| : Το φόρτο εκτέλεσης που θα γινόταν, να το βάλουμε στον υπολογιστή του backup και μετά πάντα υπήρχε το ερώτημα, το διαγνώσαμε σωστά ή ταύτησε ο κεντρικός υπολογιστής. Με το που ξαναγυρίσαμε το διακόπτη όλης αποστολής στον κύριο υπολογιστή και καταφέραμε κατά κάποιο τρόπο να το κάνουμε, στο τέλος επαναφορτώσαμε τα στοιχεία αλλά καθυστερήσαμε την επανέαναξη της πτήσης κατά ένα πεντάωρο. Είχαμε λοιπόν και εμείς τέτοιο έκτακτο, συμβαίνει και στη ρομποτική αποστολή. Ίσως καλύτερα φαντάζομαι ότι θα ερευώσετε να έχετε τον Λούκα εκεί αντί για τα ρομπότ, για να υπηλήσει. Ναι, εγώ θα έλεγα το καλύτερο κομμάτι ότι το ρομπότ πολύ απλά λέει τελείωσε, τα φτύνω, τα καταλείπω. Ενώ ο άνθρωπος μπορεί να το κάνει όπως συμβαίνει και εδώ πέρα και στον κύριο. Να τα φτύνει το κομπιούνταρ, τι κάνουμε, το κλείνουμε, προσπαθούμε να κάνουμε ρεμπούτ. Ναι, το θέμα είναι ότι είχαμε 5,5 ώρες αγωνίας. Σε ευχαριστώ, κύριε Κριμητζά. Όσον αφορά εάν υπάρχει προοπτική για τις προωθήσεις των μηχανημάτων που είναι θερμικές με πειράβλους, εάν υπάρχει ενδιαφέρον για ηλεκτρικές προωθήσεις, αν υπάρχουν πειράματα για ηλεκτρικές προωθήσεις δηλαδή είναι ότι στο διάσταμα και στο λιτουργικό σύστημα υπάρχει η δυνατότητα του ήλιου με τα φωτοβολιταϊκά να τροφοδοτεί συνεχώς τους κινητήρους στο διάσταμα πλοίων. Που σημαίνει ότι μπορούσε ένα προοδευτικό σύστημα να έχει ένα κιλωβάτ μια ώση 10-15 κιλών, οπότε και τα σκάφη του κύριου Λούκα σε εκείνη θα μπορούσαν να έχουν μια συνεχή ώση ίσως με το 10 ή με το 15% του βάρος των διασυμβουλίων. Αν υπάρχει κάποια τέτοια προοπτική, αν υπάρχουν πειράματα, αν υπάρχει ενδιαφέρον. Εντάξει, Λούκα. Είναι μια ερώτηση περί ηλεκτρικής προώθησης, αν γίνεται σχετική έρευνα, για τη χρησιμοποίηση ηλεκτρικής προώθησης ενόψει των προκλήσεων που συνδέονται με τους πυράβλους, με τα γημικά κάψημα. Ερώτημα που απευθύνθηκε κατά κύριο λόγο στον καθηγητή Κρύμιζη. Θα υπάρχει σίγουρο ενδιαφέρον το θέμα αυτό. Η ηλιακή προώθηση μπορεί να είναι καλή μόνο για την τροχιά του Άρη, γιατί όπως ξέρουμε, η ηλιακή ένταση είναι τόση. Όσο πιο μακριά πηγαίνουμε, με ηλιακή προώθηση είναι με τον Δία. Μέχρι εκεί έχουμε φτάσει, με ηλιακή ενέργεια. Αυτό που ρωτάτε εσείς είναι πώς μπορούμε να έχουμε ηλεκτρική προώθηση για να κινήσουμε το διαστημόπλαιο και να το επιταχύνουμε. Το πρόβλημα είναι ότι αυτό μπορούμε να το κάνουμε μόνο όταν είμαστε πολύ κοντά στον ήλιο, γιατί ίσως μπορούμε να φτάσουμε, όπως σας είπα, μέχρι τον Άρη. Αν δεν φτάσαμε και μέχρι τον Δία, αλλά όχι με πολύ μεγάλη ισχύ, πέραν αυτού η ηλιακή έντεση πέφτει τόσο πολύ και γρήγορα που δεν μπορεί να γίνει, πρέπει να μεταφέρει μαζί σου την ενέργεια. Γι' αυτό οι διαστημικοί συσκευοί όπως οι New Horizons έχουν θερμοελεκτρική γενήτρια. Δεν είναι ξανά τον ήλιο. Ο Voyager είναι 3,1 δις χιλιόμετρα από τον ήλιο. Ο ήλιος φαίνεται σαν ένα μικρό αστεράκι από εκεί που βρίσκεται το Voyager. Η ηλεκτρική προώθηση, λοιπόν, είναι πολύ καλή γύρω από τη γη, στη γειτονιά της γης, μέχρι τον Άρη, αν δεν μέχρι τον Δία, αλλά δεν είναι επαρκούς