| Διάλεξη 17: Αν δεν έχετε κανένας ευκαιρίας, δεν θα είστε τόσο ευκαιρές. Αν δεν έχετε κανένας ευκαιρίας, δεν θα είστε τόσο ευκαιρές. Αν δεν έχετε κανένας ευκαιρίας, δεν θα είστε τόσο ευκαιρές. Αν δεν έχετε κανένας ευκαιρίας, δεν θα είστε τόσο ευκαιρές. Καταρχήν καλησπέρα σας. Για όσους δεν με ξέρετε ονομάζομαι Μανολούδης Παύλος, τελειόφυτος φοιτητής του ίματος εδώ φυσικής. Είμαι και γεωπόνος και ηλεκτρολόγος και ασχολούμαι φιλοσοφία και μεταφυσική πάνω από μια δεκαετία. Σήμερα θα μιλήσουμε για ώψεις εμβιομηχανικής, λέγεται το τίτλο της ομιλίας. Γενικότερα θα προσπαθήσουμε να προσεγγίσουμε την εμβιομηχανική αλλά και την συνθετική βιολογία υπό το πρίσμα όχι μόνο των παροντινών καταστάσεων αλλά και των πιθανών μελλοντικών καταστάσεων. Και αυτή η προσέγγιση θα μας δημιουργήσει κάποια ερωτήματα, φιλοσοφικά ερωτήματα στα οποία θα δώσουμε κάποιες κατευθύνσεις απάντησης. Στην παρουσία ομιλία, ο σκοπός της παρουσίας ομιλίας δεν είναι να παρουσιάσει κάποια βαθυστόχαστη αλήθεια ή κάτι το κρυμμένο αλλά να δημιουργήσει περισσότερο ερωτήματα, να δώσει και κάποιες κατευθύνσεις για να ψάξετε εσείς αυτά που θα σας κάνουν εντύπωση. Θα παρουσιάσω κάποια πραγματάκια από τη δική μου οπτική. Επειδή ο χρόνος είναι περιορισμένος δεν θα μπορέσω να δώσω πολλά επιχειρήματα. Άρα να ξέρετε ότι δίνω απόψεις και όχι αλήθειες. Ό,τι σας κάνει εντύπωση το ψάχνετε ή το συζητάμε μετά. Λοιπόν, καταρχήν να ξεκινήσουμε τι είναι η Εμβιομηχανική. Οι ορισμοί που έχω εδώ πέρα είναι όλα από το Wikipedia. Ούτως ώστε να μπορέσετε να το βρείτε κι εσείς άμα σας ενδιαφέρει κάτι. Δεν είναι πολυορισμοί, ούτε και χρειάζονται να τους ξέρετε. Η Εμβιομηχανική γενικά είναι η χρήση αρχών και τεχνικών γνωστών από την βιολογία για την κατασκευή προϊόντων ή άλλων χρηστικών συσκευών. Δηλαδή, ακριβώς ό,τι κάναμε με το μάτι και τη φωτογραφική μηχανή. Είδαμε μια αρχή που εφαρμόζεται στην βιολογία και την εφαρμόσαμε για να φτιάξουμε εμείς κάποια συσκευές δικές μας. Κλάδος της Εμβιομηχανικής, και ειδικά σύγχρονος κλάδος της Εμβιομηχανικής, είναι η Συνθετική Βιολογία. Στη Συνθετική Βιολογία ο σκοπός της είναι η κατασκευή νέων βιολογικών τμήματων, συσκευών ή συστημάτων, καθώς και η αντιγραφή ή βελτίωση υπαρχών των βιολογικών συστημάτων για χρηστικούς σκοπούς. Δηλαδή, με λίγα λόγια, είτε να πάρουμε ένα ήδη υπάρχουν βιολογικό σύστημα φυτό-ζώο για να το βελτιώσουμε, ώστε να μας κάνει καλύτερα τη δουλειά του, γενετική βελτίωση το λέγαν παλιά, τώρα είναι πιο Συνθετική Βιολογία, ή να φτιάξουμε συνθετικά ένα καινούριο σύστημα βιολογικό, ένα καινούριο φυτό που δεν υπήρχε, ή να φτιάξουμε ένα ζώο το οποίο μας βολεύει, το οποίο δεν υπήρχε. Και στις δύο περιπτώσεις αυτές, όμως, η Συνθετική Βιολογία, γιατί αυτή μας ενδιαφέρει περισσότερο από τον τομέα της Εμβιομηχανικής, και στις δύο περιπτώσεις αυτές, παίζουμε ουσιαστικά με το DNA με τα γωνίδια. Αν δεν υπήρχε το DNA και τα γωνίδια, δεν θα μπορούσαμε να παίξουμε και να κάνουμε αυτή τη Συνθετική Βιολογία. Είναι σαν να λέμε ότι έχω ένα μαύρο κουτί, μας βγάζει από μέσα τσιπάκια και εγώ παίρνω τα τσιπάκια, ξέρω τι είναι, αλλά δεν ξέρω πώς φτιάχνουν και πώς υπηρετουργούν, και τα συνθέτω μεταξύ τους για να μου κάνουν ηλεκτρονικά. Είναι άλλο να ξέρεις πόσα φτιάχνεις τα τσιπάκια και όλη τη συσκευή και άλλο να ξέρεις πώς απλά θα συνδέσεις τα τσιπάκια. Άρα, το κύριο σημείο εδώ πέρα είναι ότι αυτή τη στιγμή, ναι, μεν έχουμε τη Συνθετική Βιολογία, είναι περισσότερο να παίζουμε με κάτι το οποίο ήδη υπάρχει και όχι να το δημιουργήσουμε εξ αρχής. Και το πρώτο κομμάτι, το επιστημονικό κομμάτι, το κομμάτι που άφησε της Φυσικής από την παρούσα μιλία, έχει σχέση με το πώς θα μπορούσαμε εμείς από εδώ που είμαστε να πάμε και να φτιάχνουμε φυτά. Τι χρειάζεται να μελετήσουμε και να ανακαλύψουμε για να φτάσουμε να φτιάχνουμε φυτά και ζώα. Λίγο περίεργη άποψη, αλλά ας ξεκινήσουμε να δούμε. Εγώ θα πρέπει να γράψω λίγο κάποια πραγματάκια, λίγα, πολύ λίγα. Καταρχήν ας υποθέσουμε ότι βρισκόμαστε