Εισαγωγή στη γονιδιωματική (3) / Διάλεξη 3 / Εισαγωγικά, Ορολογία, Οργανισμοί Μοντέλα, H αύξηση των γονιδιωματικών δεδομένων, Μια νέα εποχή για τη γονιδιωματική και τον άνθρωπο, Παραδείγματα μεγάλων προγραμμάτων μελέτης γονιδιωμάτων

Εισαγωγικά, Ορολογία, Οργανισμοί Μοντέλα, H αύξηση των γονιδιωματικών δεδομένων, Μια νέα εποχή για τη γονιδιωματική και τον άνθρωπο, Παραδείγματα μεγάλων προγραμμάτων μελέτης γονιδιωμάτων: Καλημέρα σας, να ξεκινήσουμε λίγο σιγά σιγά. Θυμάστε λίγο πού βρισκόμαστε και τι λέγαμε στο προηγούμενο μάθημα...

Πλήρης περιγραφή

Λεπτομέρειες βιβλιογραφικής εγγραφής
Κύριος δημιουργός: Τριανταφυλλίδης Αλέξανδρος (Επίκουρος Καθηγητής)
Γλώσσα:el
Φορέας:Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης
Είδος:Ανοικτά μαθήματα
Συλλογή:Βιολογίας / Ειδικά Θέματα Γενετικής
Ημερομηνία έκδοσης: ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ 2014
Θέματα:
Άδεια Χρήσης:Αναφορά-Παρόμοια Διανομή
Διαθέσιμο Online:https://delos.it.auth.gr/opendelos/videolecture/show?rid=fca81341
Απομαγνητοφώνηση
Εισαγωγικά, Ορολογία, Οργανισμοί Μοντέλα, H αύξηση των γονιδιωματικών δεδομένων, Μια νέα εποχή για τη γονιδιωματική και τον άνθρωπο, Παραδείγματα μεγάλων προγραμμάτων μελέτης γονιδιωμάτων: Καλημέρα σας, να ξεκινήσουμε λίγο σιγά σιγά. Θυμάστε λίγο πού βρισκόμαστε και τι λέγαμε στο προηγούμενο μάθημα και στα δύο προηγούμενα μαθήματα. Με τι ασχοληθήκαμε και ποιος είναι ο στόχος μας σε αυτά τα πρώτα εισαγωγικά μαθήματα. Πώς δουλεύει η γονιδιωματική, δομή το γονιδιωματική. Λέγουμε κάποιους ορισμούς, αρκετούς ορισμούς αναφέρουμε από εδώ και από εκεί. Τι άλλο. Τι θέλουμε να σας μείνει γενικά από αυτά τα πρώτα μαθήματα που είπαμε. Αρχίζει να σας μένει ότι αρχικά είχαμε τα ορισμούς μοντέλα από τους οποίους ξεκινήσαμε. Μετά έχουμε πολύ μεγάλη άκρηση πληροφορίας και έχουμε χιλιάδες μπακτήρια και αρκετούς ευκαιρωτικούς ορισμούς, τους οποίους έχουμε γονιδιώματα και επίσης αυτό που βλέπαμε ήταν ότι πέρα από τους οργανισμούς ο οποίους έχουμε τα γονιδιώματα αρχίζουμε να έχουμε και περιπτώσεις όπου έχουμε re-sequencing, αναφέραμε και τα μεταγωνιδιωματικά προγράμματα και μετά είδαμε διάφορα παραδείγματα. Μετά αναφερθήκαμε ως δεν εμβαίως πολλά τα γονιδιώματα από τον άνθρωπο που αρχίζει και αυξώνει και τα γονιδιώματα και από άλλα είδη. Και μετά μιλήσαμε για την αύξηση της συγκλωτηδικής πληροφορίας για τις εκατομμύρια ή και τρεις εκατομμύρια δεδομένου το οποίο είναι κατευθυμένα γιατί αυτό βεβαίως συνδυάζεται με το γεγονός ότι έχουν επαίσει πολύ οι τιμές. Φτάσαμε στο ότι σήμερα τον Απρίλιο 2014 το κόστος για ένα απλό ανθρώπινο βονηδείο μήνει πριν 5.000 ευρώ και ότι υπάρχει πια και μια ιτερία Illumina η οποία σου λέει ότι αν πάρεις δέκα μηχανήματα μαζί δικά της θα μπορείς να παράγεις ένα γονιδίωμα για χίλια ευρώ. Δηλαδή για χίλια δολάρια. Δηλαδή αυτό που ήταν στόχος εδώ και δέκα χρόνια το να φτάσουμε το 1.000 dollar genome μάλλον το έχουμε φτάσει. Άρα λοιπόν αυτό είναι με τι έχουμε ασχοληθεί αυτό το μάθημα σε αυτά οι δύο των προηγούμενων τα μαθήματα και αυτό που θέλουμε σ' αυτά τα πρώτα μαθήματα να σας μείνει είναι... Κατήστε για μένα. Ω ρε κόσμο. Όλοι εσείς μαθημένες να σε ρίχνετε. Παιδιά συγγνώμη να μπορούσα να κάνω κάτι γι' αυτό. Κατήστε. Λοιπόν ο στόχος μας και σήμερα και τελειώνουμε είναι να σας πείσω γιατί είναι ωραίο αυτό το μάθημα. Γιατί αξίζει να ασχοληθείτε με αυτό το μάθημα. Βλέπουμε επιτεύματα μονοδιοματικής και πού βρισκόμαστε αυτή τη στιγμή. Ακτικά είμαστε πιο εντυπωσιακοί απ' ό,τι θα είμαστε στη συνέχεια. Στη συνέχεια θα χρειαστεί να πούμε μέσα σε λεπτομέρειες οι οποίες μπορεί να είναι και λίγο κουραστικές. Αυτή τη στιγμή αναφέρουμε παραδείγματα τα οποία όμως έχουν σημασία για να καταλάβετε πού βρισκόμαστε με την πολιτική της μονοδιοματικής. Μετά μπορεί και να