| Συμπτώματα της ασθένειας, αίτιο-παθογόνο, καταπολέμηση: Οι ανδρομικώσεις ανήκουν στις εδαφωγενείς ασθένειες, αλλά θα προσέξετε γιατί εδώ παρασιτείτε εξειδικευμένα ένας ιστός, από το όνομα του οποίου βγαίνει και το όνομα της ασθένειας. Ανδρομικώσεις λοιπόν και όχι ανδρομικώσεις. Οι ανδρομικώσεις λέγονται και τραχιωμικώσεις. Τώρα αρχίσετε να θυμόσαστε, γιατί το άνδρωμα δεν είναι και τόσο πολύ συνηθισμένη λέξη, αλλά η τραχία, οι τραχίες είναι πιο συνηθισμένη σε σας λέξη. Τώρα ίσως αρχίσετε να θυμόσετε κάτι από την ποτανική και να πηγαίνει το μυαλό σας για το ποιος ιστός είναι εκείνος ο οποίος παρασιτείτε. Και εσείς λοιπόν οι τραχίες. Φωκίον, πού είσαι από την προηγούμενη φορά, γιατί? Ποιά λέγει Φωκίον? Το αγγιακό σύστημα. Το αγγιακό σύστημα, πόσα αγγιακά συστήματα έχει το φτώ? Ας μας απαντήσει και κανένας άλλος. Μάλλον δεν θέλει κανείς να μας απαντήσει. Α, για λέγε Κυριάκο, δύο. Ποια? Ιθμώδεις και ξυλώδεις. Ιθμώδεις και ξυλώδεις τι? Σολύνες. Σολύνες, ωραία. Άρα λοιπόν υπάρχουν δύο αγγιακά συστήματα στα φυτά. Μήπως τώρα θυμόσαστε τι είναι αυτά και τι δουλειά κάνει το καθένα? Λέγει ρο. Πολύ ωραία, δεν πειράζει. Θα τα θυμηθείτε σιγά σιγά. Το ένα λοιπόν μεταφέρει νερό και διαλυμμένο θρεπτικά στοιχεία σε αυτό, προς τα πάνω. Σημαίνει ότι από τη ρίζα προς τα κλαδιά και τα φύλλα. Και το άλλο μεταφέρει προς τα κάτω τι πράγμα άραγε. Για πες μου το όνομά σου που σε άρπαξα προηγουμένως γιατί παντούς στα καλώδια. Γιώργο. Φωτοσυνθετικά προϊόντα. Φωτοσυνθετικά προϊόντα λοιπόν. Το άλλο αγγωγό σύστημα μεταφέρει τα φωτοσυνθετικά προϊόντα από τα φύλλα. Πάει προς τα πίσω για να θρέψει ορισμένα σημεία. Και μάλιστα ιδιαίτερα μεταφέρει φωτοσυνθετικά προϊόντα εκεί που το φυτό αποθυσαυρίζει. Αλλά γενικά μεταφέρει σε όλο το φυτό γιατί όλο το φυτό πρέπει να τρέφεται. Τώρα θα θυμηθήκατε τα αγγωγά σύστηματα των φυτών. Αυτό που μεταφέρει το νερό με τα διαγεμμένα θρευδικά στοιχεία προς τα πάνω πώς λέγεται? Φωκιών. Με το νερό, ναι. Δεν πειράζει. Είναι το ξύλομα. Είναι τα ξυλόδια αγγεία. Και το άλλο αγγωγό σύστημα, το φλείωμα. Το σύστημα λοιπόν των ξυλωδών αγγείων ονομάζεται άδρομα. Τα ξυλόδια αγγεία λέγονται και τραχείες. Έτσι. Γι' αυτό και οι αδρομικώσεις λέγονται και τραχειωμικώσεις. Η πάθηση λοιπόν του αδρόματος είναι αδρομήκωση. Γι' αυτό λέγεται αδρομήκωση και όχι αμδρομήκωση. Ωραία, το καταλάβαμε? Εντάξει. Στη συνέχεια θα σας δείξω κάποια σχεδιαγράμματα για να θυμηθείτε πώς ακριβώς είναι αυτά τα συστήματα, ιδιαίτερα το σύστημα των ξυλωδών αγγείων, για να καταλάβετε πού είναι η αρρώστια του φυτού στη συγκεκριμένη ασθένεια. Εφόσον λοιπόν έχουμε παρασιτισμό των ξυλωδών αγγείων, το αποτέλεσμα ποιο θα είναι. Τα ξυλόδια αγγεία μέσα στα ξυλόδια αγγεία μεταφέρεται νερό. Το αποτέλεσμα είναι να καταστραφούν αυτά τα αγγεία, να φράξουν, να μην μπορεί πλέον να μεταφερθεί νερό και θρεπτικά στοιχεία, με αποτέλεσμα να έχουμε αποξηράσει του φυτού και σταδιακά το φαντατό του. Έτσι δεν είναι? Επειδή έχουμε πρόβλημα με τη μεταφορά του νερού, εδώ σε αυτή την ασθένεια, χαρακτηριστικό σύμπτωμα είναι ο μαρασμός. Είναι μια εταφογενής ασθένη και θα δούμε συμπτώματα τα οποία θα μας θυμίσουν και τις προηγούμενες εταφογενής ασθένειες που έχουμε δει. Όμως εδώ έχουμε χαρακτηριστικό σύμπτωμα το μαρασμό, κυριαρχείο μαρασμός. Έτσι λοιπόν, διεθνώς θα βρούμε αυτές τις ασθένειες με αυτό το όνομα. Wilk diseases vascular wilts. Το Wilts με είναι μαρασμός, όπως ξέρετε. Εντάξει, καλά μέχρι εδώ. Και εδώ θα σας δείξω κάποιες φωτογραφίες οι οποίες είναι από διάφορες βοτανικές. Εγώ έχω βάλει εκεί πέρα την πηγή Μποζαμπαλίδης, εδώ πέρα. Αλλά η ίδια εικόνα διαπίστωσα ότι υπάρχει