| Διάλεξη 4: Είχαμε διευθυνήσει τη διαφορά μεταξύ του όρου ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες και ιδιαιτερότητες και γιατί σήμερα, αρκείτες φορές, προτιμάται όρος ιδιαιτερότητες έναντι του όρου ειδικών εκπαιδευτικών αναγκών. Είχαμε διευθυνήσει τη διαφορά μεταξύ του όρου ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες και ιδιαιτερότητες και γιατί σήμερα, αρκείτες φορές, προτιμάται όρος ιδιαιτερότητες έναντι του όρου ειδικών εκπαιδευτικών αναγκών. Είχαμε αναφερθεί στις γενικές και τις ιδικές κατηγορίες των παιδιών με ιδικές εκπαιδευτικές ανάγκες και είχαμε ολοκληρώσει για την πρώτη κατηγορία τα άτομα με μαθησιακές δυσκολίες. Συζητώντας πολύ σύντομα για τις επιμέρους μαθησιακές δυσκολίες και για τα συνήθιχα χαρακτηριστικά των άτομα μαθησιακές δυσκολίες και είναι δημασικά πράγματα για τις συμβουλευτικοί προς ικπαιδευτικούς. Ωραία. Περνάμε σήμερα θα περάσουμε στην διαταραχή της ελληματικής προσωπικής και υπερκινητικότητας. Όπως και το όνομά της υποδηλώνει, γνωστό και ως δέβλη, ως συνδομογραφία, πρόκειται για μια διαταραχή η οποία χαρακτηρίζεται πρώτον από τη δυσκολία συγκέντρωσης και διατήρησης της προσωπικής, μπορεί να χαρακτηρίζονται μόνο από υπερκινητική και παραγωγητική συμπεριφορά. Ή και από τα δύο. Τι σημαίνει αυτό το πράγμα? Τα παιδιά τα οποία διακοινώσουνται με διαταραχή ελληματικής προσωπικής ή και υπερκινητικότητα μπορεί να διαχειρήνονται μόνο από τη δυσκολία συγκέντρωσης και διατήρησης της προσωπικής. Δηλαδή να χαρακτηρίζονται μόνο από το πρώτο γνώρισμα της διαταραχής. Μόνο από υπερκινητική και παραγωγητική συμπεριφορά. Ή μπορεί να τα έχουν και τα δύο. Άρα λοιπόν μπορεί να έχουμε εναλλακτικούς θύμους και μπορεί και τα δύο να συνηπάρχουν. Πέρα η συγγνώητα και των δύο μαζί είναι αυξημένη. Τώρα, ως προς τον πρώτο χαρακτηριστικό, μιλάμε για την παρουσία σοβαρών προβλημάτων και συντήρησης της προσοχής σε ένα συγκεκριμένο έργο. Θα ήθελα εδώ να υπογραμμίστε και τον όρο τη λέξη εστιασία και τη λέξη συντήρηση. Διότι όπως ξέρετε μάλλον και από τα μαθήματα της γνωστικής ψυχολογίας έτσι και της πειραματικής ψυχολογίας, η προσοχή έχει δύο διαστάσεις. Ένα είναι η προσέλφιση της προσοχής, να εστιαστεί η προσοχή μου σε κάτι. Και ένα δεύτερο, η προσοχή όμως όταν είναι και συντηρούμενη προσοχή, θα πρέπει να συντηρηθεί η προσοχή μας σε κάτι. Άρα λοιπόν αν έρθουμε και στο σχολικό πλαίσιο αλλά και ευρύτερα μπορεί να προσέξουμε κάτι αλλά στο βαθμό που δεν συντηρείται η προσοχή μας πάλι έχουμε μια δυσκολία. Άρα λοιπόν θα πρέπει και να εστιαστεί η προσοχή και να συντηρηθεί η προσοχή σε ένα συγκεκριμένο έργο. Βλέπετε ότι στο σχολικό πλαίσιο η συντήρηση της προσοχής αποτελεί πολύ σημαντικό χαρακτηριστικό. Δεν θέλουμε να τον παιδιώνει η προσοχή να προσπάται πολύ εύκολα από διάφορα άλλα ερεθίσματα. Και ποια μπορεί να είναι αυτά, μπορεί να είναι εξωτερικά ερεθίσματα, μπορεί να είναι εσωτερικά ερεθίσματα, σκέψεις άλλες, όνειρο πόληση κλπ. Έχουμε συχνά λάθη και απροσεξίες εξαιτίας της μειωμένης προσοχίας. Τα παιδιά χαρακτηρίζονται από δυσκολίες εφαρμογής οδηγιών και δεν επιμένουν στην επίτευση ενός έργου. Για σκεφτείτε λίγο, θέλω να μου πείτε γιατί φαντάζεστε μετά από αυτά τα πολύ λίγα που είπαμε, ότι τα παιδιά με εδένει, δυσκολεύονται να εφαρμόσουν οδηγίες και δεν επιμένουν να ολοκληρώσουν ένα έργο και σταματούν πιο σύντομα πριν ολοκληρώσουν ένα έργο. Γιατί φαντάζεστε. Για σκεφτείτε λίγο όλοι κιόλας. Τι λέτε. Έλα, Χριστίνα. Γιατί δεν μπορούν να συντηρήσουν και μεγάλη αρκετή προσοχή. Λοιπόν, ναι. Αυτό, νομίζω ότι δεν μπορούν να συντηρήσουν και μεγάλη αρκετή προσοχή προς το να τελικά ολοκληρώσουν ένα έργο και στην δυσκολία που έχουν εγκαίει στο κοινείο, πιστεύω απλά ότι πάλι δεν εστιάζουν. Και μόνο δεν εστιάζουν ή τι άλλο. Τι λέτε. Προδείχ. Ναι, σωστό αυτό. Και τι άλλο επίσης. Συνήθως οι οδηγίες είναι ένα πράγμα ή έχει πολλαπλά βήματα. Έχουν πολλαπλά βήματα. Έχουν πολλαπλά βήματα. Και λοιπόν, εφαρμογής των οδηγιών, η συντήρηση της προσοχής η οποία απαιτείται, δεν υπάρχει. Άρα λοιπόν, οι οδηγίες, έτσι με αυτόν τον σταδιακό χαρακτήρα τον οποίο έχουν, είναι δύσκολο να εφαρμοστούν. Και βέβαια ως προς την επιμονή για την επίτεξη ενός έργου, το έπηγε ξένο. Είναι πολύ δύσκολο. Η επίτεξη ενός έργους προϋποθέτει συντήρηση της προσοχής. Δηλαδή η προσοχή μας πρέπει να είναι να δίνεται στο έργο με το οποίο ασχολούμαστε, στον βαθμό που η προσοχή μας μπορεί να διασπαστεί πολύ εύκολα από εξωτερικά ερεθίσματα. ΒΙΧΙ, κάνει γυναστική το διπλανό τμήμα, έτσι. Ή από σκέψεις που θα ήθελα να βρίσκομαι τώρα, ή ξέρω εγώ από το παιχνίδι που έπαιζα νωρίτερα στο διάλειμμα. Ονειροβολούμαι, αφαιρούμαι και λοιπά, είναι προφανές ότι είναι πολύ δύσκολο να παραμείνει η προσοχή on the task, έτσι πάνω στο έργο, έτσι προκειμένου να ολοκληρωθεί. Εντάξει, το πρώτο χαρακτηριστικό. Το δεύτερο, τώρα που έχει σχέση με την υπερκυνητικότητα, εννοούμε συνήθως υπερβολική εμέχεια, η οποία μπορεί να εφράζεται στην κίνηση, στο λόγο, στο παιχνίδι, στην εργασία, γιατί δεν είναι καλή μια διαταρκή η οποία εξαφανίζεται, έτσι. Οι αμοιδράσεις, οι παραγωγητικές, είναι πολύ συχνές και στο λόγο και στη συμπεριφορά, έτσι. Σας έχω λίγο παρακάτω, σας έρχομαι εις το σελίδα για να δείτε, γιατί πιθανόντατα αρκετές από σας, γιατί από σας να μην έχετε, δεν ξέρω να έχετε συναντήσει παιδί υπερκυνητικό ή υπερδέπη στη ζωή σας, ή όσα θα γίνετε ψυχολόγοι πιθανόντατα και ακολουθήσετε αυτήν τη δικαιοτικότητα, πιθανόντατα θα συναντήσατε. Αλλά επειδή πολλές φορές, επειδή χρησιμοποιούμε στη διεθυμερή μας ζωή τον όρο υπερκυνητικότητα, τύνουμε, έτσι υπάρχουν σκηνές, να ταυτίζουμε πάντα τι, ένα ζωηρό, πολύ ζωηρό παιδί, με ένα υπερκυνητικό παιδί. Και λέμε ότι το παιδί μου είναι υπερκυνητικό, όχι βεβαίως θεωρώντας ότι το παιδί υπάσχει από τη διαταραχή αυτή, αλλά ότι έχει μια αυξημένη ζωηρότητα, είναι σε αυξημένη διέγερση κατά την κρίση των πονέων για παράδειγμα ή κατά την κρίση ενός εκπαιδευτικού κλπ. Αυτή η σύγχυση ανάμεσα σε ένα πολύ ζωηρό παιδί ή σε ένα υπερκυνητικό παιδί είναι κάτι που συχνά γίνεται. Όμως, αν δείτε ένα πραγματικά υπερκυνητικό παιδί θα καταλάβετε ότι είναι άλλο πράγμα ένας ζωηρό παιδί από ένα υπερκυνητικό παιδί. Σας έχω λοιπόν ένα βίντεο μέσα στο σελίδα, η οποία είναι και μακάρο, δηλαδή 48 λεπτάκια. Θα δείτε ποκύλες εκφάνσεις της διαταραχής, για να είστε έτσι και λίγο πιο εξοικιωμένοι με το τι συνέχεια είναι η πραγματικότητα και αντιδράσεις κονέων, γιατί καταλαβαίνετε ότι η παρουσία ενός υπερκυνητικού παιδιού στην οικογένεια δεν αμπληκόθησε. Έτσι επηρεάζει όλη την υπερκυνητικότητα της οικογένειας. Και το πρόγραμμα και λοιπά, καθώς αυτή η υπερβολική εμπαίνειά εκφράζεται συνεχώς στα μάητα, στις κινήσεις, στη συμπεριφορά, στα παιχνίδια τους, και βέβαια, στην τρίτη περίπτωση, όταν έχουμε και τα δύο χαρακτηριστικά, δηλαδή και την διάσπαση της προσοχής και την υπερκυνητική συμπεριφορά, έχουμε τα χαρακτηριστικά και το βίντεο, όπως θα προσδιορίσουμε τώρα. Καλώς ήρθατε. Λοιπόν, ποια είναι τώρα τα συνήθεια χαρακτηριστικά των ανθρώπων. Είπαμε ότι μπορεί να έχουμε ένα διαφορετικό προφίλ κάθε φορά, έτσι. Ωστόσο, όμως, υπάρχουν κάποια χαρακτηριστικά τα οποία τείνουν να χαρακτηρίζουν, έτσι, τα συναντά μας, τα άτομα τα οποία διαγινώσουν με δε. Ποιες είναι αυτές, ποια είναι αυτά τα χαρακτηριστικά, δυσκολίες, επεξαδεσσίες, πληροφοριών. Τώρα εδώ, θέλω να μου πείτε, να μου δώσετε μια απάντηση γιατί τα παιδιά με δέπι δυσκολεύουν στην επεξαδεσσία πληροφοριών. Θα ήθελα μια απάντηση από τους ψυχολόγους, τεχνική απάντηση, επιστημονική απάντηση, με αυτά τα οποία ξέρετε από τη γνωστική ψυχολογία. Τι λέτε, για να σας ακούσω, τα έχετε κάνει στη γνωστική, τα έχουμε κάνει μαζί στην εκπαιδευτική ψυχολογία, τα έχουμε κάνει μαζί στην κοινωνικογνωστική ανάπτυξη, γιατί όταν μιλούσαν για τις θεωρίες επεξαδεσσίας πληροφοριών, για τα μεγάλα παιδιά, Γιώργο, εσύ ξέρεις, δεν τα έχεις κάνει ακόμα, θα τα κάνεις αργότερα. Τι λέτε, η προσοχή ως τεμελιώδης γνωστική λειτουργία, δηλαδή σήμερα το μοντέλο της επεξαδεσσίας της πληροφοριάς, βρίσκεται στα αρχικά στάδια της επεξαδεσσίας, της πορείας της επεξαδεσσίας ή προς το τέλος. Και αφού είναι λοιπόν στα αρχικά στάδια της πορείας της επεξαδεσσίας, εάν η προσοχή δεν λειτουργεί φυσιολογικά και διασπάται, είτε στο επίπεδο της θεστίας είτε στο επίπεδο της υπήρυσης, η περιστατική επεξαδεσσία της πληροφορίας μπορεί να υλοποιηθεί κανονικά ή χωλένει. Χωλένει. Έχει δυσκολίες. Γιατί αυτό, πολύ λίγο μόνο θα ανοίξουν μια μικρή παρέθυση για να διευκολυνθείτε όλοι στην κατανόηση, αλλά λίγο στα λέγαμε μαζί και την προηγούμενη φορά σας έκανα μια ισοπογγελία, και αυτό το ρυθμό μετά από σε εσάς και τα από στο άλλο κμήμα. Μπας πριν πτώσε. Η γνωστική επεξαδεσσία της πληροφορίας ξεκινάει πώς? Μα νομίζω μας δεν τα λέγαμε παιδιά. Τα