εδώ στο τώρα. Και εδώ ξέρουμε πώς ειτουργεί σίγουρα το άτομο, το κάνω λίγο πιο μεγάλο, τα άτομα και τα μόρια ας τα βάλω έτσι. Και επίσης ξέρουμε και τα δυναμικά των ατόμων και των μωρίων. Τα δυναμικά των, τα ατομικά δυναμικά, είναι, ξέρουμε ότι το άτομο είναι ουδέτερο, αλλά έτσι όπως αν υποθέσουμε ότι το άτομο είναι αυτό, που το λέμε ουδέτερο, κοντά και γύρω του δημιουργεί ένα δυναμικό, το οποίο το υπολογίζουν αυτή τη στιγμή, δεν είναι κάτι ιδιαίτερο, δεν είναι κάτι κενοτόμου δηλαδή αυτό που σας λέω. Λοιπόν, άρα τώρα βρισκόμαστε να ξέρουμε πώς ειτουργούν τα άτομα, να ξέρουμε πώς φτιάχνεται τα μόρια και μπορούμε να υπολογίσουμε τα δυναμικά. Τα ατομικά και τα μωριακά δυναμικά, αν και δεν το κάνουμε έτσι. Στα ατομικά και μωριακά δυναμικά στηρίζεται όλη η χημία. Αλλά η χημία προσεγγίζεται και με άλλους τρόπους. Οι χημικοί ξέρουν ότι σχετίζονται αυτά τα πράγματα μεταξύ τους και ξέρουν και πώς σχετίζονται. Λοιπόν, το επόμενο κομμάτι που θα μπορούσαμε να κάνουμε για να προχωρήσουμε προς αυτήν την κατεύθυνση, πέρα από το να μελετήσουμε καλά τα ατομικά, δυναμικά και να γίνουμε τέλειοι στη χημία, που ήμασταν αρκετά καλοί ήδη στην εποχή μας, είναι να αρχίσουμε να συνθέτουμε μεγαλομόρια. Πώς να το γράψουμε μεγαλομόρια έτσι σύντομα, να μην γράφουμε μεγάλες λέξεις. Μεγαλομόρια ήδη συνθέτουμε με τη χημία μας, αλλά και σε μακροσκοπικό επίπεδο κιόλας, αλλά ουσιαστικά θέλουμε να συνθέτουμε μεγαλομόρια, των οποίων τα δυναμικά να τα έχουμε προβλέψει από πριν. Πρέπει να τα υπολογίσουμε, να πούμε ότι θέλω ένα μεγαλομόριο, το οποίο να έχει τέτοιας μορφής δυναμικά γύρω του. Και το επόμενο ακριβώς κομμάτι, εφόσον ήδη μπορούμε να το κάνουμε αυτό, θα ήταν να φτιάχνουμε ένζυμα ή καταλήτες κατά παραγγελία. Μεγαλομόρια τα οποία θα μας κάνουν κάποια συγκεκριμένη δουλειά, όπως οι βιοκαταλήτες που υπάρχουν ήδη παίρνουν ένα μεγάλο μόριο, το σπάνε στη μέση, δυο μικρά και τα ενώνουν, έτσι θα μπορούμε να φτιάχνουμε κατά παραγγελία μεγαλομόρια καταλήτες, οι οποίοι θα κάνουν κάποια συγκεκριμένη δουλειά. Αυτά ας τα ονομάσουμε μικροεργαλία, τα οποία τα ονομάσαμε έτσι, διότι όπως είπαμε είναι καταπαραγγελία κατασκευασμένοι καταλήτες, οι οποίοι κάνουν κάποια συγκεκριμένη δουλειά, παράδειγμα θα μπορούσαμε να κάνουμε ένα τέτοιο μεγαλομόριο, το οποίο θα δεσμεύει το διοξείδιο του άνθρακα, θα το σπάει, θα ελευθερώνει το οξυγόνο και θα κρατάει δεσμευμένο τον άνθρακα τον οποίον θα μπορούσαμε εμείς να τον πάρουμε. Συνεχίζουμε, αν φτάσουμε ή όταν φτάσουμε σε αυτή τη τεχνολογία να μπορούμε να φτιάχνουμε μικροεργαλία κατά παραγγελία, το επόμενο στάδιο, το λογικό επόμενο στάδιο θα ήταν να μπορούμε να κάνουμε μικροεργαστήρια όπως τα ονομάζω. Τι είναι αυτά τα μικροεργαστήρια, τα μικροεργαστήρια θα είναι μια σακουλίτσα όπου θα περιέχει πολλά μικροεργαλία μέσα, το οποίο θα παίρνει κάποια αντιδρόντα και θα βγάζει κάποια προϊόντα. Ωραία, θα γίνεται μέσα μια δουλειά από τα πολλά μικροεργαλία που κάνει και αυτό ουσιαστικά θα μας κάνει τη δουλειά που θα μας έκανε ένα μικρό εργαστήριο. Θα είναι μια μικρή σακουλίτσα σε μικροκλήμακα και θα έχει μέσα ένα σύνολο από μικροεργαλία. Μέχρι στιγμής βγάλαμε μία λογική συνέχεια. Το επόμενο βήμα μετά το μικροεργαστήριο ποιο θα ήτανε, αυτά τα μικροεργαστήρια θα έφεραν επανάσταση στην βιομηχανία μας. Δηλαδή, αντί να χρειάζεται να κάνω ένα μεγάλο εργοστάσιο που θα μου κάνει κάποια χημική διαδικασία μέσα εκεί πέρα, ή που παράδειγμα θα μου παράγει αμμονία ή κάποιο άλλο χημικό, θα είχα μια μεγάλη κατσορόλα που θα έβαζα μέσα μικροεργαστήρια και θα τη ζέσθαινα. Ή θα την έδινα, ξέρω εγώ, ενέργεια με κάποιον άλλον τρόπο. Ωραία. Λοιπόν, το επόμενο στάδιο μετά τα μικροεργαστήρια, αν φτάναμε, ή όταν φτάσουμε εκεί πέρα, θα είναι να φτιάχνουμε αναπαραγόμενα μικροεργαστήρια. Προσέξτε, χωρίς DNA, αλλά ας τα γράψουμε αναπαραγόμενα μικροεργαστήρια. Δηλαδή, αντί να έχω ένα μεγάλο εργοστάσιο που θα μου βγάζει με τους τόνους τα μικροεργαστήρια για να τα χρησιμοποιώ στη βιομηχανία μου, θα