αξίας πέρα από την τροχιά του Άρη. Θέλει κανείς να προσθέσει κάτι? Ναι, θα ήθελα να προσθέσω κάτι σε αυτό που είπα καθή για τις κρυμιζίες. Αν κατάλαβα στο ερώτημά σας, δηλαδή. Υπάρχουν κάποια πειράματα ανάπτυξης μηχανών ηλεκτρικής προώθησης, αλλά και οι όσοι είναι πολύ χαμηλοί που μπορείτε να παράξετε με αυτού του τύπου της μηχανές. Δεν μπορούν να χρησιμοποιηθούν για μανούβρες που απαιτούν πολύ μεγάλη όση. Για ηλεκτρική προώθηση, για να το πω με απλό τρόπο, επιταχύνεται οι όντα και μετά, επειδή δεν υπάρχει αρνητική έλξη εκεί που βρισκόμαστε, προωθείται. Αλλά έχουμε νν όσεις με την ηλεκτρική προώθηση. Για να συμπληρώσω αυτό που είπε ο καθηγητής κρυμιζίες. Δεν ξανασκάλυψα με την απάντησή μου. Αν θέλετε, ίσως και σε δημεριές επίπεδο μπορείτε να αναπτυχθείτε, αλλά πάντως δεν έχουμε τόσο χρόνο για να συνεχίσουμε. Να πάρουμε και άλλη μια ερώτηση από το βάθος. Εκτός μικροφώνου. Ο κύριος στο βάθος, ψηλά. Μια ερώτηση σε σχέση με την αποστολή στον Άρη, το ExoMars. Είδαμε στις διαφάνειές σας ότι το βάρος του οχήματος Rover είναι περίπου 300-310 κιλά. Αυτό συμβαίνει λόγω του εξοπλισμού και είναι τόσο βαρύ ή έχει να κάνει και με τη βαρύτητα και με τη διαφορά μάλλον της βαρύτητας ανάμεσα στον Άρη και στην Γη. Ούτως ώστε να μπορεί να κινηθεί το όχημα αυτό στην επιφάνεια του Άρη. Προσπαθώ να σκεφτώ και να το συσχετίσω με την φυσική κατανεύθωνα και τις δυνάμεις που ασκούνται. Μια δύναμη δηλαδή που ασκείται στην επιφάνεια, μία άλλη δύναμη ασκείται από την αντίθετη κατεύθυνση και έτσι υπάρχει μια εξουδετέρωση των δύο δυνάμεων. Είναι ένα πολύ συγκεκριμένο ερώτημα, νομίζω ότι έχουμε και τον ειδικό για να το απαντήσει. Ουσιαστικά το ερώτημα έχει να κάνει με το γιατί είναι τόσο βαρύ αυτό το όχημα. Τα 410 κιλά έχουν να κάνουμε τη μάζα και η μάζα έχει την ίδια διαιότητα, είτε μιλάμε για τον Άρη είτε μιλάμε για την Γη. Όμως αυτό που είναι διαφορετικό στον Άρη και αυτός έχει να κάνει με τη δύναμη της βαρύτητας είναι το βάρος που είναι διαφορετικό. Αν δηλαδή το όχημα αυτό μπορούσε να νιώσει το βάρος του θα αισθανόταν μόνο το ένα τρίτο του βάρους αυτό. Οι κινητές λοιπόν που βάζουμε για να προωθήσουν το όχημα αυτό μπορούν να κινηθούν πιο γρήγορα γιατί υπάρχει μικρότερο βάρος. Επίσης να σας πω ότι μεγάλο κομμάτι αυτού του εξοπλισμού δεν μπορούμε να το τεστάρουμε πάνω στη Γη γιατί στη Γη έχουμε βαρύτητα energy άρα λοιπόν όταν θέλουμε να κάνουμε κάποια δοκιμή εξοπλισμού θα πρέπει να το αντισταθμίσουμε με ειδικό εξοπλισμό ή δεν μπορούμε καθόλου να τεστάρουμε τέτοιον εξοπλισμό και κάνουμε μόνο άλλου τύπου ανάλυση, πιο θεωρητική αν θέλετε. Το όχημα λοιπόν αυτό έχει αυτό το βάρος 310 κιλά γιατί πρέπει να φέρει κάποιον εξοπλισμό και εργαλεία και επίσης έχει και ένα σύστημα το οποίο είναι απαραίτητο για το service των εργαλείων και του εξοπλισμού αυτού. Όπως ο Λούκο είπε και νωρίτερα για να μπορέσουμε λοιπόν να προσεδαφίσουμε ένα πολύ πολύ μικρό ρομπότα πρέπει να μην έχουμε κανένα πρόσκοπο, να αφήσουμε δηλαδή πίσω το 95% της ΜΑΖΑ και χρειαζόμαστε όλο αυτό το