λέγαμε, έτσι, μέσω των αισθητηρίων οργάνωνα, έτσι, ενεργοποιείται η αντίληψη η οποία νοηματοδοτεί την πληροφορία, και η προσωπή είναι αυτή η οποία θα επιλέξει τις πληροφορίες για να τις στείλει μετά για περιθέρα επεξαδεσσία. Και σας είχα πει ότι η προσωπή υπογγεί σαν λαιμός μπουκαλιού. Καλά, τελειώσαμε. Έχω θέματα με τη μνήμη μου, αλλά ακόμα δεν έχω εγκαταλείψει πλήρως. Άρα, λοιπόν, απ' τη στιγμή που η προσοχή βρίσκεται πριν από την έναμψη της επεξαδεσσίας της πληροφορίας, η οποία επεξαδεσσία της πληροφορίας που τοποθετείται σε σχέση με τις γνωστίες και τις πληροφορίες, την εργαζόμενη βραχύχρονη μνήμη. Άρα, λοιπόν, εάν η προσοχή έχει δυσκολίες, η επεξαδεσσία της πληροφορίας, η οποία θεωρητικά ακολουθεί, προφανώς δεν μπορεί να υλοποιηθεί. Άρα, λοιπόν, επειδή η προσοχή βρίσκεται σε πρόημο στάδιο της πορείας της επεξαδεσσίας της πληροφορίας, εάν η προσοχή δεν λειτουργεί ή έχει προβλήματα, έχει δυσκολίες, και ως προς την εστίαση και ως προς τη συντήρησή της, το αποτέλεσμα είναι να έχω δυσκολίες εργασίες. Θα νομίζω σαφές σε αυτό. Έτσι. Λοιπόν, δεν είναι μόνο αγνητικά τα χαρακτηριστικά. Μερικές φορές κάποιες διαταραχές μπορεί να έχουν και θετικά χαρακτηριστικά. Για παράδειγμα, οι έρευνες δείχνουν ότι τα παιδιά με ΔΕΠΙ τείνουν να διακλείονται από εξαιρετική φαντασία και μπορεί να είναι εξαιρετικά δημιουργικά. Είναι συσκεκριστικά τα εμπλήματα αυτά. Δεν σημαίνει ότι κάθε παιδί με ΔΕΠΙ έχει εξαιρετική φαντασία και μπορεί να είναι δημιουργικό. Φέρεται, όμως, ότι υπάρχει μια αυξημένη πιθανότητα να συμβήκαει τέτοιο μεταξύ των δύο μεταβλητών. Δηλαδή, η παρουσία ΔΕΠΙ και η παρουσία εξαιρετικής φαντασίας. Τα παιδιά με ΔΕΠΙ, ωστόσο, έχουν και προβλήματα συμπεριφορά στην τάξη. Όπως, για παράδειγμα, τείνουν να διακόπτουν τους άλλους συχνά, δεν ακούν τους κανόνες της τάξης. Αυτό το «δεν ακούν τους κανόνες της τάξης» συνδέεται με το προηγούμενο που είπαμε. Δεν είναι θέμα ενυπακοής, είναι και θέμα δυσκολίας που έχουν εφθαμόσουν τους κανόνες και τις οδηγίες. Πολλές φορές εκλαμβάνει τόσο ενυπακοή, αλλά εντέλει. Είναι το γνωστικό έλλειμμα το οποίο δεν επιτρέπει την εφθαρμογή των κανόνων. Και βέβαια οι συνεχείς διακοπές των άλλων, για τους ίδιους λόγους που είπαμε μέχρι τώρα. Διακόπτουν τους άλλους γιατί δεν μπορούν και να εστιάσουν την προσοχή τους, περνάς σε άλλα θέματα, κλπ. Το επόμενο που είπαμε, δυσκολίες μετάβασης από τη μια δραστηριότητα της τάξης στην άλλη, γιατί δυσκολεύονται να μεταβούν, η τάξη έχει μία ροή, έτσι. Ο δάσκαλος απολουθεί μία ροή στην έκθεση των πληροφοριών, στο πώς αλληλεπιδράμουν τους μαθητές κλπ. Τα παιδιά με δεύουν γιατί άραγε μπορεί να δυσκολεύονται να μεταβαίνουν από τη μια δραστηριότητα. Ποια είναι η συναδιασφάτωση του προσοχή τους χάραν την ροή του μαθήματος. Πολύ σωστά, δηλαδή πώς μπορεί ο δάσκαλος ή δασκάλα να μεταβαίνει από μία ενόπιτα σε κάτι άλλο, από μία ερώτηση σε κάτι άλλο, αλλά αν εντομεταξύ όπως σωστά είπε ο Γιώργος, η προσοχή δεν είναι συγκεντρωμένη στην ροή του μαθήματος, προφανώς δεν μπορούν και τα ίδια να μεταβούν από τη μια δραστηριότητα στην άλλη της τάξης. Και βέβαια αναφέρεται επίσης στην βιβλογραφία, πάλι το έβημα είναι συσχετικό, ότι τα παιδιά με δέπι τύλουν να μην έχουν πολλούς φίλους, πολλές φιλίες με τους συνομιλίκτους, γιατί αυτή το συμπεριφορά καταλογαίνεται την δημιουργία δυσκολίας και στην κοινωνική τους αλληλεπίδαση με τους άλλους. Και βλέπετε εδώ πώς γνωστικά ελλείμματα μπορούν να επηρεάσουν, φυσικά, την προσαρμογή των παιδιών, τις κοινωνικές τους εναναστροφές και οι λίγες φιλικές σχέσεις με συνομιλίκτους μπορεί να έχουν και άλλες συνέπειες, έτσι. Τώρα, γενικά αυτό που δείχνει η βιβλογραφία επίσης είναι ότι η δέπι μπορεί να συνηπάρχει και με άλλες δυσκολίες μάθησης. Από αυτές τις οποίες λέγαμε την προηγούμενη εβδομάδα, μπορεί επίσης να συνηπάρχει και με συναισθηματικά προβλήματα ή με προβλήματα συμπεριφοράς. Τώρα, το τι προηγείται, τι έπεται είναι ένα άλλο θέμα, ούτε υπάρχει επίσης απάντηση μια. Κάθε περίπτωση μπορεί και τελείως διαφορετική, έτσι. Αλλά όμως η βιβλιογραφία έχει αναδείξει ότι η δέπι μπορεί να συνηπάρχει και με άλλες δυσκολίες. Επίσης, επειδή ακριβώς έχει συσχετιστεί η παρουσία της δέπι με αυξημένη φαντασία, όπως είπαμε πριν, έτσι και η μιλουργικότητα, είναι πιθανή και η χαρισματικότητα. Παιδιά, δηλαδή, τα οποία διαγκυβνώσουμε με δέπι, μπορεί να είναι χαρισματικά σε κάποιους άλλους τομείς. Επίσης, αυτό που ξέρουμε είναι ότι δεν χάνεται. Η βιβλιογραφία είναι σαφής αυτό, ότι τα προβλήματα μπορεί να διατηρηθούν μέχρι την εγγλική ζωή. Καταλαβαίνετε ότι όσο πιο πρώι μήνει η διάγνωση για αρχής υπαρέμβαση, όσο πιο έγινε η υπαρέμβαση, η πρόγνωση είναι καλύτερη. Αλλά όμως δεν πρόκειται για μια διαταραχή, η οποία έχει ημερομηνιαλήξεις. Έτσι. Είναι πιο σημεία από ό,τι στα αγόρδια, τρία προς ένα. Έτσι. Οι έρευνες το έχουν δείξει αυτό. Και βεβαίως λόγω όλων των χαρακτηριστικών στα οποία αναφερθήκαμε πριν, τα παιδιά με δέπι αποτελούν ομάδα υψηλού κινδύνου για εγκατάλειψη του σχολείου. Μπορείτε να σκεφτείτε γιατί. Για όλους αυτούς τους λόγους που είπαμε πριν. Αλλά για να το κάνουμε λίγο συγκεκριμένο, γιατί τα παιδιά με δέπι είναι πιθανόν, έχουν αυξημένες πιθανόντες να εγκαταλείψουν το σχολείο και να μην μείνουν εντός. Φίλατε και εγώ. Και το έρευνες της περιφοράς, συμφάνιζονταν πολύ φαμελές δικαιώσεις. Ναι. Επίσης θεωρείται ζωηρά, αλλά δεν έχουν και την ανάγκη προσοχή ως παιχνιτές. Δηλαδή συνήθως οι παιχνιτές με τα ζωηρά παιχνιτές δεν ασχολούνται. Ή και με τα παιδιά τα οποία μπορεί να έχουν κάποιες δυσκολίες γενικότερα. Όχι γιατί δεν θέλουν πάντα, αλλά γιατί μπορεί να μην ξέρουν πώς να δουλέψουν τα παιδιά αυτά. Έτσι, ναι. Και επειδή έχουν μια άσκηση ότι δεν θα καταφέρουν, αυτό σε βάλει και σε επεκτείνει η ύψη τους όσον αφορά τις σχολείες τους. Διότι όταν έχουν μια πορεία αποτυχιών, χαμηλές επιδόσεις οι οποίες στο χρόνο αυξάνουν, έτσι, γίνονται όλο και περισσότερες, νιώθουν να απομακρύνονται και απ' το σχολείο. Εκτός όμως από το μαθησιακό κομμάτι, Όλκα. Φόνοξε λίγο. Επίσης όπως απατάρι μου που με θεωρώ ότι το χρόνο αυξάνει είναι χάρις μου ακόμα, μπορεί στην πορεία να καλύπτει το χάρις μου ακόμα. Και να πω το σχολείο. Και αυτό. Και τι άλλα εμπιστείς, παιδιά, ναι. Αυτό νομίζω τον Μαρία. Έλα Μαρία. Και το κομμάτι της κοινωνικής αλληλεπίδρασης με τους άλλους λειτουργεί αρνητικά, διότι στο σχολείο είναι το μαθησιακό κομμάτι πολύ σημαντικό, αλλά είναι και το κοινωνικό κομμάτι, έτσι. Η παρέα είναι τους συνομιλίγους, η κοινωνική αλληλεπίδραση, οπότε είπαμε ότι έχουν λίγους φίλους, δηλαδή από τη μία μαθησιακά είναι πολύ πιθανόν να έχουν χαμηλές επιδόσεις για τους λόγους που είπαμε. Είπαμε ότι όλα αυτά είναι συσχετιστικά βέβαια τα ευρύματα, δεν είναι σχέση ιδιαίς αποτελέσματος, αλλά η μειωμένη αισθίαση και συντήρηση της προσοχής δυσχαιρένει την επασταρρυασία της πληροφορίας, άρα έχουμε αυξημένες πιθανότητες για χαμηλές επιδόσεις, από την άλλη οι φιλίες είναι επίσης πιο περιορισμένες, άρα λοιπόν και το μαθησιακό και το κοινωνικό συναισθηματικό κομμάτι χωλένουν και έτσι αυξάνονται οι κίνδυνοι για ικαντάρια στο σχολείο. Εδώ είναι η ιστοσελίδα, δεν έχουμε ασύρματο δίκτυο, όλο ούτε και ασύρματο όπως τη φαίνεται, αλλά αυτό το βίντεο είναι και μεγάλο όπως σας είπα, 18 λεπτά, δείτε το όμως, αξίζει το κόκκιλο. Τώρα, είπαμε ότι θα κλείσουμε την κάθε ενότητα, την κάθε κατηγορία με πέντε βασικά σημεία συμβουλευκής προς εκπαιδευτικούς, έτσι. Τώρα, τη στιγμή που το πρόβλημά μας είναι η προσοχή, άρα λοιπόν θα πρέπει οι εκπαιδευκοί να γνωρίζουν κάποιες στρατηγικές για το πώς να διευκολύνουν τα παιδιά να εστιάζουν την προσοχή τους σε σχολικά έργα. Άρα λοιπόν, διδασκαλία στρατηγικών εστίασης προσοχής σε σχολικά έργα και ταυτοφρόνους διδασκαλίας στρατηγικών ελέγχου της υπερκλημητικότητας και του παροδρομητισμού. Ουσιαστικά, δύο πράγματα που πιάνουν τα δύο χαρακτηριστικά της διαθαραχής, έτσι, την μειωμένη προσοχή και τον μειωμένο έλεγχο της συμπεριφοράς, έτσι, η οποία είναι υπερκλημητική, είναι παροδρομητική κλπ. Η χρήση αυτοοδηγιών αναφέρεται στη βιωγραφία, όπως έστει και βέβαια θα πρέπει να σας πω ότι η χρήση αυτοοδηγιών οι εκπαιδευτικοί μπορεί να το χρησιμοποιήσουν, αλλά η χρήση αυτοοδηγιών αποτελεί και μια βασική στρατηγική στις συνεδρίες, στις ατομικές τις οποίες μπορεί να κινούν ένα παιδί, έτσι, δηλαδή το να μάθει ένα παιδί να ελέγχει το ίδιο της περιφοράς του και να δίνει οδηγίες στον εαυτό του όταν συνειδητοποιεί ότι έχει φύγει εκτός συγκεκριμένου έργου με το οποίο σχολούνταν εκείνη την ώρα, έτσι. Διδασκαλία στρατηγικών αποτελεσματικής οργάνωσης και χρήσης του χρόνου. Γιατί φαντάζεστε ότι τα παιδιά με δέντια έχουν δυσκολίες να διαχειριστούν αποτελεσματικά το χρόνο τους, παιδιά? Ο χρόνος καταρχήν να μπήκε στην προηγούμενη εβδομάδα είναι