| : Καλησπέρα σας. Είμαι η Μαρία Γεωγοπουλού. Είναι διευθύντρια της Γενναδίου Βιβλιοθήκης, αλλά σήμερα εδώ βρίσκομαι με την ιδιότητά μου ως μέλος της Φορευτικής Εντροπής της Εθνικής Βιβλιοθήκης. Και είναι μεγάλη μου χαρά, όπως είναι και η μεγάλη χαρά της Εθνικής Βιβλιοθήκης, βέβαια, που είμαστε σε αυτό το νέο σπίτι της Εθνικής Βιβλιοθήκης, σε αυτό τον πανέμορφο χώρο, και βέβαια το φεστιβάλ στην αρχή του καλοκαιριού, που σήμερα είναι η πρώτη μεγαλύτερη μέρα του χρόνου και η επίσημη αρχή του καλοκαιριού. Και είναι μεγάλη χαρά και τιμή για μένα που μπορώ να προεδρεύσω και να συντονίσω αυτήν την συζήτηση για ένα έργο πάρα πολύ σημαντικό που κλείνει τα 100 χρόνια από τη δημοσίευση του 2017. Η δημοσίευση μάλλον είναι του 2019, αλλά η στιγμή που γράφτηκε. Και μιλάω για το αριστούργημα του Άγγελου Σοκελιανού, το έργο της όρινης θηλυκίας του, που είναι το μήτηρ Θεού, που γράφτηκε το 1917. Και έχουμε μαζί μας δύο ερευνητές και ανθρώπους που θα μας οδηγήσουν μέσα από την εμπειρία τους και από τα δικά τους διαβάσματα του Σοκελιανού. Θα μας μιλήσουν για αυτό το έργο και για το πώς δημιουργήθηκε, αλλά και τι σημαίνει. Και ξεκινάμε με τον Ευερπήδη Βαρανούδη, που είναι καθηγητής νοελληνικής προοδεχνίας στο Πανεπιστήμιο Αθηνών. Έχει διδάξει πριν από την Αθήνα στην Πάτοβα και στο πανεπιστήμιο της Κρήτης, αλλά νομίζω και στη Θεσσαλονίκη, σπούδες στη Θεσσαλονίκη. Και θα μας κάνει μία εισαγωγή για το έργο του Άγγελους Σοκελιανού. Καλησπέρα. Δεδομένου ότι σε αυτή την εκδήλωση θα διαβαστεί και θα ακουστεί το Μήτρη Θεού του Άγγελου Σοκελιανού 100 χρόνια μετά από τη συγγραφή του, νομίζω ότι αρχικά έχει νοέμα να δώσω τις απαραίτητες ιστορικογραμματολογικές δημοφωρίες για το πείμα. Γραμμένο τα στόνια 1916-1917 και δημοσιευμένο χρηματικά την περίοδο 1917-1919, το Μήτρη Θεού εντάσσεται μαζί με τα μεταγενέστερα πείματα του Πάστα των Ελλήνων, 1918-35 και δελφικός λόγους, 1927, στις εκτενοίς, τουλάχιστον σύμφωνα με τις σημερινές συμβάσεις, ποιητικές συνθέσεις του Σοκελιανού που γράφτηκαν σε ιαμπικό δεκαπεντασύλλαβο στίχο. Συγκεκριμένα, και αφού έκανα λόγο για τον συνθετικό χαρακτήρα και την σχετικά μεγάλη έκταση του πείματος, διευκρινίζω ότι οι 558 δεκαπεντασύλλαβοι στίχοι του, οργανωμένοι στην μορφή των ομοιοκατάληπτων διστύχων, κατανέμονται στα πέντε άνυσα ως προς την έκταση τους μέρη του συνθέματος, που αποτελούνται από 56, 136, 174, 146 και 46 στίχους. Αν προσέξει κανείς τους αριθμούς των στίχων των πέντε μερών, θα παρατηρήσει ότι αυτοί φτιάχνουν ένα τυραμιδικό σχήμα. Ως προς την ευρύτερη ένταξη του πείματος, την πείση του Σοκελιανού, ενθυμίζω ότι εκτός από την πείση διακρίνονται ασφαλώς δύο άλλες περιοχές του συγγραφικού έμπουτου, οι τραγωδίες, οι λιρικά δράματα και τα πεζάδου κυνηγικά