έχω ένα μικρόεργαστήριο που θα μου φτιάχνει τα αρχικά μικροεργαστήρια τα οποία θα αναπαράγονται. Πώς θα αναπαράγονται, θα έχουν DNA ή όχι, αυτό είναι άλλο θέμα. Δεν μιλάω ότι θα έχουν DNA, όπως το ξέρουμε εμείς, ούτε κάνω μια σύγκριση ότι αυτό θα είναι σαν τα κύτταρα που έχουμε εμείς. Λέω ότι από εδώ, μελετώντας κάποια πραγματάκια, θα μπορούσαμε να φτάσουμε εδώ. Η εξέλιξη της επιστήμης. Μια πιθανή εξέλιξη της επιστήμης. Και το αμέσως επόμενο κομμάτι θα ήταν να χρησιμοποιήσουμε, εφόσον έχουμε αναπαραγόμενα μικροεργαστήρια, θα ήταν να χρησιμοποιήσουμε αυτή τη τεχνολογία για να φτιάχνουμε τρισδιάσατες ψηφιδοτές δομές. Ή όπως μου αρέσει να τα λέω, μη γραμμικώς δυναμικώς εξελισσόμενα ψηφιακά συστήματα. Μη γραμμικά δυναμικώς εξελισσόμενα ψηφιδοτά συστήματα. Ή μπορούμε να βάλουμε και τρισδιάσατα ψηφιακά συστήματα. Γιατί μη γραμμικώς, γιατί ουσιαστικά αυτά επειδή θα αποτελούνται από μικρότερα συστήματα, από μικρότερες ψηφίδες, όπου κάθε ψηφίδα θα είναι ένα μικροεργαστήριο όπως το είχαμε αναφέρει πριν. Μη γραμμικά γιατί, επειδή θα αποτελούνται από μικρότερες ψηφίδες όπως είπαμε, άμα καταστρέψεις ένα τμήμα του δεν θα καταστραφεί όλο, ενώ τώρα ο κινητό μας, που είναι γραμμικό σύστημα, άμα καταστρέψεις ένα τμήμα του, ή θα λειτουργεί λίγο ή καθόλου. Ακόμα και ένα μικρό τμήμα. Τα μη γραμμικά συστήματα γενικά, για να καταστραφεί ένα μη γραμμικά δυναμικά ως εξελισσόμενο σύστημα, πρέπει να το καταστρέψεις στο περίπου 80% ή να καταστρέψεις συγκεκριμένους κόμβους που έχουν μεγάλο βάρος. Ωραία. Αν προσυγγίσουμε τα μη γραμμικά συστήματα με τα υπάρχοντα μαθηματικά, θα μας οδηγήσει πάλι σε χάος, γι' αυτό και δεν μπορούμε να βγάλουμε άκρη με τα φυτά. Δεν μπορούμε να βγάλουμε άκρη καθαρά πώς εξελίσσεται από ένα σπόρο ένα φυτό, γιατί απλώς όταν δεν έχουμε τα μαθηματικά που τα περιγράφουν και ακριβώς εκεί θα φτάσω τώρα, στα μαθηματικά. Δηλαδή, όλα αυτά τα πραγματάκια που είπα μέχρι στιγμή δεν είναι δικές μου ιδέες, όλοι τα ψάχνουν, τα ξέρουν πολύ καλά. Αυτοί που ασχολούνται με συνθητική βιολογία, ονειρεύονται τέτοια συστήματα, ονειρεύονται να μπορούμε να έχουμε μια συσκευή η οποία θα την φυτεύεις, θα μεγαλώνει και θα σου βγάζει 15 κινητά, τα οποία θα είναι κινητά από οργανικά, ηλεκτρονικά και τα οποία θα προσαρμόζονται και στη χρήση τους, δηλαδή δεν θα χαλάει το κουμπάκι που πατάς πιο συχνά, θα ανανεώνεται όπως ακριβώς και το κινητό, ή θα ονειρεύονταν ένα μηχάνημα το οποίο θα το φύτευες ή θα το καλλιεργούσες και θα μεγάλωνε και θα σου έβγαζε αναψυκτικά, σαν έτημα αναψυκτικά, σαν αντίκια πρωτοκάλια ας πούμε, να σου έβγαζε έτηματα αναψυκτικά. Όλα θα τα ονειρεύονται και τα σκέφτονται, αλλά έχουμε ένα μικρό πρόβλημα, δεν έχουμε ακόμα τα μαθηματικά να διαχειριστούμε τέτοιου είδους συστήματα. Λοιπόν, δεν έχουμε ακόμα είπα. Υπάρχουν όμως κάποια μαθηματικά τα οποία δεν θα τα αναλύσουμε τώρα, απλά θα κάνω μια πολύ μικρή εισαγωγή και εσείς θα δεχτεί, θα σας ζητάω να δεχτείτε ότι υπάρχουν ή θα υπάρξουν κάποια νέα μαθηματικά τα οποία θα μπορώ να τα περιγράψω. Αυτά τα νέα μαθηματικά τα λέω, τα ονομάζω εγώ μαθηματικά αλγορίθμων, εμείς θα τα γράψουμε εδώ πέρα, νέα μαθηματικά. Ωραία. Μέσα σε αυτά τα νέα μαθηματικά, ουσιαστικά χρειάζονται κάποιες θεωρίες. Η θεωρία των γενιτόρων, η θεωρία των σπόρων που σχετίζεται με ακριβώς αυτό που λέμε, τους σπόρους, η θεωρία των ψηφιοδομών που διαχειρίζεται τα μη γραμμικά δυναμικώς εξελισσόμενα συστήματα, η θεωρία της ανάδρασης η οποία έχει σχέση με την τεχνητή συνείδηση, αλλά όλα αυτά δεν είναι επί του θέματος. Εμείς θεωρούμε ότι, υποθέτουμε μάλλον ότι αυτά ήδη τα ψάχνουμε και εάν βγούν αυτά τα νέα μαθηματικά θα μπορούμε να τα ελοποιήσουμε. Εγώ σας λέω ότι αυτά τα νέα μαθηματικά θα βγούνε, ωραία, όχι από μένα, θα βγούνε όμως, γιατί όλοι τα ψάχνουν, όλοι ψάχνουν προς εκεί. Και η ψηφιακή λογική σχετίζεται άμεσα με αυτά τα νέα μαθηματικά. Ωραία, είναι μαθηματικά που διαχειρίζονται διαδικασίες και όχι αριθμούς. Λοιπόν, οκ. Άρα, ξεκινάμε, λοιπόν, από