κουραστείτε λίγο, αλλά έτσι γίνεται η γνώση απαιτεί και το γεγονός να μάθει κάποιες λεπτομέρειες και να καταλάβετε τελικά και τη διαφορά στη μια περίπτωση σε σχέση με την άλλη. Άρα λοιπόν σήμερα θα οκληρώσουμε αυτό το πρώτο κομμάτι το ισαγωγικό. Και αυτό που θέλουμε να δούμε λίγο προς το τέλος είναι το ότι με όλα αυτά τα μηχανήματα, είπαμε ότι βρήκαμε γωνιδιώματα, διαβάσαμε γωνιδιώματα, και το θέμα αυτό που μας ενδιαφέρνει είναι οι ανακαλύψεις από αυτά τα γωνιδιώματα. Τα τελευταία χρόνια με τη βοήθεια της γωνιδιωματικής έχουμε μπορέσει να ανερέσουμε πολλά δόγματα που θεωρούσαμε δεδομένα στη γενετική μέχρι τώρα. Πράγματα που μέχρι τώρα θεωρούσαμε ότι έτσι είναι και αυτό ξέρω μέχρι τώρα, θα δούμε αμέσως τώρα, που πολλές φορές ανερέθηκε. Τρία διαφορετικά πράγματα θα δούμε. Το πρώτο πρώτο πράγμα που ξέρετε τι είναι, για προσέξτε εδώ πέρα. Το πρώτο πράγμα που ξέρουμε είναι, εσείς ξέρετε ότι από ένα μόριο DNA, από ένα μονίδιο, παίρνεις ένα μόριο RNA από το οποίο θα πάρεις μια πρωτέινη. Με κάποιες μεταφραστικές προκοπήσεις μπορούμε να πάρουμε και διαφορετικά μόριο πρωτεϊνών από το ίδιο μόριο RNA. Αλλά γενικά αυτό που ξέραμε τόσα χρόνια είναι ότι από ένα μόριο, από ένα μονίδιο, θα πάρεις πάνω κάτω ένα μόριο RNA. Θα μάρτε κάποιες άλλες λεπτομέρειες στη γενετική μηχανική το τι άλλο μπορεί να συμβεί σε κάποιες περιπτώσεις, αλλά γενικά ξέρετε ότι υπάρχει απόλυτη αντιστοιχία μεταξύ του μωρίου DNA και του μωρίου RNA με βάση το γενετικό κώδικα που υπάρχει και με βάση μετά την αντιστοιχία που υπάρχει στα ενοξέα. Τι κάνανε οι ερευνητές, αυτοί οι οποίοι δημοσίευσαν μια εργασία στο Science, Science και είναι έτσι τα πιο γνωστά περιοδικά τέλος πάντων για εσάς, το 2011. Αυτοί αυτό που κάνανε πήρανε, χρησιμοποίησανε full genome sequencing, full sequencing μάλλον, για να αλληλουχήσουνε μόρια RNA από βιταλευφοκύταρα από καμιά τρινταριά άτομα. Και συγκρίνανε τις αλληλουχίες από τα μόρια RNA που είχανε με το γονιδίωμα αυτών των ατόμων. Κανονικά θα περιμένανε για τα γονίδια που έχουνε να βρίσκουν τα δύστητα μόρια RNA. Αυτό που βρήκαν όμως αυτοί οι ερευνητές είναι το ότι τελικά το DNA κάποιος πρέπει σε πολλές πολλές περιπτώσεις, βρήκανε δέκα χιλιάδες διαφορετικές τέτοιες περιπτώσεις σε όλα αυτά τα γονίδια DNA τα οποία μεταγράφονταν σε RNA, βρήκανε λοιπόν ότι υπήρχανε μεταλλάξα, μπορούμε να το πούμε αυτό, από τις συγκεκριμένες νουκλωτίδες στο DNA σε διαφορετικό νουκλωτίδι στο RNA που όταν θα περίμενε κανείς. Μέχρι τώρα ξέραμε ότι υπήρχαν κάποιες τέτοιες περιπτώσεις όπου το μόριο RNA δεν αντιστοιχούσε στο μόριο DNA με βάση δύο συγκεκριμένες μεταλλάξεις, από το A σε G και από το C σε ουρακείλη, αλλά αυτό που βρήκαν είναι το ότι τελικά είναι γνατά και τελειώθηκα πιθανότητες, δηλαδή από το μόριο DNA που έχει στα τέσσερα νουκλωτίδια μπορεί να αλλάξουνε στα άλλα νουκλωτίδια. Αυτό δεν ήταν τυχαία, συνέβαινε συγκεκριμένα σε συγκεκριμένες θέσεις και μάλιστα ανακαλύψανε ότι δεν συνέβαινε μόνο σε RNA από τα λεμφοκύτερα, αλλά κάνανε και άλλες αναλύσεις σε άλλους ιστούς, πάλι κάνανε σήκωση στο RNA και βρήκανε διαφορές. Άρα αυτό καταλαβαίνουμε ότι ενώ μέχρι τώρα θεωρούσαμε ότι πρέπει να υπάρχει αντιστοιχία στη μεταγραφή DNA-RNA, βρήκανε και αποδείξανε με σήκουενση με καινούργια μηχανήματα ότι υπάρχουν RNA-DNA differences. Υπήρχανε κάποιοι οι οποίοι μια άλλη εργασία βγήκε μετά και είπανε όχι κάνετε λάθος, αυτά οι συνδιαφορές που βγάλανε μεταξύ RNA και DNA δεν οφείλεται σε υπαρκτές διαφορές στο RNA σε σχέση με το DNA, αλλά επειδή το genome sequencing, τα μηχανήματα λιλούχης όλα αυτά τα οποία θα ζητήσουμε αργότερα είναι μηχανήματα που κάνουν λάθη, αυτό που βρήκατε εσείς δεν ήταν πραγματικές διαφορές, αλλά ήταν λάθη στο sequencing. Οι ρεβετές απαντήσανε σε αυτό και είπαν όχι δεν είναι λάθη, αλλά στην πραγματικότητα