στο βιβλίο τον Τσέκου Κουκολή, που είχα διδαχτεί εγώ. Όπως και σε ένα άλλο βιβλίο το οποίο έχετε εσείς τώρα. Δεν έχετε τον κύριο Μποζαμπαλίδη έτσι, δεν είναι? Αλλά η ίδια εικόνα υπάρχει σε όλα τα βιβλία. Στην ουσία η εικόνα αυτή δεν είναι εικόνα, είναι σχεδιάγραμμα, είναι από έναν Γερμανό. Και το έχουν πάρει όλοι και το έχουν μεταφέρει στα βιβλία τους. Εδώ λοιπόν έχουμε μια εγκάρση ατομή βλαστού δικότυλου. Κάνουμε μια έτσι επανάληψη στη βοτανική για να καταλάβουμε τι είναι η αδρομικόσεις. Εδώ πέρα, αυτό εδώ, η εγκάρση ατομή τι σημαίνει, κόβουμε μια φέτα, έτσι, και κοιτάμε στο μικροσκόπιο. Τι βλέπουμε λοιπόν στην εγκάρση ατομή, βλέπουμε ότι περιμετρικά κάτω από το φλειό και το κάμβιο υπάρχουν οι υφμαγγιόδες δεσμίδες. Υπάρχουν μαζί δηλαδή οι υφμοσολίνες και ξυλόδιαγγεία. Τα ξυλόδιαγγεία ποια είναι, τα θυμόσαστε? Είναι αυτά εδώ τα μεγάλα, τα κενά. Ενώ τα υφμόδια είναι εδώ από πάνω, είναι μαζί. Και εδώ το δικό τυλό είναι από αυτή την πλευρά, βλέπουμε πάλι τα ξυλόδια που είναι αυτά τα μεγάλα και τα υφμόδια που είναι εδώ πέρα, οι υφμοσολίνες. Αυτά εδώ, όπως καταλαβαίνετε, επειδή είναι έτσι μεγάλα, μπορούν να φιλοξενήσουνε κάποια παθογόνα, μήκητες ας πούμε, το μικίλειό τους και τα σπόρια τους. Τα άλλα είναι πάρα πολύ μικρά για να φιλοξενήσουνε μήκητες, αλλά φιλοξενούνε κάποια άλλα παθογόνα, όπως ξέρει κανείς που έχει κάνει πέρυσι προκαρυωτικές και δεν θέλει φέντος να ξαναπολουθήσει. Κωνσταντίνε, συγκεκριμένα θέλει. Είναι κάποια άλλη προκαρυωτική οργανισμή. Όχι αρελόους, υπάρχουν και κάποια αρελόους, αλλά χαρακτηριστικά αυτός ο ιστός παραστητείται από φιτοπλάσματα. Κάποιοι μήκητες, όχι όλοι, που κάνουν πολύ μικρά κονίδια και πολύ λεπτές υφές, μπορούν να μπουν και να παραστηθούν εκεί μέσα. Δείτε πώς είναι στη ρίζα η διάταξη των ξυλοδών αγγίων. Είναι απομακρυσμένα από τα υθμόδι. Τα υθμόδι είναι εδώ, σε αυτή την περιοχή και τα ξυλόδι είναι πάλι αυτά εδώ πέρα τα μεγάλα διατομές. Και αυτό το μαύρο που έχουν γύρω γύρω, θέλουν να δείξουν οι εικόνες ότι έχουν διάφορες εναποθέσεις. Γιατί πρέπει να έχουν αυτά εναποθέσεις, γιατί μεταφέρνουν το νερό και μάλιστα για να μεταφερθεί το νερό πρέπει να ασκηθούν πολύ μεγάλες δυνάμεις. Πρέπει να υπερνικηθεί η βαρύτητα, πρέπει να υπερνικηθεί το βάρος του νερού, το ίδιο πράγμα είναι. Τα διάφορα τριχοειδή φαινόμενα μέσα σε αυτά τα αγγία. Άρα λοιπόν πρέπει να είναι πάρα πολύ γερές αυτές οι κατασκευές για να αντέξουν όλη αυτή την κατάσταση. Έτσι λοιπόν το αγιακό σύστημα αποτελείται από σωλινάκια. Μπορείτε να μου δώσετε δύο στυλό ή τρία. Αυτό δεν μου αρέσει, δεν με βολεύει. Ένα πιο λεπτό παρακαλώ εκείνο. Λοιπόν άρα έχεις ξηλώδει κύταρα τα οποία είναι έτσι επιμήκη που είναι το ένα πάνω στο άλλο. Έτσι τα οποία είναι πολλά μαζί σε δεσμίδες που διατρέχουν το φυτό. Ξεκινάν από τη ρίζα κατά μήκος του βλαστού των κλαδιών έτσι και διατρέχουν το φυτό. Τώρα μοιράστε τα γιατί δεν θυμάμαι ποιο είναι πια νου. Σε ένα? Ναι, υπάρχει και εταιρειών, υπάρχει και άλλος ιστοσ. Δεν είναι μόνο αγγεία. Αλλά στα πολυετή δέντρα τι παρατηρούμε. Αυτό πρέπει να το έχετε μάθει από τη βοτανική. Τι παρατηρούμε. Έχουμε έναν δακτύγιο αγγείων τη μία χρονιά. Την επόμενη χρονιά θα δημιουργηθεί άλλος γύρω γύρω από αυτόν και ο πρώτος θα νεκρωθεί. Αυτό μας χρειάζεται να το ξέρουμε. Το θυμόσαστε? Μας χρειάζεται να το ξέρουμε για να καταλάβουμε γιατί κάποια είδη μπορούν, κάποια είδη ή κάποιες επικοιλίες μπορούν να αυτοειώνται να το πω έτσι. Να γιατρεύονται από τις αδρομικώσεις. Το μεγαλύτερο ποσοστό είναι νεκρό. Κάθε χρονιά λοιπόν προσθήθεται ένας νέος δακτύγιος και μάλιστα μετρούμε την ηλικία των δέντρων αν μετρήσουμε πόσους