| : Αγαπητοί φίλοι και αγαπητές φίλες. Στις 4 Ιανουαρίου 2018 πέθανε στην Ιρουσαλήμ, ο σπουδαίος συγγραφέας Άρων Αππελφέλντα. Γεννήθηκε το 1932 στο Τσέρνοβιτς, στη Μπουκοβίνας, σε οικογένεια αφομιωμένων Εβραίων. Στην αρχή του 1932, γνώρισε την κοινή μοίρα των Εβραίων της Ευρώπης στα χρόνια του ναζιστικού μίσους. Δολοφονήθηκε η μάνα του, τον ίδιο τον χώρησε από τον πατέρα του. Αλλά έχει και μια μοίρα εντελώς ξεχωριστή. Δραπετεύει από τον στρατόπεδο που τον έχουν κλείσει το φθινόπωρο του 1942 και περιπλανιέται δεκάχρονο παιδί στα δάση της Ουκρανίας. Μετά το τέλος του πολέμου, θα διασχίσει όλη την Ευρώπη και θα φτάσει στην Ιταλία από όπου ένα καράβι θα τον φέρει το 1946 στην Παλαιστίνη. Είναι δεκατεστάρο χρονών. Αυτή η αδιανόητη εμπειρία των παιδικών του χρόνων αποτελεί την πηγή όλου του έργου του. Στο μεθυστό ρημά του Τσίλι, το 1983, αμετάφθαστο στα ελληνικά, διαβάζουμε για άλλη μια φορά την ιστορία της ζωής του μεταφερμένη στη ζωή ενός δεκάχρονου κοριτσιού με διανοητική ιστέρηση που σώζεται περιπλανόμενο στα δάση της Ουκρανίας μέσα στα χιόνια, την πείνα και τη βία. Η μοίρα της Τσίλι είναι πιο βαριά και από την πραγματική ζωή του μικρού αάρων διότι θα μείνει έγκυος. Ο άντας τον τον οποίο έχει μείνει έγκυος φεύγει και εκείνη περιπλανιέται με ένα παιδί στην κοιλιά. Όταν τελειώνει ο πόλεμος, η μικρή Τσίλι συναντάει κάποιους λίγους Εβραίους που είχαν γλουτώσει στο θάνατο. Δεν ξέρει καλά καλά τι ακριβώς έχει συμβεί αυτά τα χρόνια. Καταλαβαίνει όμως ότι δεν υπάρχει λόγος πια να κρύβεται και κάποια στιγμή αναρωτιέται με αθωότητα και αφαίλεια. Τι θα πω στη μαμά όταν τη συναντήσω. Και συνεχίζει ο Άμπερφελτ με αντεχιαστική απλότητα. Εισαγωγικά, αγνοούσε εκείνο που όλος ο κόσμος γνώριζε ήδη. Εκτός από αυτή τη φούχτα επιζώντων δεν υπήρχαν πια Εβραίοι. Κλείνεται εισαγωγικά. Ναι, στο τέλος του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου δεν υπάρχουν πια Εβραίοι στην Ευρώπη. Οι περισσότεροι Εβραίοι των ευρωπαϊκών χωρών έχουν εξομπτωθεί. Δεν θα διαβάσω εδώ το μακρύ κατάλογο με τους αριθμούς ανα χώρα των δολοφωνημένων Εβραίων. Ας αναλογιστούμε μόνο την περίπτωση της Πολωνίας. Από τα τρία εκατομμύρια, 300 χιλιάδες Εβραίους της δολοφωνήθηκαν τα τρία εκατομμύρια. Μέσα σε τέσσερα χρόνια, αφανίστηκε με τον πιο άγριο τρόπο ο αιωνόβιος ευρωπαϊκός εβραϊσμός. Στις πολύκνες και της πόλης της Ανατολικής Ευρώπης, που ήταν είτε αμυγός, είτε καταπληονότητα εβραϊκές, στο τέλος του πολέμου δεν υπήρχε ψυχή Εβραίου. Στα σπίτια τους θα ζήσουν άλλοι. Οι περισσότεροι από τους Εβραίους που επέζησαν θα