και δεν είναι λάθη, γιατί αναλύσαμε και τις πρωτεΐνες, όχι μόνο το μόριο RNA και βρήκαμε αμυνοξέα στις πρωτεΐνες, τα οποία αντιστοιχούν στο τροποποιημένο RNA, εντάξει. Άρα ένα μεγάλο δόγμα που ξέραμε, ένα μόριο DNA μεταγράψει σε ένα συγκεκριμένο μόριο RNA αναιρέθηκε. Τι άλλο αναιρέθηκε, το πρόγραμμα ENCODE είναι το πρόγραμμα Encyclopedia of DNA Elements, το οποίο ήρθε μετά τον πρώτο γωνιδίωμα του ανθρώπου και σκοπό τι έχει. Σκοπός του είναι να προσπαθήσουμε να βρούμε πώς λειτουργεί το γωνιδίωμα, να βρούμε όλους αυτούς τους παράγοντες, οι οποίους έχουν σημασία για τη μεταγραφή και τη λειτουργία του γωνιδιώματος. Μέχρι τώρα τι ξέραμε εμείς. Λέγαμε, θα έχετε ακούσει κατά καιρούς, ότι πόσο ποσοστό του γωνιδιώματος είναι αυτό το που έχει σημασία. Έχετε ακούσει? Ναι, 5%. Περίπου το 3% με 5% είναι τα πρωτενικά γωνίδια. Αν δεν βάλω και κάποιες ρυθμιστικές φυτολογίες από εδώ και από εκεί, το υπόλοιπο ότι είναι εκεί το λέγαμε το λεγόμενο junk DNA, για σκουπίδια. Έρχονται λοιπόν αυτοί οι ερευνητές που δεν είναι ένας και δύο, είναι τεράστια κονσόρσια με πάρα πολλούς ερευνητές από πάρα πολλά εργαστήρια. Άμα θέλετε πληροφορίες για να δείτε ακριβώς για το πρόγραμμα, μπορείτε να μπείτε σε αυτήν την στοσελίδα, όπου ακριβώς έχει πάρα πολλές εργασίες σχετικές με αυτό το πρόγραμμα και από τότε έχουν βγει και άλλες. Βγήκανε πριν από δύο χρόνια περίπου το Σεπτέμβριο του 2012. Αυτοί οι ερευνητές λοιπόν αυτό που κάνανε, μελετήσανε με πολλούς διαφορετικούς τρόπους, προσπαθώντας να καταλάβουν ποιο κομμάτι από το DNA λειτουργικό. Και πάνω κάτω αυτό που βρήκανε είναι το τι, ίσως όσο και το 80% του γονιδιώματος να έχει κάποια λειτουργία. Σκεφτείτε πάμε από το 5% που λέγανε ότι έχει σημασία, το 80% εντελώς επαναστατικά αυτά τα αποτελέσματα. Και αυτό που λένε λοιπόν οι εργασίες αυτές είναι, ότι υπάρχουν ίσως 70.000 διαφορετικές περιοχές προαγωγέων και 400 διαφορετικές χιλιάδες περιοχές ενισχυτικές όσον αφορά την έκφραση του DNA. Άρα λοιπόν πως το καταφέραν αυτό. Εδώ βλέπετε ένα ωραίο σχεδιάγραμμα. Κάνουνε πάρα πάρα πολλά δειράματα. Προσπαθούν να το προσεγγίσουν από διαφορετικούς δρόμους. Μελετάνε καμιά 150 διαφορετικές χιταρικές σειρές. Εδώ πέρα έχει καμιά 15 βασικές χιταρικές σειρές που χρησιμοποιούνται από πολλά εργαστήρια. Και εδώ έχουν άλλες πορές παραπάνω. Προσπαθούν να μελετήσουν πώς εκφράζεται το DNA σε όλες αυτές τις χιταρικές σειρές με διάφορους τρόπους. Με βάση, ας πούμε, ο σκοπός είναι να βρουν περιοχές οι οποίες αλληλεπιδράναν μικροτείνες και οι οποίες αυτές οι περιοχές βεβαίνουν στο DNA προφανώς έχουν κάποιο λειτουργικό ρόλο. Για να το βρουν αυτό λοιπόν πρέπει να έχουν περιοχές στο DNA επίσης αμυθυλιωμένες. Περιοχές στο DNA επίσης ανοιχτοί χρωματίνοι για να μπορέσει να βρουν μετά μεταγραφικοί παράγοντες και να αρχίσει να γίνεται μεταγραφή. Περιοχές τις οποίες συνδέονται μικρά μόρια RNA. Περιοχές γενικά που έχουν να κάνουν με το RNA αυτό καθ' αυτό. Ή και άλλες περιοχές. Περιοχές πάρα πάρα πολλές εδώ πέρα που έχουν να κάνουν με 1800 παράγοντες μεταγραφής που συνδέονται αυτοί επάνω στο DNA. Περιοχές οι οποίες έχουν να κάνουν με τροποποιημένες συστόνους που και αυτό έχει να κάνει βεβαίως με την έκφραση του DNA. Όλα αυτά που βλέπετε είναι διαφορετικά πειράματα. Και δεν είναι μικρά πειράματα, είναι μεγάλα πειράματα. Και όπως λέει εδώ πέρα όταν το 2012 ετοιμάστηκαν αυτά τα αποτελέσματα είχαν δουλέψει με 120 από 1800 παράγοντες μεταγραφίες ας πούμε. Έχουμε ένα μικρό παράδειγμα. Βέβαια ότι υπάρχει ακόμα πάρα πολύ δουλειά σε αυτό το πρόγραμμα να γίνει ώστε να βρούμε παράγοντες μεταγραφίες και πώς τελικά λειτουργεί το DNA. Έχουμε δουλειά ακόμα. Και επίσης πέρα από το πρόγραμμα το encode υπάρχει και το πρόγραμμα το mod encode, το mod από το models. Δηλαδή είναι μια προσπάθεια να δούμε και το