την υπόθεση και λέμε, βρισκόμαστε εδώ που ξέρουμε τα άτομα τα μόρια για τα δυναμικά τους, υποθέτουμε ότι μέσα στην επόμενη 20 ετία θα βγούνε τα νέα μαθηματικά και αν συνυπολογίσουμε την ταχύτητα με την οποία διαδίδονται οι γνώσεις στην εποχή μας, αλλά και η όρεξη με την οποία ασχολούνται σε νέου είδους, ερευνούν νέου είδους κλάδος, με το που θα βγουν, έστω οι βασικές αρχαίες τέτοιων μαθηματικών, θα μπουν μετά τα μεγάλα μυαλά μέσα και θα τα προχωρήσουν. Γι' αυτό και λέω ότι μέσα σε μια 20 ετία ή 50 ετία, αυτά τα νέα μαθηματικά θα υπάρχουν. Ωραία. Με το που υπάρχουν αυτά τα νέα μαθηματικά, υπολογίζοντας μάλλον ή υποθέτοντας ότι υπάρχουν αυτά τα νέα μαθηματικά και γνωρίζοντας ότι ήδη ψάχνουμε και έχουμε κάποια υποδομή για όλα αυτά τα συστήματα, μπορούμε να υποθέσουμε, αλλά να υποθέσουμε μόνο, ότι μέσα στα επόμενα 100 χρόνια είναι πολύ πιθανό να έχουμε ξεκινήσει να φτιάχνουμε τέτοιού είδους συστήματα. Μη γραμμικός, δυναμικός, εξελισσόμενα, τριζιάζετα ψηφιδοτά συστήματα ή τέλος πάντων φυτά κατά παραγγελία ή τέλος πάντων μια νέα βιομηχανική επανάσταση, η οποία θα στηρίζεται σε αυτή τη τεχνολογία. Όχι στην τεχνολογία του παίζουμε με γονίδια, αλλά στην τεχνολογία του ξέρω πώς να φτιάξουν τέτοιού είδους συσκευές, οι οποίες μπορεί να έχουν κάτι που να μοιάζει με γονιδίωμα, DNA δηλαδή, ή μπορεί να έχουν κάτι το οποίο θα το φτιάξουμε εμείς, να είναι τελείως διαφορετική αρχιτεκτονική που έχει μέσα. Αλλά εξωτερικά θα έχουν αντίστοιχη δομή, δηλαδή θα είναι ψηφιδοτά συστήματα τριζιάστατα. Ήδη προσπαθούν να κάνουν τέτοια πράγματάκια με ρομποτάκια. Αν έχετε δει πολλά ρομποτάκια ας πούμε προσπαθούν να τα βάλουν να συνεργάζονται μεταξύ τους για να κάνουν τριζιάστατες ψηφιοδομές. Αλλά αυτό είναι πεμπρασμένο σε σχέση με αυτά εδώ. Λοιπόν, άρα, έχουμε κάνει την υπόθεση ότι αυτά τα μαθηματικά θα υπάρχουν σε 100 χρόνια και υπάρχει μεγάλη πιθανότητα σε 100 χρόνια να φτιάχνουμε τέτοιου δοσηστήματα, γιατί ήδη τα θέλουμε. Και να μην μπούμε 100 χρόνια γιατί είναι πολύ νωρίς, ας πούμε και 200 χρόνια μετά. 200 χρόνια πριν ακόμα ψάχνανε τους διζελοκινητήρες, δεν είχαν διζελοκινητήρες, ή μάλλον οι νόμοι του Αμπέρ και του Κίρχοφ περίπου 200 χρόνια πριν ήταν. Άρα φανταστείτε μέσα σε 200 χρόνια πόσο μπροστά θα είμαστε εμείς. Άρα φανταστείτε ότι είναι πολύ πιθανό σε 200 χρόνια από σήμερα να έχουμε την υποδομή και να φτιάχνουμε τέτοιου είδους συσκευές. Αν λοιπόν υποθέσουμε ότι, αν λοιπόν δεχτούμε αυτήν την υπόθεση και πούμε ναι, και τι θα γίνει μετά από 200 χρόνια που θα έχουμε τέτοιου είδους τεχνολογία, θα μπορούμε να φτιάχνουμε εμείς φυτά και ζώα. Όχι όπως τα ξέρουμε ή και όπως τα ξέρουμε. Θα έχουμε την τεχνολογία να φτιάχνουμε τέτοιού είδους συστήματα. Μπορεί να μας πάρει 400 χρόνια, αλλά θα φτάσουμε εκεί. Γιατί θα φτάσουμε εκεί πέρα, είμαι σίγουρος εγώ προσωπικά, το λες ότι θα φτάσουμε εκεί πέρα, ίσως όχι σε 100 ή σε 200 χρόνια, σε 400 χρόνια ή και 1000 χρόνια. Θα φτάσουμε εκεί. Και όταν φτάσουμε εκεί, σίγουρα θα βλέπουμε τα πράγματα διαφορετικά. Πώς διαφορετικά, σίγουρα θα κοιτάξουμε γύρω μας και θα πούμε, από τώρα κάποιοι το κοιτάνε, κοιτάνε γύρω τους και το λένε αυτό, και θα πούμε ναι ρε παιδιά, αν εμείς θα μπορούμε να φτιάχνουμε συστήματα και μηχανήματα υψηλής τεχνολογίας όπως είναι τα δέντρα και τα ζώα και εμείς, τότε υπάρχει πιθανότητα αυτά να εξελίχθηκαν μόνα τους, ή υπάρχει πιθανότητα να τα έφτιαξε σε κάποιος εξελιγμένος πολιτισμός. Λοιπόν, συνεχίζω στο πρώτο φιλοσοφικό ερώτημα, το οποίο θα προκύψει, υποθέτατος ότι θα φτάσουμε εκεί πέρα. Το οποίο είναι το οικοσύστημα, η ζωή στη γη, φτιάχτηκε ή εξελίχθηκε, φτιάχτηκε από κάποιον πολιτισμό ή ήρθε εδώ πέρα ή εξελίχθηκε μόνο του. Αν εμείς θα μπορούμε στο μέλλον, μετά από 10.000 χρόνια, να κάνουμε κάτι αντίστοιχο σε έναν άλλο πλανήτη, μήπως και σε εμάς το έκανε κάποιος άλλος. Μέσα στα ζώα που βάζουμε, ακριβώς. Ναι. Δηλαδή, το να φτιάχνουμε τεχνητή νοημοσύνη και τεχνητή συνείδηση. Ή μπορεί να φτιάξουμε ένα νοήμον όν, το