εξοπλισμό και τα εργαλεία, τον εξοπλισμό προώθησης, την προπέλα και ούτω καθεξής. Άρα λοιπόν ακόμα και το ένα γραμμάριο μετράει σε αυτές τις αποστολές για να έχουμε όσο το θεατών την καλύτερη αν θέλετε βελτιστοποίηση σε φορά τον μηχανολογικό σχεδιαστικό κομμάτι. Ζητώ συγγνώμη, νομίζω όμως ότι δεν μπορούμε να μπούμε σε διάλογο γιατί δεν θα φύγουμε ούτε το πρωί. Ίσως αργότερα σε δημεραίτηση επίπεδο να μπορέσετε να το συζητήσετε. Άλλη ερώτηση. Ευχαριστώ πάρα πολύ για αυτές τις εκπληκτικές ομιλίες, είμαι πολύ τυχερός που είχα την ευκαιρία να σας ακούσω. Δύο σύντομα ερωτήματα. Ποιο ήταν το πιο, αν θέλετε, αξιοσημείο, το απίστευτο πράγμα το οποίο βιώσατε στο διάστημα. Και δεύτερον, πώς νιώθετε που είστε ένας από τους ελάχιστος στην ανθρωπότητα που έχετε αυτήν την ευκαιρία, την ευκαιρία να βρεθεί στο διάστημα. Σύντομα τα ερωτήματα σας που όμως οι απαντήσεις μπορεί να είναι περίπλοκες. Με ρωτάτε για τις αισθήσεις ουσιαστικά. Αν εγώ σας ρωτούσα πώς είναι να είναι κανείς Έλληνας, πώς νιώθετε, πώς μπορείς να περιγράψεις μια τέτοια αίσθηση. Με ρωτήσατε λοιπόν ποιο ήταν το πιο σπουδαίο, το πιο σημαντικό που βίωσα στο διάστημα. Δεν αξιολογώ ούτε εμπειρίες ούτε συναισθήματα και δεν τις βαθμολογώ. Γιατί η κάθε εμπειρία που βιώνουμε πρέπει να είναι σημαντική από μόνη της και για την ίδια. Γιατί θα ήταν πιο σημαντικό δηλαδή το να πάω στο διάστημα ή η εκτόξευση από την γέννηση της μίας ή της άλλης κόρης μου. Πώς μπορείς αυτά να τα βάλεις στη ζυγαριά δηλαδή και να τα βαθμολογήσεις ή να τα αξιολογήσεις. Αυτό που είναι σημαντικό είναι να βιώνεις την εμπειρία όποια κι αν είναι αυτή και να χρησιμοποιείς αυτή την εμπειρία ούτως ώστε την επόμενη μέρα να είσαι λίγο καλύτερος από ότι είσαι σήμερα. Άρα δηλαδή είναι ένα μέσο προς την εξέλιξη η εμπειρία. Είναι το μόνο που μπορώ να σας πω για την εμπειρία. Άρα κάθε εμπειρία έχει την ίδια σπουδαιότητα. Σήμερα αυτή η στιγμή τώρα είναι η πλέον σημαντική για μένα αυτή τη στιγμή. Τίποτα δεν είναι πιο σημαντικό για μένα από το να βρίσκομαι εδώ αυτή τη στιγμή και να σας απευθύνω τον λόγο. Έτσι μου αρέσει να ζω τη ζωή μου. Δεύτερο ερώτημα. Πώς είναι η αίσθηση του να είναι κανείς μεταξύ των ελάχιστον που έχουν βρεθεί στο διάστημα. Είναι ένα απίστευτο προνόμιο. Αν εμείς όμως ως αστροναύτες δεν νιώθουμε αυτήν την ταπεινότητα τότε κάτι δεν πάει καλά με εμάς. Μου αρέσει δηλαδή να αστειεύομαι για αυτήν την εμπειρία, να αστειεύομαι σε ό,τι αφορά και εμένα και άλλους ανθρώπους. Τελικά όμως όλοι αντιλαμβανόμαστε ότι στο σύνολό της είναι μία ταπεινή εμπειρία. Αυτό λοιπόν το προνόμιο θα πρέπει να αντισταθμίζεται από πολύ πολύ σκληρή δουλειά. Και επίσης από μοίρασμα της εμπειρίας με άλλους. Αν δηλαδή εγώ δεν μπορώ να μοιραστώ αυτήν την εμπειρία με εσάς και με όλους όσους ενδιαφέρονται για την εμπειρία αυτή τότε δεν θα έκανα τη δουλειά μου. Ευχαριστώ πολύ για την ερώτησή σας. Εδώ ο κύριος περιμένει εδώ και αρκετή ώρα και ευχαριστούμε για αυτά τα σοφά λόγια Λούκα. Ερώτηση. Κάποιοι υποστηρίζουν ότι εμείς ως ανθρωπότητα βάζουμε