δακτυγίους αγγείων έχει. Μόνο ο εξωτερικός είναι ο ζωντανός. Εδώ βλέπετε κάποια αγγεία. Αυτά είναι τα μεμονωμένα κύταρα. Όχι αγγεία, είναι κύταρα αγγείων. Είναι ξυλόδι κύταρα αυτά τα οποία το ένα πάνω στο άλλο. Εδώ έχει δύο. Όπως βλέπετε είναι ενωμένα από την εγκαρσία πλευρά τους, από την στενή πλευρά τους και αυτή η πλευρά θα πρέπει να είναι τρύπια για να μπορεί να περνάει το νερό. Όπως είναι εδώ ξεκάθαρα φαίνεται. Εδώ έχουμε μία τρύπα αλλά μπορεί να έχουμε περισσότερες διατομές. Αυτά λοιπόν το ένα με το άλλο για να δημιουργήσουν αυτούς τους ολινίσκους. Και αυτά εδώ πέρα τι είναι. Αυτά εδώ πέρα τα δαχτυλίδια, έλικες, βοθροία και λοιπά. Είναι εναποθέσεις, είναι δευτερογενείς εναποθέσεις οι οποίες έχουν σαν σκοπό να ενισχύσουν τα τυχώματα αυτών των κυτάρων και να τους δώσουν πιο πολύ μεγάλη αντοχή για τη δουλειά την οποία επιτελούν. Αυτά λοιπόν τα συγκεκριμένα κύτταρα πρέπει να έχουν κοινό. Να μην έχουν κυτόπλασμα μέσα για φανταστείτε να προσπαθεί να περάσει το νερό ανάμεσα στο κυτόπλασμα δεν γίνεται. Άρα λοιπόν πολύ νωρίς νεκρώνονται το κυτόπλασμα σε αυτά τα κύτταρα. Ωραία και εδώ πέρα έτσι από περιέργεια όποιος θέλει να θυμηθεί σας έχω βάλει οι φιμοσολίνες. Στην ουσία μια διατομή τους φαίνεται εδώ πέρα και όπως βλέπετε η διατομή τους δηλαδή η στενή τους πλευρά άμα την δείτε έχει πάρα πολλές τρυπούλες που ονομάζονται ουθμώδεις πλάκες. Τέλος πάντων αυτό δεν μας ενδιαφέρει εμείς θα ασχοληθούμε με αυτά τα αγγεία. Αυτά λοιπόν επαναλαμβάνω κατά δεσμίδες έτσι περιμετρικά στο γκορμό και στο βλαστό διατρέχουν όλο το δέντρο. Φανταστείτε όπως είναι το σύστημα το υδραυλικό στο σπίτι μας που έχουμε μια κεντρική παροχή στο δρόμο και μετά υπάρχουν σωλήνες που ανεβάζουν προς τα πάνω το νερό. Αν φράξει κάποιο σωλήνες τότε δεν θα έχουμε νερό και έχουμε πρόβλημα. Πριν ξεκινήσουμε τη βερτισιλίωση να δούμε έτσι σε μια διαφάνεια ποιες είναι οι σπουδαιότερες αδρομικώσεις στην Ελλάδα μαζί με την κατάταξή τους. Από την τάξη των Μονιλιάλες των Ατελών Μικίτων μας απασχολεί το βερτισίλειο Μντάλιε. Αυτό το όνομα το έχετε κατασκοτώσει στις εξετάσεις του Ιανουαρίου. Άντεν, υπήρχαν δύο άτομα που να γράψανε αυτό το Α πριν από το Ε. Όλοι το γράφετε Ντάλιε. Λοιπόν, προσέξτε πώς γράφετε. Βερτισίλειο Μντάλιε. Δεν θα σας άρεσει να σας γράφουν το όνομά σας λάθος, έτσι δεν είναι? Ωραία. Λοιπόν, το Βερτισίλειο Μντάλιε, ορίστε βασιλική μου. Τι πράγμα? Α, ναι. Όχι, δεν κάνει ο Μίκητας παράπονα, κάνω εγώ εκ μέρους του Μίκητα. Ωραία. Λοιπόν, το Βερτισίλειο Μντάλιε είναι το παθογόνο αίτιο των ασθενειών που ονομάζουμε Βερτισιλιώσεις. Και οι Βερτισιλιώσεις είναι και αυτές ανδρομικώσεις. Και μάλιστα σε πάρα πολλούς ξενιστές. Εδώ πέρα έχω γράψει κατά σειρά αυτούς τους οποίους θεωρούμε ότι παθαίνουν πολύ μεγάλη ζημιά στη χώρα μας, από τις δεδρόδιες καλλιέργειες βέβαια. Παρακάτω θα πούμε κι άλλα για τους ξενιστές του Βερτισίλειο Μντάλιε. Έχουμε στην ίδια τάξη των ατελών μυκήτων τον Φιαλόφορα Παραζίτικα, ο οποίος προκαλεί μία δρομήκωση στην ελιά μόνο. Και μετά πάμε πάλι στους ατελούς μύκητες, στην τάξη των σφαιροψιντάλαις. Ποια είναι η τάξη των σφαιροψιντάλαις? Κυριάκων, όχι κλειστοθήκια, εξάλλου μιλούμε για ατελείες μύκητες, που σημαίνει ότι δεν ξέρουμε ποια είναι η τέλεια μορφή τους. Στην τάξη των σφαιροψιντάλαις τα σπόρια δεν παράγονται πάνω σε κονιδιοφόρους όπως συμβαίνει στην τάξη των μονηλιάλαις. Στην τάξη των μονηλιάλαις έχουμε κονιδιοφόρους με κονίδια. Στην τάξη των σφαιροψιντάλαις έχουμε πυκνίδια. Τα πυκνίδια τι είναι θυμόσαστε, δεν είπαμε τώρα που θα διαβάζετε για αυτό το μάθημα ή για να το καταλάβετε καλύτερα θα πρέπει να ανοίξετε τη γενική