οποίο να μην μπορεί να ζει στη γη, αλλά να μπορεί να ζει σε συνθήκες αφροδίτης. Δεν είπα ότι θα είναι πιο ευθείας από εμάς. Μπορεί και να είναι. Μπορεί και να είναι. Αν θέλουμε να τον κάνουμε έτσι, τότε θα το κάνουμε να ζει λίγα χρόνια. Γιατί, θεωρητικά, αυτά τα συστήματα θα μπορούσαν να είναι αγέραστα να ανανεώνουν τον εαυτό τους συνέχεια. Ναι, αν δηλαδή φτιάξουμε κάτι... Ναι, ίσως. Αλλά ξέρουμε να διαχειριζόμαστε εφήγες. Στην εποχή μας ξέρουμε να διαχειριζόμαστε άλλους ανθρώπους, άρα θα ξέρουμε να διαχειριζόμαστε και άλλες εφήγες. Η πολιτική τι κάνουν εμάς. Είναι ολοκληρη τέχνη, το marketing. Πώς θα διαχειρίζεις εφήγες. Άρα και πιο έξυπνο από εμάς να κάνουμε, πάλι θα μπορούμε να τον διαχειριστούμε. Έχουμε εμπειρία. Λοιπόν, ξαναεπιστρέφουμε στο αρχικό ερώτημα. Στο πρώτο ερώτημα. Φτιάχτηκαν ή εξελίχθηκαν. Καταρχήν πρέπει να δούμε πόσο στέκει το αν εξελίχθηκαν, πέρα από όσα είπαμε μέχρι στιγμής. Η παλιά θεωρία της εξέλιξης που έλεγε ότι η ζωή εξελίχθηκε στη Γη, μέσα στη ζωή της, δεν μπορεί να σταθεί πιθανολογικά, διότι τα χρόνια τα οποία δεν είχε ζωή η Γη, είναι πολύ λίγα πιθανολογικά για να σχηματιστεί το πρώτο κύτταρο DNA. Το πρώτο κύτταρο ή τουλάχιστον το πρώτο μόριο DNA. Η Γη μας υπάρχει περίπου 4,5-4,6 δισεκατομμύρια χρόνια και τα παλαιότερα εμφρήματα που έχουν ευρύει η ζωή είναι 3,7, 3,4 αλλά ας πούμε 3,7 δισεκατομμύρια χρόνια. A billion years είναι εκείνο. Άρα έχουμε μια διαφορά 800 εκατομμύρια. Η Γη μόνο 800 εκατομμύρια χρόνια, σύμφωνα με τα εμφρήματά μας, δεν είχε ζωή. Άρα μέσα στις 800 εκατομμύρια χρόνια πιθανολογικά, με τυχαίο τρόπο, με τις συνθήκες που υπήρχαν εκεί πέρα, δεν μπορούσε να δημιουργηθεί ζωή. Από το πουθενά. Και θα μπορούσαμε να πούμε, άρα μάλλον αυτό το πράγμα είναι υπέρ της πανσπερμίας του σύμπαντος, δηλαδή λένε ότι κάποιος μετεωρύτης που περιείχε είτε κάποια βακτηριογενή, βακτηριακή ζωή, είτε κάποια προβιολογικά μόρια, όπως το mRNA ή ένζυμα του RNA κτλ, έπεσε στη Γη και επειδή οι συνθήκες της Γης τότε ήταν ευολικές, επεκτάθηκε. Δηλαδή οι θάλασσες είχαν μεγάλη περιεκτικότητα της αμυνοξέα, όπως λέγαν τότε κτλ, και ευδοκίμησε. Ωστόσο, δηλαδή μάλλον η σύγχρονη θεωρία της εξέλιξης εμπεριέχει ή στηρίζεται πάνω στη θεωρία της πανσπερμίας του σύμπαντος. Ότι η ζωή δημιουργεί ζωή, με λίγα λόγια. Αλλά μέσα στην ίδια θεωρία της πανσπερμίας του σύμπαντος χωράει και το ότι κάποιοι μπορεί να ήρθαν και να κάνουν γεωδιαμόρφωση τη Γη. Γεωδιαμόρφωση σημαίνει παίρνουν έναν πλανήτη σαν την Αφροδίτη και τον τροποποιούν ούτως ώστε να έχει κάποια ζωή επάνω του. Όχι απαραίτητα σαν τη Γη, αλλά κάτι. Μέσα στη θεωρία της πανσπερμίας μπορεί και χωράει και ότι το βιολογικό οικοσύστημα που βλέπουμε εδώ πέρα μπορεί να έχει γεωδιαμόρφωθει από κάποιον άλλο πολιτισμό. Δεν λέω ότι αυτό συνέβη, λέω ότι η υπάρχουσα θεωρία της εξέλιξης στηρίζεται στην πανσπερμία. Και στην πανσπερμία χωράει και αυτό, εμπεριέχεται και αυτό, ότι και η γεωδιαμόρφωση. Και λέω ότι μέσα στη θεωρία της πανσπερμίας χωράει και η θεωρία της γεωδιαμόρφωσης της Γης από κάποιον πολιτισμό, διότι αν ίσχε μόνο η θεωρία της πανσπερμίας, δηλαδή ότι εφόσον η ζωή μπορεί να προσαρμοστεί σε τόσο πολλοί, δηλαδή έχουνε βρει βακτήρια τα οποία ζούνε, τρώγανε τα πλαστικά στα παράθυρα από την εξωτερική μεριά του διαστημικού σταθμού. Βρήκανε βακτήρια τα οποία μπορούν και αναπτύσσονται μέσα σε όξινα περιβάλλοντα σε υφιστιωγενή χώρους. Βρήκανε βακτήρια τα οποία αναπτύσσονται κάτω από το έδαφος σε 4.000-5.000 μέτρα κάτω από το έδαφος ή στον πηθυμένα της θάλασσας. Άρα η ζωή μπορεί να προσαρμοστεί σε πολλές διαφορετικές συνθήκες και μάλιστα πιο αντίξοες από ό,τι της Αφροδίτης ή του Άρη. Γιατί δεν υπάρχουν και εκεί δείγματα ή γιατί δεν υπάρχει εκεί κάποια αντίστοιχη εξέλιξη. Αλλά κάτι το οποίο να εμφάνιζε τα χαρακτηριστικά της ζωής και εκεί. Για αυτό λοιπόν, στηριζόμενος πάνω εκεί λέω ότι το ένα το πρόβλημα της θεωρίας εξέλιξης, της πλασικής, το οποίο έλεγε ότι πιθανολογικά δεν φτάνει ο χρόνος και χρειάζεται