όλα τα αυγά στο ίδιο καλάθι και αυτό βεβαίως δεν είναι καλό. Ζούμε σε αυτόν τον πλανήτη και ίσως θα χρειαστεί να βρούμε και κάποιον άλλο πλανήτη κάποια στιγμή για να ζήσουμε. Θέτω λοιπόν το εξής ερώτημα. Αν και νομίζω ότι ξέρω εκ των πρωτέρων ποια θα ήταν η απάντηση του Λούκα. Θα ήθελα λοιπόν μια απάντηση από τον καθηγητή του κ. Κρυμιζή και τον κ. Πλάκη. Δηλαδή την επίκηση του Άρη. Ποια είναι η άποψή σας? Δεν νομίζω ότι πρόκειται να συμβεί στο άμεσο μέλλον κάτι τέτοιο. Είναι σκληρός πλανήτης ο Άρης και νομίζω ότι στην παρουσίαση φάνηκε αυτό. Για παράδειγμα όμως εκτίθεσε όχι μόνο στην ηλιακή ακτινοβολία λόγω έλλειψης ατμόσφαιρας αλλά και στην κοσμική ακτινοβολία επίσης που βρίσκεται ακόμα και ένα μέτρο κάτω από το έδαφος. Αν πρόκειται λοιπόν να μπορέσεις να προστατεύσεις τον Λούκα ή τον οποιοδήποτε άνθρωπο από την ακτινοβολία θα πρέπει ουσιαστικά σε μεγάλο βαθμό να ζει κάτω από την επιφάνεια του εδάφους ακριβώς επειδή υπάρχει αυτή η συνεχή ακτινοβολία, η κοσμική ακτινοβολία. Και επίσης θα υπάρξουν πολύ σοβαρά προβλήματα, για παράδειγμα στην όραση με καταράκτη και επίσης από 5%-25% θα έχει αυξηθεί η πιθανότητα να προσβληθεί από καρκίνο και χωρίς να λάβουμε και υπόψη μας την πιθανότητα ότι μπορεί να υπάρξει και μία έκρηξη ηλιακής ενέργειας η οποία συμβαίνει μία φορά κάθε 5-10 χρόνια όπου εκεί βεβαίως παράγονται πολύ ψηλά επίπεδα ακτινοβολίας και τα οποία πρωτόνια μπορούν να περάσουν μέχρι και το ατσάλι πολύ εύκολα άρα λοιπόν κανείς δεν μπορεί να προβλέψει τι μπορεί να συμβεί σε ένα τέτοιο περιβάλλον. Οι αστροναύτες βεβαίως εκτίθενται όταν μένουν σε τροχιά γύρω από τον Άρη και το λόγο αυτό θα πρέπει να προστατεύονται πάρα πολύ με όλο τον ειδικό εξοπλισμό και τη στολή. Βεβαίως η προφανής απάντηση είναι ότι ναι βεβαίως τα όλα θα πρέπει να είναι σε καθεστώς προφύλαξης και με εξοπλισμό κατάλληλο. Όμως οι υπολογισμοί που έχω δει δεν ξέρω εσάς και ο Λόκα μπορεί να με διορθώσει αν κάνω λάθος έχουν να κάνουν με το πάχος και το βάρος του χώρου, του δωματίου και το πάχος της ασπίδας προστατευτικής θα πρέπει να είναι τόσο μεγάλα που ακόμα και ένας πύραυλος μετά από εκτόξευση θα δυσκολευόταν πάρα πολύ να μεταφέρει ένα τόσο μεγάλο όγκο και με αυτό το βάρος στο διάστημα. Γι' αυτό λοιπόν λέω ότι σίγουρα θα περάσουν αρκετές δεκαετίες να μπορέσει να συμβεί κάτι τέτοιο με τέτοια μεταφορά εξοπλισμού και χώρου προστατευμένου για να μπορέσει κανείς να διαμείνει εκεί. Όταν κάνουμε τέτοια πειράματα και εμπλεκόμαστε σε τόσο εμπνευσμένες εξερευνήσεις αντιλαμβάνεστε ότι καταλαβαίνουμε πως ευαίσθητος και μοναδικός είναι ο κόσμος μας. Άρα λοιπόν μπορεί να βάζουμε όλα τα αυγά σε ένα καλάθι αυτό όμως ταυτόχρονα σημαίνει ότι θα πρέπει να προσέχουμε και πάρα πολύ αυτό το καλάθι που έχουμε. Βεβαίως είναι ανεπόφεκτο στη φύση μας ότι θα χρειαστεί και να επεκταθούμε αλλά η γη θα παραμείνει το μοναδικός τόπος μας η μοναδική πατρίδα μας και ιδιαίτερα αυτό όταν είναι κανένας αστρονάφτης και το βλέπει από την τροχιά του, το συνειδητοποιεί κάθε στιγμή. Νομίζω δεν χρειάζεται