φτωπαθολογία και να ξεκινήσετε από τις καρποφορίες. Ωραία, ας το αφήσουμε, όταν θα φτάσουμε στην κορυφοξύρα θα σας θυμίσω ότι είναι τα πυκνίδια. Εδώ λοιπόν έχουμε φώμα τραχαιήφυλλα που είναι η κορυφοξύρα των εσπεριδοειδών, προκαλεί την κορυφοξύρα των εσπεριδοειδών. Και τη φώμα είναι κόμτα που προκαλεί μια ασθένεια στην ελιά. Μέχρι τώρα βλέπετε τρεις αδρομικώσεις στην ελιά. Βέβαια αυτές οι άλλες οι δύο, η φυαλόφορα και η φώμα έχουν κάποια ιδιαίτερα χαρακτηριστικά. Όταν θα φτάσει η ώρα θα τα πούμε. Και τέλος στους ασκομίκητες έχουμε τον Οφειώστο Μαούλμη, ο οποίος προκαλεί την ολανδική ασθένεια της φτελιάς. Λοιπόν, η ολανδική ασθένεια της φτελιάς μπορεί να τη βρείτε σε κάποιες βιβλιογραφικές πηγές σαν ασθένεια της ολανδικής φτελιάς. Και μάλιστα κάποτε βρεθήκαμε στην εξέταση ενός διδακτορικού στη δασολογία και εμείς και ο Πόνη λέγαμε ασθένεια της ολανδικής φτελιάς και οι δασολόγοι μας λένε, όχι δεν υπάρχει τίποτα, δεν υπάρχει ολανδική φτελιά, υπάρχει ολανδική ασθένεια της φτελιάς. Τελικά είχαν δίκιο, λέγεται ολανδική ασθένεια της φτελιάς, παρόλο που υπάρχει ολανδική φτελιά, αλλά η ασθένεια ονομάζεται ολανδική ασθένεια της φτελιάς, γιατί πρώτο περιγράφηκε από Ολανδό στην Ολανδία. Γι' αυτό λέγεται ολανδική ασθένεια της φτελιάς, αλλά και γι' αυτήν θα πούμε λίγα πράγματα αργότερα, όταν θα έρθει η ώρα της. Αυτές λοιπόν είναι οι σπουδαιότερες αδρομικώσεις στην Ελλάδα, με πιο σπουδαίες από όλες, την βερτισιλίωση, γιατί έχει πάρα πολλούς ξενιστές και είναι μια ασθένεια με δραματική εξέλιξη και μεγάλες ζημιές και η κορυφοξύρα των εσπεριδοειδών. Είναι οι πιο σημαντικές. Γι' αυτό θα πούμε πιο πολλές λεπτομέρειες για αυτές τις δύο. Λοιπόν, αυτά τα είδαμε και πάμε στη βερτισιλίωση. Τώρα, στη βερτισιλίωση θα δούμε τυπικά συμπτώματα γενικευμένων ασθενειών στην κόμμη του φυτού. Δεν είναι εύκολο να δούμε τα αγγεία με μία ματιά, έτσι πρέπει να δούμε κάποια εξωτερικά συμπτώματα και αυτά θα τα δούμε στην κόμμη του φυτού. Και είπαμε ότι εδώ υπερτερεί το σύνδρομο του μαρασμού. Ο μαρασμός μπορεί να είναι σε ένα-δύο κλαδιά στην αρχή ή σε περισσότερα και τα επόμενα χρόνια να επεκτείνεται σε πιο πολλά κλαδιά, μέχρι να νεκρωθεί το δέντρο. Αυτό το οποίο θα μας τραβήξει την προσοχή είναι ο μαρασμός. Εδώ ίσως έχουμε μία μικρή διαφορά από τις προηγούμενες αδαφογενείς ασθένειες, που μιλήσαμε για καχεκτική βλάστηση, την άνοιξη κλπ. Εδώ συνήθως ξεκινάει διαφορετικά. Ξεκινάει στο τέλος της άνοιξης σαν μαρασμός. Εδώ βλέπετε το σύμπτωμα του μαρασμού. Και αν διακρίνεται και εδώ από πίσω, να και ένα άλλο κλαδί μαραμένο. Δηλαδή, κατά τα άλλα αυτά τα κλαδάκια δεν είχαν καχεκτική ανάπτυξη. Αυτό που σας είπα είναι λίγο διαφορετικό σε σχέση με τις υπόλοιπες αδαφογενείς ασθένειες. Εδώ βλέπετε πιο εκτεταμένη την ασθένεια. Έχουμε μια ημιπληγία. Έτσι, εδώ έχουμε ομοιότητα με τις υπόλοιπες αδαφογενείς ασθένειες. Εδώ έχουμε κάτι πάρα πολύ κοινό που βλέπουμε στις ελιές. Δεν ξέρω ποιοι από εσάς είναι από Χαλκιδική και ξέρουν, βλέπουν ελιές, είναι κάποιοι από εσάς. Ωραία, αυτό είναι πολύ κοινό και πιστεύω ότι αν έχετε δει ελιές στη Χαλκιδική σας θυμίζει μια πολύ οικεία εικόνα. Έτσι, διάφορες πτούφες, εδώ, το βλέπετε, εδώ δεν έχει καθόλου φύλλα. Εδώ έχει φύλλα αλλά είναι ξερά. Τι ωραίους κύκλους που κάνω. Δεν πειράζει. Εδώ έχουμε ξερές ελιές, μεγαλύτερες. Εδώ βλέπετε ακραίους βλαστούς ξερούς. Από εδώ λείπουν κάποια φύλλα ενώ σε κάποιους άλλους έχουνε μείνει τα φύλλα επάνω. Εδώ έχουμε ξύρανση ανθαίων και εδώ έχουμε ξύρανση καρπών. Ναι, ακούω, Νίκο. Πώς μπορούμε να καταλάβουμε ότι δεν είναι σύψηλε μου. Αυτό θα μου το πείτε εσείς όταν θα κάνουμε άσκηση. Πώς