πώς λειτουργεί το DNA και σε μοντέλο οργανισμούς. Έχουμε και εδώ πέρα πολλά να πούμε. Και να και ένα καινούργιο επίσης αποτέλεσμα που μας ενδιαφέρει, επίσης ανερήτη ότι ξέραμε. Δεκέμβρος του 2013, πριν από ούτε από έναν χρόνο, η ρευνδική ομάδα ενός Έλληνα επιστήμονα του κυρίου Γιάννη Σταματογιονόπουλου, ο οποίος είναι από το Πανεπιστήμιο της Ουάσιντων, ανακαλύψανε και δημοσιεύσανε, με βάση και μια άλλη εργασία που είχε βγει λίγο πιο πριν, ότι ξεχάστε ότι υπάρχει μόνο ένας γενετικός κώδικας, αυτός ο οποίος καθορίζει πως από τα DNA θα πάρουμε RNA και μετά θα πάρουμε τα αμυνοξέα. Υπάρχει κι άλλος γενετικός κώδικας. Υπάρχουν λοιπόν κωδικόνοια τα οποία είναι dual use, με διπλή δουλειά, με διπλή λειτουργία. Υπάρχουν τα duals τα οποία έχουν από τη μια το γενετικό κώδικα που καθορίζει το αμυνοξή και υπάρχει κι ένας άλλος κώδικας ο οποίος καθορίζει πού θα συνδεχθούν παράγοντας μεταγραφείς. Έτσι λοιπόν βρήκαν οι ερευνητές ότι υπάρχουν συγκεκριμένες θέσεις, μελετώντας κυταρικές σειρές, όπου στο 15% των ανθρώπινων κωδικωνίων αυτά τα άλλα κωδικώνια έχουν και άλλη λειτουργία. Και άμα γίνουν μεταλλάξεις εκεί πέρα δεν επηρεάζεται μόνο η βρουτέινη αλλά επηρεάζεται γενικά η λειτουργία όλης της περιοχής και η έκφρασή της και η λειτουργία. Αυτά είναι τρία εντυπωσιακά όσον αφορά δεδομένα που τα θεωρούσαμε πάντοτε ότι έτσι ισχύουν στη βιολογία. Και δεν μπορούμε να φτάνουμε μόνο στο βάθος της βιολογίας, φτάνουμε πια με την βολυδηματική και στο βάθος του χρόνου. Παλιά μπορούσαμε να κάνουμε μελέτες στο DNA του τώρα. Έχουμε ακούσει για Jurassic Park και οτιδήποτε αλλά μπορούσαμε να κάνουμε κάτι με το αρχαίο το DNA. Τότε όχι, τώρα ναι. Εργασίες οι οποίες έχουν βγει τα τελευταία χρόνια από το εργαστήριο όσο επί το πρίστον του Πάμπο, θα δούμε ένα μικρό βιντεάκι από τον μεγάλο αυτόν τον καθηγητή που έχει τελειώσει πάρα πολύ με αρχαιογενετική και τώρα πια με αρχαιογόνη διωματική, που προσπαθούν να δουν πως ο άνθρωπος εξαπλώθηκε στη γη. Παλιά ξέραμε ότι ξεκινήσαμε από την Αφρική και μετά εξαπλωθήκαμε μέσω της περιοχής εδώ πέρα προς Ασία και προς Ευρώπη. Κάπου εδώ πέρα ξέραμε ότι ζούσαν και οι νεατερντάλ και θεωρούσαμε ότι μπορεί να μην είχαμε και καμιά αλληλεπίδεση ως νεατερντάλ, ως σύγχρονος άνθρωπος. Έλα μου τε, όταν αρχίσαμε να κάνουμε δουλειά με γονιδιώματα νεατερντάλ και με γονιδιώματα ανθρώπων, ανακαλύψαμε διάφορα ενδιαφέροντα αποτελέσματα. Ξέραμε επίσης ότι πέρα από το νεατερντάλ υπήρχε και ένας άλλος τύπος αρχαίγονου ανθρώπου, όχι σύγχρονου ανθρώπου, που ήταν σε αυτή την περιοχή που είχε ονομασθεί Denisovan. Άρα ξέραμε τους νεατερντάλ και ξέραμε τους Denisovan. Και όταν έγινε δουλειά στο γονιδίωμα, ένα πλήρες γονιδίωμα ενός νεατερντάλ, πλήρες ανελειμμένο με καινούργια μηχανήματα αλληλούκησης, αυτό που βρήκαμε είναι πρώτα απ' όλα ότι εδώ πέρα φαίνονται ότι οι νεατερντάλς έχουν σίγουρα δώσει λίγη ποσότητα από το DNA τους στους σύγχρονους ανθρώπους. Υπήρχε αλληλεπίδραση μεταξύ Homo Sapiens και Homo Neterdals. Και επίσης ότι υπάρχουν και οι Denisovan, που κι αυτοί έχουν δώσει λίγη ποσότητα από το DNA τους. Μέχρι τώρα θεωρούσαμε κυρίως ότι αυτοί είχαν επηρεάσει τους ανθρώπους που μετανάσαυσαν εδώ πέρα. Και επίσης ότι πέρα απ' αυτές τις δύο τουλάχιστον ομάδες, ίσως υπάρχει ακόμα μια τρίτη ομάδα που υπήρχε στη γη πριν έξαπλωθεί ο σύγχρονος άνθρωπος. Όλοι αυτοί, αυτές οι ομάδες, με βάση στην αλύση του γονιδιώματος, μπορούν να δουν την ιστορία τους. Και βλέπουν ότι είχαν και πάρα πάρα πολύ χαμηλή ποικιλότητα. Άρα λοιπόν, ίσως έχουν από τη χαμηλότερη ποικιλότητα που έχουν βρει γενικά σε ανώτερα θηλαστικά. Άρα λοιπόν, αυτοί ίσως τελικά να ξαφανίστηκαν, όχι μόνο επειδή έρθε ο σύγχρονος άνθρωπος και τους οδηκατέστησε, αλλά επειδή ακριβώς και από μόνο είχαν τόσο χαμηλό πληθυσμιακό μέγεθος, ήταν και