μια ποσοτική μεταπτή, είναι κάτι μετρήσιμο, έτσι. Για να διαχειριστείς το χρόνο σημαίνει ότι βάζεις, τι πραγματικά, είσαι ένα πρόβλεμο, έτσι, και μια διαδοχή πραγμάτων. Έτσι, η προσοχή στο βαθμό που λειτουργεί είναι τον τρόπο που περιγράψαμε. Διαμορφώνει ευνοϊκές προϋποθέσεις για αποτελεσματική οργάνωσης και χρήση του χρόνου ή απέναντίας δημιουργεί δυσκολίας. Δημιουργεί δυσκολίας, έτσι. Άρα λοιπόν τα παιδιά με δέντια σ' άλλες έχουν και προβλήματα στη διαχείριση του χρόνου, διότι όταν αποσπάτει η προσωπική τους και δεν ολοκληρώνουν το ένα έργο και δεν ολοκληρώνουν το άλλο έργο, άρα λοιπόν δεν υπάρχει αποτελεσματική διαχείριση του χρόνου, έτσι. Ταυτόχρονος όμως, έτσι, θα πρέπει να διδάσκονται και να ενθαρρύνονται κατάλληλες μορφές συμπεριφορές μέσα στη τάξη, το οποίο είναι πάρα πολύ σημαντικό. Ξέρετε, στη σχολική τάξη, είπαμε ότι δεν παίχνεις και στην υπογένεια. Θα πρέπει να δουλεύουμε από δύο δρόμους, με δύο τρόπους. Το ένα είναι να δουλεύουμε προς την κατέχνηση μίωσης της συμπεριφοράς της ανεπιθύμητης, και ο άλλος δρόμος είναι ενθάρρησης, ενίσχυσης της επιθυμητής συμπεριφοράς. Τι σημαίνει αυτό το πράγμα, το έχουμε πει καταγραφώς και στην εκπαιδευτική ψυχολογία για άλλο πράγμα. Αλλά ισχύει και για την ΔΕΚΟ, και για όλες τις δυσκολίες αυτοδοτικούς στο σχολείο. Διότι μπορεί η συμπεριφορά η ανεπιθύμητη να είναι ο στόχος, και ο στόχος μας να είναι η μείωση της ανεπιθύμητης συμπεριφοράς, αλλά κανείς δεν μας συγκιάται ότι ένα παιδί, το οποίο έχει, εκδηλώνει συγκεκριμένες μορφές συμπεριφοράς που δεν είναι επιθυμητές, ότι ξέρει ποια είναι οι αντίστοιχες επιθυμητές. Και αυτό είναι πολύ σημαντικό. Άρα λοιπόν, το να κοινούμε μόνο προς την κατέχνηση του να περιορίσω αυτό που δεν μας αρέσει, είναι ο ένας τρόμος. Αυτοχρόνως, θα πρέπει να κινηθώ και προς την κατέχνηση του να ενθαρρύνω στο παιδί συμπεριφορές που είναι επιθυμητές. Άρα λοιπόν, τα παιδιά πρέπει να μάθουν να ενισχύονται με τους κλασικούς τρόπους, της θετικής και της αρτητικής ενίσχυσης. Να ενισχυθούν, πέρα από την διδασκαλία που είναι γνωστικό, να ενισχυθούν κιόλας. Και με τη χρήση του επέμουν. Άρα, στο πλαίσιο της τάξης, κάτι άλλο το οποίο θα πρέπει να πάρουμε υπόψη μας, είναι ότι το περιβάλλον της τάξης θα πρέπει να είναι δομημένο, καλά οργανωμένο. Διότι εάν σκεφτείτε ένα παιδί το οποίο έχει δυσκολίες με την προσωπικό του, να βρεθεί και σε ένα περιβάλλον τάξης που είναι χαωτικό, που δεν έχει οργάνωση και που δεν υπάρχει ένα πρόγραμμα, μια ρουτίνα κλπ. Ένα παιδί το οποίο έχει δυσκολίες με την προσωπική του, εάν βρεθεί σε ένα χαωτικό, μη οργανωμένο περιβάλλον, αποδιοργανώνεται ακόμα περισσότερο. Διότι ούτε το πλαίσιο ευνοεί στο να το διευκολύνει να οργανώσει τις δικές του σκέψεις και σε μορφές συμμεριφοράς. Επίσης, στο δομημένο περιβάλλον της τάξης, για την περίπτωση της τάξης, σημαίνει, το λέγαμε και την προηγούμενη φορά, σημαίνει λίγα αριθίσματα. Αριθίσματα τα οποία αποσπούν την προσοχή, αυξάνουν τις πιθανότητες να διασπαστεί η προσοχή των παιδιών που έχουν δέβει ακόμα περισσότερο, έτσι. Λέγαμε και την προηγούμενη φορά, δεν χρειάζεται να έχουμε μια τάξη η οποία να είναι γεμάτη από χρώματα και αρώματα, έτσι. Σεύγουμε την ιδιαίτερότητα του παιδιού που έχουμε στη τάξη, έτσι, λίγα αριθίσματα, αυτή είναι και μια οδηγία που δίνεται και στους γονείς στο σπίτι, δηλαδή ο γραφείο, η παράδειγμα των παιδιών, δεν χρειάζεται να έχει πάνω 150 βουλίες και 30 μολύβια, όπως συνηθίστες μου στα εγγραφεία των παιδιών και όλα τα βιβλία βαζεμένα και λοιπά. Λίγα πράγματα και κάθε φορά αυτό που είναι για να ολοκληρωθεί, το έργο που είναι υπό ολοκλήρωση. Όλκα. Το έργο είναι όλα κλείσο, δεν είναι το σωμιδονάδικο για τα υπόλοιπα παιδιά της τάξης, θα μην υπάρχουν πολλά αριθίσματα. Δεν θα είναι σε βάρος του. Αυτό είναι μια προκλητική ερώτηση που πολλές φορές γίνεται, ότι τι γίνεται με τα υπόλοιπα παιδιά στην τάξη. Δηλαδή η παρουσία ενός παιδιού με ιδιαιτερόιτα θα πρέπει να αλλάξει όλο το περιβάλλον της τάξης. Στο πάντα έχεις ένα κόστος και ένα όφελος, έτσι, και ζηγήσεις. Το όφελος από αυτή την πρακτική είναι πολύ μεγαλύτερο για το παιδί, αυτό το παιδί είναι τη διαταραχή από το κόστος για τα υπόλοιπα παιδιά, γιατί τα υπόλοιπα παιδιά στο μαθμό που δεν έχουν κάποια δυσκολία, τα αριθίσματα τα οποία μπορεί να μην πάρουν από τα πράγματα που θα έχουν στο σπίχος, θα τα πάρουν από τη διδακτική διαδικασία, θα τα πάρουν απ' έξω. Δηλαδή, έτσι, ξέρετε αυτό τώρα γίνει μια μεγάλη συζήτηση, γιατί είναι μια ολόκληρη συζήτηση και για το θέμα της ένταξης σήμερα των παιδιών με ιδιαιτερόιτες. Βέβαια, δεν αναφέρομαι στην παιδιά με δεπιενκό, στην παιδιά με αναπληρία, στις σοβαρές δυσκολίες και λοιπά, κατά πόσο μπορούμε να μιλάμε για πραγματική συνεκπαίδευση των παιδιών, έτσι, με ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες μέσα στη διανομική τάξη. Και οι διεθνείς, πρακτικοί και σε θεωρητικό επίπεδο, οι διεθνείς τάση, απ' ασφαλή, είναι να περιορίζονται όλο και περισσότερο τα ειδικά σχολεία και να ενσωματώνονται, αλλά με την έννοια της πραγματικής συνεκπαίδευσης, τα παιδιά με ιδιαιτερόιτες στις κανονικές τάξεις. Υπάρχουν διάφορες συναστάσεις και διαφορμίες. Μία από τις διαφορμίες που καταγράφεται είναι αυτή που όλες είπε η όργα, ότι στο βαθμό που ένα παιδί υπαρουσία ενός παιδού με αυξημένες ανάγκες, έτσι, επηρεάζει και η λειτουργικότητα της τάξης, μήπως αυτό είναι σε βάρος της υπόλοιπης τάξης. Αυτό είναι ένα σημείο ένστασης, ένστασης, έτσι. Αλλά το θέμα όμως είναι ότι αν μιλάμε για πραγματική συνεκπαίδευση, πάντα ο ρόλος του εκπαιδευτικού είναι αυτός ο οποίος κάνει τη διαφορά και πρέπει να είναι εξηγεωμένος και εκπαιδευμένος και αποφασισμένος στον κλαίσιο σε αυτή την κατεύθυνση, έτσι. Άρας ένα άλλο σημείο έτσι η ένστασης είναι ότι μήπως ενδέει τα παιδιά με ιδιαιτερόιτες που είναι σε τάξεις τυπικής επίτευξης, δεν κερδίζουν τόσο πολλά όσα τα κέρδιζαν σε ένα ειδικό σχολείο σε μια ειδική τάξη. Και αυτό είναι ένα ζήτημα. Έτσι, δεν υπάρχουν απαντήσεις. Αυτά είναι και πολιτικές ζητήματα, πολιτικά και ιδεολογικά στον κόρο. Φυσικά, οικονομικά σε επίπεδο εκπαιδευτικής πολιτικής δεν το συζητάμε, έτσι, αλλά να μιλούμε στο επιστημονικό θεωρητικό επίπεδο, έτσι. Και ένα άλλο σημείο, μια άλλη ένσταση είναι ότι ενδέει, αν υποθέσουμε ότι τα παιδιά με ιδιαιτερόιτες τα βάζουν σε μία τάξη τυπικής επίτευξης, για ποιον λόγο, για να λυπηγρούν κοινωνικά με τους συνομιλίκους τους, οι οποίοι δεν έχουν ιδιαιτερόιτες, ότι μήπως ενδέει το σχολείο είναι πολύ σκληρό και μπορεί, ναι, να αυξάνονται η πιθανότητα της κοινωνικής αλληλεπίδρασης, αλλά ενδέει, πάλι, είναι απομονωμένα ή περιθωριοποιούνται και σαν αγγελικό σχολείο, έτσι. Λοιπόν, αυτά είναι ζητήματα τα οποία καταγράφονται στη βιωγραφία, βέβαια, όπως σας είπα, και οι διεθνείς οργανισμοί από ο ΜΕΕΣ, από το Συμβούλιο της Ευρώπης, από το Ευρωπαϊκό Φορέβι, την Εθνική Αγωγή, όλα τα σχέδια τράσεις είναι προς την συνεκπαίδευση, την ισότιμη συνεκπαίδευση, με πολύ μεγάλη έμφαση, όμως, στην εκπαίδευση των εκπαιδευτικών και την διαμόρφωση στα σχολεία των υποδομών και των υπηρεσιών, που θα κάνουν την παρουσία των παιδιών με ιδιαιτερόιτες σε ένα σχολείο τυπικής επίτευσης, πολύ πιο ισότιμη, έτσι. Διότι εκεί παίζεται το παιχνίδι, το να που φέρω ένα παιδί σε ένα σχολείο το οποίο δεν έχει τις υποδομές για να το υποστηρίξει. Ή οι εκπαιδευτικοί είναι παντελώς ανίδυνοι, μη εκπαιδευμένοι για να στηρίξουν το παιδί, έτσι. Βέβαια τα τελευταία χρόνια, ξέρετε κι εσείς ότι έχει δοθεί πολύ μεγάλη έμφαση και σε επιστημονικό, και πάρα πολλά χρήματα για την Ευρωπαϊκή Ανωσία, για εκπαίδευση εκπαιδευτικών σε θέμα διετικής εγωγής. Δηλαδή, υπήρξε μια έντονη κινητικότητα στο να διευκολύνουμε την πραγματική ένδεξη των παιδιών με ιδιαιτερόιτες στα κανονικά σχολεία. Έτσι, κλειμ παρέτηση. Έλα Ροδή. Καταλωδά, αν όμως τα παιδιά διδρούν γιατί έχουν μια συγκεκριμένη συμπεριφορά, κάνονται σε κάποιο λόγο ή σε κάποιο πρόβλημα, είναι καλό να κάνουμε μια ανοιχτή συζήτηση μέσα στην τάξη και να μπορούμε ότι έχουμε κατάστατο πως είναι λιωφωτικό και έχουμε τέσσερο άτομο. Καταμιέν θα πρέπει ο εκπαιδευτικός να δουλέψει αυτό το πράγμα σε κατημερινή βάση να το δουλέπει. Έτσι, γι' αυτό λέμε ότι δίνουμε πολύ μεγάλη σημασία στην εκπαίδευση του εκπαιδευτικού. Το να έχω μέσα στην τάξη σημαίνω παιδί με ιδιαιτερότητες, δεν σημαίνει ότι εγώ θεωρώ δεδομένου καταρχήν ότι τα υπόλοιπα παιδιά τα οποία μπορεί και μικρή συλληγία, ξέρουν πως να συμπεριφερθούν ή ξέρουν τι να κάνουν ή ακόμη ακόμη που έχει μόνο με τα παιδιά και με τους γονείς των άλλων παιδιών, διότι καταγγράφονται διάφορα εφτράπαλα με αντιδράσεις γονέων για την παρουσία παιδιών κλπ. Οπότε προφανώς και δεν είναι θέμα μιας συζήτησης που θα κάνει ο εκπαιδευτικός με τα παιδιά της τάξης που θα πρέπει να είναι προετοιμασμένα και