| : Τώρα που ξεκινήσαμε ανάποδα και ξέραμε τι ψάχναμε, ποια είναι τα χαρακτηριστικά του ανθρώπου αυτού, τα βρήκαμε ανάγλυφα με δεκάδες τρόπους, εκπεφρασμένα στην τέχνη αλλά και με τις προσωπικές μαρτυρίες. Όπως το λέει πάλι ο Ιησούς Ιησούς, όταν πήγαινε στο Ιησούς Ιησούς, έφυγε στον Ιησούς και έφυγε στον Ιησούς και έφυγε στον Ιησούς. Τα βρήκαμε ανάγλυφα με δεκάδες τρόπους, εκπεφρασμένα στην τέχνη αλλά και με τις προσωπικές μαρτυρίες. Όπως το λέει πάλι ένας φίλος που μόλις πριν λίγα λεπτά το γνώρισα, ο Νίκος Βουρλάκος, όπως κινούμουν στις τοές των μεταλλείων, νόμιζα ότι από απέναντι θα έρθει ο Ντανίλο, ο μεταλλορίχος αυτά ουράλια, όμως απιθανότητα όλες οι στοές του κόσμου είναι ενωμένες. Σκεφτείτε. Τα ενιαία χαρακτηριστικά μιας δουλειάς που έχει ενιαία επίσης χαρακτηριστικά. Ποια είναι τα χαρακτηριστικά αυτά? Ένας άνθρωπος ο οποίος πρέπει να έχει οξημένες αισθήσεις έτσι ώστε να βλέπει στο σκοτάδι. Όποιος δεν έχει ζήσει το σκοτάδι του μεταλλείου κλείνοντας τη λάμπα, δεν ξέρει τι είναι σκοτάδι. Δεν υπάρχει πιο συμπαγές και στέρεο μαύρο απ' το σκοτάδι του μεταλλείου. Ένας άνθρωπος ο οποίος πρέπει να ακούσει το ψήθιρο που μπορεί να αλλάξει σε ένα οριμαγδό ήχων. Αλλά δεν είναι τα κύρια χαρακτηριστικά αυτά. Τα κύρια χαρακτηριστικά από ρέωνα παλού. Όπως είπα και πριν, ο άνθρωπος ο οποίος δουλεύει με το χέρι του χάρου στην πλάτη είναι ένας διαφορετικός άνθρωπος. Επίσης, είναι κάτι που μου θύμισε ο Κώστας ο Παναγόμπλος. Δίνε μόνο το θέμα του κυριδίνου. Όπως είπε και ο μεταλλορίχος από το σωματίο, ο σύγχρονος μεταλλορίχος έχει πολύ χαμηλότερα ποσοστά θανάτου. Έχουν αλλάξει συνθήκες και οι αγώνες των ανθρώπων έχουν φέρει αποτελέσματα. Όμως, παραμένει ένας άνθρωπος ο οποίος πρέπει να παίρνει ρίσκα και αποφάσεις συνεχώς. Και μου είπε το παράδειγμα του εργάτη στο φούρνο. Μου λέει ο Κώστας, ο εργάτης στο φούρνο έχει έναν φούρνο δέκα τόνων στα χέρια του, ο οποίος έχει μέσα δέκα τόνους υλικό σε θερμοκρασίας λάβας. Ένα λάθος μπορεί να κάνει το φούρνο να την αχθεί ή να πετρώσει, να ταμαρώσει. Άρα, είναι ένας άνθρωπος ο οποίος πρέπει να παίρνει πάρα πολύ σοβαρές αποφάσεις συνεχώς. Ο άνθρωπος αυτός έχει μια πανίσχυρη προσωπικότητα. Ο μεταλλορίχος δεν είναι ο τυπικός βιομηχανικός εργάτης. Δεν χάνεται η προσωπικότητά του. Αναπτύσσετε μία βαθιά συλλογικότητα με πολύ γνήσια και υγεία χαρακτηριστικά. Ο βεντετισμός δεν μπορεί να ταιριάξει το μεταλλείο. Όπως το είπε πολύ καλά ο μεταλλορίχος στην αρχή, είσαι υπεύθυνος για τη ζωή σου και τη ζωή του άλλου. Δεν κάνεις το κεφαλί σου. Είναι μια πολύ πιο βαθιά συλλογικότητα στην οποία η προσωπικότητα ποτέ δεν χάνεται χαρακτηριστικά της. Κοιτάξτε, όλοι οι μεταλλορίχοι που αναθέραμε είχαν όνομα. Οι χαμένοι έχουν ακόμα πιο μεγάλο όνομα. Ο Καπελέρης ακόμη γυροφέρνει στη Μίκονο συνεχώς και συνεχώς. Ο Κώστας έγραψε ένα υπέροχο άρθρο για αυτόν λίγες ώρες