νομίζεις ότι θα το καταλαβαίνουμε. Χωρίς να δούμε το λαιμό δεν γίνεται. Δεν γίνεται να μην καταλάβουμε τι πράγμα είναι αν δεν πάμε κοντά να δούμε τα ειδικά παθονομονικά συντώματα. Γι' αυτό τα λέμε κάθε φορά. Γιατί από τα ειδικά συντώματα δεν καταλαβαίνουμε. Άμα θα δεις μια γενικευμένη κατάσταση στο φύλλο μας θα υποψιαστείς τρία τέσσερα πράγματα. Έτσι βλέποντάς από μακριά. Δεν μπορείς να πεις άμα δεν πας κοντά να σκαλίσεις, να ψάξεις, να ξελακώσεις, να βγάλεις μια ρίζα, μαχαίρι, να κόψεις, να δεις αγγεία. Και στις ελιές πολλές φορές δεν μπορείς να δεις άμα δεν κόψεις τελείως. Ας ακούσουμε τα ειδικά παθονομονικά συντώματα και μετά θα δείτε πώς καταλαβαίνουμε ότι είναι άδρο μήκωση. Και εδώ έχουμε μια αποπληξία σε ελιά. Όπως καταλαβαίνετε αποπληξία μπορεί να συμβεί σε ένα δεντράκι το οποίο είναι νεαρό. Και μάλιστα αποπληξίες έχουμε σε δέντρα τα οποία τα παίρνουμε άρρωστα ήδη από το δενδροκομείο. Για να δούμε λοιπόν ποια είναι εκείνα τα συντώματα τα οποία θα μας κάνουμε να καταλάβουμε ότι έχουμε άδρο μήκωση. Θα πρέπει να ψάξουμε. Θα κόψουμε κλαδάκια και θα πρέπει με ένα μαχαιρίδιο να αποκαλύψουμε τα αγγεία. Τώρα ανάλογα τι τομή θα κάνουμε δηλαδή θα κάνουμε εγκαρσία ή θα κάνουμε επιμήκη θα έχουμε και μια διαφορετική εμφάνιση με τα χρωματισμένον αγγείων. Τα αγγεία επειδή είναι άρρωστα αλλάζουν χρώμα. Γίνονται καστανά, γίνονται σκουρότερα από το κανονικό. Μπορεί να γίνουνε καστανά σε κάποιους ξενιστές. Σε κάποιους άλλους ξενιστές μπορεί να είναι λιγότερο καστανά. Σε κάποιους άλλους μπορεί να είναι μαύρα όπως είναι στην Βερρικοκιά. Σε άλλες ανδρομικώσεις μπορεί να έχουμε άλλα χρώματα. Όπως θα δούμε στην κορυφοξύρα έχουμε πορτοκαλί ή κίτρινο. Άρα λοιπόν ψάχνουμε για τα αγγεία στο περίπου βέβαια. Άμα έχεις πολύ μεγάλη εμπειρία από ανατομία φυτού ξέρεις που είναι τα αγγεία. Αλλά στο περίπου με ένα μαχαιράκι κόβοντας κάτω από το φλείο θα βρεις σιγά σιγά τα αγγεία. Επομένως εδώ που έχουμε μια εγκάρση ατομή είναι πλάγια η ατομή για την ακρίβεια. Βλέπουμε αυτή την έλλειψη. Σε κάποια σημεία βλέπετε συνεχόμενο μεταχρωματισμό όπως είναι εδώ αυτή η γραμμούλα και σε κάποια άλλη σημεία βλέπετε στίγματα. Εκεί που είναι τα στίγματα σημαίνει ότι μια δεσμίδα είναι άρρωστη η διπλανή της δεν είναι ή παρακάτω είναι οπότε φαίνεται σαν στίγμα. Ενώ εκεί που έχει συνεχόμενο μεταχρωματισμό σημαίνει ότι όλες οι αγγεότητες δεσμίδες στη σειρά είναι ασθενείς και επίσης έχουν νεκρωθεί και τα ενδιάμεσα κύταρα. Εδώ έχουμε μια επιμύκη τομή στην οποία βλέπουμε γραμμώσεις. Θα σας δείξω πολλές άλλες φωτογραφίες γιατί δεν είναι στάθερο αυτό το σύμπτωμα όπως φαίνεται ο τρόπος δηλαδή που φαίνεται μπορεί να δούμε και λωρίδες παχύτερες, ζώνες ολόκληρες. Ή μπορεί να μην δούμε τόσο ξεκάθαρο μεταχρωματισμό μπορεί να δούμε απλά έτσι ένα κετρίνισμα. Σε ορισμένους λοιπόν τις ενιστές είναι σαφής και ξεκάθαρος αυτός ο μεταχρωματισμός των αγγείων. Και το καλύτερο για μας για να είμαστε τυχεροί και να δούμε αυτούς τους μεταχρωματισμούς θα πρέπει να πάμε να ψάξουμε σε βλαστούς που έχουνε μέγεθος μολυβιού ή λίγο χοντρύτερη όπως είναι το δάχτυλο. Εντάξει σε αυτούς καλύτερα βλέπουμε τους μεταχρωματισμούς πιο εύκολα. Εκτός αν είναι το δεντράκι μικρό το βλέπουμε ότι είναι σχεδόν ξερό ολόχερο οπότε μπορούμε και να το κόψουμε από κάτω και να παρατηρήσουμε. Γιατί θα έχει πολύ λεπτους βλαστούς και δεν θα μπορούμε να δούμε τίποτα. Και φυσικά δεν θα λυπηθούμε να το κόψουμε γιατί αν είναι μισόξερο δεν πρόκειται να σωθεί με τίποτα και καλό θα είναι να κόψουμε ένα για να κάνουμε σωστή διαγνώση και να προστατέψουμε τον παραγωγό, να το προστατέψουμε τα υπόλοιπα δέντρα κάνοντας τη σωστή διαγνώση. Ωραία και εδώ λοιπόν βλέπετε εδώ είναι εγκαρσία τομή βλέπετε στίγματα τα στίγματα αυτά συνήθως είναι πάνω σε ένα κυκλικό τόξο είναι όλα σε ίδια θέση περίπου και εδώ βλέπετε γραμμώσεις είναι επιμήκηση τομή. Τα σημεία λοιπόν αυτά που είναι μεταχρωματισμένα είναι αυτά τα οποία αντιστοιχούν στα αγγεία ή στις δεσμίδες. Εδώ βλέπετε αυτό που σας έλεγα πριν ότι σε κάποιες περιπτώσεις βλέπουμε ένα γενικευμένο μεταχρωματισμό κυτρινισμα του κεντρικού κυλίνδρου. Κεντρικό κυλίνδρο λέμε ότι βρίσκεται κάτω από τη φλούδα και κάτω όλα εκείνα. Τα βλέπουμε λοιπόν βλέπουμε το κεντρικό κυλίνδρο έτσι να είναι κυτρινισμένος να έχει ένα ελαφρό αδειόροτο μεταχρωματισμό και αυτό είναι σημάδι ανδρομήκωσης. Στη διπλανή εικόνα βλέπετε πιο έντονους μεταχρωματισμούς και εδώ ακόμα πιο έντονους. Εδώ βλέπετε λωρίδες και εδώ βλέπετε τον ίδιο ξενιστή πώς μπορεί να εμφανίζεται σε αυτόν ο μεταχρωματισμός. Εδώ υπάρχει μια εκτεταμένη νεακρόση όχι μόνο των αγγίων αλλά και των παρακείμενων ιστών. Εδώ βλέπετε σε κάποιους δακτυλίους το μεταχρωματισμό. Εδώ βλέπετε σε μορφή τόξου το μεταχρωματισμό. Αυτά είναι τα παθογνωμονικά συμπτώματα της αδρομήκωσης. Αν δεν δούμε αγγία δεν μπορούμε να πούμε ότι είναι αδρομήκωση. Άρα υποχρεωτικά εδώ πρέπει να κόψουμε. Μπορούμε να κόψουμε στα κλαδιά γιατί καταστρέφεται το αγγιακό σύστημα σε όλο του το μήκος. Έτσι μπορούμε λοιπόν να κόψουμε στα κλαδιά ή αν έχουμε νεαρά δέντρα μπορούμε να τα κόψουμε κάτω στο σημείο του λαιμού και να δούμε τους μεταχρωματισμούς. Τώρα στην ελιά έχουμε πρόβλημα να αναγνωρίσουμε το βερτισίλειο γιατί ο μεταχρωματισμός των αγγίων είναι πάρα πολύ σπάνιος. Και επιπλέον αν θα κάνουμε απομονώσεις στο εργαστήριο οι απομονώσεις αυτές έχουν μικρή επιτυχία. Εντάξει. Στην ελιά λοιπόν βλέπουμε έναν μεταχρωματισμό του κεντρικού κυλίντρου που είναι διάχυτος. Δεν είναι στις συγκεκριμένες θέσεις. Είναι διάχυτος και μας θυμίζει τον μόλοπο από που αθαίνουμε εμείς αν χτυπήσουμε κάποιου τέτοιου είδους μεταχρωματισμός. Αυτό εδώ ας πούμε. Κοιτάξτε αυτή η εικόνα είναι καλή, δείχνει έναν καλό μεταχρωματισμό. Βλέπετε όμως ότι είναι διάχυτος, δεν είναι σαφής, δεν είναι σε συγκεκριμένα σημεία. Ειδικά εδώ στην εγκαρσία το μη δεν μοιάζει σαν να έχει χηχηθεί κάποιο μελάνι και να έχει ποτίσει. Έτσι ακριβώς είναι και είναι ακόμα χειρότερα. Μερικές φορές μοιάζει απλά με σκιά. Μια σκιά η οποία πιάνει κάποιο σημείο και όχι στη συγκεκριμένη αγγεία. Είναι δύσκολο λοιπόν στην ελιά να αναγνωρίσουμε τη βερτισιλίωση. Όπως και να έχει το πράγμα όμως αν θα δούμε μεταχρωματισμούς στον κεντρικό κύλιντρο θα υποψιαστούμε βερτισιλίωση. Εδώ πέρα αυτή η εικόνα την βρήκα στο ίντερνετ, έχω την πηγή από κάτω. Ήταν πάρα πολύ ωραία διότι έλεγε για αυτό το δέντρο το οποίο είχε ξεπεράσει την ανδρομήκωση για πάρα πολλά χρόνια αλλά τελικά επειδή το χτύψε και μια σύψη ξύλου πέθανε, δεν τα κατάφερε. Λοιπόν η σύψη ξύλου φαίνεται από αυτό εδώ το σύμπτωμα. Όταν τελειώσουμε με τις ανδρομικώσεις θα μιλήσουμε για τη σύψης ξύλου. Βλέπετε εδώ το ξύλο να είναι έτσι σαθρό, έτσι αυτό είναι χαρακτηριστικό των σύψεων ξύλου. Στο υπόλοιπο βλέπετε έτσι ομόκεντρους κύκλους βέβαια βλέπετε σχεδόν όλο τον κεντρικό κύλιντρο νεκρό, είναι καστανός αλλά βλέπετε κάποια σημεία στα οποία είναι πιο έντονες οι γραμμές, είναι καστανές, έτσι. Αυτά τα σημεία αντιστοιχούν στα αγγεία, στους δακτυλίους των αγγείων. Κάθε χρόνο έκανε καινούριο δακτύλιο, ξεπερνούσε την ασθένεια, η μόλινση περνούσε στον επόμενο δακτύλιο. Αυτό προλάβε να έκανε τον επόμενο του δακτύλιο αλλά τελικά νεκρόθηκε, τα κατάφερε όμως πολλά χρόνια. Και αυτός είναι ένας τρόπος που μπορούν οι