κειμενά του. Το μήτερ θεούτο που θετείται στη δεύτερη περίοδο εξελίξης της, από το 1917 μέχρι το 1934, περίοδο που μπορούμε να χαρακτηρίσουμε με γνώμονα τις θεματικές εκλογές των πειμάτων, εν μέρει χριστιανική και εν μέρει δελφική, καθώς εξάλλου ένα βασικό χαρακτηριστικό αυτής της περίοδου είναι η εντατική ενασχόληση του Σοκελιανού με την γνωστή δελφική ιδέα, ιδίως τα χρόνια 1926-1942. Με άλλα λόγια, το μήτερ θεού εγγενιάζει αυτή την περίοδο. Τέλος, τα βασικά θεματικά καθνοτροπικά και μορφολογικά γνωρίσματα του πείμματος, έτσι όπως έχουν κρυσταλωθεί στη Σοκελιανική φιλολογία, αποτυπώνονται στην παράγραφο που θα σας διαβάσω, αποκείμενο, εγχειρηδιακού χαρακτήρα της Αθηνάζωρια Τζόβλου, νεοελληνίστριας που έχει ασχοληθεί συστηματικά με τη Σοκελιανική ποιήση. Το πενταμέρες αυτοπίημα αποτελεί έναν ύμνο τόσο στην Παναγία όσο και στη γυναίκα ως μάνα φύση και μήτρα της ζωής. Συγχρόνους, το πίημα αποτελεί μια λινική μελέτη θανάτου, στην οποίαν ο θάνατος αναδεικνύεται σε φιλική ζωή μέσα στον αένω κύκλο της δημιουργίας. Η σύνθεση αφομιώνει διδάγματα του γαλλικού συγκωρισμού και μας δίνει ένα από τα σημαντικότερα αδείγματα καθαρής ποιήσης, που έχει να επιδείξει η νεότερη ελληνική ποιήση. Η καθαρή ποιήση, που υπήρξε ακραία μοφή του συμβολισμού, είναι η ποιήση που δεν απευθύνεται στη διάνοια του αναγνώστη, αλλά στόχο έχει να του προξενήσει αισθητική απόλαυση με τον ήχο και τον ρυθμό, με μέσα δηλαδή καθαρά ενδοποιητικά. Ο Σοκελιανός χρησιμοποιεί εδώ τον ζευγαριωτό δεκατεντασύλλαγο, αξιοποιώντας διδάγματα τόσο των δεκατεντασύλλαγων του ερωτόκριτου, όσο και εκείνων του όψιμου Σολομού, τέλος παραθέματος. Αν πρέπει να προσθέσω κάτι αξιοσημείωτος στις διαπιστώσεις της Βογιατζόβου, είναι ότι σε αρκετά σημεία του ποιήματος διακρίνεται με σαφήνια ο βιοματικός πυρήνας που τον τροφοδότησε, ο θάνατος της αδελφής του Σοκελιανού, Πινελώτης, το 1917, χωρίς αυτή η Πινελώτη πάντως να κατονομάζεται. Ουσιαστικά, λοιπόν, το γενικό θέμα και το κεντρικό νόημα του μήτερ Θεού είναι η υπέρβαση αυτού του οδυνηρού θανάτου μέσω ενός μεταφυσικού αρανατισμού που μετατρέπει την οδύνη σε χαρά, την απώλεια σε κέρδος, τη φθαρτή υλ σε άφθαρτο πνεύμα. Περιγράφοντας, σχολιάζοντας και διαβάζοντας ένα π. με 100 χρόνια μετά τη δημιουργία του, επιστρέφουν στο παρελθόν της ποιήσεις, της λογοτεχνικής και της φυλλολογικής κριτικής και της αλληλεγκαιδρώσας σχέσεις τους για να επανασυνδεθούμε με το αναπόδραστο παρόνας. Η επανασύνδεση αυτή γίνεται μέσα από το έτημα και συνάμα το ερώτημα της αισθητικής ευκαιρότητας του παλαιού ποιήματος. Όταν κανείς διαβάζει ένα καταξιωμένο λογοτεχνικό έργο του παρελθόντος, όπως είναι το νήτερ Θεού, ποιήμα που έχει ονομαστεί το πιο μουσικό ποιήμα που γράφτηκε σε γηνική γλώσσα μετά