δύσκολο να επιβιώσουν. Α, θα δούμε λίγο το βιντεάκι. Ωμορφάτες ο Παάπο, όπως βλέπετε. Γιατί ξαφανίστηκαν να τα βγάλουν? Από το Max Planck, τη Λυξία, δουλεύει ο Παάπο. Αυτό είναι και το εργαστήριο. Υπάρχουν οι ύπνοι του νεατερντάου στον ανθρώπινον άνθρωπο που πέσουν. Μελεστώντας κομμάτια κομμάτια DNA μπορείς να δεις την εξέλιξη. Θα θέλαμε να δούμε την ιστορία μας, του καθενός από μας, με βάση του DNA που έχουμε. Κι ένα κομμάτι από αυτού του puzzle θα έχει και κομματάκια από το βολιδιόνι που είναι άσχευδας. Όταν κάνεις γενετική, πρέπει να προσέχεις να μην έχεις επιμόλυση στην αρτιογενετική, μη δικό σου DNA. Υπάρχουν και τα ιστορία πολύ προηγμένα. Πρέπει να είναι πολύ προσυστικός. Αυτά πρόκειται από μια περιοχή από κάποιες πηγές στην Ευρωατία. Και να κάνεις και σύγκριση με οργανιότητα από ανθρώπους από όλο τον κόσμο. Υπάρχουν και τα ιστορία πολύ προηγμένα. Υπάρχουν και τα ιστορία πολύ προηγμένα. Και να κάνεις και σύγκριση με οργανιότητα από ανθρώπους από όλο τον κόσμο. Και να κάνεις και σύγκριση με οργανιότητα από ανθρώπους από όλο τον κόσμο. Και να κάνεις και σύγκριση με οργανιότητα από ανθρώπους από όλο τον κόσμο. Και να κάνεις και σύγκριση με οργανιότητα από ανθρώπους από όλο τον κόσμο. Και να κάνεις και σύγκριση με οργανιότητα από ανθρώπους από όλο τον κόσμο. Και να κάνεις και σύγκριση με οργανιότητα από ανθρώπους από όλο τον κόσμο. Και να κάνεις και σύγκριση με οργανιότητα από ανθρώπους από όλο τον κόσμο. Και να κάνεις και σύγκριση με οργανιότητα από ανθρώπους από όλο τον κόσμο. Και να κάνεις και σύγκριση με οργανιότητα από ανθρώπους από όλο τον κόσμο. Και να κάνεις και σύγκριση με οργανιότητα από ανθρώπους από όλο τον κόσμο. Και να κάνεις και σύγκριση με οργανιότητα από ανθρώπους από όλο τον κόσμο. Και να κάνεις και σύγκριση με οργανιότητα από ανθρώπους από όλο τον κόσμο. Και να κάνεις και σύγκριση με οργανιότητα από ανθρώπους από όλο τον κόσμο. Και να κάνεις και σύγκριση με οργανιότητα από ανθρώπους από όλο τον κόσμο. Και να κάνεις και σύγκριση με οργανιότητα από ανθρώπους από όλο τον κόσμο. Και να κάνεις και σύγκριση με οργανιότητα από ανθρώπους από όλο τον κόσμο. Και να κάνεις και σύγκριση με οργανιότητα από ανθρώπους από όλο τον κόσμο. Και να κάνεις και σύγκριση με οργανιότητα από ανθρώπους από όλο τον κόσμο. Και να κάνεις και σύγκριση με οργανιότητα από ανθρώπους από όλο τον κόσμο. Και να κάνεις και σύγκριση με οργανιότητα από ανθρώπους από όλο τον κόσμο. Και να κάνεις και σύγκριση με οργανιότητα από ανθρώπους από όλο τον κόσμο. Και να κάνεις και σύγκριση με οργανιότητα από ανθρώπους από όλο τον κόσμο. Και να κάνεις και σύγκριση με οργανιότητα από ανθρώπους από όλο τον κόσμο. Και να κάνεις και σύγκριση με οργανιότητα από ανθρώπους από όλο τον κόσμο. Και να κάνεις και σύγκριση με οργανιότητα από ανθρώπους από όλο τον κόσμο. Και να κάνεις και σύγκριση με οργανιότητα από ανθρώπους από όλο τον κόσμο. Και να κάνεις και σύγκριση με οργανιότητα από ανθρώπους από όλο τον κόσμο. Και να κάνεις και σύγκριση με οργανιότητα από ανθρώπους από όλο τον κόσμο. Και να κάνεις και σύγκριση με οργανιότητα από ανθρώπους από όλο τον κόσμο. Και να κάνεις και σύγκριση με οργανιότητα από ανθρώπους από όλο τον κόσμο. Και να κάνεις και σύγκριση με οργανιότητα από ανθρώπους από όλο τον κόσμο. Και να κάνεις και σύγκριση με οργανιότητα από ανθρώπους από όλο τον κόσμο. Και να κάνεις και σύγκριση με οργανιότητα από ανθρώπους από όλο τον κόσμο. Και να κάνεις και σύγκριση με οργανιότητα από ανθρώπους από όλο τον κόσμο. Και να κάνεις και σύγκριση με οργανιότητα από ανθρώπους από όλο τον κόσμο. Και να κάνεις και σύγκριση με οργανιότητα από ανθρώπους από όλο τον κόσμο. Και να κάνεις και σύγκριση με οργανιότητα από ανθρώπους από όλο τον κόσμο. Και να κάνεις και σύγκριση με οργανιότητα από ανθρώπους