λοιπά, είναι και ο τρόπος που θα εκτιληχθεί η καθημερινή δραστηριότητα διδακτική και κοινωνική μέσα στην τάξη, είτε και μέσα από προγράμματα, πρόλογες και λοιπά. Και εγώ, και ξέρετε αυτά πιάνουν και τα ζητήματα όλων των ειδικών ομάδων, σας κάνω μια παρένθεση γιατί είναι ένα παράδειγμα το οποίο μου είναι προσφυλές, γιατί έτυχε σε μένα. Όταν ο μικρός μου γιος πήγαινε, θα πρέπει να σας πω, εδώ στο τετρικό κέντρο του Επιστημίου, ήταν πρωνήμια, έτσι την προηγούμενη χρονιά πριν και πρωνήμια, δυο χρόνια. Λοιπόν, είχαν μια βοηθό εκπαιδευτικό, νηπιαγωγό, η οποία είχε κάποια ιδιαιτερότητα, έτσι, η οποία ευτικώς παραμένει στο τετρικό κέντρο. Βοηθός, τελείως το κμήμα νηπιαγωγό το δικό σας, έτσι, θα πρέπει να σας πω ότι είναι εξαιρετική, εξαιρετική. Δεν μπορείτε να φανταστείτε τι επικοινωνία έχει με τα παιδιά και πόσο η παρουσία της βοηθάει πάρα πολύ στη λειτουργία του κμήματος και του σχολείου. Από την άλλη, θεωρώ τρομερό όφταλος και κέρδος για τα παιδιά από την πολύ μικρή ηλικία, την εξικίωση που έχουν με την ιδιαιτερότητα και τη διαφορετικότητα του άλλου. Φοβερό κέρδος. Ως προς το προφίλ της ως εκπαιδευτικού, να πω, ειδικά για τον δικό μου γιο τον μικρό, ο οποίος στις δυο πρώτες εβδομάδες είχε κάποιες δυσκολίες προσεμβουλίες, κάτι πρέπει να φτάνουμε, έκλειγη κλπ. Θα πρέπει να σας πω ότι η νηπεογός, η κανονική, ό,τι και δεν ήταν το μόνο μόνο το δικό μου, την πρώτη χρονιά. Ήταν τριών χρόνων, έτσι. Όταν έφτασα, φτάσαμε στην πόρτα, η κύρια νηπεογός της τάξης, καθόταν στο γραφείο της και τακτοποιούσε, ξέρω εγώ το υλικό ή κάτι έκανε κλπ. Δεν κουνιόταν. Κι ας έκλαιγαν τα παιδιά που ήταν οι πρώτες, ας πούμε, δέκα μέρες κλπ, έτσι. Αυτοί οι οποίοι αναλαμβάνε τα παιδιά όταν έφταναν, ήταν οι συγκεκριμένοι νηπεογός, οι οποίοι είχε τόση αγάπη και τόση καταρνόηση με τα παιδιά, αυτοί τα κράτησαν τα παιδιά στο σχολείο. Έτσι. Λοιπόν, αφού πέρασαν μερικοί, και μήνες, έτσι εγώ, δέχομαι ένα τηλεφώνημα από τη μητέρα μιας συμμαθήριας του γιου μου, τριών χρόνων ήταν το παιδάκι του Τατρεσίντης, λοιπόν σαν να ήταν και λοιπά, ότι κοιτάξτε να δείτε ή κλείστε στο τμήμα ψυχολογίας και λοιπά και ανησυχώ πολύ, γιατί νομίζω ότι τα παιδιά μας, λόγω της παρουσίας της συγκεκριμένης παραγωγού, δε λαμβάνουν αυτά τα οποία θα μπορούσαν να λαμβάνουν στην τάξη. Σοκάρεστε, αυτά τα έχω βγάλει, δεν τα επινόησα από το μυαλό μου, πραγματικό περιστατικό. Και προσέξτε, δεν αναφέρομαι σε καμιά υποπαθητησμένη συνεικία, αναφέρομαι στο τελικό κέντρο του παιδιού, μπορείτε να καταλάβετε για τη μητέρα του παιδιού. Η πρωί συγκεκριμένη ήταν σύζυγος καθηγητής στο παιδιού, δεν έχει σημασία αυτό που θέλω να σας πω. Ήταν υψηλού μορφωτικού επιπέδου, με μεγάλη αγωνία προφανώς για τη μόρφωση της γόρις της, από τα τρία της έτη, η οποία γόρισε ότι η υπαρουσία της βοηθών υπιαγωγούς στο τμήμα προσχολικής εκπαίδευσης, θα λειτουργούσε αρνητικά σε βάρος η εκπαίδευση της κόρης της. Νομίζω δεν χρειάζεται να σχολιάσουμε, είναι ένα όγκομενες αυτό που λένε εμάς, για να καταλάβετε, γιατί το είπα πριν αυτό, ότι μην περιμένουμε ότι ούτε τα υπόλοιπα παιδιά θα καταλάβουν αυτόματα, ούτε και οι γονείς επίσης. Λοιπόν, ο εκπαιδευτικός έχει ρόλο κλειδί σε αυτό και γι' αυτό εκπαιδεύονται οι εκπαιδευτοί να είναι σε αυτά τα ζητήματα, να έχουν γνώσεις και δεξιότητες με τα χερίες μας. Έτσι. Λοιπόν, εντάξει, σε κάθε προσδοκής, σημαίνει το ξεκάθαρας προσδοκής πάει με το τομημένο το υβάλλον της τάξης, και το να μην υπάρχει χάος, έτσι να ξέρουμε τα παιδιά τι πρέπει να κάνουν στιγμές μας. Ωραία. Καμιά ερώτηση μέχρι εδώ, παιδιά, ωραία. Λοιπόν, να περάσουμε στις διαταραχές λόγου διαπικοινωνίας. Το λέει και η λέξη, μιλάμε, αναφερόμαστε τις ευησχέριες, την ομιλία και την κατανόηση της γλώσσας, οι οποίες παρεμβαίνουν αρνητικά στην επίτευξη στο σχολείο. Έτσι. Διαταραχές, λοιπόν, στο λόγο, οι οποίες δισχαιρένουν την επίτευξη στο σχολείο. Παρεμβαίνουν αρνητικά, διότι ένα παιδί το οποίο έχει δυσκολία στον λόγο και στον προφορικό, καταλαβαίνετε ότι είναι αυτές οι δυσκολίες, μεταφέρονται. Έτσι, ένα παιδί το οποίο δυσκολεύεται στον λόγο, δυσκολεύεται στην επικοινωνία και η γραφή του έκφραση επίσης έχει δυσκολίες. Έτσι. Τώρα, συνήθως γιατί προβλήματα μιλάμε, για χρόνια προβλήματα άρθρωσης, αλλά για σοβαρά προβλήματα άρθρωσης. Έτσι, δεν μιλάμε για απλά προβλήματα άρθρωσης, τα οποία γύρω μας υπάρχουν πάρα πολλοί άνθρωποι που δεν έχουν καμιά δυσκολία. Έτσι. Για τραυλισμό και επαναλήψεις που όμως είναι σοβαρές. Πολλές φορές αυτά τα προβλήματα λόγου και επικοινωνίας συμμοδεύονται επειδή ακριβώς χωλένει ο λόγος και η δυνατότητα επικοινωνίας από τη δική τους πλευρά, αυτό μεταφράζεται και σε επίπεδα δυσκολιών κατανόησεως του λόγου τρίτου. Έτσι, το καταλαβαίνετε αυτό. Γιατί, γι' αυτό και μιλάμε για δυσκολία επικοινωνίας. Η δυσκολία λόγου που μπορεί να έχω εγώ επηρεάζει και την δυσκολία επικοινωνίας μου με τους άλλους, όχι μόνον ότι εκείνη δεν με καταλαβαίνω, αλλά και εγώ δυσκολεύομαι να κατανοήσω αυτό το οποίο θέλω να πω. Και βέβαια πολλές φορές μιλάμε για μία αναπτυξιακά ορθό λόγο, έτσι για παράδειγμα ένα παιδί με πιαγωγείο το οποίο επικοινωνεί μόνο με χειρονομίας, καταλαβαίνετε ότι όση χρονική καθυστέρηση και να υπήρχε, έτσι ένα παιδί με πιαγωγείο το οποίο φτάνει να μην έχει αναπτύξει ή να έχει αναπτύξει σε λάχιστο βαθμό το λόγο είναι ότι έχει μία σοβαρή διαταραχή λόγο, έτσι. Τώρα, όπως και να επαναλάβω ότι ούτως ή άλλως την εμφάνιση του λόγου πότε την περιμένουμε παιδιά, σύμφωνα με τις θεωρίες γενικά. Πότε εμφανίζεται η συμβολική λειτουργία όπως λέμε? Στα δύο. Στα δύο, στην περίπου προς το τέλος του δεύτερου έτους εμφανίζεται η συμβολική λειτουργία όπως λέμε που είναι η γλώσσα. Όμως, αυτό το, προσέξτε πως σας το είπα, περίπου στα δύο χρόνια, γιατί έχουν πολύ μεγάλες ατομικές διαφορές, διατομικές διαφορές. Δηλαδή, ξέρετε κι εσείς από την εμπειρία σας, όλοι λίγο πολύ από τα δικά σας παιδιά, παιδιά παρατηρώντας άλλο, υπάρχουν παιδιά τα οποία μπορεί να μιλήσουν πολύ νωρίτερα στα δύο έθνη και παιδιά τα οποία να μιλήσουν στα δυόμιση και στα τρία έθνη, χωρίς να σημαίνει σώνικα καλά ότι υπάρχει κάποιο πρόβλημα. Και ξαφνικά τα παιδιά τα οποία έχουν μια χρονική έτσι καθυστέρηση στην ανάπτυξη του λόγου, μπορεί να έχουν πολύ ταχύτατη πορεία, αφού μιλήσουν και μετά. Χρίστινα. Θα μπορούσαμε να συνδέσουμε αυτή τη διαταραχή με τον αυτισμό. Μπορεί να έχουν δυσκολίες να εκπροσθούν με τον λόγο. Κοιτάξτε να δείτε. Ο αυτισμός αποτελεί μια αναθυσιακή διαταραχή, την οποία θα δούμε παρακάτω, μπορεί να συνηπάρχουν. Μπορεί να συνηπάρχουν οι δυσκολίες λόγου και με άλλα προβλήματα. Αλλά δεν είναι ότι ο αυτισμός φταίει για τη διαταραχή του λόγου ή η διαταραχή λόγου προφανώς δεν φταίει για τον αυτισμό. Μπορεί να συνηπάρχουν. Είναι οι περιπτώσεις της συνωσηρότητας που είναι πιο δύσκολες περιπτώσεις. Η συνύπαρξη των διαταραχών λόγου είναι πιθανή και με άλλα προβλήματα είναι πολύ πιθανή. Συχνά όμως δεν συνοδεύεται από κανένα άλλο πρόβλημα. Είναι πιθανή χωρίς να σημαίνει ότι δεν μπορεί να είναι και από μόνας. Και βέβαια εδώ έχουμε τα προβλήματα ακοείς γιατί ξέρετε πολλές φορές ένα παιδί το οποίο αργεί να μιλήσει. Ένα πρώτο πράγμα το οποίο δεν πρέπει να εξασφαλίσει κάποιος είναι ότι η άνοια ακοείτου λειτουργεί κανονικά. Διότι ένα παιδί το οποίο δεν μιλάει ενδεχομένως δεν μιλάει όχι γιατί στερείτε τις ικανότητες του λόγου ή έχει κάποια διαταραχή του λόγου αλλά δεν μιλάει γιατί δεν έχει λεκτικά ακούσματα. Δεν έχει η λειτουργία της ακοείς είναι αυτή η οποία δημιουργεί τα προβλήματα στο λόγο. Έτσι. Οπότε ένα πράγμα το οποίο πρέπει να εξασφαλιστεί είναι ότι η ακοείτου λειτουργεί κανονικά. Τώρα συνήθιχα χαρακτηριστικά είναι λεγικό αυτό. Ένα παιδί το οποίο έχει διαταραχές λόγου είναι πρόθυμο να μιλήσει. Όχι. Έτσι. Νιώθει αμύχανο και δεν τολμά να κάνει διάρκεια της ομιλίας να πάρει πρωτοβουλία να ξεκινήσει αυτό τη συζήτηση και λοιπά. Έτσι. Βέβαια θα πρέπει να σας πω ότι όλα αυτά συνήθιχα χαρακτηριστικά. Θα πρέπει να σας πω ότι έχω συναντήσει άτομα με δυσκολίες συλλόγου που έπαιρναν το λόγο και δεν σταματούσαν. Και πολύ καλά έκαναν. Έτσι. Δεν το λέω με καμία ενδιάθεση ίσα ίσα. Απλώς για να τονίσω ότι αυτά είναι τα συνήθιχα χαρακτηριστικά. Συνήθως, έτσι, τα παιδιά τα οποία έχουν κάποια δυσκολία στο λόγο είναι και λιγότερο πρόθυμα να μιλήσουν, να ξεκινήσουν μια συζήτηση, νιώχνουν μια συστολή και λοιπά. Έτσι. Γιατί θεωρούν ότι ο άλλος δεν θα τους καταλάβει οπότε αν όντως ο άλλος ρωτάει συνεχώς ξαναπέστω για να το καταλάβω δυσκολεύεται. Έτσι. Έχουμε μια συστολή. Είναι αυτό νόημα αυτό. Έτσι. Και βεβαίως συνήθως οι διαταρχές λόγους συνοδεύονται και από δυσκολίες στην ανάγνωση και τη γραφή. Έτσι. Και νομίζω ότι αυτό μπορείτε να το καταλάβετε πώς συνδέεται. Και όταν θα περάσουμε τις επόμενες ενότητες θα θα το συζητήσουμε