το θάνατο του Σοδομού και το διαβάζει παράλληλα με τα παλαιότερα και τα σύγχρονα κριτικά κείμενα γι' αυτό, δεν αποσκοπεί στην αναντήρητη αποδοχή του Σικελιανού, όπως και του Σοδομού, του Κάδου, του Καβάφι και του καθεξής, ως αδιαπισβήτη των στιλογατών του λογοτεχνικού μας κανόνα, αλλά επαναθέτει το ερώτημα αν και γιατί έχει νόημα να το ξαναδιαβάσει. Θα παραθέσω και θα σχολιάσω μερικές απαντήσεις σειρολόγων και κριτικών στο ενλόγω ερώτημα πριν επιχειρήσω να αναπτύξω μερικές σκέψεις που οργανώνουν μία δική μου απάντηση. Παρατοστένης Καψωμένου, στο τέλος της εισαγωγής του, στον τόμο εισαγωγής στην ποιήση του Σικελιανού, επιλογή κριτικών κειμένων, το 2010 έτρικα, έθεσε το ερώτημα αν το έργο του Σικελιανού και η δίωση του είναι σήμερα επίκαιρη και έδωσε την απάντηση ότι είναι, επειδή, όπως έγραψε, διαβάζω, προτείνει η πίεση του Σικελιανού κατά αντιδιαστολή προς το κυρίαρχο δυτικό ένα συγκροτημένο εναλλακτικό πρότυπο οικουμενικού πολιτισμού, που βασίζεται στο μεσογειακό πολιτισμικό μοντέλο, το οποίο αντιπροσωπεύει την αρχαιότερη και νακροδιότερη εκδοχή των πολιτισμών του χώρου, τέλος παραθένοντος. Μια άλλη σχετικώς πρόσφατη άποψη για την δραστικότητα της Σικελιανικής ποιήσης, η συνάρτηση με την αισθητικία κόλαση που μπορεί να προσφέρει, υποστήριξε ο ποιητής Διονύσης Καψάλις το 1998 στο δοκιμιό του «Ωμίζον λειρισμός του Άγιου Ρουσκελιανού». Σύμφωνον τον Καψάλι, η λειρική υψηγορία του Σικελιανού βασίζεται σε μια αντίληψη της ποιήσης που την τοποθετεί στο ύψι στο βάθρο του λειρισμού και παράλληλα αναθέτει στον ποιητή τον ρόλο του πνευματικού και κοινωνικού καθοδηγητή. Δεν μπορούμε να κοιωθούμε μια τέτοια αντίληψη της ποιήσης, υποστηρίζει ο Καψάλις, υπεύθυνο δεν είναι το έργο του Σικελιανού, αλλά εμείς ως φορείς της εποχής μας όπου η ποιήση έχει απολέσει και τον κοινωνικό ρόλο της και τον λειρικό ήστρο της. Σας διαβάζω μια παράγραφο που συμπυκνώνει την άποψη του Καψάλι. Ούτε η δική μας εποχή, ούτε η εποχή του Σικελιανού υπακούν συντεταγμένα σε έναν αδιέρετρο συλλογικό μύθο, ώστε να δικαιούμαστε σήμερα, εκτός ασφαλούς, να θεωρούμε τη διερική ξυγορία του Σικελιανού βιώσιμη σε κάποιον κατά φαντασίαν παρελθόν μας και αβίωτη σήμερα. Εάν αποφασίσουμε ότι η διερική φωνή του Σικελιανού, ως ανάγνωσμα πρώτα και ως δυνατότητα επομένως της δικής μας εποχής, δεν μπορεί πια να ακουστεί, τότε φοβούμε ότι έχουμε σιωπηρά κλήση τους λογαριασμούς μας με τον ελληνικό λειρισμό συλλήβδιν και επιπλέον με ό,τι εκπορεύεται από την περίσσια του έμετρου λόγου, ανατρεπτικό είτε παρηγορητικό και μας παραστέκει ακόμη ως ανθρώπινη αξία, τέλος παραθένατος. Αλλά σε αυτήν την δίκως άλλο ενδιαφέρουσα, λόγω της ένταξής της ένα ευρύτερο πλαίσιο θεώρησης της παλαιότερης πίεσης άποψη του Καψάλι, θα