να αποδεχτούμε τη θεωρία της πασπερμίας, γι' αυτό το τόνι σε αυτό, λέω ότι μέσα στη θεωρία της πασπερμίας χωράει και η θεωρία της γεωδιαμόρφωσης της Γης από κάποιον άλλο πολιτισμό. Υπάρχει όμως και ένα δεύτερο πρόβλημα στην υπάρχουσα πλέον θεωρία της εξέλιξης, αυτό των εξελιχτικών κενών. Δηλαδή, υπάρχουν κάποια άλματα, εξελιχτικά άλματα, έχουμε βρει ένα απολύθωμα για τον Α οργανισμό, έχουμε βρει ένα απολύθωμα για τον Β οργανισμό, δεν έχουμε βρει ενδιάμεσα απολυθώματα, αλλά μπορούμε να υποθέσουμε και να κατασκευάσουμε, να προσωμιάσουμε κάποια εξελιχτικά κενά ενδιάμεσά τους. Και έτσι λειτουργεί η εξελιχτική θεωρία. Τώρα τελευταία μάλιστα ένα είδος δεινοσάβρου που πιστεύαν τόσα χρόνια ότι υπήρχε, λένε ότι δεν υπάρχει και ήταν κάτι άλλο ενός μεγάλου δεινοσάβρου. Τώρα πρέπει να πω κάνα δυο μήνες το είχα διαβάσει. Αυτά λοιπόν είναι τα εξελιχτικά κενά. Ένα χαρακτηριστικό εξελιχτικό κενό που μου αρέσει, και το λέω συνέχεια, είναι η δημιουργία της πλάκας στο νευρικό μας σύστημα. Πριν από 400-600 εκατομμύρια χρόνια κάποιο φυλαστικό, κάποιος πρόγονός μας, ξεκίνησε και είχε μια ειδική κατασκευή στο νευρικό του σύστημα, που του επέτρεπε να κινούνται τα σήματα πάνω στο νευρικό του σύστημα πιο γρήγορα από ό,τι τα παλιότερα μοντέλα. Εμείς την έχουμε αυτήν την πλάκα, γι' αυτό και υπάρχει και η ασθένεια σκλήρηση κατά πλάκας. Και εάν η εξέλιξη γίνεται με βάση την ανάγκη και την προσαρμογή σε κάποια ανάγκη, τι οδήγησε εκείνα τα θηλαστικά να ζητήσουνε μεγαλύτερη επεξεργαστική ισχυή και αντί να πάρουνε μεγαλύτερο όγκος στον εγκέφαλό τους να αυξηθεί η χωρητικότητα του εγκεφάλου, αυξήθηκε η αρχιτεκτονική πρώτα, πρώτα δηλαδή άλλαξε η αρχιτεκτονική και δημιουργήθηκε αυτή η πλάκα που λέω και μετά άρχισε να αυξάνε το όγκος. Ας πάρουμε για παράδειγμα για εμάς. Εμείς οι προγονείς μας οι Homo sapiens, όχι οι Homo sapiens, οι νεάτερτα είχαν μεγαλύτερη χωρητικότητα εγκεφάλου στο κρανίο τους από ό,τι οι Homo sapiens. Ψάξτε το αν σας κάνει εντύπωση. Και όμως δεν ήταν τόσο έξυπνοι όσοι οι Homo sapiens. Αλλά εκεί που θέλω να καταλήξω είναι ότι δημιουργήθηκε ένα εξελιχτικό άλμα, δεν ξέρω από τι, το οποίο δεν υπήρχε λόγος να δημιουργηθεί, μιας και που η ίδια ανάγκη, αν υπήρχε κάποια ανάγκη να γίνει εκείνο το ζώο εξυπνότερο, θα του οδηγούσε να αυξηθεί η χωρητικότητα του εγκεφάλου του και όχι η βελτίωση του νευρικού του συστήματος, η αλλαγή της αρχιτεκτονικής του. Άρα είδαμε απλά ένα εξελιχτικό κενό. Αυτά τα εξελιχτικά κενά μπορούν να φανούν και έντονα άμα μπούμε εμείς στη θέση των ανθρώπων μετά από 500 χρόνια που θα φτιάχνουμε τέτοια συστήματα και αν πάμε εμείς να κάνουμε γεωδιαμόρφωση, παράδειγμα την Αφροδίτη, πρώτα θα στείλουμε για παράδειγμα ένα σετ από βακτήρια να αρχίζουν να μεταβολίζουν την ατμόσφαιρα της για να δημιουργήσουμε οκεανούς όχι παρά ηττα νερού, υγρού, και μετά θα στείλουμε μετά από χιλιάδες χρόνια ίσως ή και εκατομμύρια, θα στείλουμε ένα δεύτερο σετ ζωντανών οργανισμών που μοιάζουν με βακτήρια, τέτοιου είδους συστήματα δηλαδή, τα οποία να αρχίσουν να πηκούνε τους οκεανούς που δημιουργηθήκαν, οι οποίοι δεν απαραίτηται από νερό. Λοιπόν, αν έρθει ένας εξογκίνος και μελετήσει θα πει, βρήκα στην ατμόσφαιρα ένα είδος, βρήκα και στην θάλασσα ένα άλλο είδος και εγώ επειδή δεν έχω βρει κάποια ώρα που λήθουμε ενδιάμεσά τους, λέω ότι υπήρχε και ένα ακόμα ενδιάμεσο είδος, αλλά αυτό το λέω, δεν το έχω βρει, ό,τι κάνουμε κι εμείς τώρα. Εμείς όμως αν άνθρωποι αν ήμασταν 500 χρόνια μετά θα ξέρεμε ότι αυτό φτιάξαμε και αυτό φτιάξαμε, αυτό δεν υπήρχε, αυτό το φτιάχνει κάποιος παρατηρητής από απ' έξω που δεν ξέρει τι έγινε στην πραγματικότητα. Ωραία. Και λοιπόν την ίδια ακριβώς υπόθεση την θεωρώ και για τη Γη. Εμείς δεν ξέρουμε ή νομίζουμε ότι δεν ξέρουμε αν κάποιος ήρθε και έκανε γεωδιαμόρφωση στον πλανήτη μας. Ωραία. Αλλά υποθέτουμε ότι δεν ήρθε κάποιος να γεωδιαμόρφωσει στον πλανήτη μας και λέμε ότι τα εξελεκτικά κενά καλύπτονται με αυτά τα υποθετικά πλάσματα που θα βρούμε