και περισσότερο. Πάμε λίγο στη συμβλευτήση εκπαιδευτικούς και πάλι. Εμφάρεση της προφορικής επικοινωνίας μέσα στην τάξη. Είναι το πιο απλό που μπορεί να κάνει ένας εκπαιδευτικός. Γιατί αυτό. Είναι ένα παιδί το οποίο δυσκολεύεται να μιλήσει. Έτσι. Δεν το ενθαρρύνουμε κιόλας να μιλήσει. Μπορεί να μην μιλήσει. Έτσι. Και εκεί χρειάζεται η υπομονή και η ανοχή των υπολύπων και η ενθάρρηση της προφορικής επικοινωνίας. Μεγάλη προσοχή. Έτσι. Υπομονή κατά την ακρόση αυτών των μαθητών υπομένουν. Δεν μπορώ να περιμένω ένα ρέοντα λόγο ταχύ από ένα παιδί το οποίο ξέρω ότι έχει διαταραχή λόγου. Και αν δεν καταλαβαίνω αυτό το που θέλει να πει με πολύ ευγενικό τρόπο και όχι συνεχώς και πέστω πάλι και πέστω πάλι. Έτσι. Με πολύ ευγενικό τρόπο ή εν πάση περισσότερο προσπαθώ να καταλάβω αυτά τα συγκραζόμενα προκειμένου να ρωτώ συνεχώς. Ά, λοιπόν, με πολύ απλά πράγματα προσποθούμε να ρίχνουμε την προφορική επικοινωνία στα παιδιά εάν έχουμε συντάξει μας με διαταραχή λόγου. Τώρα, τα μια ερώτηση μέχρι εδώ, παιδιά. Να κλείσουμε λίγο με τις ιδικές γνωστικές ή ακαδημαϊκές δυσκολίες με κάποιες γενικές συστάσεις που αναφέρει η βιωγραφία. Δηλαδή, αυτά τα οποία θα πούμε εδώ, οι σύνοιγες είναι και για τα παιδιά με ατσαίχιες δυσκολίες και για τα παιδιά με δέπη και για τα παιδιά με διαταραχές λόγου και κοινωνίας. Γιατί αυτές είναι οι τρεις ιδικές κατηγορίες της γενικής κατηγορίες των γνωστικών ή ακαδημαϊκών δυσκολιών. Εντάξει, θυμάστε το πίνακα που είχαμε δείξει στην αρχή. Άρα, λοιπόν, παραμένουμε στη μεγάλη κατηγορία των ιδικών γνωστικών ή ακαδημαϊκών δυσκολιών με μαθησιακές δυσκολίες, δέπη και διαταραχές λόγου και επικοινωνίας ως ιδιωμέρους κατηγορίες. Και αυτές είναι οι γενικές συστάσεις. Άρα, λοιπόν, ποιες είναι αυτές οι γενικές συστάσεις να διευκολύνουν τους μαθητές και τις μαθήτρες να πετυχαίνουν σε ακαδημαϊκά έργα. Το είπατε πιο μπροστά και εσείς, το ανέφερε και ο Γιώργος, γιατί δέπη ότι συνήθως τα παιδιά αυτά σημειώνουν χαμηλές επιδόσεις και άμα σημειώνουν χαμηλές επιδόσεις, αυξάνονται και πιθανόντι σιγά σιγά να αποσύρονται, να απομακρυνόνται το σχολείο και να το εγκαταλείψουν κάποια στιγμή το σχολείο. Άρα, λοιπόν, θα πρέπει να διευκολύνουμε τα παιδιά αυτά να πετυχαίνουν σε ακαδημαϊκά έργα. Και αυτό τι σημαίνει πρακτικά, να περιορίζω στο όσο μπορώ το ιστορικό αποτυχιόν των παιδιών, το οποίο η ιστορικό αποτυχιόν των παιδιών ακολουθείται από χαμηλή ακαδημαϊκή αυτοαντίληψη και χαμηλές επιθύσεις, αυτό αποτελεσματικότητας, ότι δεν τα καταφέρνω, δεν είμαι άξιος, δεν είμαι ικανή και άρα τα παρατώ τελείως. Και θα πρέπει να σας πω ότι σήμερα, ούτως κι άλλως, και αυτό έχει σχέση με τη συζήτηση που κάνουμε πιο μπροστά για την ένταξη των παιδιών με ιδιαιτερότητες στις κανονικές της τάξης τυπικής επίτευσης, σήμερα, και από τις συμβάσεις για τα δικαιώματα των παιδιών και λοιπά, κάθε παιδί έχει δικαίωμα στη μάθηση. Αυτό τι σημαίνει ότι θα πρέπει να βρίσκω τρόπους ως εκπαιδευτικός ή ως υποστηρικτικός κλασίος, αν είμαι ψυχολόγος που δεν έχω σε σχολείο και έχω τέτοιες περιπτώσεις, θα πρέπει να βρίσκω τρόπους να διευκολύνω την ατομική διαδικασία μάθησης του κάθε μαθητή μου. Μπορεί να έχω 25 παιδιά στην τάξη μου και να μην έχω κανένα παιδί το οποίο δυσκολεύεται, έτσι. Αυτό όμως δεν σημαίνει ότι και μπορεί ο ένας τρόπος να είναι αποτελεσματικός για όλους, αλλά ακόμη και αν δεν έχω παιδιά τα οποία έχουν κάποια δυσκολία, μπορεί ο ένας τρόπος που συνήθιζα μέχρι τώρα να χρησιμοποιώ, να μην είναι υπαρκείς δρόσματητας προς την τάξη μου, έτσι. Και να χρειαστεί να διαδίσω τη διδασκαλία μου, όχι μόνο με προφορική, με αυτά που λέω έτσι, που διδάσκω, να βάλω σημασία με όλους στον πίνακα, να δείχνω slides, να ανοίξω ένα βίντεο, να κάνω να βάλω τα παιδιά να δουλέψουν σε ομάδα, να βρω δηλαδή εναλλακτικούς τρόπους, γιατί τα παιδιά έχουν διαφορετικές προτιμήσεις για τη μάθηση, ούτως ή άλλως, έτσι. Άρα λοιπόν ξεκινώ εξορισμό το ότι κάθε παιδί ηλικιόμαστε μάθηση. Πολύ περισσότερο αν έχω ένα παιδί το οποίο έχει μία δυσκολία, μία ιδιαιτερότητα, δεν μπορώ να σεβαστώ, να βοηθώ τις δυνατότητές του και τις αδυναμίες του και να αξιοποιήσω τις δυνατότητές του και να βελτιώσω τις αδυναμίες του, έτσι. Τώρα, οι προσδοκίες σε σχέση με τη σχολική επίτευση να είναι σαφώς καθορισμένες, αυτό είναι πάρα πολύ σημαντικό, διότι αν εγώ δίνω ασκήσεις, τραστηριότητες, μαθησιακές, αυτό είναι την εργασία για το σπίτι, το ίδιο για όλους. Καταλαβαίνετε ότι οι προσδοκίες, οι απαιτήσεις μάλλον που θέτω από όλους τους μαθητές μου, έτσι μπορεί να είναι σε ένα αρχαίο επίπεδο. Εάν έχω ένα μαθητή ο οποίος έχει μία συγκεκριμένη δυσκολία και συνεχώς του αναθέτω τις ίδιες εργασίες με τους υπόλοιπους και αυτό μπορεί κάποιος να πει ότι μά δεν τρέπει να τον διακρίνω, έτσι. Τι είναι πολύ πιθανό να συμβεί παιδιά? Καταρχήν είμαστε προς την κατεύθυνση του να διαμορφώνω πολύ, να προκαλώ πολλές αποδυχίες, αντί να περιορίζω το ιστορικό αποδυχειόν, έτσι. Άρα λοιπόν θα πρέπει να υπάρχουν συγκεκριμένες προσδοκίες για την επίτεξη από τα παιδιά τα οποία έχουν ιδιαιτερότητες και αυτό να είναι σε συνενόηση και με τους γονείς και με τον ειδικό εκπαιδευτικό αν υπάρχει στο σχολείο ή αν υπάρχει ειδική πρόσθετη βοήθεια στο σπίτι του ή το καθεξής και το παιδί να ξέρει τι περιμένει ο εκπαιδευτικός από το ίδιο. Το είπα ήδη, την ανάπτυση εργασιών σε σχέση με την ανάγνωση τώρα, έτσι, να λαμβάνουμε υπόψη το επίπεδο των μαθητών, ειδικά για την ανάγνωση, γιατί αυτό παιδιά, έτσι. Είπαμε ότι ενθαρρύνω, για παράδειγμα, κοιτάξτε λίγο, ενθαρρύνω τα παιδιά που έχουν διαταραχή του λόγου να μιλάνε μέσα στην τάξη, αλλά αν θέλω κάποιος να διαβάσει το μάθημα, έτσι, στη γλώσσα, δηλαδή το επόμενο μάθημα στη γλώσσα, τι λέτε εσείς, καλό θα ήταν να επιλέξω ένα παιδί που η ιδιαίτερη έχει λόγο με το κάνει ή όχι. Γιώργο. Πιστεύω πως όχι. Γιατί? Γιατί από τη στιγμή που έχει δυσκολία στην ανάγνωση, μπορεί να δυνατρέπεται να διαβάσει προς όλους τους αθλητές του, ή μπορεί, λόγω των δυσκολιών του, πολλοί σαν αθλητές του να τον βορεγόντει την εθνική ανάγνωση, γι' αυτό να του δημιουργήσει εύκολα αυτά τα προβλήματα και στο μέλλον να μην επιδείχεται καθόλου να διαβάζει. Άρα λοιπόν, μην παίρνω το επίπεδο, έτσι, αν αντίφιλος… Όχι, έχει το ίδιο θα πάντως. Ναι, εγώ. Έτσι, δηλαδή, ναι, μην ενθαρρύνω τα παιδιά να συμμετέχουμε στη συντάξη, αλλά στα πρέσινια σπιο άκρυπης συνομιλίας, που και τα υπόλοιπα παιδιά μπορεί να κοβιάσουν στο να έχουν μια απάντηση, έτσι, δεν είναι, στο να δεις στάσιο, να μη ρέει ο λόγος τους συνεχώς, έτσι, ελωδία. Θα θέλαμε να μιλήσω πάλι, τις δεμαθήματα που κάνουμε στη διδαθμική μας, και πρέπει να έχουμε πνευματικές για το παιδί, ή ψηλές. Υψηλές, αλλά ρεαλιστικές, θα συμπείρουν εγώ. Έτσι, λοιπόν, αυτή είναι η απάντηση, βέβαια. Υψηλές, αλλά ρεαλιστικές και οριζόμενες σε σχέση με το κάθε παιδί. Διότι το υψηλή προσδοκία, έτσι, για ένα παιδί μπορεί να είναι διαφορετικό πράγμα από το τι σημαίνει η υψηλή προσδοκία σε ένα άλλο παιδί, έτσι. Να σας πω ένα πολύ απλό παράδειγμα. Σ' ένα παιδί, ας πούμε, τρίτης δημοτικού, έτσι, η υψηλή προσδοκία σε ένα παιδί που κάνει πολύ λίγα ορθογραφικά λάθη και συγκεκριμένου τύπου, είναι να μην πιάνει κανένα. Έτσι. Η υψηλή προσδοκία σε ένα παιδί που κάνει 25 λάθη, είναι να τα μειώσει, ας πούμε, μέσα σε τρεις μήνες, να κάνει 15 λάθη. Έτσι. Λοιπόν, είναι διαφορετικά τα όρια του προσδοκιούλου για κάθε παιδί, ανάλογα με το επίπεδό του, το προηγούμενο background που έχει, τα περιθώρια βελτίωσης, κλπ. Έτσι. Και, βεβαίως, πολύ σημαντική υπόθεση είναι η ενίσχυση της αυτοαντίληπτης και των κινήτρων των παιδιών αυτών. Διότι, και αυτό είναι ένα θέμα το οποίο το κουβεδιάσουμε πολύ αναγκητικά παρακάτω και δεν θα επιμείνω, διότι για όλους τους λόγους που μέχρι τώρα συζητάμε, και κυρίως για το ιστορικό αποτυχιών, που, δυστυχώς, ισορεύεται με την πάροδα του χρόνου, τα παιδιά τιμούν να έχουν χαμηλή εικόνα για τον εαυτό τους, ότι δεν μπορούν να τα καταφέρουν, και χαμηλά κινητραεπίτευσης και σταδιακά μπορεί να φτάσουν ακόμα και στην κατάσταση μαθημένης αποείθησίας και να αποσυστονώ, να μην καταβάλουν καμιά προσπάθεια. Διότι στο πίσω μέρος του μυαλού τους θα είναι γιατί να προσπαθήσω, αφού ούτως ή άλλως δεν πρόκειται να τα καταφέρουν. Το ποσοδό των παιδιών θα είναι αγαπηλεύθερο, σημαντικά, αυτό το τρόπο της και να πισμώσουν, αν είναι μικρότερο. Ναι, είναι μικρότερο, είναι μικρότερο. Δεν συμβαίνει σημαντικά. Σε σχόλιο κάτι. Σε αυτό παίζει πολύ μεγάλο ρόλο η έγγελη διάγνωση. Πάρα πολύ μεγάλο ρόλο. Σε όλα τα πράγματα, η πρώη μία νύχνευση και η έγγελη διάγνωση είναι θυμελιώδος σημασίας, διότι όσο πιο νωρίς εντοπίσω κάτι, τόσο και πιο νωρίς σχεδιάσω κάτι μία παρέμβαση, οι πιθανότητες για καλύτερη αντιμετώπιση είναι αυξημένες. Για πολλούς λόγους. Και γιατί αντιμετωπίζεις νωρίτερα το πρόβλημα