αντιπαραθέσω μιαν άλλη ονόμη για την πίεση του Σικελιανού, έντονα αντιλητική και υποξιάζομαι επικρατούσα σήμερα διατυπωμένη από τον ποιητή Τάκη Σινόπουλου. Έγραψε σχετικά ο Σινόπουλος ένα ημερολογιακής φύσης κείμενό του, από το «Νυχτολόγιο Β», τοποθετημένο το κείμενο αυτό, χρονικά στη διάρκεια της δεκαετίας του 1970. Ακούγοντας τον Μαρωνίτη σε κάτι συσχετισμούς ενός ποιήματος του Σικελιανού και ενός ποιήματος του Σεφέρι, ακούγοντας το ωραίο ποιήμα του Σικελιανού «Τι Τούρτα, Θεέ μου!» και αυτός ένας μεγάλος ποιητής, ημίθεος, θεός, τουρτώδης, τερατόδης, πομφωλιγώδης, σπουδαιώδης, φουσκωμενώδης, πομπόδης, ρωμεώδης, ρωμαίος αυτοκράτορ με τα μπικικίνια του να κρέμονται, «Ο Θεέ μου! Τι είναι τούτη η γλώσσα που κόκκαλα δεν έχει και κόκκαλα τσακίζει, τάχα μετά 40-50 χρόνια έτσι θα βλέπουνε τον Ελίτη, τον Σεφέρι και μένα με σεπορείται, οι νεότεροι έτσι πομπόδοι, τουρτόδοι και πομφωλιγώδοι» τέλος παραθέματος. Σχολιάζω μόνο ότι αυτό το τελευταίο ερώτημα του Σινόπουλου πλέον τίθεται και για τη δική του πίεση δεδομένου ότι τα 50 χρόνια έχουν περάσει. Θα παραθέσω μια ακόμα τελευταία γνώμη του κριτικού λογοτεχνίας Άλι Μπερλή ενταγμένη το 2005 σε μελέτη του όπου συγκρίνει τον Σικελιανό και τον Καβάφη με γνώμονα τη σύγκριση στην επικαιρότητα και τη σημερινή χρήση της πίεσης τους. Γράφει λοιπόν ο Μπερλής για τον Σικελιανό «Οι όροι της νεοτερικής εποχίας, που προσωτικά πιστεύω ότι δεν έχουν πάρσει να ισχύουν, μειώνουν την χρηστική αξία του ποιητικού του λόγου. Ο άκρατος δηλυσμός του, του Σικελιανού, απαιτεί την καταβολή ενός υπερβολικού ποσού ευπιστίας που κανείς σύγχρονος, νοήμων και άξιος στο όνομα του σαναγνώστης δεν είναι διαθεθειμένος να καταβάρει. Αν πότε οι υπερβολές του μίζων οσοδερισμού μπορέσουν να αναστείλουν, όχι στη μία, αλλά εξακολουθητικά, την ιερονική δυσπιστία μας, αν η φυγή προς τα πάνω αποτελέσει σοβαρή δυνατότητα, συμβατοί με τις ανάγκες μας, τότε η πίεση του Σικελιανού θα μας χειραγωγήσει αβιάστα. Μέχρι τότε, η όποια χρησιμότητα θα είναι αμυγώς αισθητική ή, για να το πω αλλιώς, θα θαυμάζουμε τον ποιητή και θα ξεχνάμε την πίεση του. Είναι φανερό ότι αυτό που αποστρέφεται ο Συνόκολος και ανθισβητεί ο Περλής δεν είναι μόνο αυτός καθ' αυτός ο λιρικός στόμφος του Σικελιανού, αλλά η θεμελίωση αυτού του λιρικού στόμφου σε ιδέες που θεωρούνται εξετερασμένες. Φαίνεται ότι ο Συνόκολος, από τη σκοπιά ενός ανθρώπου και ποιητή που έζησε τη μεταπολεμική και τη μεταπολευτευτική έκτοση των πνευματικών και των κοινωνικών αξιών, ενοχλείται κυρίως επειδή ο Σικελιανός ανέπτυξε μια Ελληνολατρική ποιήση ψηλής λιρικής πνοής, φιλοσοφικούς στοχασμού και μεγάλων κορανάτων, στο κέντρο της οποίας τοποθέτησε το πρότυπο εγώ του, τον ποιητή μύστη που, εμπνευσμένος από τη μυθική παράδοση