κανένας αστρονάφτης για να καταλάβει πόσο ευαίσθητη και έφτραυστη είναι η γη όμως σαν αστρονάφτης δεν μπορείς να μην το δεις αυτό νομίζω ότι ο κάθε αστρονάφτης θέλει να ξαναβρεθεί σε αποστολή και σε τροχιά για να μπορέσει να δει πραγματικά την τεράστια επιπτωσία αρνητική που έχει πάνω στη γη το φαινόμενο του θερμοκυπίου και οι κλιματικές μετιβολές. Όλα αυτά που έχω δει πραγματικά δεν θέλετε να σας τα περιγράψω. Πλημμύρες, υπερθέρμανση του πλανήτη. Οπότε πραγματικά πρέπει να προσέξουμε πάρα πολύ το καλάθι μας αν δεν θέλουμε να χάσουμε και τα αυγά που έχουμε βάλει μέσα σε αυτό. Το ερώτημά σας σε σχέση με την επίκηση. Ας το δούμε από απόσταση. Αυτή τη στιγμή δεν επικίσουμε τίποτα. Είμαστε πρωτοπόροι. Είμαστε εξερευνητές στα πολύ πολύ πρόημα στάδια. Ακόμα και αν πάμε στον Άρη σε 20 χρόνια από τώρα το οποίο νομίζω είναι πιθανό και εφικτό. Ήδη έχω χάσει τα μαλλιά μου, οπότε δεν με απασχολεί το θέμα της ακτινοβολίας. Άρα, επίσης, δεν με απασχολεί και το θέμα της πατρότητας, γιατί έχω ήδη δύο κόρες. Τέλος πάντων, ακόμα και αν φτάσουμε στον Άρη και πιστεύω ότι μπορούμε. Δεν ξέρω αν θα πάμε, αλλά σίγουρα μπορούμε. Είναι κάτι το οποίο είναι δυνατόν να συμβεί. Παίζουμε με την ιδέα του πώς θα μπορέσουμε να επικείσουμε αυτούς τους πλανήτες και πώς θα καταφέρουμε να χτίσουμε ένα καταφύγιο. Ξέρουμε για παράδειγμα ότι έχουμε το πλάνο τσούπ πάνω στο φεγγάρι. Αυτούς τους σωλήνες, αν θέλετε, οι οποίοι είναι πολύ προστατευμένοι. Είναι σαν τούνελ κατά από τη γη. Μπορούμε δηλαδή να διαμείνουμε για χρονικό διάστημα. Όμως, αν μιλάμε για επικεισμό και να αφήσουμε τη γη και να πάμε σε μια τερράνη κόγκνητα, τότε ουσιαστικά μιλάμε για τεχνολογίες που δεν έχουμε ακόμα διανοηθεί φανταστή. Μιλάμε για αιώνες μπροστά από τώρα. Εξερεύνηση λοιπόν, ναι. Τώρα είμαστε πρωτοπόροι, ναι. Είμαστε σε αυτό το στάδιο. Αλλά ακριβώς γι' αυτό το λόγο θα χρειαστεί πολλής καιρός και εξακολουθεί να είναι κάτι το οποίο ενέχει πάρα πολλούς κινδύνους ακόμα. Χρειάζεται τελειοποίηση πολλών τεχνολογιών. Μέχρι στιγμής, οι μηχανικοί μας και τα εξαιρετικά αυτά λαμπρά μυαλά μας έχουν κάνει να πιστέψουμε ότι αυτή η δουλειά είναι εύκολη. Γιατί κάθε φορά μπορεί κανείς να πει ότι είναι εύκολο να μην γιατρήσει για έξι μήνες. Μα δεν είναι εύκολο αυτό. Το γεγονός ότι δεν χάνουμε τη ζωή μας δεν σημαίνει ότι είναι και εύκολο. Είναι πάρα πολύ περίπλοκο και δύσκολο. Το φεγγάρι ήδη είναι πολύ πιο μακριά. Και ο Άρης είναι 100 φορές μακρύτερα από ότι είναι το φεγγάρι στη σχέση με τη Γη. Άρα εκθετικά είναι πολύ πιο περίπλοκο το εγχείρημα. Μα αρέσει δηλαδή να έχω και μεγαλαιπίβολες ιδέες και να εκφράζομαι μεγαλαιπίβολα. Όμως μου αρέσει τα πόδια μου να είναι στερεά ριζωμένα πάνω στη Γη. Ευχαριστώ. Η κυρία, παρακαλώ. Έρχομαι, κατάγομαι από τις Φιλιππίνες, ονομάζομαι Κάθριν. Με ενδιαφέρει πολύ το θέμα της διατροφής στο διάστημα. Αναφερθήκατε σε αυτό το θέμα και είναι ένα σημαντικός τομέας όταν εξερευνούμε το διάστημα. Πού βρισκόμαστε λοιπόν σε ό,τι αφορά την διατήρηση της τροφής, ιδιαίτερα σε μακρύτερης