αναζητήσουν ασφαλέστερο τόπο για να ζήσουν και θα φύγουν από την Ευρώπη και την Παλαιστίνη, η Παλαιστίνη ακόμη τότε και η Ισραλία συνεχεία και την Αμερική. Σήμερα μόνο στη Γαλλία υπάρχουν πολυάρθμες εβραϊκές κοινότητες. Σε όλες τις άλλες χώρες ο εβραϊσμός αποτελεί ιστορικό απομεινάρι. Σε όλες τις άλλες χώρες ο εβραϊσμός αποτελεί ιστορικό απομεινάρι. Πόσο δίκαιο όμως έχει ο Appelfeld όταν γράφει εισαγωγικά «εκείνο που γνώριζε ο κόσμος ήδη». Τι γνώριζαν πράγματι οι άνθρωποι για τον διωγμό και τον αμφανισμό των Εβραίων πριν από τον πόλεμο, κατά τη διάρκεια του και μετά το τέλος του. Τι ήξεραν οι ίδιοι οι Εβραίοι για τον αμφανισμό τους? Μια δίκαιη απάντηση στα πολύ δύσκολα αυτά ερωτήματα δεν μπορεί να είναι συνολική. Χρειάζεται να δοθεί κατά περίπτωση και με πολύ προσοχή. Η κρισιμότερη και πιο αποφασιστική περίπτωση είναι πάντα η περίπτωση του θύτη, της Γερμανίας εν προκειμένου και σε αυτήν μόνο θα σταθώ για λίγο. Οι νόμοι της Νιρεμβέργης θεσπίστηκαν το Σεπτέμβριο του 1935. Ο δεύτερος νόμος περί γερμανού πολίτη όριζε ποιος είναι πολίτης του ράιχ και θα απολαμβάνει επομένως πλήρη δικαιώματα και ποιος είναι απλός υπήκος και θα αστερείται από αυτά τα δικαιώματα. Ο τρίτος νόμος της Νιρεμβέργης περί προστασίας του γερμανικού αίματος και της τιμής απαγόρευε τον γάμο μεταξύ Εβραίων και πολιτών με γερμανικό ή συγγενικό αίμα, απαγόρευε επίσης να προσλαμβάνει οικιακή βοηθό κάτω των 45 ετών και να υψώνουν τη γερμανική συνέα. Το 1938 θα εκδοθεί μια σειρά συμπληρωματικών διατάξεων του δεύτερου νόμου περί γερμανού πολίτη. Στις 25 Ιουλίου 1938 η τέταρτη συμπληρωματική διάταξη του νόμου απαγορεύει στους Εβραίους την άσκηση του ιατρικού επαγγέλματος. Στις 27 Σεπτεμβρίου ο Χίτλερ υπογράφει την πέμπτη συμπληρωματική διάταξη του ίδιου νόμου που απαγορεύει στους Εβραίους την άσκηση νομικού επαγγέλματος. Στις 12 Νοεμβρίου, τρεις μέρες μετά το πόγκρομ της λεγόμενης «Νύχτας των Κρυστάλων» απαγορεύτηκε στους Εβραίους κάθε είδους επιχειρηματική δραστηριότητα. Στις 15 Νοεμβρίου απαγορεύτηκε η φίτης στα σχολεία όλων των Εβρεόπουλων. Στις 19 Νοεμβρίου αποκλείστηκαν οι Εβραίοι από το Εθνικό Σύστημα Υγείας. Στις 3 Δεκεμβρίου αφαιρέθηκαν από τους Εβραίους οι άδειες οδήγησης. Στις 6 Δεκεμβρίου τους απαγορεύτηκε η είσοδος σε θέατρα, μουσεία, κινηματογράφους, αίθουσες συναυλειών, αθλητικές συγκαταστάσεις. Στις 8 Δεκεμβρίου απαγορεύτηκε η πρόσβαση των Εβραίων επιστημών στις Πανεπιστημικές Βιβλιοθήκες κλπ. Μετά το τέλος του πολέμου, πολλοί Γερμανοί θα πούν ότι δεν ήξεραν, ότι δεν είχαν ιδέα για αυτά που γίνονταν στους