από όλο τον κόσμο. Και να κάνεις και σύγκριση με οργανιότητα από ανθρώπους από όλο τον κόσμο. Και να κάνεις και σύγκριση με οργανιότητα από ανθρώπους από όλο τον κόσμο. Και να κάνεις και σύγκριση με οργανιότητα από ανθρώπους από όλο τον κόσμο. Και να κάνεις και σύγκριση με οργανιότητα από ανθρώπους από όλο τον κόσμο. Και να κάνεις και σύγκριση με οργανιότητα από ανθρώπους από όλο τον κόσμο. Και να κάνεις και σύγκριση με οργανιότητα από ανθρώπους από όλο τον κόσμο. Και να κάνεις και σύγκριση με οργανιότητα από ανθρώπους από όλο τον κόσμο. Και να κάνεις και σύγκριση με οργανιότητα από ανθρώπους από όλο τον κόσμο. Και να κάνεις και σύγκριση με οργανιότητα από ανθρώπους από όλο τον κόσμο. Και να κάνεις και σύγκριση με οργανιότητα από ανθρώπους από όλο τον κόσμο. Και να κάνεις και σύγκριση με οργανιότητα από ανθρώπους από όλο τον κόσμο. Και να κάνεις και σύγκριση με οργανιότητα από ανθρώπους από όλο τον κόσμο. Και να κάνεις και σύγκριση με οργανιότητα από ανθρώπους από όλο τον κόσμο. Και να κάνεις και σύγκριση με οργανιότητα από ανθρώπους από όλο τον κόσμο. Και να κάνεις και σύγκριση με οργανιότητα από ανθρώπους από όλο τον κόσμο. Και να κάνεις και σύγκριση με οργανιότητα από ανθρώπους από όλο τον κόσμο. Και να κάνεις και σύγκριση με οργανιότητα από ανθρώπους από όλο τον κόσμο. Και να κάνεις και σύγκριση με οργανιότητα από ανθρώπους από όλο τον κόσμο. Και να κάνεις και σύγκριση με οργανιότητα από ανθρώπους από όλο τον κόσμο. Και να κάνεις και σύγκριση με οργανιότητα από ανθρώπους από όλο τον κόσμο. Και να κάνεις και σύγκριση με οργανιότητα από ανθρώπους από όλο τον κόσμο. Και να κάνεις και σύγκριση με οργανιότητα από ανθρώπους από όλο τον κόσμο. Και να κάνεις και σύγκριση με οργανιότητα από ανθρώπους από όλο τον κόσμο. Και να κάνεις και σύγκριση με οργανιότητα από ανθρώπους από όλο τον κόσμο. Και να κάνεις και σύγκριση με οργανιότητα από ανθρώπους από όλο τον κόσμο. Και να κάνεις και σύγκριση με οργανιότητα από ανθρώπους από όλο τον κόσμο. Και να κάνεις και σύγκριση με οργανιότητα από ανθρώπους από όλο τον κόσμο. Και να κάνεις και σύγκριση με οργανιότητα από ανθρώπους από όλο τον κόσμο. Και να κάνεις και σύγκριση με οργανιότητα από ανθρώπους από όλο τον κόσμο. Και να κάνεις και σύγκριση με οργανιότητα από ανθρώπους από όλο τον κόσμο. Και να κάνεις και σύγκριση με οργανιότητα από ανθρώπους από όλο τον κόσμο. Και να κάνεις και σύγκριση με οργανιότητα από ανθρώπους από όλο τον κόσμο. Και να κάνεις και σύγκριση με οργανιότητα από ανθρώπους από όλο τον κόσμο. Και να κάνεις και σύγκριση με οργανιότητα από ανθρώπους από όλο τον κόσμο. Και να κάνεις και σύγκριση με οργανιότητα από ανθρώπους από όλο τον κόσμο. Και να κάνεις και σύγκριση με οργανιότητα από ανθρώπους από όλο τον κόσμο. Και να κάνεις και σύγκριση με οργανιότητα από ανθρώπους από όλο τον κόσμο. Και να κάνεις και σύγκριση με οργανιότητα από ανθρώπους από όλο τον κόσμο. Και να κάνεις και σύγκριση με οργανιότητα από ανθρώπους από όλο τον κόσμο. Και να κάνεις και σύγκριση με οργανιότητα από ανθρώπους από όλο τον κόσμο. Και να κάνεις και σύγκριση με οργανιότητα από ανθρώπους από όλο τον κόσμο. Και να κάνεις και σύγκριση με οργανιότητα από ανθρώπους από όλο τον κόσμο. Και να κάνεις και σύγκριση με οργανιότητα από ανθρώπους από όλο τον κόσμο. Και να κάνεις και σύγκριση με οργανιότητα από ανθρώπους από όλο τον κόσμο. Και να κάνεις και σύγκριση με οργανιότητα από ανθρώπους από όλο τον κόσμο. Και να κάνεις και σύγκριση με οργανιότητα από ανθρώπους από όλο τον κόσμο. Και να κάνεις και σύγκριση με οργανιότητα από ανθρώπους από όλο τον κόσμο. Και να κάνεις και σύγκριση με οργανιότητα από ανθρώπους από όλο τον κόσμο. Και να κάνεις και σύγκριση με οργανιότητα από ανθρώπους από όλο τον κόσμο. Και να κάνεις και σύγκριση με