πριν. Είναι ονόματα. Αλλά αυτό που έχεις, ίσως, ένα μεγαλύτερο ενδιαφέρον, που σήμερα που ψάχνουμε περισσότερο των Έλληνα μεταλλορίχων, είναι η στάση στη ζωή του. Κάτι μέτρογε. Έλεγα, δε μπορεί ο Ζορμπάς να εικονεί ο πιο διονυσιακός ήρωας της ελληνικής λογοτεχνίας. Να το ζωγραφίζει ο καλλιτέχνης που φτιάξεσε το σκίτσο του του 47, όχι με σφυροκάλαιμα στο χέρι, όχι με σφυρί και αξινά, αλλά τι, με το σαντούρι. Δε μπορεί στο Παγκέο, το κεντρικό ήρωο, ο ναός να είναι του Διόνυσου. Δε μπορεί στην Κύπρο, όλα αυτά δεν μπορούν να είναι τυχαία. Κάποια σχέση πρέπει να έχει ο μεταλλορίχος με το θεό του Γλεντιού της αναγένει στο Διόνυσο. Δεν έβρισκαν άκρη. Δεν υπήρχε καταγεραμένο κάπου. Σε ένα διδακτορικό είχα διαβάσει κάτι που με την βοήθεια του Θανάση, για μένα ήταν αποκάλυψο όταν το εντοπίσαμε. Ο θεός Διόνυσος είναι από τους καινούργους θεούς του Ολύμπου. Ήταν θεός της φρυγείας. Τον κάνανε Έλληνα θεό, οι μεταλλορίχοι στο Παγκέο. Ο μεταλλορίχος που ζει σε αυτές τις συνθήκες πρέπει να αναγεννάται κάθε στιγμή. Και αυτό μπορεί να γίνει με τον τρόπο που ο Ζορμπάς περιέγραψε. Όταν δουλεύουμε, δουλεύουμε. Όταν πίνουμε, πίνουμε. Όταν αγαπάμε, αγαπάμε. Οι πολύ δύσκολες συνθήκες της δουλειάς δεν γίναν ποτέ, μα ποτέ μυζέρια. Γεννούν μια τρομακτική όρεξη για ζωή. Στο Λάβριο δεν υπήρχε μόνο οι ευθέρποι. Υπήρχαν τα πανηγύρια της Καμάριζας. Διονυσιακά πανηγύρια. Αυτός, λοιπόν, ο άνθρωπος, ο οποίος παράγει νέες πράγματα, ο οποίος παράγει νέες ιδιότητες, χρήσιμες συνολικά για το ανθρώπινο γένος, σε δύσκολες συνθήκες, αποκτά και μια διαφορετική φιλοσοφία ζωής, επίσης εξαιρετικής ως παράδειγμα απέναντι στις δυσκολίες. Δυό παρατηρήσεις και κλείνω. Το σύμβολο μεταλλορίχος έχει βάση. Και η σκληρή καταποίηση και η εξέγευση. Υπάρχουν ιστορικά γεγονότα που το στηρίζουν. Όμως, ο πραγματικός μεταλλορίχος, με σάρκα και ωστά, είναι πολύ πιο πλούσιος, ακόμα και σε εξαιρετικό περιεχόμενο, από το σύμβολό του. Η διαδρομή του να το γνωρίσουμε είναι κομμάτι της διαδρομής να γνωρίσουμε τον εαυτό μας και είναι και κομμάτι μιας διαδρομής να γνωρίσουμε τον μέλλον. Τέλος, δεν ονομαζόμαστε τυχαία τεχνολογικό και πολιστικό Πάρκο Λαβρίου. Όταν ο Χαϊνδέγκερ έκανε την περίφημη υπενθύμηση, προειδοποίηση, ότι η σύγχρονη τεχνολογία, μετατρέποντας τη φύση σε φυσικό διαθέσιμο, μετατρέπει και τον άνθρωπο σε διαθέσιμο. Άρα, ο άνθρωπος αντί να τη χειρίζεται και να την ελέγχει, μπορεί να τον χειρίζεται, όχι για να φοβηθούμε την τεχνολογία, γιατί υπάρχουν τεράστια πράγματα που πρέπει να κερδηθούν για να κάνουμε τον κόσμο πιο όμορφο. Τεράστια πράγματα που πρέπει να κερδηθούν σε τεχνολογικό έπειπεδο. Για να έχουμε μια πιο ισορροπημένη στάση, να χρησιμοποιηθεί όπως θέλουμε η τεχνολογία, ένας από τους τρόπους είναι να βάλουμε δίπλα την τέχνη, που έχει ένα διαφορετικό τρόπο να αντιλαμβάνεται την πραγματικότητα. Σας ευχαριστώ πολύ! |