διάρκειας εξερευνήσεις. Ξέρουμε ότι η επιτυχία μιας αποστολής εξαρτάται πάντα από τον παράγοντα υγεία. Ο λόγος για τον οποίο λοιπόν επέλεξα αυτό το θέμα είναι γιατί είναι πραγματικά πολύ περίπλοκο σαν πεδίο επιστημονικό, γι' αυτό ακριβώς το λόγο και έγραψα και αυτήν την διατριβή, αν θέλετε. Θα μπορούσαμε να μιλάμε επί μακρών. Πρώτον, δεν χρειαζόμαστε χάπια και διάφορα άλλα τα οποία διατηρούνται σε σωλήνες, γιατί αυτό πραγματικά δεν είναι λειτουργικό, δεν δουλεύει. Έχουν προσφερθεί όπως και εγώ και άλλοι αστροναύτες να το δοκιμάσουν αυτό, αλλά δεν δουλεύει. Και με ιταλικής προέλευσης, ελαιόλαδο θα έλεγα. Υπάρχουν όμως διαφορετικές πτυχές σε ό,τι αφορά τη διατροφή. Μία πτυχή έχει να κάνει με το κοινωνικό κομμάτι. Η αλήθεια είναι ότι όταν είμαστε σε μια αποστολή σε τροχιά, έχουμε τόσα λίγα πράγματα τα οποία προσμένουμε με ευχαρίστηση, άρα λοιπόν όλοι προσμένουμε σε αυτή τη στιγμή την κοινωνική του γεύματος. Είναι, αν θέλετε, ένας τρόπος ευεξίας και ευζύν. Αν το σκεφτείτε τώρα, οποιαδήποτε μάζωξη και οποιαδήποτε συνέβρεση περιστρέφεται γύρω από το φαγητό. Φαντάζουμε ότι όλοι τώρα αυτό σκέφτεστε, ούτως ή άλλως, το φαγητό. Αυτή λοιπόν είναι η μία πλευρά γιατί η διατροφή είναι τόσο σημαντική. Η διατροφή λοιπόν δεν έχει να κάνει μόνο με τη συσσόρευση θερμίδων, ενέχει πολύ περισσότερα πράγματα. Θα πρέπει επίσης να είναι σωστά, ρυθμικά καλυμπραρισμένη, ούτως ώστε να μην υπάρχει υπερβάλλον βάρος. Θα πρέπει να έχει καλή γεύση και βεβαίως να σου ανοίγει την όρεξη. Μόνο και μόνο που το βλέπεις. Γιατί αν ένα είδος τροφής σου προξενεί αείδια, δεν πρόκειται και να το δοκιμάσεις. Υπάρχουν λοιπόν πολλές προσεγγίσεις επ' αυτού. Εγώ, για παράδειγμα, ξέρω ότι υπάρχει δυνατότητα να υπάρχει μία κυταρογενής δίαιτα, δεν ξέρω αν την γνωρίζετε, είναι αυτή η προσέγγιση πάνω στην οποία δουλεύουμε τώρα. Αλλά για να κλείσω αυτή τη συζήτηση, γιατί δυστυχώς δεν έχουμε χρόνο, το σημείο το οποίο αποτελεί την μέγιστη πρόκληση, είναι ότι δεν θα είμαστε ποτέ σε θέση να μεταφέρουμε όλη την τροφή που θα θέλουμε μαζί μας για μία μεγάλη αποστολή στον Άρη. Δεν είναι δυνατόν αυτό. Μιλάμε για ποσότητες τροφής που, αν θέλετε, από πλευράς εφοδιαστικής αλυσίδας δεν είναι φυκτό. Άρα λοιπόν τώρα κάνουμε δοκιμές και πειράματα, ώστε να μπορέσουμε να δημιουργήσουμε ένα περιβάλλον που θα μπορέσουμε να αναπαράξουμε, να ανακαλυεργήσουμε, κατά κάποιο τρόπο, μέρος της τροφής που χρειαζόμαστε. Βεβαίως θα πρέπει να είμαστε και ρεαλιστές. Απέχουμε πάρα πολύ από το σημείο που θα μπορέσουμε να δημιουργήσουμε ένα κλειστό σύστημα διατροφής, σωλήνα, αν θέλετε. Υπάρχουν μεγάλες προκλήσεις και δυσκολίες, βεβαίως μας αρέσει αυτό και θα το καταφέρουμε στους κάποιες στιγμές. Σε ό,τι αφορά τώρα την ίδια την τροφή, να σας πω το εξής. Το 99% των όσων τρώμε όταν βρισκόμαστε σε τροχιά... Είναι τροφή που πραγματικά θυμίζει τη σπαρτιάτικη διατροφή. Αν ήξερα ότι θα έτρωγα λαζάνια, ας πούμε, θα ήταν εντελώς διαφορετικά τα πράγματα. Όταν βρίσκομαι στο διάστημα ή είμαι σε τροχιά και μου λένε ότι για