Εβραίους. Μα καλά, δεν πήραν είδηση οι Γερμανοί γιατροί και δικηγόροι ότι κάποια στιγμή εξαφανίστηκαν από δίπλα τους, από τα νοσοκομεία και τις αίθουσες δικαστηρίων, οι Εβραίοι συναδελφοί τους. Οι Γερμανοί δάσκαλοι και καθηγητές δεν πήραν είδηση ότι χάθηκαν από τις τάξεις τους οι Εβραίοι μαθητές. Ούτε οι Γερμανοί μαθητές αντιλήφθηκαν ότι εξαφανίστηκαν οι συμμαθητές τους από τον διπλανό θρανίο, ούτε οι γονείς των μαθητών το κατάλαβαν. Κανείς δεν κατάλαβε τίποτα. Οι Ναζοί αρχίζουν να χτίζουν στρατόπεδα σε κέντρο στη Γερμανία, μέσα στη Γερμανία, ήδη από το 1133. Θα αναφέρω εκεί τα στρατόπεδα, τα οποία θα μείνουν ανοιχτά και ενεργά μέχρι το τέλος του πολέμου και τι άλλα καρδιάκια των επόμενων θα κλείσουν. Δαχάου, 1133. Ζαξενχάουζεν, 1136. Μπούχενβαρτ, 1137. Φλόσενμπρουκ, Μάιος 1138. Μαουτχάουζεν, Αύγουστος 1138. Ραβενσμπρικ, Μάιος 1139. Τα στρατόπεδα αυτά είναι χτισμένα δίπλα σε πόλεις, σε κατοικημένες περιοχές, σε μικρή απόσταση. Κανείς από τους περιοχούς δεν τα είδε ποτέ και κανείς δεν πήρε είδηση τι γινόταν εκεί μέσα. Το έγκλημα της εξόδουσης των εβραίων της Ευρώπης δεν έγινε από μόνο του. Το έκαναν άνθρωποι. Οι άνθρωποι αυτοί δεν ήταν μόνο τα στελέχη του Ναζιστικού κόμματος και τα SS και κάποια άλλα τέρατα. Ήταν οι κανονικοί άνθρωποι της γερμανικής κοινωνίας. Καλή οικογενειάρχες, προκομμένοι επαγγελματίες, ευσυνείδητοι υπάλληλοι. Το έγκλημα έγινε με την ενεργό συμπαράσταση ή με την ένοχη αδιαφορία όλης της γερμανικής κοινωνίας. Όχι όμως μόνο της γερμανικής κοινωνίας. Το έργο που ανέλαβε η Γερμανία, τον αφανισμό των Εβραίων από τον κόσμο, δεν ήταν εύκολο να το φέρει σε πέρας μόνη της. Χρειαζόταν συνεργούς. Τους βρήκε εύκολα και πρόθυμα στους φασίστες και αντισημίτες των άλλων ευρωπαϊκών χωρών. Στην Πολωνία που προαναφέραμε, ξέρουμε πολύ καλά και αδιαμφισβήτητα ότι χιλιάδες κατοικίτες δεν ανέχθηκαν μόνο το έγκλημα που διάβραταν οι Γερμανοί, αλλά ότι οι ίδιοι δολοφονούσαν με τα ίδια τους τα χέρια τους εβραίους γειτονές τους. Τους 1600 εβραίους του Γιέτ Βάμπνε στις 10 Ιουλίου 1941 δεν τους σκότωσαν οι Γερμανοί, αλλά οι συγχωριανοί τους με το πιο άγριο τρόπο, με μαχαίρια, βρεπάνια, ρόπαλα, πέτρες και τους περισσότερους τους έκαψαν ζωντανούς με σε μια αποθήκη. Η εισβολή του Γερμανού στην Πολωνία, 23 Ιουλίου 1941, δυο μέρες μετά την αποχώρηση των Σοβιετικών, έδωσε την ευκαιρία στους Πολωνούς να ξεφορτωθούν αυτούς που μισούσαν επί αιώνες και να πάρουν την περιουσία τους. Το Γέτ Βάμπνε δεν είναι το μόνο χωριό υπολύχνη της Πολωνίας όπου έγινε τέτοια σφαγή. Το ίδιο έγινε και στο Ραντζίοφ και σε πολλά άλλα χωριά και υπολύχνες της χώρας. Στη Μπουκοβίνα, την πατρία του Άπελφελντα, με τον οποίο ξεκινήσαμε την ομιλία μας, και στη Βεσαραβία, το 1141, ο διωγμός των Εβραίων από τους Ρουμάνους είναι τόσο άγριος που παρεμβαίνουν ενίοτε οι Γερμανοί για να τους συγκρατήσουν. Οι Ρουμάνοι θα μεταφέρουν τους Εβραίους στην περιοχή της υπερβνηστερίας, όπου με ακραία ομότητα θα δολφονήσουν 150.000. Ο Χίλμπεργ σημειώνει ότι καμία χώρα, με εξαίρεση βεβαίως τη Γερμανία, δεν συμμετείχε τόσο μαζικά στη σφαγή των Εβραίων όσο η Ρουμανία. Συνολικά, οι Ρουμάνοι δολφόνισαν μέσα σε ένα χρόνο 280 έως 380.000 Εβραίους. Η μαζική φωνική δράση των Einsatzgruppen, των ομάδων εξόδωσης, μετά την εισβολή του γερμανικού στρατού στη Σοβιετική Ένωση, 22 Ιουνίου 1241, δεν επιτεύθηκε μόνο χάρη στην παθητικότητα των τοπικών πληθυσμών, αλλά και με την ενεργό συμπραξή τους, πρωτίστως των Ουκρανών. Το αποτέλεσμα ήταν πάνω από 700.000 Εβραίοι της Ουγετικής Ένωσης νεκροί. Με μια λέξη, το έγκλημα του αφανισμού των Εβραίων είναι ένα πανευρωπαϊκό έγκλημα, με κύριο αλλά όχι αποκλειστικό υπεύθυνο τη Γερμανία. Οι Ευρωπαίοι προγονείς μας, οι παππούδες μας και οι πατεράδες μας, δολοφόνισαν πέντε έως έξι εκατομμύρια Εβραίους. Ενάμιση εκατομμύριο από αυτούς δεν είχαν προλάβει να κλείσουν τα δεκατέσταρα χρονιά τους. Η αιτία του ανήκους του εγκλήματος έχει όνομα. Αντισημιτισμός. Δυο χιλιάδες χρόνια αντιουδαϊσμού βρήκαν την πιο αποτρόπεη απολυξή τους στο ολοκάφτωμα. Ο αντιουδαϊσμός αποτελεί στατικό γνώρισμα της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Η ευρωπαϊκή ιστορία δεν μπορεί να νοηθεί χωρίς αυτή τη σκοτεινή πλευρά της. Η διάρκεια και η ένταση του αντιουδαϊκού μίσους αποτελεί ένιγμα που δεν έχει εύκολη απάντηση, καθώς συνεχίζεται αδιάπτωτο και μετά τη θρησκευτική και πολιτική είτα του εγκλήματος. Και σε περιοχές όπου δεν υπήρχε ούτε ένας Εβραίος. Τι είναι αυτό που κάνει ανθρώπους που δεν είχαν ποτέ μπροστά τους Εβραίου, να γράφουν σφοδρά αντιιουδαϊκά κείμενα. Όσες αλλαγές και αν έγιναν στην Ευρώπη, ένα πράγμα θα μείνει σαν ευρωπαϊκή ιστορία. Γιορτάσαμε πέρσι, με αφορμή τη θηροκόληση των 95 θέσεων του Λουθήρου στο πανεπιστημιακό παρεκλήσης της Βιτεανβέργης, τα 500 χρόνια της καταρρύθμισης. Ο Λούθηρος ανέτρεψε τα πάντα στην Ευρώπη και μάλιστα με εκπληκτική. Βέβαια, ο Λούθηρος δεν είχε κανένα πρόβλημα. Βέβαια, ο Λούθηρος δεν είχε κανένα πρόβλημα. Ο Λούθηρος ανέτρεψε τα πάντα στην Ευρώπη και μάλιστα με εκπληκτική ταχύτητα, σε πολύ σύντομο χρονικό διάστημα. Άλλαξε τα πάντα εκτός από έναν, τον αντιουδαϊσμό. Ο