οργανιότητα από ανθρώπους από όλο τον κόσμο. Και να κάνεις και σύγκριση με οργανιότητα από ανθρώπους από όλο τον κόσμο. Και να κάνεις και σύγκριση με οργανιότητα από ανθρώπους από όλο τον κόσμο. Και να κάνεις και σύγκριση με οργανιότητα από ανθρώπους από όλο τον κόσμο. Και να κάνεις και σύγκριση με οργανιότητα από ανθρώπους από όλο τον κόσμο. Και να κάνεις και σύγκριση με οργανιότητα από ανθρώπους από όλο τον κόσμο. Και να κάνεις και σύγκριση με οργανιότητα από ανθρώπους από όλο τον κόσμο. Και να κάνεις και σύγκριση με οργανιότητα από ανθρώπους από όλο τον κόσμο. Και να κάνεις και σύγκριση με οργανιότητα από ανθρώπους από όλο τον κόσμο. Και να κάνεις και σύγκριση με οργανιότητα από ανθρώπους από όλο τον κόσμο. Και να κάνεις και σύγκριση με οργανιότητα από ανθρώπους από όλο τον κόσμο. Και να κάνεις και σύγκριση με οργανιότητα από ανθρώπους από όλο τον κόσμο. Και να κάνεις και σύγκριση με οργανιότητα από ανθρώπους από όλο τον κόσμο. Και να κάνεις και σύγκριση με οργανιότητα από ανθρώπους από όλο τον κόσμο. Και να κάνεις και σύγκριση με οργανιότητα από ανθρώπους από όλο τον κόσμο. Και να κάνεις και σύγκριση με οργανιότητα από ανθρώπους από όλο τον κόσμο. Και να κάνεις και σύγκριση με οργανιότητα από ανθρώπους από όλο τον κόσμο. Και να κάνεις και σύγκριση με οργανιότητα από ανθρώπους από όλο τον κόσμο. Και να κάνεις και σύγκριση με οργανιότητα από ανθρώπους από όλο τον κόσμο. Και να κάνεις και σύγκριση με οργανιότητα από ανθρώπους από όλο τον κόσμο. Και να κάνεις και σύγκριση με οργανιότητα από ανθρώπους από όλο τον κόσμο. Και να κάνεις και σύγκριση με οργανιότητα από ανθρώπους από όλο τον κόσμο. Και να κάνεις και σύγκριση με οργανιότητα από ανθρώπους από όλο τον κόσμο. Και να κάνεις και σύγκριση με οργανιότητα από ανθρώπους από όλο τον κόσμο. Και να κάνεις και σύγκριση με οργανιότητα από ανθρώπους από όλο τον κόσμο. Και να κάνεις και σύγκριση με οργανιότητα από ανθρώπους από όλο τον κόσμο. Και να κάνεις και σύγκριση με οργανιότητα από ανθρώπους από όλο τον κόσμο. Και να κάνεις και σύγκριση με οργανιότητα από ανθρώπους από όλο τον κόσμο. Και να κάνεις και σύγκριση με οργανιότητα από ανθρώπους από όλο τον κόσμο. Και να κάνεις και σύγκριση με οργανιότητα από ανθρώπους από όλο τον κόσμο. Και να κάνεις και σύγκριση με οργανιότητα από ανθρώπους από όλο τον κόσμο. Και να κάνεις και σύγκριση με οργανιότητα από ανθρώπους από όλο τον κόσμο. Και να κάνεις και σύγκριση με οργανιότητα από ανθρώπους από όλο τον κόσμο. Και να κάνεις και σύγκριση με οργανιότητα από ανθρώπους από όλο τον κόσμο. Και να κάνεις και σύγκριση με οργανιότητα από ανθρώπους από όλο τον κόσμο. Και να κάνεις και σύγκριση με οργανιότητα από ανθρώπους από όλο τον κόσμο. Και να κάνεις και σύγκριση με οργανιότητα από ανθρώπους από όλο τον κόσμο. Και να κάνεις και σύγκριση με οργανιότητα από ανθρώπους από όλο τον κόσμο. Και να κάνεις και σύγκριση με οργανιότητα από ανθρώπους από όλο τον κόσμο. Και να κάνεις και σύγκριση με οργανιότητα από ανθρώπους από όλο τον κόσμο. Και να κάνεις και σύγκριση με οργανιότητα από ανθρώπους από όλο τον κόσμο. Και να κάνεις και σύγκριση με οργανιότητα από ανθρώπους από όλο τον κόσμο. Και να κάνεις και σύγκριση με οργανιότητα από ανθρώπους από όλο τον κόσμο. Και να κάνεις και σύγκριση με οργανιότητα από ανθρώπους από όλο τον κόσμο. Και να κάνεις και σύγκριση με οργανιότητα από ανθρώπους από όλο τον κόσμο. Και να κάνεις και σύγκριση με οργανιότητα από ανθρώπους από όλο τον κόσμο. Και να κάνεις και σύγκριση με οργανιότητα από ανθρώπους από όλο τον κόσμο. Και να κάνεις και σύγκριση με οργανιότητα από ανθρώπους από όλο τον κόσμο. Και να κάνεις και σύγκριση με οργανιότητα από ανθρώπους από όλο τον κόσμο. Και να κάνεις και σύγκριση με οργανιότητα από ανθρώπους από όλο τον κόσμο. Και να κάνεις και