ανθακτικοί ξενιστές να ξεπερνούν την ασθένεια, να γίνονται άνωση από κάποια ηλικία και ύστερα. Να δούμε και την κατάταξη του βερτισίλειου λίγο καλύτερα. Εννοείται το κάμβιο και η αγγεία και το κάμβιο. Το κάμβιο είναι κάτι σταθερό το οποίο γεννάει τα αγγεία. Το κάμβιο είναι ακριβώς κάτω από τη φλούδα και από αυτό θα προκύψουν τα αγγεία. Αν εκρουφεί το κάμβιο δεν μπορείς να σώσεις το δέντρο σου. Τα οποία γίνονται προς τα μέσα. Με τους παγετούς, αν έχουμε ισχυρούς παγετούς και νεκρωθεί το κάμβιο, τότε νεκρώνται τα δέντρα. Ειδικά οι ελιές έχουν πρόβλημα στη Βόρεια Ελλάδα, είχανε περισσότερα τα προηγούμενα χρόνια, αλλά τώρα με την αύξηση των θερμοκρασιών όχι και τόσο. Υπήρχε μια χρονιά, αν θυμάμαι το 2003, που είχαμε ισχυρότατοι παγετούς και καταστράφηκαν πολλές ελιές. Αλλά τι γίνεται με την ελιά, την ελιά με την κόψη από κάτω ξαναπετάει, οπότε δεν χάνει στο φυτικό κεφάλαιο. Το βαρτισίνιο μντάλλια είπαμε ότι ανήκει στους μονηλιάλες, δηλαδή δεν δημιουργεί καρποφορίες, απλά παράγει κονίδια πάνω σε κονιδιοφόρους, που στη συνέχεια είναι πολύ χαρακτηριστικοί. Στη βιβλιογραφία αναφέρεται το βαρτισίνιο μντάλλια, αλλά ιδιαίτερα σε παλαιότερη βιβλιογραφία μπορείτε να βρείτε και το βαρτισίνιο αλμποάτρουμ στις δεντρόδες καλλιέργειες στη χώρα μας. Υπήρχε μια σύγχυση μεταξύ βαρτισίνιο μντάλλια και βαρτισίνιο αλμποάτρουμ. Σε αυτό φταίνει αυτή που ονομάσανε αυτούς τους μήκητες, τους δύο. Ο ένας παράγει μικροσκληρότια και ο άλλος απλά διατηρητικό μικίλιο, δηλαδή οι υφές του γίνονται σκουρότερες και παχύτερες ο αλμποάτρουμ, αλλά ο βαρτισίνιου μντάλλια δημιουργεί από τις υφές του σκληρότια. Αυτή είναι η διαφορά που έχουμε. Παρ' όλα αυτά, επειδή δεν είχε γίνει ακριβώς ξεκάθαρο αυτό από την αρχή, η ονοματολογία είχε ξεκινήσει περί το 1880, μέχρι το 1915 δίνονταν αυτά τα ονόματα, κάποιοι μπερδεύτηκαν και έβαλαν, περιγράφουν μικροσκληρότια και από κάτω βάζουν όνομα βαρτισίνιο μντάλλια. Εσείς θα θυμόσαστε ότι το αίτιο των αδρομικώσεων στις τετρόδες καλλιέργειες είναι το βαρτισίνιου μντάλλια και μάλιστα είναι και το αίτιο για τις περισσότερες αδρομικώσεις και των ετήσιων φυτών. Έτσι, μαζί με ποιο άλλο. Στα ετήσια φυτά στα πόδι έχουμε δύο παθογόνα που προκαλούν αδρομικώσεις. Το ένα από αυτά είναι το βαρτισίνιου μντάλλια και το άλλο είναι το φουζάριο μοξίσπορου. Εδώ στα δέντρα δεν θα δούμε φουζάριο μοξίσπορου, αλλά θα το ακούσετε στις άλλες μικητολογικές ασθένειες όσοι πάρετε τα σχετικά μαθήματα ή τα πήρατε. Ωραία. Θέλω ο κάποιος να μου πει πριν να συνεχίσουμε τι είδους σπόρια είναι τα σκυρότια. Ο χαλατσίδης να μας πει. Δεν πειράζει, πες. Όλα αυτά μας είπες και τα χαρακτηριστικά τους, εντάξει. Εγώ ρώτησα τι είδους σπόρια είναι τα σκυρότια. Είναι λοιπόν σπόρια αγενούς αναπαραγωγής. Αυτή είναι η απάνηση. Έχει κανείς άλλη γνώμη. Κωνσταντίνε. Όχι ακριβώς συμπαγής μικηλιακές υφές. Δεν είναι σπόρια τα σκυρότια. Είναι μορφές διαφοροποιημένου μικηλιού, μορφές διαφοροποιημένου θαλού. Τι άλλες μορφές διαφοροποιημένου θαλού είδαμε εδώ. Θα ρωτήσω στη Μαρία γιατί μου το είχε απαντήσει τότε. Τη Μαρία τη Ξανθιά. Τι άλλες μορφές διαφοροποιημένου θαλού έχουμε δει. Μικήλιο δηλαδή το οποίο έχει μεταμορφωθεί σε κάτι άλλο. Δεν θες να απαντήσεις. Εσύ είχες απαντήσει ότι οι μικηλιακές πλάκες είναι τέλος πάντων. Ωραία. Τι άλλες μορφές έχουμε δει. Έχουμε δει τις μικηλιακές πλάκες και... Γεωργία πες. Τα ριζόμορφα. Μπράβο τα ριζόμορφα. Τα ριζόμορφα λοιπόν είναι μορφές διαφοροποιημένου θαλού. Το μικήλιο του οποίου οι υφές έχουν εμπλακεί πάρα πολύ στενά μεταξύ τους και δημιουργούν αυτά τα κορδόνια. Όταν δημιουργείται ένα ριζόμορφο μας θυμίζει λίγο το αδράχτη με τις