Λούθηρος παρέμεινε μέχρι τέλους θηριώδης αντισυμίτης. Ο Ναζισμός δεν επινόησε τον αντισυμιτησμό, τον βρήκε έτοιμο. Οι χριστιανοί της Ευρώπης δεν θέλουν να αποδεχτούν τους Εβραίους που αρνούνται την αληθινή πίστη και επιμένουν στην πλάνη τους. Κάτι πρέπει να κάνουν, λοιπόν, με όλους αυτούς τους ξεροκέφαλους. Να τους προσχυλιτίσουν μια λύση, να τους κλείσουν σε γκέτο άλλη λύση, να τους εκδιώξουν από τη χώρα τους. Τρίτη λύση. Καμή, ωστόσο, από αυτές τις λύσεις, που όλες δοκιμάστηκαν, δεν είναι αποτελεσματική. Οι Ναζί, παραλαμβάνοντας τον ιστορικό αντιουδαϊσμό, θα τον οδηγήσουν στην άκρα λογική τους συνέπεια. Η μόνη σίγουρη λύση για να απαλλαγεί οριστικά ο κόσμος, από αυτούς τους Εβραίους, είναι η θανάτωσή τους. Να τους θανάτωσουν όλους, ναι όλους, παντού στον κόσμο, μέχρις ενός. Ο Ναζισμός δεν είχε διαφορετική ιδέα για τους Εβραίους, από αυτή που είχε για αιώνες όλος ο κόσμος. Είχε την ίδια ακριβώς. Ο Εβραίος είναι λήμι, μίασμα. Η άκρα λογική συνέπεια του ιστορικού αντισημιτισμού, υπό την ονομασία Die Entlesung der Judenfrage, η τελική λύση του εβραϊκού ζητήματος, θα αποφάσιστη στις 20 Ιανουριού 1942, στο Βερολίνο, στην οδό Αμγρόσεν Βανζέι. Τη σύσκεψη της Βανζέι, τη συγκάλυσε ο διαβόητος Χάιτλιχ, και πήραν μέρος σε αυτήν 14 άτομα, μεταξύ των οποίων και ο Άιχμαν. Τι θα πει τελική λύση? Θα πει λύση τέτοια που να μην αφήνει περιθώρια να επάρξει εκ νέου άλλη πρόταση επίλυσης του προβλήματος. Δηλαδή, θάνατος. Ο ναζιστικός αντισημιτισμός αποτελεί συνέχεια του ιστορικού αντισημιτισμού, αλλά η απόφαση της τελικής λύσης ορίζει ένα σημείο τομής σε αυτή την απεχθή συνέχεια. Οι Ναζί θα γυρίσουν στεριά και θάλασσα για να βρουν τους Εβραίους και να τους θανατώσουν επί τόπου ή να τους μεταφέρουν στα τάπεδα συγκέντρους και να τους θανατώσουν εκεί με αέριο, ώστε να παραδώσουν επιτέλους έναν κόσμο βιουντεραίμ, καθαρό από Εβραίος. Ας προσέξουμε παρακαλώ αυτό το σημείο. Οι Γερμανοί δολοφονούν τους Εβραίους στα στρατόπεδα ή επί τόπου, με τις σφαίρες. Εάν στρέφουμε αποκλειστικά την προσοχή μας στα τόπεδα του θανάτου, αθωώνουμε με αυτόν τον τρόπο τους πληθυσμούς, τους ντόπιους πληθυσμούς της Ανατολικής Ευρώπης, που πήραν ενεργό μέρος στη σφαγή. Ο αντισυμμητισμός του Ναζισμού, ο λυτρωτικός αντισυμμητισμός, όπως τον ονόμασε ο Σαουλφριντ Λέντερ, με την έννοια ότι επιδιώκει τη λύτρωση του κόσμου από τους Εβραίους, δεν αποτελεί δευτερεύον στοιχείο της ναζιστικής ιδεολογίας, αποτελεί το πυρήνα της. Η κεντρική αυτή θέση του αντισυμμητισμού φαίνεται αποκαλυπτικά στο τέλος του πολέμου, όταν ο πόλεμος έχει