τους επόμενους 6 μήνες θα τρώς ξηρά τροφή, ξηρά chips, ψωμί και βούτυρο, τότε ξέρω τι θα συμβεί και θα το δεχτώ. Άρα θέλω να είμαι προετοιμασμένος. Φαντάζομαι λοιπόν ότι στο μέλλον θα μπορέσουμε να φτάσουμε σε στιγμή που θα μπορούμε να αναπαράγουμε, αν θέλετε, τρόφιμα και οι αστροναύτες που θα ταξιδεύουν θα ξέρουν ότι αυτό είναι και ένα κομμάτι, ένα μέρος της συμφωνίας, όπως λέμε. Θα έκανα το ταξίδι αυτό ακόμα και τότε, σίγουρα ναι, γιατί ναι θα πάω στον Άρη, αυτό θα είναι ο σκοπός. Και η ιδέα αυτή από μόνη της είναι τόσο πολύ πιο σπουδαία από επιμέρους παράγοντες, όπως η απόσταση, η άνεση, το φαγητό, που τίποτα δεν θα μπορέσει να με εμποδίσει από το να μπω σε αυτό το ταξίδι. Άρα σίγουρα με ενδιαφέρει το κομμάτι της καλής υγείας και πώς αυτό επηρεάζεται από το διατροφικό παράγοντα, αλλά μέχρι σε εκεί τίποτα παραπάνω. Ευχαριστώ για το ερώτημα, μπορείτε να μου γράψετε όποτε θέλετε και θα σας απαντήσω περιττέρω αν θέλετε. Ευχαριστώ και εγώ. Σας ευχαριστούμε πολύ. Ίσως στο μέλλον θα μπορέσουμε να έχουμε μεσογειακή κουζίνα από την Ιταλία και από την Ελλάδα να εμπλουτίσει τις αποστολές. Η αλήθεια είναι ότι είχα κουβαλήσει μαζί μου καπονάτα και παρμετζάνα, λαζάνια και μελιτζάνες. Την επόμενη φορά θα σας δώσουμε μουσακά. Ίσως να υπάρχουν και ευκαιρίες για τις επόμενες γενιές το κομμάτι αυτό. Το πρόβλημα βέβαια σε ό,τι αφορά αυτές τις αποστολές της εξερεύνησης είναι ότι όσο πιο πολλά πετυχαίνεις, τόσο πιο ψηλά θέτεις τους στόχους. Αυτό δεν είναι πρόβλημα. Αυτό είναι η ομορφιά της εξερεύνησης. Ναι, έχετε δίκιο. Θέλουμε λοιπόν περισσότερα και αυτή είναι και η ίδια η φύση της εξερεύνησης. Το πρόβλημα είναι ότι είναι ήδη εννέα και δέκα και εμείς σε παρεμβαλόμεθα αν θέλετε μεταξύ του κοινού και του δίπνου τους. Μιλάμε ήδη για γεύματα. Δεν ξέρω αν θέλετε μπορώ να ξαναναφερθώ σε αυτούς τους διάδοτες αστέρες τους οποίους σας περιέγραψα πριν. Μου φαίνεται ότι η ρομποτική στο κομμάτι της εξερεύνησης του διαστήματος είναι αν θέλετε ένας προάγγελος των επανδρωμένων εξερευνήσεων και αποστολών. Αυτή είναι μια σκέψη που θα μπορούσαμε ίσως να συζητήσουμε περαιτέρω στο μέλλον. Ίσως λοιπόν θα μπορούσε να μας προσκαλέσει για άλλη μια τέτοια συζήτηση, το συμβούλιο αν θέλετε των εμπειρογνωμών για την γενιά του διαστήματος. Θα ήθελα λοιπόν να κλείσω αυτήν την συζήτηση, αυτό το πάνελ, δίνοντας τον λόγο και στους τρεις σας, αν θέλετε να κάνετε μια καταληκτική αναφορά. Δυο κουβέντες. Πιστεύω ότι ήδη μέχρι τώρα έχουν υποθεί πολλά. Από τον καθηγητή κ. Κρίμηζη θα ξεκινήσω αν δεν έχετε αντίρρηση για τα σχόλιά του και ίσως μετά θα μπορούσαμε να πούμε και το εξής, ότι με χαρά θα περιμένουμε και την επόμενη πρόσκληση. Τι να πω, ήταν πολύ μεγάλο προνόμιο που βρέθηκα εδώ και ήταν προνόμιο ότι τότε γεννήθηκα σε μια εποχή που η ανθρωπότητα αποφάσισε να επεκτείνει τις δραστηριότητές της στο διάστημα και να έχω συμμετάσχει σε αυτό το εγχείρημα. Διαβεβαιώ όλο όταν τους νεαρούς και τα παιδιά στο ακροατήριο ότι είναι εκπληκτικό συνέστημα, πολύ μεγάλη πρόκληση και πραγματικά