και γιατί δεν αυξάνεις το πρόβλημα να συσσορεύεται, μαζί και οι αρνητικές τους συνέχειες. Οπότε στην προκειμένη περίπτωση, είναι διαφορετικά να ξεκινάς, με ένα παιδί μαθησέκειας της σχολίας που είναι πέμπτη δημοτικού, και διαφορετικά να ξεκινάς, με ένα παιδί δευτέρα ή τρίτη δημοτικού, διότι ένα παιδί το οποίο έχει φτάσει ως πέμπτη έχει δημοτικού και αποτυχάνει και η εικόνα που έχει διαμορφώσει για τον εαυτό του ως μαθητή μαθήτριας. Είναι αυτού του αδύναμου μαθητή που δεν θα αποκαταφένει και χαμηλή εικόνα για την ικανότητα κλπ. Ενώ όταν ξεκινάς νωρίς, όπου όλα τα παιδιά έχουν μια σχετική δυσκολία, χρειάζεται να καταβάλουν κόπο, προσπάθεια κλπ, ξεκινάς με μια πολύ καλή αφητήρια, τις θετικές επιθύσεις τις οποίες έχουν όλα τα μικρά παιδιά για τον εαυτό τους. Οπότε ξεκινάς από μια πολύ καλή αφητήρια που είναι ιδοπέως και αφορά στη σχέση με την αφητήρια. Έτσι, ωραία, πολύ ωραία. Άλλη ερώτησε. Πολύ ωραία. Περάσσουμε στη δεύτερη ενότητα γενικών κατηγοριών, που είναι οι μαθητές και οι μαθήτες με ψυχοκοινωνικά προβλήματα ή προβλήματα συμπεριφοράς, ξεκινώντας από τις συναισθηματικές διαταραχές ή συμπεριφορικές διαταραχές. Ποιοι μαθητές περιαλμβάνουν σε αυτήν την κατηγορία? Οι μαθητές και οι μαθήτες με διαταραχές συμπεριφοράς, επί τη γνήμη, σοβαρές και επίμονες μορφές συμπεριφοράς, το επίμονες υπογραμμίστητο, έχουν δηλαδή διάρκεια στο χρόνο, οι οποίες είναι συνήθως ακατάλληλες για την ηλικία τους, καταλήγουν σε κοινωνικές συνδρούσεις, προσωπική δυστυχία και σχολική αποτυχία. Άρα λοιπόν, νέο όργανο, αναπτυξιακά κατάλληλες. Αναπτυξιακά κατάλληλες. Θα το δούμε και παρακάτω, τι σημαίνει αυτό το πράγμα. Σοβαρές λοιπόν και επίμονες μορφές συμπεριφοράς, αναπτυξιακά κατάλληλες, δηλαδή δεν περιμένεστε τις συμπεριφορές μια συγκεκριμένη σε ένα παιδί συγκεκριμένη της ηλικίας και συνήθως η βιβλιογραφία τείνει να δείχνει ότι τα παιδιά με συναισθηματικές διαταραχές ή προβλήματα συμπεριφοράς, καταλήγουν σε κοινωνικές συνδρούσεις, δηλαδή εμπλέγονται πολύ πιο συχνά σε διαπληκτρισμούς και συνδρούσεις με τους άλλους, καταλήγουν να είναι προσωπικά δυστυχισμένα και βεβαίως έχουν αυξημένες τις ενότητες να αποτύχουν και στο σχολείο. Προσέξτε τώρα, εδώ η σχολική αποτυχία δεν αφήλεται στις δυσκολίες του παιδιού να μάθει, αλλά είναι αποτέλεσμα των συναισθηματικών διαταραχών και των διαταραχών συμπεριφοράς που έχει. Δεν είναι δηλαδή ότι δεν μπορεί να μάθει γι' αυτό που την κάνει, έχει μια ειδική δυσκολία, οι διαταραχές λόγου, οι δίκαιες μαθησιακείες του σχολείου, αλλά η σχολική αποτυχία είναι συνέπεια των συναισθηματικών ή συμπεριφορικών προβλημάτων που μπορεί να έχει. Μεγάλη αιτεροκένεια των διαταραχών αυτών, παραδείγματα αδυναμία διαμόρφωσης και διατήρησης καλών διαπροσωπικών σχέσεων είτε με ενήλικες είτε με συνομιλήκους, βασική στοιχεία ορίσμου, δηλαδή τα παιδιά άμα έχουν αυτοί τους προβλήματα, δυσκολεύονται και να συνάψουν και πολύ περισσότερο να διατηρήσουν καλές διαπροσωπικές σχέσεις. Έχουν επίσης τα παιδιά με αγχώδη διαταραχή, παιδιά δηλαδή που έχουν ένα υπερβολικό και μόνιμο άγχος, παιδιά τα οποία μπορεί να χαρακτηρίζονται να διακρίνονται από κατάθλιψη για μεγάλο χρονικό διάστημα, έτσι στην αρχή διαταραχή, παιδιά τα οποία βιώνουν υπερβολικές αλλαγές της διάθεσης και ακόμη παιδιά τα οποία μπορεί να έχουν πολύ επιθετική αντικοινωνική συμπεριφορά. Όλες αυτές οι περιδόσεις των παιδιών ανήκουν σε αυτήν την κατηγορία που είναι πολύ ευταρρυγητής, όπως είπαμε, που μπορεί να έχει πολλές διαφορετικές εκφάνσεις. Έτσι, γι' αυτό και λένε συναισθηματικές ή συμπεριφορικές διαταραχές, άρα λοιπόν αγχώδης διαταραχές, κατάθλιψη, αλλαγές στη διάθεση ή αυξημένη επιθετικότητα, όλα αυτά μπαίνουν κάτω από αυτήν την κατηγορία. Τώρα, γενικά όλες αυτές οι επιμέρους συμπεριφορές, έτσι, μπορούν να συνοψηστούν, μπορούν να κατηγοριοποιηθούν σε δύο κατηγορίες. Σ' αυτές που ονομάζονται εξοδερυκευμένες διαταραχές συμπεριφοράς και σ' αυτές που ονομάζονται εσοδερυκευμένες διαταραχές. Και, νομίζω, μπορείτε να καταλάβετε πολύ εύκολα ποιες είναι οι εξοδερυκευμένες διαταραχές συμπεριφοράς, η επιθετική συμπεριφορά, η προκλητικότητα, η ανυπακοή, τα ψέματα, οι κλοπές, η έλλειξη αυτοελέγχου συμπεριφοράς. Άρα, λοιπόν, εδώ βλέπουμε συμπεριφορές οι οποίες βγαίνουν προς τα έξω και έχουν σχέση με τη συμπεριφορά, την εξωτερικά παρατηρήσιμη συμπεριφορά του παιδιού και σε σχέση με τους άλλους, έτσι, είναι προκλητικά, δεν ακούν τους κανόνες, είναι επιθετικά, μπορεί να λένε ψέματα, δεν ελέγχουν τη συμπεριφορά τους, είναι πολύ παροδομητικά. Και, λοιπόν, στην περίπτωση τώρα των έσοδερυκευμένων διαταραχών συμπεριφοράς, έχουμε αυλήπια ένα ρόλο και έχουμε υπερβολικό άγχος, κατάθλιψη, απομόνωση από τους άλλους, διαταραχές διατροφής και, βέβαια, με απορρίπωση της τάσης των παιδιών. Άρα, λοιπόν, νομίζω είναι σαφή συνδιάκριση μεταξύ των έξω και έσοδερυκευμένων διαταραχών. Οι ΜΕΝ ξεκινούν από το άτομο προς τα έξω, είναι οι εξωτερικά παρατηρήσεις συμπεριφορά, η οποία έχει θέμεται προς τα έξω, εντάξει. Στην δεύτερη περίπτωση είναι εσωτερικές, είναι εσωτερικευμένες οι διαταραχές, γιατί ΜΕΝ θα λέγουν εσωτερικοί από το άτομο, ο οποίος δεν σημαίνει ότι οι άλλοι δεν μπορούν να καταλάβουν, αλλά δεν τους επηρεάζει στο βαθμό, δεν έχουν συνέχεια σε αυτές τις περίπτωσες συμπεριφορές τους τους άλλους. Έτσι, λοιπόν, εδώ έχουμε το άνοιχο, τη διατάθλιψη, την απομόνωση και λοιπά. Ετιολογία. Να σας πω, βέβαια, ότι η περίπτωση, όπως άλλος είπαμε, η κάθε μία ιδική κατηγορία αποτελεί ένα πολύ μεγάλο κεφάλαιο. Ξέρετε, θα μπορούσε να υπάρχει ένα εξαιμηνιαίο μάθημα για την κάθε μία ιδική κατηγορία, έτσι. Λοιπόν, τώρα, γιατί με την ίδια λογική και οι συναισθηματικές διαταραχές αποτελούν ένα πολύ μεγάλο κεφάλαιο στην επιστήμη μας, έτσι. Ως προς την αιτιολογία της, κλασικά πράγματα, όπως όλα, που μπορεί να οφείλονται είτε σε περιβαλλοντικούς παράγματες, είτε σε ενδογενείς βιολογικούς παράγματες. Στους περιβαλλοντικούς παράγματες μπορεί να οφείλονται στην κακοποίηση του παιδιού, έτσι. Σε ασυνεπείς πρακτικές ανατροφής. Τι σημαίνει, παιδιά, ασυνεπείς πρακτικές ανατροφής. Και ασυνεπίσωμα, η έλλειψη ενδιαφέρον της πάλι στην κακοποίηση, ξέρετε, το να μην ενδιαφέρονται ένας γονιός για το παιδί και θεωρείται μοσφα κακοποίησης, έτσι. Πέρα από τις ακραίες περιπτώσεις της κακοποίησης, τι σημαίνει ασυνεπείς πρακτικές, ποιοι εμπλέγονται στην ανατροφή του παιδιού. Οι γονείς και εντεχομένους και άτομα του στενού, του άμεσου περιβάλλοντος, παππούδες, γεγιάδες και λοιπά, έτσι. Ασυνεπείς οι πρακτικές ανατροφής, οφείλουν να έχουν μια συνέπεια, δηλαδή να υπάρχει μια κοινή γραμμή πλεύσης στον τρόπο με τον οποίο μεγαλώνουμε ένα παιδί. Εάν ο ένας και τους δυο γονείς είναι πάρα πολύ ευστερός και ο άλλος γονέας είναι πάρα πολύ χαλαρός και πάρα πολύ επιτρεπτικός, αυτό είναι ασυνέπεια στις πρακτικές ανατροφής. Θα μου πείτε μπορεί να συμβεί αυτό, σας πληροφορώ πάρα πολύ σε αυτό. Έτσι. Λοιπόν, και ξέρετε τα προβλήματα είναι πολύ περισσότερα όταν αυτή η ασυνέπεια είναι μεταξύ των δύο γονέων, από ότι όταν είναι μεταξύ των γονέων και των παππούδων για παράδειγμα. Στο βαθμό βέβαια που οι παππούδες δεν έχουν την καθημερινή ευθύνη της ανατροφής του παιδιού. Γιατί μπορεί οι παππούδες για λόγους που όλοι μπορούν να φανταστούμε να είναι πιο χαλαροί, πιο επιτρεπτικοί, πιο υποχωρητικοί ως πως τα πάντα. Ως τη συμπεριφορά, ως την διατροφή, ως τα καθήκοντα, ως πως τα πάντα. Και οι γονείς μετά να έχουν μια πιο αυστηρία και τακτική. Αυτό μπορεί να επηρεάσει στον παππού όμως που οι παππούδες πραγματικά έχουν έναν μεγάλο μελίδιο ευθύνης στην ανατροφή των παιδιών. Στο βαθμό που έχουν έναν κουρικό ρόλο δεν είναι τόσο σοβαρές συνέντες. Όταν όμως υπάρχει διαφορά μεγάλη μεταξύ των δύο γονεών, τότε τα πράγματα τα καταλαβαίνουμε ότι είναι πολύ πιο σοβαρά. Και βέβαια να σας πω εδώ να ανοίξω μια παρένθεση. Ως προς τις πρακτικές ανατροφής υπάρχει ολόκληρη βιβλιογραφία στη γονεϊκότητα. Βλέπετε για το πώς οι γονείς, ποιά μοντέλ, ποιά στυλ γονεϊκότητας είναι τα πιο αποταλεισματικά. Υπάρχει το περίφωμο μοντέλο της Μπομπρίτ που μιλάει για στυλ διακαταγωγησης, έτσι που είναι τρία μετά μακόμοι και λοιπά πρόσθεση να λέω έναν τέσσερα. Αυτό το οποίο θα πρέπει να ξέρετε γενικά στη ζωή σας διότι όλοι θα γίνετε και γονείς κάποια στιγμή. Έτσι σας το εύχομαι διότι είναι ότι αυτό που ονομάζεται στη βιβλιογραφία ως αυστηρό στυλ γονεϊκότητας είναι αυτό το οποίο συνδέεται με τις καλύτερες συνέπειες. Προσέξτε όμως πώς εννοείται το αυστηρό. Το αυστηρό το εννοεί η Μπομπρίτ και ξέρετε επειδή στα ελληνικά το αυστηρό παρασύρει πολλές φορές, θα δείτε σε βιβλία ελληνικά handbooks που μεταφράζουν αγγλικά βιβλία εξαιρετικής ψυχολογίας να το λένε δημοκρατικό. Είναι λάθος. Καταρχήν πέρα από ότι υπάρχει μια παρανόηση γιατί σημαίνει δημοκρατικό ήταν και