πια κριθεί και οι συμμαχικές δυνάμεις προελάβουν. Τη στιγμή εκείνη, ενάντια σε κάθε στατριωτική λογική, οι Γερμανοί, αντί να φροντίσουν να υποχωρήσουν συντεταγμένα και να περισσώσουν ό,τι μπορεί να περισσωθεί, έχουν τον μυαλό τους στο πώς να μην αφήσουν ανολοκλήρωτο το σωτήριο έργο τους. Δηλαδή, το αναφανισμό των Εβραίων από προσώπου γης. Δαπανούν χρόνο και δυνάμεις για να μεταφέρουν Εβραίους σε εγκύτερα προς τη Γερμανία στα τόπεδα, στα οποία μάλιστα αυξάνουν τα zonderkommandos για να λειτουργούν όλα στην εντέλεια 24 ώρες και 24 ευρώ. 700 έως 800 χιλιάδες κρατούμενοι πήραν τον δρόμο προς τα Δυτικά. Οι πλειονότητά τους ήταν Εβραίοι. Περίπου 250 χιλιάδες από αυτούς τους Εβραίους πέθαναν κατά τη διάρκεια της τοδενυρής αυτής πορείας προς τα Δυτικά, από το κρύο, την πείνα, την εξάντληση ή από μια σφαίρα στο κεφάλι. Το ολοκάφτωμα δεν είναι κάτι που συνέβη αλλού, μακριά και πέρα, χιλιάδες χιλιόμετρα έξω από τα συνορά μας. Συνέβη και στον τόπο μας, δίπλα μας. Το 1941 οι Εβραίοι της Ελλάδος ήταν γύρω στις 75 με 80 χιλιάδες, δεν έχουμε ποτέ ακριβές τυχοί, από αυτούς 62-65 χιλιάδες εξοντώθηκαν. Οι Γερμανοί, Ναζοί αλλά και οι Αυστριακοί, Ιταλοί και Βούλγαροι πήραν τους γείτονες και τους συμπολίτες μας από τα σπίτια τους και τους οδήγησαν στα στρατόπεδα του θανάτου. Η Εθνική Ρητορική Επιτουθέματος ισχυρίζεται ότι εμείς οι Εβραίοι αγαπούσαμε πάντα. Και αγαπάμε και τώρα τους Εβραίους. Ο αντιαντισιμητισμός και ο ρατσισμός είναι άδοναστα σε εμάς. Και πως αντίθετα από ό,τι έκανε όλη η υπόλοιπη Ευρώπη, εμείς τους προστατέψαμε τους φίλους μας τους Εβραίους. Η Ρητορική αυτή είναι ψευδής και εκφράζει μια συλλογική συνείδηση ανώριμη, ανήλικη, χωρίς αυτοπεποίθηση, που αρνείται να αναλάβει την ευθύνη της. Αν πράγμα τους προστατέψαμε, τότε πως γίνεται για το ποσοστό εξόδοσης των Εβραίων της Ελλάδος είναι με μετριοπαθείς υπολογισμούς περίπου 84 έως 85% ένα από τα υψηλότερα όλης της Ευρώπης. Από τους μελετητές του Λοκαυτώματος γνωρίζουμε καλά ότι το ποσοστό σωτηρίας των Εβραίων είναι συνάρτηση της προστασίας που τους πρόσφερε η κοινωνία. Δηλαδή όσο περισσότερο τους προστάτεψε, τόσο περισσότεροι σώθηκαν. Τι λογής προστασίας των εβραϊκών κοινοτήτων φανερώνει το γεγονός ότι στο διδημότυχο από τους 1000 Εβραίους μεταφέρθηκαν στα στρατόπεα του θανάτου οι 970 στην κομμοτινή από τους 850 οι οποίους 819, στην Ξάνθη από τους 600 ή 561, στην Καβάλα από τους 2200 ή 1800, στις Σαίρες από τους 600 ή 596, στα Γιάννενα από τους 1950 ή 1860, στη Ρόδο από τους 2200 ή 2000 και στη Θαλονίκη από τους 56.000, και στη Σαλονίκη