κάποια στιγμή απολυθώματα για αυτά ή αποδείξεις για αυτά. Και εγώ λέω ότι υπάρχει μια άλλη εξήγηση. Δεν λέω ότι είναι η μοναδική. Λέω ότι υπάρχει μια άλλη εξήγηση. Για δείτε υπάρχει και η γεωδιαμόρφωση. Αν ένας πολιτισμός ερχόταν κάθε 20.000 χρόνια στη Γη και έκανε κάποιες μικρές αλλαγές, κάποια εξελεκτικά άλματα, θα το βλέπαμε εμείς σαν κάποια εξελεκτικά κενά. Και τα ζώα ή αυτού του είδους τα συστήματα έχουν δυνατότητα προσαρμογής, αλλά κάποια εξελεκτικά κενά δεν μπορούν να εξηγηθούν από τη δυνατότητα προσαρμογής στο περιβάλλον ή στη χρήση που έχουν. Άρα μέχρι στιγμής έχουμε δει δύο πραγματάκια, δύο κενά στην κλασική και στη σύγχρονη εξελεκτική θεωρία, τα οποία μας λένε ότι υπάρχουν επιθανότητες να έχει γίνει γεωδιαμόρφωση στη Γη. Όχι ότι σίγουρα έχει γίνει, αλλά το ίδιο πράγμα εξηγείται και από μια άλλη οπτική γωνία. Αυτή μου θέλω να σας παρουσιάσω. Λοιπόν, και ένα τελευταίο, αλλά να κάνω μια ανακεφαλαίωση. Είδαμε ότι υπάρχει μεγάλη πιθανότητα εμείς να φτιάχνουμε τέτοιο είδος υψηλής ανατεχνολογίας συστήματα όπως τα φυτά, τα ζώα και κάτι άλλο. Είδαμε ότι υπάρχει μεγάλη πιθανότητα η Γη να φτιάχτηκε από κάποιον εξελιγμένο πολιτισμό, σαν γεωδιαμόρφωση, όπως θα κάνουμε και εμείς μετά από 10.000 χρόνια ή όπως σκέφτονται πολλοί να κάνουν. Και πλέον λέω ότι η λογική της γεωδιαμόρφωσης δεν εμπίπτει μόνο στην θεωρία της πανσπερμίας στο σύμπαντος, ότι δηλαδή η ζωή φέρνει ζωή, αλλά εμπίπτει και σε μια άλλη θεωρία, η οποία είναι λίγο παραθεωρία, η θεωρία των αρχαίων αστροναυτών. Η οποία λέει ότι ξέρεις τι οι αρχαίοι θεοί ήταν εκείνοι οι αστροναύτες που έρχονταν παλιά, όχι μάλλον αρχαίοι αστροναύτες ήρθαν και λέγαν ότι ήταν οι αρχαίοι θεοί. Δεν λέω ότι έτσι είναι, αλλά τραβάω λίγο παραπάνω το ερώτημα αυτό και λέω ότι μήπως η τελευταία αποστολή γεωδιαμόρφωσης της Γης ήταν η θεοί των διαφόρων αρχαίων πολιτισμών. Και εδώ απλά το σταματάω και σας λέω ότι ξέρετε τι, ψάξτε το, σας προτείνω να ψάξετε τα έπειτη της δημιουργίας όλων των αρχαίων πολιτισμών, αλλά πείτε στη θέση του σημείου ότι είμαστε εμείς εδώ και μπορούμε να τα φτιάξουμε αυτά τα πραγματάκια, ότι έχουμε τη τεχνολογία να τα φτιάξουμε. Ίσως μέσα από την όλη αυτή αναζήτηση να σας δημιουργηθούν κάποια νέα ερωτήματα, να σας δοθούν κάποιες νέες απόψεις γιατί το να ψάξεις από αυτή την οπτική κονία αυτά τα παλιά έπειτη της δημιουργίας και όχι να τα βλέπεις απλά μύθους, αλλά να τα δεις σαν παραμύθια ή ιστορίες κάποιων οι οποίοι μπορεί να έζησαν κάτι ή να τα δείτε σαν να ήσασταν εσείς. Εμείς πάμε και κάνουμε μια γεωδιαμόρφωση μετά από 20.000 χρόνια. Θέλω να ξεκινάμε μια αποστολή γεωδιαμόρφωσης του κοντινότερου πλανήτη που μοιάζει με τη Γη ή που μπορεί να γίνει σαν τη Γη. Οι αποστολές ενδιάμεσα δεν θα είναι των 50 χρονών ή των 100 χρόνων, μπορεί να είναι των εκατομμυρίων χρόνων. Να πηγαίνουμε να σπέρνουμε κάτι να τα αφήνουμε και ο πολιτισμός μας μετά από 5 εκατομμύρια να συνεχίζει τη γεωδιαμόρφωση. Άρα δεν θα έχουμε κάθε μέρα κάποιον εκεί παρόντα. Σας προτείνω λοιπόν να δείτε τα έπειτα της δημιουργίας υπό το πρίσμο ότι εμείς μπορούμε σαν να μπορείτε εσείς να φτιάξετε τέτοια φυτά ή τέτοιου είδους συστήματα. Μελετήστε τα και θα δείτε ωραίες ή κάποια ωραία πραγματάκια μέσα εκεί. Θα δείτε ότι υπάρχει κάτι. Ευχαριστώ. Ερωτήσεις. Ευχαριστώ. Ευχαριστώ. Έχω να προσθέσω κι εγώ ένα τελευταίο, αν δεν έχει κάποιος. Για πως έχω χρόνο. Ναι, η απάντηση είναι τέλος. Θα σκεφτώ αν ισχύει αυτή η θεωρία που λέει. Η ουσία της ομιλίας είναι να σκεφτείς αν ισχύει. Όχι να σου πω αν είναι ισχύει ή όχι. Είναι ισχύει. Δεν ξέρω. Αυτό έχει ενημέρια απαντηθεί. Δηλαδή θα μπορούσαμε να υποθέσουμε, αλλά να υποθέσουμε μόνο. Δεν λέω ότι ισχύει αυτή η θεωρία, αλλά ότι κάποια πράγματα εξηγούνται από αυτή την οπτική. Το δεύτερο είναι να υποθέσουμε ότι ο δικός μας πολιτισμός είναι ούτε 10.000 χρονών. Τίποτα δεν είμαστε. Για φανταστείτε μετά από ένα εκατομμύριο χρόνια πως θα είμαστε και τι θα μπορούμε να κάνουμε. Αν εμείς πάμε και ξεκινήσουμε