και τις μυστικιστικές λατρείες της ελληνικής αρχιότητας, αναγαμβάνει τον ρόλο του ταγού που θα οδηγήσει τους ανθρώπους στην κατάκτηση ανώτεων πνευματικών αξιών. Ο Περλής πάλι, αναγνωρίζοντας την σύγχρονη ισχύ των όρων της νεοτελικής εποχής, αντιμετωπίζει την ποιήση του Σικεριανού με την ιρωνική δυσπιστία, όπως γράφει, του νεοτελικού ανθρώπου, απέναντι στην υπερβολική ευπιστία μιας ποιησης που πραγμάτοσε σε έκφραση την, όπως παρηγράφει, «φυγή προς τα πάντα». Ουσιαστικά, το ερώτημα που θέτει ο Περλής, ξαναδιαβάζοντας το «Σικεριανό από τη Σκοκία» του 2005, είναι, σε μια εποχή όπως η δική μας, εποχή πολυδιάσπασης της ανθρώπινης ταυτότητας, πόσο αποδεκτό μπορεί να γίνει ένα ποιητικό αερό, όπως αυτό του Σικεριανού, που προσπάθησε να υπερβεί την πολυδιάσπαση της σύγχρονης ζωής και να επιτύχει την ενότητα και την ολότητα. Επισημένου, συγκρίνοντας την άκοψη του Περλή με εκείνην του Καψάλι, ότι και ο Καψάλις που υποθέτει τους όρους της Νουματιωρικής εποχής, αποδίδοντας όμως στην ισχύ τους, ή καλύτερα στην αυτοπαγίδεσή μας σε αυτούς τους όρους, την αδυναμία μας να διαβάσουμε την πίστη του Σικεριανού ως αισθητικά βραστική σήμερα. Περνώ στη συνέχεια στις σκέψεις που οργανώνουν μια δική μου απάντηση στο ερώτημα για την αισθητική επικαιρότητα του Μύτρου Θεού. Επισημένου, πρώτα απ' όλα, καθώς σε λίγο θα ακούσετε το πίνο, ότι πρόκειται για ένα αφηγηματικά ρευστό κείμενο, δηλαδή ένα κείμενο που δεν αναπτύσσει γραμμικά μια ιστορία. Συγκεκριμένα, η αφήγηση οργανώνεται χαλαρά γύρω από διάφορους θεματικούς πυρήνες, περισσότερο από τους οποίους αφορούν, είτε φυσικά στοιχεία, είτε τη σχέση του πρωτοπρόσωπου ποιητικού υποκειμένου με τα φυσικά στοιχεία, πυρήνες που σχηματίζονται και αποσχηματίζονται όπως διαδέχονται ο ένας τον άλλο. Πάντως, παρά αυτήν την αφηγηματική ρευστότητά του, το πείμα παραμένει σταθερά εγγυστρωμένο σε μιαν έλογη αντίληψη ή σε μιαν έλογη τάξη του κόσμου, θεωρημένα τόσο μικροσκοπικά όσο και μικροσκοπικά στο συνθετικό του όλο ή στα διάφορα μέρη του. Παρατήρησή μου αυτή δεν είναι τεχνοτροπικού ποιού, δεν αναφέρεται δηλαδή στον προμοντερνιστικό χαρακτήρα του πείματος, με αγαδόγια στο ότι σε κανένα σημείο του μήτρη Θεού δεν υπάρχει σκοτεινόκητα ή άλογη ελληνοχία του νοήματος, όπως θα συναντούμε, παράδειγμα, τους Χάριν σε ένα πείμα που τους εφέρει του Ελίτη ή του Ρίτσου. Παρατήρησή μου αφορά πρωτίστως αυτό που θα έλεγα ποιητική κοσμοθεωρία του μήτρη Θεού, ενώ ότι στο κέντρο της έλογης τάξης του πείματος υπάρχει το εγώ του σταθερά αυτοαναφορικού και σε ορισμένα σημεία και αυτοβιογραφικού ποιητικού υποκειμένου που είναι ο ποιητής και είναι ο ποιητής άγγελος και γένος. Με άλλα λόγια, η τάξη του κόσμου στο μήτρη Θεού είναι κατά βάθος έλογη επειδή ο ποιητής μύστης και