από τους 56.000 και 46.000. Οι αφτάρες και η Εθνική Ρητορική επικαλείται μονότονα τριστέσσερες περιπτώσεις, με τη Ζάγγινθο πρώτη πρώτη, όπου πράγματι δεν χάθηκε ούτε ένας Εβραίος, από τους 275 Εβραίους του νησιού σώθηκαν όλοι και οι 275. Πώς έγινε όμως αυτόν? Κάθε περίπτωση διάσους Εβραίων πρέπει να εξετάζεται χωριστά, γιατί είναι πάντα πολλοί οι παράγοντες που συνέβαλαν σε αυτήν. Πουθενά όμως δεν κατέστη δυνατοί, χωρίς τη κινητοποίηση των κάθε είδους τοπικών αρχώντων και τη συμπαράσταση του τοπικού πληθυσμού. Στη Ζάγγινθο, λοιπόν, οι Εβραίοι σώθηκαν, επειδή κάποιοι μη Εβραίοι, ο δήμαρχος, ο μητροπολίτης, μα και ο αυστριακός διοικητής της φρουράς του νησιού, έκαναν ό,τι περνούσε από το χέρι τους για να τους σώσουν. Κάτι πάντως που δεν θα μπορούσε να γίνει χωρίς την ενεργόση παράσταση των κατοίκων του νησιού. Στο Βόλο, από τα 850 έως 900 μέλη της εβραϊκής κοινότητας εκτοποιήθηκαν 130 έως 140, ένα από τα μικρότερα δηλαδή ποσοστά στην Ελλάδα. Το ίδιο πάνω κάτω και στους άλλους της αλυκίας πόλης. Λάρισα, Τρίκαλα, Καρδίτσα. Η Λόγη είναι και προκειμένου πολύ το ισχυρό αντιστασιακό κίνημα, η στάση του μητροπολίτη Ιωακίμη, του δημάρχου Νικολάου Σαράτσι, του Νομάρχη ακόμα και του Γερμανού προξένου και ασφαλώς των κατοίκων. Ας αφήσουμε τα ψέματα. Τους αγαπημένους μας γείτονες Εβραίους τους αφήσαμε να χαθούν και όταν τους πήραν Γερμανοί για να τους οδηγήσουν στα τόποτε της εξόντωσης, εμείς λεηλατίσαμε τα σπίτια τους και τα μαχαζιά τους. Ψέμα είναι επίσης και η αγαστησήν ύπαρξης Χριστιανών και Εβραίων πριν από τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο. Γιατί αν κάτι τέτοιο είναι αλήθεια, δεν θα υπήρχε το Κάμπελ 1931, ούτε βεβαίως το ποσοστό εξόντωσης των Εβραίων κατά τον Πόλεμο θα ήταν τόσο εφιαλτικά υψηλό. Πρέπει επιτέλους να αναλάβουμε συνολικά ως κοινωνία την ευθύνη μας για τον αφανισμό των Ελλήνων Εβραίων. Κατά βάθος γνωρίζουμε ότι έχουμε ευθύνη. Πρέπει να την αναγνωρίσουμε ρητά. Η διαρκής επίκληση της Ζακίνης του και άλλων παρόμοιων πράξεων είναι πρωτίστως έκφραση της ένοχης συνείδησής μας. Ο σκάμανδρος και όλα τα ποτάμια της γης κοκκίνησαν πολλές φορές από το αίμα των ανθρώπων. Πόλεμοι, εμφύλιες συγκρούσεις, γενοκτονίες. Στη μακρά ιστορία του ιστορικού κακού η γενοκτονία των Εβραίων κατέχει μοναδική θέση. Μοναδική δεν σημαίνει μόνη. Μοναδική δεν σημαίνει μόνη. Μοναδική δεν σημαίνει μόνη. Η μοναδικότητα της εβραϊκής γενοκτονίας οφείλεται στον λόγο για τον οποίο έγινε επειδή οι Εβραίοι είχαν διαπράξει το αποτρόπο έγκλημα να γεννηθούν και στον τρόπο με τον οποίο