σύγκριση με οργανιότητα από ανθρώπους από όλο τον κόσμο. Και να κάνεις και σύγκριση με οργανιότητα από ανθρώπους από όλο τον κόσμο. Και να κάνεις και σύγκριση με οργανιότητα από ανθρώπους από όλο τον κόσμο. Και να κάνεις και σύγκριση με οργανιότητα από ανθρώπους από όλο τον κόσμο. Και να κάνεις και σύγκριση με οργανιότητα από ανθρώπους από όλο τον κόσμο. Και να κάνεις και σύγκριση με οργανιότητα από ανθρώπους από όλο τον κόσμο. Και να κάνεις και σύγκριση με οργανιότητα από ανθρώπους από όλο τον κόσμο. Και να κάνεις και σύγκριση με οργανιότητα από ανθρώπους από όλο τον κόσμο. Και να κάνεις και σύγκριση με οργανιότητα από ανθρώπους από όλο τον κόσμο. Και να κάνεις και σύγκριση με οργανιότητα από ανθρώπους από όλο τον κόσμο. Και να κάνεις και σύγκριση με οργανιότητα από ανθρώπους από όλο τον κόσμο. Και να κάνεις και σύγκριση με οργανιότητα από ανθρώπους από όλο τον κόσμο. Και να κάνεις και σύγκριση με οργανιότητα από ανθρώπους από όλο τον κόσμο. Και να κάνεις και σύγκριση με οργανιότητα από ανθρώπους από όλο τον κόσμο. Και να κάνεις και σύγκριση με οργανιότητα από ανθρώπους από όλο τον κόσμο. Και να κάνεις και σύγκριση με οργανιότητα από ανθρώπους από όλο τον κόσμο. Και να κάνεις και σύγκριση με οργανιότητα από ανθρώπους από όλο τον κόσμο. Και να κάνεις και σύγκριση με οργανιότητα από ανθρώπους από όλο τον κόσμο. Και να κάνεις και σύγκριση με οργανιότητα από ανθρώπους από όλο τον κόσμο. Και να κάνεις και σύγκριση με οργανιότητα από ανθρώπους από όλο τον κόσμο. Και να κάνεις και σύγκριση με οργανιότητα από ανθρώπους από όλο τον κόσμο. Και να κάνεις και σύγκριση με οργανιότητα από ανθρώπους από όλο τον κόσμο. Και να κάνεις και σύγκριση με οργανιότητα από ανθρώπους από όλο τον κόσμο. Και να κάνεις και σύγκριση με οργανιότητα από ανθρώπους από όλο τον κόσμο. Και να κάνεις και σύγκριση με οργανιότητα από ανθρώπους από όλο τον κόσμο. Και να κάνεις και σύγκριση με οργανιότητα από ανθρώπους από όλο τον κόσμο. Και να κάνεις και σύγκριση με οργανιότητα από ανθρώπους από όλο τον κόσμο. Και να κάνεις και σύγκριση με οργανιότητα από ανθρώπους από όλο τον κόσμο. Και να κάνεις και σύγκριση με οργανιότητα από ανθρώπους από όλο τον κόσμο. Και να κάνεις και σύγκριση με οργανιότητα από ανθρώπους από όλο τον κόσμο. Και να κάνεις και σύγκριση με οργανιότητα από ανθρώπους από όλο τον κόσμο. Και να κάνεις και σύγκριση με οργανιότητα από ανθρώπους από όλο τον κόσμο. Και να κάνεις και σύγκριση με οργανιότητα από ανθρώπους από όλο τον κόσμο. Και να κάνεις και σύγκριση με οργανιότητα από ανθρώπους από όλο τον κόσμο. Και να κάνεις και σύγκριση με οργανιότητα από ανθρώπους από όλο τον κόσμο. Και να κάνεις και σύγκριση με οργανιότητα από ανθρώπους από όλο τον κόσμο. Και να κάνεις και σύγκριση με οργανιότητα από ανθρώπους από όλο τον κόσμο. Και να κάνεις και σύγκριση με οργανιότητα από ανθρώπους από όλο τον κόσμο. Και να κάνεις και σύγκριση με οργανιότητα από ανθρώπους από όλο τον κόσμο. Και να κάνεις και σύγκριση με οργανιότητα από ανθρώπους από όλο τον κόσμο. Και να κάνεις και σύγκριση με οργανιότητα από ανθρώπους από όλο τον κόσμο. Και να κάνεις και σύγκριση με οργανιότητα από ανθρώπους από όλο τον κόσμο. Και να κάνεις και σύγκριση με οργανιότητα από ανθρώπους από όλο τον κόσμο. Και να κάνεις και σύγκριση με οργανιότητα από ανθρώπους από όλο τον κόσμο. Και να κάνεις και σύγκριση με οργανιότητα από ανθρώπους από όλο τον κόσμο. Και να κάνεις και σύγκριση με οργανιότητα από ανθρώπους από όλο τον κόσμο. Και να κάνεις και σύγκριση με οργανιότητα από ανθρώπους από όλο τον κόσμο. Και να κάνεις και σύγκριση με οργανιότητα από ανθρώπους από όλο τον κόσμο. Και να κάνεις και σύγκριση με οργανιότητα από ανθρώπους από όλο τον κόσμο. Και να κάνεις και σύγκριση με οργανιότητα από ανθρώπους από όλο τον κόσμο.