είστε γεωπόνοι, σκόρδο και κρεμμύδι, σταφύλια, μήλα και αχλάδια. Έχει και για τα πυρινόκαρπα, για τα εσπεριδοειδή, για την ντομάτα, για τα κολοκινθοειδή, για όλα. Αυτό εδώ είναι μια κλίδα προς διορισμού ασθενειών, που με τη μορφή κλίδας όπως έχετε μάθει από τη συστηματική βοτανική σας βοηθάει να κάνετε διάγνωση σε όλες τις ασθένειες. Αυτό είναι, η φυτοπροστασία θα το έχει στο πέμπτο έτος, είναι ασθένεια σκαρποφόρων δέντρων και αμπέλου. Αυτό είναι στα ελληνικά με εικόνες. Τώρα αυτά σας τα δείχνω ενδεικτικά. Και τέλος ένα αντίστοιχο ασθένεια σκυπευτικών καλλιεργιών στα ελληνικά και με έγχρωμες φωτογραφίες. Αυτά είχα εγώ να πω σήμερα. Αν έχετε κάτι να ρωτήσετε, ρωτήστε αλλιώς θα τα πούμε την Πανασκευή 12 η ώρα και ότι είπαμε για το εργαστήριο. |