έγινε. Ψυχρή μεθοδικότητα, συστηματικότητα και κυρίως ολικότητα. Ο ναζιστικός διωκμός στις αντίον των Εβραίων ήταν ολικός. Οι Ναζοί αρρούνταν στους ευρωβουλευτές, ήταν ολικός. Οι Ναζοί αρρούνταν στους Εβραίους το δικαίωμα να υπάρχουν, να υπάρχουν πάνω στη γη όλων των Εβραίων, μέχρι σιανός. Το Ολοκαύτωμα είναι μοναδικό γεγονός καθολικής σημασίας. Αφορά ασφαλώς τους Εβραίους με έναν εντελώς ξεχωριστό τρόπο, αφού δεν υπάρχει σήμερα Εβραίος που να μην έχει χάσει τους άμεσους προγόνους του Το Ολοκαύτωμα. Αφορά όμως και όλους εμάς που δεν είμαστε Εβραίοι. Το Ολοκαύτωμα θέτει υποδιαρκή δοκιμασία την ηθική μας συνείδηση και η αναμέτρηση μαζί του ίσως μας οδηγήσει να συνειδητοποιήσουμε πρώτον, ότι κανείς μας δεν είναι προφυλαγμένος από τη διάπραξη του κακού, ότι δεν υπάρχει καμιά κοσμοθεωρητική εγγύηση ή έναν της βαρβαρότητας, εκτός από εκείνο το λεπτό, εφάλλωτο και τρεπτό πράγμα που είναι η ανθρώπινη συνείδηση. Και δεύτερον, ότι η παθητικότητα δεν είναι η ουθικά ουδέτερη στάση γιατί αφήνει το κακό να προχωράει ανεμβόδιστο. Πρέπει να διαφυλάξουμε τη μνήμη του Ολοκαυτώματος από τους ακροδεξιούς και τους επιστημονικοφανείς αρνητές του και να το αναλογιζόμαστε διαρκώς. Μνήμη όμως του Ολοκαυτώματος σημαίνει πρωτίστως αδιάκοπο αγώνα κατά του αντισημιτισμού και των κάθε λογής μεταμορφωσεών του. Σημαντικό ρόλο εδώ σ' αυτόν τον αγώνα κατά του αντισημιτισμού θα όφειλε να παίξει. Αλλά δεν παίζει. Η Ορθόδοξη Εκκλησία είναι η μόνη χριστιανική εκκλησία που δεν έχει εκδόσει ένα επίσημο κείμενο στο οποίο να καταδικάζει ρητά και κατηγορηματικά τον αντισημιτισμό και να απολογείται για το κακό που έκανε η χριστιανική Ευρώπη στα τέκνα αυτά του Αβραάμου. Η Εθνική Βιβλιοθήκη της Ελλάδος, κορυφαίο πνευματικό ίδρυμα της χώρας, με τούτου ταφιέρωμα που διουργάνωσε με ασύγνωστη καθυστέρηση για πρώτη φορά, θέλει να υποδηλώσει πως θα κάνει ότι περνάει από το χέρι της προς αυτή την κατεύθυνση. Αποτελεί πνευματική και ηθική υποχρεωσίδηση. Τελειώνοντας αυτή την ομιλία, σήμερα παγκόσμια ημέρα του Οροκαυτώματος, σας καλώ, αγαπητοί, να κρατήσετε στη διάρκεια της Εθνικής Βιβλιοθήκης. Ο Οροκαυτώματος, σας καλώ, αγαπητοί, να κρατήσετε στη δική σας μνήμη την απορία της μικρής, διανοητικά καθυστερημένης Τσίλη, που περιπλανιέται μόνη έγκυος και πεινασμένη στα παγωμένα δάση. Τι θα πω στη μαμά όταν τη συναντήσω. Δε θα τη συναντήσει ποτέ, όπως δεν συνάντησε και ο Άρων Αππελφέλτ τη δική του. Η απορία της απευθύνεται στον καθένα μας. Τι θα πούμε στη μικρή Τσίλη όταν τη συναντήσω. Εσχολή. Θα πούμε στη μικρή Τσίλη όταν τη συναντήσω. |