τους παρακοινώ να φέρουν το ανθρώπινο μήνυμα στα πέρατα του σύμπαντος και είναι δική σας δουλειά να το κάνετε. Ευχαριστώ, εγώ θα θέλω να ξεκινήσω ευχαριστώντας σας όλους που μπορείτε να μεταφέρετε το μήνυμα αυτό σήμερα για να παρουσιάσουμε όλα αυτά τα πράγματα που λαμβάνει χώρα και που μετέχετε και εσείς. Μεταφέρετε σε αυτήν την έναιση ευρωπαϊκής διαστημικής υπηρεσίας που είναι κομμάτι του παγκόσμιου σχετικού διαστημικού προγράμματος και ελπίζω να μπορέσουμε να εμπνεύσουμε και να συνενώσουμε περισσότερους. Είναι σημαντικό, χαίρομαι ιδιαίτερα που βρίσκομαι εδώ γιατί είναι η δική μου γενέτειρα που περνάει δύσκολους καιρούς οικονομικά και κοινωνικά, είναι σημαντικό λοιπόν να μπορέσουν να μεταφερθούν τα μηνύματα αυτά εδώ. Θα ήθελα να επανελθώ με το μήνυμα ότι ο ουρανός είναι το όριο. Αυτό είναι το μήνυμα που θέλω να πάρετε. Ευχαριστώ που ζούμε, να είμαστε καλά, γεροί, υγιείς και δημιουργικοί. Συνεχίζω κι εγώ και θέλω κι εγώ να σας ευχαριστήσω για την πρόσκλησή σας. Βρίσκα πολύ περισσότερα μιλώντας σας από οπουδήποτε άλλο. Είναι μεγάλο προνόμιο που βρίσκομαι εδώ να δείγουμε την ιστορία μου. Θα ήθελα να πω κάποια λόγια σ' αυτούς που είναι πιο σημαντικοί για μένα. Μην προσβάλλεστε οι υπόλοιποι αλλά αν είστε πάνω από τη δική μου ηλικία δεν σας απευθύνομαι. Ας δίνουμε σε όλους τους νεότερους από εμένα και δείτε σε νεαρά παιδιά που βλέπω στον βάθος. Εσείς λοιπόν νεαροί μαθητές και φοιτητές έχετε κάτι που όλοι ζηλεύουμε και που δεν έχουμε πια. Έχετε ένα κεφάλαιο που όλοι ζηλεύουμε. Το κεφάλαιο αυτό λέγεται χρόνος. Εμείς έχουμε χρησιμοποιήσει μεγάλο κομμάτι αυτού του κεφαλαίου μας ήδη. Εσείς το χρησιμοποιείτε τώρα. Το τι κάνουμε με το κεφάλαιο αυτό, το κεφάλαιο χρόνο, τι κάνουμε με το κεφάλαιο, το επενδύουμε. Το επενδύουμε για να αποδίδει. Αυτή τη στιγμή είστε σε θέση να επενδύσετε σε αυτό το κεφάλαιο. Είναι το υπέρτατο καθήκον σας αυτή τη στιγμή να κάνετε το κεφάλαιο αυτό πολύτιμο και αυτό είναι μόνο με τη μελέτη. Μελέτη και απόκτηση γνώσης είναι ο μόνος τρόπος να καταπολεμήσετε το φόβο. Ο φόβος είναι το δολάριο της άγνοιας και δημιουργεί τεράστια προβλήματα συμπελαμβαλμένες και της απεσιοδοξίας. Δεν υπάρχει τίποτα χειρότερο από τα απεσιοδοξία. Αν θέλετε να είστε αισιόδοξοι μαθαίνετε, μαθαίνετε. Σπουδάζετε και μαθαίνετε. Αγαπήστε αυτό που σπουδάζετε. Αν βρείτε κάτι που δεν σας αρέσει σπουδάστε το πιο σκληρά και θα το λατρέψετε. Και μετά θα ανακαλύψετε ότι το κεφάλαιο που έχετε αυτή τη στιγμή και που όλοι το ζηλεύουμε θα αξίζει πολύ περισσότερο. Γιατί θα σας δώσετε δυνατότητα να ανοίξετε όλες τις πόρτες του μέλλοντός σας. Ανεξαρτήτως του πεδίου που θα επιλέξετε. Δεν χρειάζεται να γίνετε ούτε αστρονόμος, ούτε αστροναύτης, ούτε αστροφυσικός, ούτε μηχανικός. Γίνεται ό,τι θέλετε αλλά κάντε το καλά και σωστά. Ευχαριστώ. Κοινοσοφή βλέπεις. Άκουσε πήγαινε μια και δε. Ποτέ μου σπουδιά μου. Ναι αλλά πώς το λένε. Αυτό το βλέπεις. Από εσείς. Τώρα πού είναι ο Λουσκάς. Ο Μουλής δεν μπορεί να με το γράψει στο email. Δεν έχει email. Μετά τις πέντε. |