μια γεωδιαμόρφωση στο κοντινότερο αστέρι, που είναι η 16 έτη φωτός από εδώ, θα χρειαστούμε με υψηλή ταχύτητα. Όχι με ταχύτητα φωτός, με υψηλή ταχύτητα θα χρειαστούμε 100 χρόνια να πάμε και 100 χρόνια να γυρίσουμε. Δηλαδή μια αποστολή που θα είναι ένα ολόκληρο χωριό για να πάει, να κάνει τα πρώτα βήματα και να γυρίσει. Άρα θα θέλουμε τουλάχιστον 200 χρόνια πανέλα. Μετά από ένα εκατομμύριο, δεν θα πάμε στα κοντινότερα αστέρια, θα πάμε στα μακρινότερα. Μπορεί η διάρκεια του ταξιδιού να είναι μεγαλύτερη. Πρώτον αυτό. Ή δεύτερον, να πάμε να σπίρουμε αυτά που θέλουμε να σπίρουμε και να γυρίσουμε. Και μετά να περιμένουμε να δράσουν, να μεταβολήσουν τον πλανήτη αυτά τα συστήματα, να χρειαστεί να περιμένουμε και ένα εκατομμύριο χρόνια. Όχι ένα εκατομμύριο χρόνια, αλλά πέντε χιλιάδες ή δέκα χιλιάδες χρόνια για να μεταβολήσουν τον πλανήτη. Δηλαδή, αν κάποιος ερχόταν εδώ στη Γη και πριν τον πήθηκαν και τον έκανε άνθρωπο, τον τροποποιούσε και τον άφηνε δέκα χιλιάδες χρόνια πριν, μπορεί να ξαναρχόταν μετά από δεκαπέντε χιλιάδες χρόνια για να δει πώς μεταβόλησε τον πλανήτη. Πώς τον μεταβολήσαμε εμείς τον πλανήτη, πώς τον αλλάξαμε δηλαδή. Τον έχουμε αλλάξει, προφανώς. Άρα ήρθε να δει τι άλλαγες επέφερε εκείνο εδώ πέρα. Το πλαιολογικό παιδάμωνο καταφέρεσε ότι υπάρχει. Ούτως ή άλλως, ούτε να δεν μπαίνει στον κόπο για να μας πείσουν πώς είναι το DNA. Το DNA κάποιο υπάρχει, αναπαράγεται, μας βγάζει τα άσχημα από τα όρτα, δείτε αν μας τα χάρισε κάποιος ή το κλείσουμε εμείς, το το ίδιο γεγονός. Ναι, ναι. Άρα υπάρχει ένα DNA που αναπαράγεται, βγάζει συστορή, ούτε να δεν έχει τελειώσει και η κοιλία μας που βρίσκεται εκεί. Μπορώ, όμως, να θέσω κάτι. Άρα ξέρετε πώς από υλί, από χιλούρια και από μόρια κάποιος φτιάχνει το πλαιολογικό πυρήμα και έχει τη κανότητα της αναφαραλωγής. Έχω μια άποψη, αλλά είναι άποψη η οποία δεν εμπίπτει στο θέμα της εργασίας, αλλά μπορώ να σας πω την άποψή μου. Καταρχήν, αν πάρουμε και πούμε καθαρά τι είναι η δική μας νόηση. Τι είναι η δική μας νόηση. Είναι σήματα, ηλεκτρικά σήματα που κυκλοφορούν στον εγκέφαλό μας. Το δεχόμαστε αυτό μέχρι στιγμής. Μπορείς να εφαρνήσεις ένα λεπτάκι. Ένα λεπτάκι. Ένα λεπτάκι, ένα λεπτάκι. Λοιπόν, τέτοιου είδους σήματα στο σύμπαν που θα μπορούσαν να εμφανιστούν. Θα μπορούσαμε να πούμε ότι σήματα, ουσιαστικά η νόησή μας είναι κάποια σήματα μέσα εκεί που δημιουργούν κάτι και αλληλεκτρονούν το περιβάλλον. Αν πάρουμε, για παράδειγμα, ένα πελόριο νεφέλωμα, στο οποίο υπάρχουν ηλεκτρικές εγκαινώσεις. Γιατί είναι νεφέλωμα, υπάρχουν, όχι κεραυνοί που ξέρουμε, αλλά υπάρχουν εκφορτήσεις. Υπάρχουν σήματα μέσα εκεί. Θα μπορούσαμε να πούμε ότι αυτό το πελόριο νεφέλωμα, ή το μικρό νεφέλωμα που θα ήταν σαν το ηλιακό μας σύστημα, έχει συνείδηση. Μπορεί να κάνει μια σκέψη κάθε 100 χρόνια. Αλλά μέσα στα δύο δισεκατομμύρια χρόνια, θα έχει κάνει αρκετές σκέψεις. Άρα θα μπορούσε να πει κάποιος ότι η ζωή δεν εμφανίστηκε όπως την περιμένουμε, η συνείδηση εμφανίστηκε πρώτα, και μετά εμφανίστηκε η ζωή όπως την ξέρουμε. Αν υποθέσουμε ότι υπήρχε ένα τέτοιο όν, ένα νεφέλωμα που σκέπτεται, και μετά από χρόνια σκέψεις αντιλήφθηκε τον εαυτό του και ήθελε να γίνει καλύτερος, και άρχισε να συνθέτει τα άτομα ή τον εαυτό του να το συμπυκνώνει, να τον τροποποιεί ούτως ώστε να βελτιωθεί, και απλά άρχισε να επιταχύνει τον ρυθμό με τον οποίο σκεφτόταν, δηλαδή να γίνει αυτού του είδους η εκθετική ανάπτυξη των σκέψεων του, αρχί να δημιουργηθεί κάπου μία πρώτη εφεία. Αν δημιουργηθεί αυτή η πρώτη εφεία, μετά θα αρχίσει να φτιάχνει κι άλλες εφηείες, οι οποίες δεν απαραίτητα σαν τους ανθρώπους, μπορεί να είναι άλλου είδους μικρότερα ανεφελώματα που κατοικούν στο διάστημα. Και εκείνα να ήθελαν να φτιάξουν άλλου είδους εφηείοι πλάσματα, γιατί είχαν αντιληφθεί καλά το πώς λειτουργεί η Ήλη, να φτιάξουν άλλου είδους εφηείοι πλάσματα τα οποία θα τα ρίχναν σε έναν πλανήτη. Αυτά θα κατοικούσαν στο διάστημα για τους βολεύει, τα άλλα θα κατοικούσαν στον πλανήτη. |