στην οικογένεια, αλλά είναι λάθος διότι η Μπομπρίτ αν πάει κανείς στους αγγλικούς όρους είναι authoritarian, το αυθαρχικό, authoritative, το αυστηρό και περνήσει το επιτρεπτικό, έτσι. Λοιπόν και μετά πρόσθεσαν και το αδιάφερο ως τέταρτο είδος. Δεν ήταν τυχαίο που το είπε ο authoritarian το ένα και ο authoritative το άλλο, ήθελα να τονίσει αυτό το πράγμα που σημαίνει τι το αυστηρό, σημαίνει ότι υπάρχουν κανόνες, υπάρχουν κανόνες και λειτουργία συγκεκριμένη, ναι συγκεκριμένη κανόνες λειτουργίας της οικογένειας, αλλά ταυτόχρονως υπάρχει και αγάπη και στήριξη και κατανόηση και στήριξη του παιδιού στις εκτεύματά του και το καθεξής. Άρα λοιπόν είναι πολύ σημανικό το παιδί να μεγαλώνει και κανόνες, να ξέρει τι πρέπει και τι δεν πρέπει, τι μπορεί και τι δεν μπορεί να γίνει και ταυτόχρονως να στηρίζεται με αγάπη, κατανόηση, σεβασμό σε προσωπικά δεδάδωση αυτά τα οποία επιχείρει να κάνει, έτσι. Πολλές φορές η φοβερή έτσι επιτρεπτικότητα των γονέων που γίνεται πάντα με καλή πρόθεση, γιατί στους γονείς αν κάτι δεν μπορείς να θυσφητήσεις είναι η πρόθεση, έτσι δεν είναι. Κάθε γονιός μπορεί να υιοθετεί ένα α ή β τρόπο ανατροφής πάντα με καλή πρόθεση, έτσι. Ακόμη και το πολύ αυστηρό, ακόμη αν θέλετε και το αυταρχικό ή και το πολύ χαλαρό το πολύ επιτρεπτικό, θέλω να πιστεύω ότι οι πρώτες των γονέων στις περισσότερες φορές είναι αγνοί, για το καλό του παιδιού γίνεται, ναι όλοι. Το πολύ αυταρχικό δεν μπορεί να έχει και την απόλυτα καλή πρόθεση. Εν άποψη ότι επιχείρει ένας γονείος που μπορεί να μάθει ότι το παιδί του είναι ομορφηλόθουτο και τα λοιπά του θα τον διώξει στο σπίτι, ποιένει καλή πρόθεση? Τώρα μιλάμε για τις διαδικασίες, για τις πρακτικές ανατροφής, πήγες σε ένα άλλο κεφάλαιο αργότερα για το πώς μεγαλώνουν οι παιδιά τους, έτσι. Για παράδειγμα στα ζητήματα πιθαρχίας, έτσι. Λοιπόν, μπορεί ένας γονειός να πιστεύει ότι μέσα από την τιμωρία, την αυστηρή τιμωρία για πράγματα τα οποία δεν είναι επιθυμητά, ότι έτσι θα βοηθήσει το παιδί να καταλάβει ότι δεν είναι σωστό αυτό το που κάνει, έτσι, γιατί είναι ανατροφή. Ποιο σημαίνει ότι τέλος της αγκαλίας, δηλαδή, υπάρχουν και πρακτικές βίαιες μέσα. Θέλαμε να πιστεύουμε, όχι. Δεν αναφερόμαστε. Μιλάμε για το στήλ, έτσι. Δεν αναφερόμαστε στη βίαιη συμπεριφορά, προφανώς. Ποιο σημαίνει ότι το πρώτο, το δεύτερο, το πρώτο, το τρίτο, δεν έχει καμία έκπραση λόγου, δηλαδή. Καμία δεν έχει, γιατί υπάρχουν δύο διαστάσεις. Παίρνουμε στον κυφαλό. Υπάρχουν δύο διαστάσεις, είναι οι απαιτήσεις και οι ανταπόκρισεις, δηλαδή το τι γωνείς, το πώς ορίζουν τα στήλ, έχει σχέση με το τι γωνείς απαιτούν και πώς οι δύο ανταποκρίνονται, έτσι. Είναι το ντιμάδικνος και το λυσφόνσινος, έτσι. Οπότε υπάρχουν πολύ ψηλές απαιτήσεις και καθόλου στήριξη. Δεν μπορεί να υπάρχουν και οι κανόνες. Οι κανόνες, αλλά οι κανόνες είναι μέσα σε μεγάλη πλαίσια, έτσι, ναι. Και όπως επίσης ξέρουμε πολύ καλά ότι χωρίς κανόνες, έτσι, το χάος ποτέ δεν βοηθάει κανέναν. Ούτε την οικογένεια, ούτε της σχολική τάξη. Οι κανόνες διευκολύνουν την λειτουργικότητα ενός πλασίου. Ναι, όταν αυτό να μου νιώθω πολύ ψηλό και είναι πολύ πληκτικό. Και το παιδί λαμβάνει αντιφατικά μηνύματα. Είναι στιγμές λαμβάνει αντιφατικά μηνύματα. Αυτό σημαίνει ασυνεπής πρακτικές ανατροφής. Δεν σημαίνει ότι κάθε φορά που έχεις ασυνεπής πρακτικές ανατροφής, όπως τίποτε οι συστηματικά προβλήματα ή προβλήματα συμπεριφοράς, απλώς η ασυνεπής πρακτικής ανατροφής είναι σαν τις πιθανότητες εκδήλωσης τέτοιων συμπεριφορών. Όλα αυτά τα οποία λέμε εδώ θα πρέπει να τα έχετε υπόψεως μέσα σε ένα μοντέλο συσχετιστικό. Δεν είναι σχέση αυτιάς αποτελέσματος. Δεν μπορούν να είναι σχέσεις αυτιάς αποτελέσματος. Το ξέρετε. Αυτό είναι πολύ παραμοντικά τα χανόμενα τα οποία εξητάζουμε. Και γενικά η ανθρώπινη συμπεριφορά και η προσωπικότητα είναι πολύ παραμοντική. Μπορεί μία συμπεριφορά X να εκδηλώνεται σε μία οικογένεια και να μην έχει τις συνέπειες ή η ίδια συμπεριφορά να εκδηλώνεται μάλλον σε δύο οικογένειες και στη μία να έχεις X συνέπειες και στην άλλη να έχεις Ψ συνέπειες. Γιατί πάντα έχεις το πλαίσιο με το άτομο το οποίο ελεπίτρα. Έτσι. Είδατε πώς είπαμε και στα πρώτοι μας μαθήματα. Είναι ολιστικό το μοντέλο το οποίο πρέπει να θεωρούμε τα πράγματα. Στρεσογώνει συνθήκες ζωής, συνθήκες υψηλούς στρες, έκθεσε συνθήκες βίας, κατάθλισε αγγόν αναπτωτικών ουσιών στην οικογένεια. Όλα αυτά είναι παράγματα υψηλούς κινδύνων για να προκλείφουν συμπεριφορικές και συμπεριφορικές διαταραχές σε ένα παιδί. Έτσι. Πέρα από τους περιβαλλοντικούς παράγματες όμως και βιολογικοί παράγματες αναφέρονται ως δυνητικοί, αιτιακοί παράγματες των συναισθηματικών και συμπεριφορικών διαταραχών όπως είναι η χειρολογικότητα, ορμονικές διαταραχές, αν είναι υπάρξουν κεφαλικά γράμματα, ασθένειες, και τέτοια εξής. Έτσι, αυτά πάντα παίζουν ως παράγματες, το ξέρω. Τώρα, το ερώτημα είναι πότε οι μαθητές και οι μαθήτρες με διαταραχές συμπεριφοράς θεωρούνται ότι έχουν ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες, έτσι, γιατί τι είπαμε ότι συμπεριφορές αυτές μπορεί να συνοδεύονται και από σχολική αποτυχία. Άρα λοιπόν, όταν η συμπεριφορά τους αυτή επηρεάζει σε μεγάλο βαθμό αρνητικά την τάξη και τη δική τους βέβαια ακαδημαϊκή πορεία. Έτσι. Τώρα, ποια είναι τα κοινά χαρακτηριστικά των ατόμων με διαταραχές συμπεριφοράς. Επαναλαμβάνω, κοινά χαρακτηριστικά δεν σημαίνει ότι κάθε παιδί δέχεται όλα αυτά τα χαρακτηριστικά, τάξεις είναι αυτές. Δυσκολία ηλεπίδραση με τους άλλους με κοινωνικά αποδεκτούς τρόπους. Έτσι, είναι και σημείο ορισμού αυτό των διαταραχών. Απ' τη στιγμή που υπάρχει αυτή η δυσκολία ηλεπίδραση με τους άλλους με κοινωνικά αποδεκτούς τρόπους, μπορούν να διαμορφώσουν και να διατηρήσουν προσωπικές σχέσεις. Σε πολύ μικρότερο βαθμό από ότι, εάν δεν υπάρχει δυσκολία ηλεπίδρασης. Χαμηλή αυτή η δύληψε, έτσι, αρχίζουν να αποσιάζουν συχνά από το σχολείο, και το σχολείο δεν αποτελεί ένα χώρο στον οποίο χαίρονται να πηγαίνουν ή ασφαλεί χώρο, και χειροτερένει η ακαδημαϊκή τους επίδοση με την πρόοδο της ηλικίας, γιατί αυτά συσσορεύουν. Ξέρετε, η πρόοδος της ηλικίας στον βαθμό που κάτι δεν αρχίζει να αντιμετωπίζεται εγγέρος, λειτουργεί συσσορευτικά και αρνητικά. Τώρα, συνηπάρχουν οι συναισθηματικές διαταραχές και με άλλες ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες, όπως, για παράδειγμα, δυσκολίες μάθησης, ακόμη και με τη νοητική καθυστέρηση, ακόμη και με τη χρειαζηματικότητα. Χρειαζηματικότητα πάει παντού, όπως βλέπουμε, έτσι, γιατί αναφέρονται αυτά στην πλειογραφία, έτσι. Τώρα, να περάσουμε στις συμβουλευτικείες εκπαιδευτικούς. Συνήθως μιλάμε, στην προκειμένη περίπτωση, για εξατομικευμένα προγράμματα, προσαρμοσμένα με τέλος της ιδιαιτερότητας του κάποιου καρδιού. Γιατί, ειδικά όταν έχουμε σοβαρά, έτσι, προβλήματα συμπεριφοράς, προφανώς το παιδί βρίζει εξατομικευμένης, έτσι, βοήθεια. Δεν υπάρχει εξατομικευμένης αυτό. Ωστόσο, όμως, έτσι, σε επίπεδο τάξης, τι μπορεί να κάνει ένα συμβουλευτικός, αν έχει μες στην τάξη του έναν τέτοιο παιδί, κατά αρχή να δείξει έναν προσωπικό ενδιαφέρον για το παιδί αυτό. Η έννοξη προσωπικού ενδιαφέροντος για τους μαθητές μας αποτελεί κάτι πάρα πολύ σημαντικό για όλα τα παιδιά. Είτε έχουν, είτε δεν έχουν δυσκολίες, είτε έχουν, είτε δεν έχουν συναισθηματικές διαδραχές. Έτσι δεν είναι. Θυμηθείτε εσείς τους εαυτού σας στο σχολείο, έτσι, και αν το σκεφτείτε κι εσείς όταν θα γίνουν τα εκπαιδευτική άκρη με θάβους στο σχολείο. Η έννοξη προσωπικού ενδιαφέροντος ενδυναμώνει τη σχέση εκπαιδευτικού μαθητή, βελτιώνει το κλίμα στην τάξη, έτσι το ψυχολογικό περιβάλλον της τάξης, και δημιουργεί πολύ ευνοϊκές προϋποθέσεις και για καλύτερα μαθησιακά αποτελεσμού. Έτσι. Πάρτε τώρα την περίπτωση ενός παιδιού με αυτό το προφίλ που περιγράψαμε πριν, έτσι, το οποίο ενδεχομένως να έχει όλα αυτά τα χαρακτηριστικά ή κάποια τα χαρακτηριστικά που είπαμε πριν, και ξαφνικά υπάρχει ένας άνθρωπος στο σχολείο ο οποίος δείχνει ένα γνήσιο πραγματικά ενδιαφέρον και τον ίδιο. Είναι μια πολύ θετική κίνηση. Δεν είναι αυτή η οποία θα εξαλείψει τις συναισθηματικές διαταραχές όπως θα καταφέρετε, αλλά είναι όμως μια κίνηση πάρα πολύ καλή στο πλαίσιο του σχολείου και είναι κάτι που ο εκπαιδευτικός μπορεί να το κάνει. Δεν τοίχο στίζει και κάτι. Έτσι, το να κερδίσεις, να φέρει ένα παιδί πιο κοντά του και να δείξει ότι νοιάζεται γι' αυτό. Γιατί μπορεί το παιδί να έχει το μήνυμα από την οικογένειά του ότι δεν νοιάζεται κανένας γι' αυτό. Έτσι. Ή από το σχολείο του ότι οι συνομήλικοι του δεν νοιάζονται γι' αυτό, ότι δεν έχει φίλους, δεν έχει προσωπικές σχέσεις. Άρα, λοιπόν, το να δείξει ο εκπαιδευτικός αυτό το προσωπικό ενδιαφέρον εξαιρετικά σημαντική στρατινική. Επίσης, να βοηθήσει, να κινηθεί ο εκπαιδευτικός προς μια κατεύθυνση ενσωμάτωσης του περίπου στην τάξη, ενσωμάτωσης