γιαγιάδες που πέρανε μία τούφα από μαλλί. Και βέβαια δεν υπάρχει αδράχτη εδώ πέρα στη περίπτωση του Μίκητα, αλλά από μία τούφα μικηλιακές υφές μπορεί να παράγει ένα κορδόνι, ένα σκηνάκι. Υπάρχει περίπτωση λοιπόν αντί να παράγει κορδόνι, να παράγει ένα σωμάτιο σκύρο, μπλέκει τις υφές του πάρα πολύ στενά, έτσι. Δημιουργεί κάποια συσοματόματα σαν κόμπους από μικήλιο, εκεί πέρα τα κύταρα σκουρένουν, γιατί αναποθέτουν μελανίνη που τη χρειάζονται για να κάνουν τα τυχόμεντά τους ανθεκτικά. Παρακαλώ πολύ, μου κάνατε πολύ φασαρία εσείς στο κέντρο, μόνο εσείς ακουγόσαστε και όχι εγώ, εντάξει. Και αυτά τα σώματα, επειδή είναι έτσι και σκληρά και ανθεκτικά, λέγονται σκληρότια και λειτουργούν ως τι φωκίων. Ως όργανα διαχείμασης. Δηλαδή είναι όργανα με τα οποία ένας μύκητας μπορεί να ξεπεράσει κάποιες συνθήκες που δεν επιτρέπουν την επιβίωσή του πάνω σε ένα ξενιστή, όταν δεν υπάρχει διαθέσιμος ξενιστής, ή όταν έχουμε ακραίες θερμοκρασίες ή άλλες καταστάσεις με τις οποίες κανονικά θα θανατονόταν. Άρα λοιπόν μπορεί με τα σκληρότια να επιβιώσει και τα σκληρότια, επαναλαμβάνω, δεν είναι σπόρια. Ωραία, θα τα δούμε και παρακάτω τα σκληρότια σε φωτογραφίες. Τώρα ας δούμε λίγο καλύτερα το verticillium dahliae. Έχει ευρύ κύκλο ξενιστών. Τι μας ενδιαφέρει? Πρέπει να γνωρίζουμε ποιους ξενιστές θα προσβάλουν. Πρέπει να γνωρίζουμε ποιους ξενιστές θα προσβάλουν, αλλά μας χρειάστηκε για έναν άλλο λόγο. Δηλαδή αν ξέρουμε ότι το verticillium dahliae προσβάλλει τις ελιές μας, εμείς δεν θα βάλουμε ελιές? Θα βάλουμε. Θα βάλουμε, αλλά τι θα προσέχουμε? Θα βάλουμε να βαριθάμε ένα πρωτογραφικό. Να δούμε αν υπάρχει στις ελιές που δεν ξέρουμε να βάλουμε. Το είπε η κοπέλα με τα κόκκινα μαλλιά μου, τη λένε πώς? Χριστίνα. Χριστίνα, τι είπες? Τη Ιταλιέτια πρέπει να προσέχουμε. Ακριβώς, θα το δούμε παρακάτω. Πρέπει να προσέξουμε τι είδους φυτά θα έχουμε δίπλα στα δέντρα μας. Ωραία. Έχει λοιπόν έναν ευρύ κύκλο ξενιστών. Και προσβάλλονται πάρα πολλά είδη φυτών. Ανάμεσα σε αυτά είναι σχεδόν όλα τα δενδρόδι, τα καρποφόρα δέντρα και το αμπέλι. Αλλά ταυτόχρονα έχουμε και από τα πιο σημαντικά κυπευτικά σολανόδι, όπως είναι ντομάτες, μελιτζάνες, πατάτα, κολοκυνθοειδή, αγουράκια, πεπόνια, καρπούζια. Επίσης προσβάλλεται το βαμβάκι, η μυδική, η αγκινάρα, η αγαπημένη μας αγκινάρα εδώ πέρα συνέχεια φανίζεται, η μέντα και στη μέντα μάλιστα έχουμε υποψία ότι έχουμε και ειδικό παθότυπο, καλοπιστικά, δασικά και πολλά αυτοφυή. Ποια είναι τα αυτοφυή, ποια ονομάζουμε αυτοφυή, Αλέξανδρε? Τα ζυζάνια τα λέμε αυτοφυή. Έχουμε λοιπόν και πάρα πολλά ζυζάνια τα οποία προσβάλλονται από βερτισσύλιου Ντάλιε και μας δημιουργούν πρόβλημα. Ωραία, σε γενικές γραμμές δεν παρουσιάζει εξειδίκευση ως προς τον ξενιστή του. Δηλαδή, ό,τι προσβάλλει τις ελιές θα προσβάλλει και τις ροδακινιές, ό,τι προσβάλλει τις ελιές πάλι θα προσβάλλει και τα κυπευτικά. Υπάρχουν κάποιες εξαιρέσεις όμως που έχουμε εξειδίκευση. Παραδείγματος χάρη στη μέντα από μια παλαιότερη μελέτη βέβαια χωρίς μωριακές αναλύσεις που τώρα πια είναι πιο εύκολες, από μια λοιπόν παλαιότερη μελέτη με τεχνητές μολύρσεις, έχει φανεί ότι αυτό το στέλεχος στο οποίο προσβάλλει τη μέντα είναι εξειδικευμένο πάνω στη μέντα. Αυτό είναι πολύ τυπικό για το φουζάριο που λέγαμε, δρομικός στων πόδων φυτών. Αλλά για το Βασιλειό δεν είναι χαρακτηριστικό αυτό. Δεν έχει εξειδίκευση δηλαδή. Και έχει την ικανότητα να επιβιώνει για πολλά χρόνια στο έδαφος απουσία του ξενιστή του. Πώς γίνεται αυτό με τα σκληρότια που λέγαμε προηγουμένως. Ωραία. Τι ώρα είναι? Θέλετε διάλειμμα. Επειδή είσαστε αποθρέψει, εγώ προτιμώ να κάνετε διάλειμμα, γιατί... |