δραστηριοτήτων στην τάξη, η οποία συνέχεια είναι πιο πιθαρωνή σχετικές με τα ενδιαφέροντα των παιδιών αυτόν. Αυτό, ξέρετε, αυτό αποτελεί μία στρατινική, η οποία αναφέρει στη βιβλιογραφία, γιατί τι κάνει εκπαιδευτική όταν έχουν παιδιά διαφορετικής πολιτισμικής, αθροπολιτισμικής προέλευσης στην τάξη τους. Ειδικά όταν τα παιδιά αυτά δυσκολεύονται κιόλας και στη γλώσσα, οπότε έχουν και αυξημένες πιθανότητες να μην τα κατανοούν όλα, να μην είναι οι εργασίες τους όλες πάρα πολύ καλές κλπ. Και τα παιδιά αυτά επίσης έχουν αυξημένες πιθανότητες να έχουν χαμηλές σχολικές επιδόσεις, επίσης έχουν αυξημένες πιθανότητες να μην έχουν καλές διαπροσωπικές σχέσεις με τους συνομιλήκους τους και για πολλούς άλλους λόγους, στερεότητοι λοιπόν, διάφορα κλπ. Μία λοιπόν στρατηγική η οποία αναφέρεται στην πλειόρυφη είναι ότι ένας τρόπος είναι να εντάξουν δραστηριότητες. Α, και τα παιδιά ας πούμε με διαφορετική αθροπολιτισμικής προέλευσης πολύ συχνά μπορεί να έχουνε προβλήματα συμπεριφοράς στα πλαίσια του να προσπαθήσουν να τραβήξουν στην τάξη, να ενταχθούν σε κάποιες ομάδες κλπ. Λοιπόν, μία τρατηγική είναι ένας τρόπος είναι να εντάξει ο εκπαιδευτικός στην τάξη δραστηριότητες οι οποίες είναι σχετικές με τα ενδιαφέροντα αυτών των παιδιών. Οπότε αυτό αποτελεί έναν ωραίο τρόπο και το ίδιο για το παιδί να νιώσει ότι κάτι που το ίδιο το απασχολεί αποτελεί θέμα είναι μια δραστηριότητα της τάξης. Οπότε ξαφνικά νιώθουν μια αυξημένη σημασία ότι αποδίδεται σε αυτό και σε αυτό που τον έσχει μια αυξημένη σημασία και επίσης οι υπόλοιποι μαθητές της τάξης προσκαλώνται να ασχοληθούν με κάτι που για το παιδί αυτό είναι πολύ σημαντικό και μπορεί να είναι και για τα υπόλοιπα παιδιά αλλά εν πάση περίπτωση είναι και γι' αυτό. Θετική ενίσχυση για την εκδήλωση επιθυμητών μορφών συμπεριφοράς, πάρα πολύ σημαντικό για όλα τα παιδιά, σας το έλεγα και πριν, αλλά πολύ περισσότερο για τα παιδιά με προβλήματα συμπεριφοράς. Γιατί αυτό, διότι είπαμε ο ένας δρόμος είναι να προσπαθώ να μειώνω την εμφάνιση των συμπεριφορών που δεν μου αρέσουν ή που δεν είναι επιθυμητές και ο άλλος δρόμος είναι να προσπαθώ να ενισχύω να εντιναμώνω τις αντίστοιχες επιθυμητές συμπεριφορές. Ποτέ να μην είμαστε σίγουροι και σίγουροι ότι ένα παιδί το οποίο εκδηλώνει διαταραχές συμπεριφοράς, εμπροβλήματα συμπεριφοράς, είναι εκθετικό, δεν είναι μυθαρχημένο, δεν ακούει, λέει ξέματα και λοιπά, ξέρει τον άλλο δρόμο, έτσι, το θεωρούμε αυτονόητο. Ξέρετε όταν τα παιδιά κάνουν τα αυτονόητα, αυτά που όλοι περιμένουμε να κάνουν, το θεωρούμε ότι, OK, έτσι πρέπει να κάνουμε γιατί να το ενισχύσουμε, έτσι. Και η έφαση είναι στο να αποδυναμώσουμε, έτσι, συμπεριφορές που δεν είναι επιθυμητές. Όμως, στην περίπτωση που τα παιδιά έχουν ένα προφίλ εκδήλωσης μορφών συμπεριφοράς που δεν είναι επιθυμητές, θα πρέπει να τους ενισχύσουμε, όταν, για παράδειγμα, εκδηλώσουν μια επιθυμητή μορφή συμπεριφοράς, θα πρέπει να την ενισχύσουμε σε πολύ μεγαλύτερο πεθαμό, για να καταλάβει, να πάρει τα μήνυμα του παιδί, ότι, Α, αυτό είναι, μάλλον, που θέλουν οι υπόλοιποι, ή αυτό φαίνεται να είναι προτιμότερο από το άλλο, για το οποίο συνεχώς, από φωνές, ειτυμωρούμε, ενώ από αυτό λαμβάνω έπαιμμα. Έτσι. Διότι, από την τιμωρία, το μήνυμα που παίρνει κάποιος είναι τι δεν πρέπει να κάνει. Το τι δεν πρέπει να κάνει, δεν συνεχίζει αυτομάτως ότι το παιδί μαθαίνει και τι πρέπει να κάνει. Έτσι, το τι πρέπει να κάνει, θα το μάθει μέσω της θετικής ενίσχυσης, μόνο. Και μέσα, βέβαια, η διδασκαλία, το παράδειγμα, το παιδί ενίσχυσης. Απομάκρυση των παιδιών από συνθήκες που αποτελούν ευκαιρίας εκδήλωσης της μία επιθυμητής συμπεριφοράς. Φυσικά, μπορεί να υπάρχουν συνθήκες που είναι πιο πλαίσια, που είναι πιο ευνοϊκά στο να εκδηλωθούν τέτοιου είδους συμπεριφορές. Έτσι, έχετε κάτι να σκεφτείτε. Για πες, Λονή. Προσπαθούμε να μην δημιουργήσουμε, για παράδειγμα, ένα άσχημο διάβολο. Να προκαλέσουμε εμείς μία ένταση, ναι. Ναι, ώστε να μην προκληθεί το ίδιο παιδί να απογοητεί τη διαφορετική. Σωστό. Άλλο, Γιώργο. Εντάξει. Προσπαθούμε, το παιδί να κάθεται με ζωά παιδιά. Έτσι, με παιδιά τα οποία, ότως ή άλλως, δηλαδή, αν μαζευτεί μια τσακαλοπαρέα, όπως λέειτε, στην σχολική ολολογία εκεί, τα πράγματα αυξάνουν τις πιθανότητες να εκδηλωθούν οι επιθυμητές συμπεριφορές. Όλοι έχετε σαφήσει κάτι? Η κατάσταση πιθανών ζημιών από τα ίδια τα παιδιά αυτά. Αυτά, ξέρετε, είναι συμπεριφορικά, διότι στα παιδιά είναι διαδικείς συμπεριφοράς. Είναι συμπεριφορικές τεχνικές. Μιλώντας τώρα για τους ψυχολόγους, έτσι, δηλαδή τη θεωρία της συμπεριφοράς, ή από εδώ που τέληγα, έτσι. Λοιπόν, τι σημαίνει αυτό, ένα παιδί θα καταστρέψει κάτι κάπου σημαντική του, τι θα πρέπει να κάνει. Και συχνά όσοι παιδί όρθους, τι λέτε. Ας πάρτε το απλό παράδειγμα του να καταστρέψει ένα τετράδιο ενός συμμαθητή του. Γιώργο. Ενώ του φάμε να μποράσει ένα άλλο σωστό συμμαθητή του, το που κατέστρεψε. Σωστό είναι το ένα, φτάνει αυτό. Θα δώσει 60 λεπτά, 50 λεπτά θα πάει ένα τετράδιο. Τι θα έπρεπε άλλο να κάνουμε, να ζητήσουμε. Να ζητήσουμε, συγγνώμη. Καλά, αυτό εννοείται. Χριστίνα. Να το ρωτήσουμε ή το έγινε. Καλά, όλα αυτά. Ναι, ναι. Γιώργο. Σε καινούργο τετράδιο θα πάρει. Ναι. Να γράψει ότι υπήρχε ένα τετράδιο. Μπράβο. Αυτό. Έτσι θα το αντικαταστήσει. Αυτό είναι η υπερδιόρθωση. Το να αγοράσεις ένα τετράδιο δεν μου πωστίζει τίποτε, για να αντικαταστήσω τη ζημιά που έκανα. Αλλά αν μάλλον κάποιος κοίτας να δεις, θα γράψεις και όλα αυτά τα οποία είπαν στο τετράδιο, για να τα έχουν συμμαθητήσω διότι τα κατέστρεψες. Επαντρίπνιση για πιθανή κακοποίηση ή απόρρεψη των παιδιών αυτό. Αυτό παιδιά είναι πολύ συχνώνα. Όχι πολύ συχνώνα, είναι πολύ πιθανό να συμβεί. Παιδιά τα οποία έχουν τέτοιο προφύλο όπως το παρουσιάσαμε, μπορεί να απορρίπτονται, διότι οι πόλοι που δεν θέλουν να πέσουν μαζί τους, δεν θέλουν να τους κάνουν παρέα, έτσι και μπορεί ακόμη και να καταπληθούν. Μπορεί να είναι και θύματα που λύνει. Μπορεί και θύματα, αν έχετε δει στα πισόδια. Ας πολύ θέλω να πω ότι τα παιδιά της πρώτας κατηγορίες που παρουσιάζουν εξοτερικευμένη εμπορική συμπεριφορά, τελικά δημιουργούν κομμίματα στα άτομα τα οποία έχουν την εξοτερικευμένη συμπεριφορά. Μπορεί όμως κάποιες φορές, δεν είναι τόσο ξεκάθαρα τα πράγματα, ότι δεν είναι πουλεις και οι άλλοι είναι βίκτιμς, δηλαδή δεν είναι τόσο ξεκάθαρα τα πράγματα. Δάτε ο πάρα πολύς παράδεισος πώς θα εξελιχθεί κάτι, ότι μπορεί τα παιδιά να βιώνουν την απολύψη. Τώρα η πιθανή κακοποίηση είναι πιο πιθανή στη δεύτερη περίπτωση, έτσι. Δεν μου άρεσε πολύ η αποκατάθλιψη πιθανών της ζωής. Γιατί όταν έχουμε έναν άτομο με κάποια συναισθηματικά προβλήματα... Κυρίως προβλήματα συμπεριφορά, δηλαδή πάρετε τις περιπτώσεις των παιδιών που λευσέματα, που καταστρέφουν, όχι ένα παιδί το οποίο έχει κατάθλιψη, γιατί εύκολα θα το κάνει όλος αυτό το παράδειγμα που σας έδωσα, έτσι. Δηλαδή μην τα γενικεύετε τα έξω με τα έσω, έτσι είναι διαφορετικό το κροφή. Πάντως σίγουρα θα έχουμε κάποιες αδυναμίσεις κοινωνίας, το να του αναφθέσω μια τιμωρία. Φοβάμαι ότι δεν είναι τόσο. Συστήνεται γενικώς, αλλά... κανείς δεν μπορεί να είναι ποτέ σίγουρος για το πότε μία τιμωρία είναι αποτελεσματική ή όχι. Μπορεί να είναι σε ένα παιδί αποτελεσματική και πιο διδακτική και στο άλλο να μην είναι. Μπορεί να μην το κάνει ποτέ. Το ότι θα το συντήσει δεν σημαίνει ότι θα το κάνει κιόλας, έτσι. Λοιπόν, τώρα στις πιο σοβαρές περιπτώσεις επαγρύφνιση για ενδείξεις πιθανού σχεδιασμού αρθοκτονίας, κυρίως την εφηβεία, βέβαια, όπως καταλαβαίνετε, ξαφνική απόσταση από κοινωνικές σχέσεις, παραμέληση της προσωπικής εμφάνισης, ξαφνική ανίψωση της διάθεσης, αυτό αναφέρεται πριν την αρθοκτονία, υπερβολική ενασχόληση με ζητήματα θανάτου, απειλές, τετωπής εκκλημοδίτων, όλων των έτσις κατοπινές ηλικίες, διευκόλυνση στην απόκτηση πιο κατάλληλων μορφών συμπεριφοράς και σε επίκοδο διαπροσωπικών σχέσεων και σε επίκοδο περιβάλλοντων τάξεων. Δηλαδή, αυτό θα δούμε και νωρίτερα, ότι και ο δεύτερος δρόμος είναι πολύ σημαντικός. Πώς θα διευκολύνουμε παιδιά και εφήβους, αν είμαστε στο σχολικό πλαίσιο, να αποκτήσουν διαπροσωπικές σχέσεις, να εφητείσουν επιθυμητές μορφές συμπεριφοράς, για να αρχίσουν να γίνονται λίγο πιο αποδεκτά, να μην είναι τόσο αποσηγμένα, να μην είναι τόσο περιφορικοκλημένα και να ενδυναμώσουμε λίγο τις διαπροσωπικές σχέσεις σε επίπεδο περιβάλλοντων τάξες, τους βάσους σε ομάδες, έτσι. Τί το πιθέξεις εσύ. Καμιά ερώτηση μέχρι εδώ, νομίζω να μην το δούμε στον αφθέσμα, γιατί είναι η δευλόγηση, έτσι. Κάποια ερώτηση, κάτι που θέλετε να σχουλιάσετε. Ωραία. Γιατί νομίζω ότι θα το χορούσαμε πιο γρήγορα. Πολλά είπαμε πάλι σήμερα. Αλλά δεν πειράζει, νομίζω χρειάζονται και αυτά που λέμε στις παρελθέσεις, γιατί κατανοούμε και καλύτερα, έτσι. Λοιπόν, αυτά, παιδιά, σας έχουμε εγκαλώσει τον Κύριο. |