ταγός είναι ικανός, πρωτίστως αυτός ή και μόνον αυτός, να τη συλλάβει και να την αποδώσει ποιητικά ως τέτοια. Οι αισθήσεις, η καρδιά και η ψυχή αυτού του ποιητή που ως στοιχεία θεματικής αναφοράς επανέλθονται κάθε τόσο διαγράφοντας επάλιλους κύκλους, επικοινωνούν χάρις τις ενορατικές ικανότητές του με το βαθύτερο νόημα της φύσης ως ενός αένα ο κύκλου δημιουργίας και με το βαθύτερο νόημα των μεταφυσικών οντοτήτων ως ορατών και ικανών να υπάρχουν και να συμβαίνουν για τον ποιητή. Η Μητέρα του Θεού, η Παναγία, λειτουργεί ως το θρησκευτικό υπόβαθρο αυτής της ενορατικής επικοινωνίας, ποιητή, φύσης και μεταφυσικών οντοτήτων. Οποιαδήποτε άλλη ανθρώπινη παρουσία, όπως και κάθε ύχνος του υλικού αστικού πολιτισμού της εποχής κατά την οποία γράφτηκε το πήμα, αποσιάζουν από αυτό και θα έλεγα ότι αποσιάζουν επιμελώς, γιατί η παρουσία τους θανόθευε την αποκλειστική σχέση επικοινωνίας ποιητή φυσικών πραγμάτων και μεταφυσικών οντοτήτων. Έτσι, ο ενορατικός ποιητής υπερβαίνει πανηγυρικά τον βιοδογικό θάνατο της αγαπημένης αδελφής του. Η οδύνη του θανάτου γίνεται ο ποιητικός σύστρος της ζωής ή μια ζωής που εξυμνείται ως διαρκής ποιητική λειτουργία, καθώς στο κέντρο της ο ποιητής ικελιανός παραμένει ακίνητο, ουσιαστικά ανετάβλητο και ακατάλλητο. Η αισθητική έλξη που πιθανόν μπορεί σήμερα να μας ασχεί ως ικελιανός και, εν προκειμένου, τον ίδρυ Θεού, πιστεύω ότι σε μεγάλο βαθμό σταθμίζεται από την εγγύτητα ή την απόσταση του καθενός από εμάς από αυτό το ακίνητο, αμετάβλητο και ακατάλλητο κέντρο της ποιηζής του, που είναι αυτός ο ίδιος. Για να εξηγήσω καλύτερα τι εννοώ, θα ανακαλέσω μια οξυδερική κριτική παρατήρηση του Χάροντ Μπλουμ για τον Τζον Μίλτον, του επικού ποιηματός του χαμένους παράδεισους, 1667. Στο βιβλίο του, λοιπόν, η αγωνία της επίδρασης, ο Μπλουμ θεωρεί τον χαμένο παράδεισο ως το αφετηριακό σημείο της μοντέρνας ποιησης, επειδή στο έργο αυτό συνειδητοποιείται, μέσω της περιγραφής της πτώσης του Θεού και της μετανορθωσής του στον σατανά, ότι η περίο σύστημα συγκεκριμένος του Χάρουντ Μπλουμ. Ο Μίλτον, αφήνοντας πίσω του την μοναδιστική πρόσβεψη της δικής του νεότητας, έγινε ο πατέρας της ποιήσεις που αποκαλούμε μεταδιαφωτιστική ή ρομαντική, της ποιήσεις που έχει ως έμωνο θέμα της την εξουσία του νου πάνω στο σύμπαν του θανάτου. Κανείς μοντέρνους ποιητής δεν είναι μοναδιστής, όποιοι και αν είναι ειδηλωμένες απόψεις του. Οι μοντέρνοι ποιητές είναι υποχρεωτικά δυστυχισμένοι διηστές, γιατί αυτή η δυστυχία, αυτή η στέρηση, είναι το εναρκτήριο σημείο της τέχνης τους. Έρχομαι λοιπόν στο Σιγκελιανό για να παρατηρήσω ότι, ανεξάρτητα από τις θεματικές μεταμορφώσεις της φύσης του, τη φύση, τον αφιολυνικό και τον χριστιανικό μύθο, τον έρωτα για τη γυναίκα, ουσιαστικά το σταθερό θέμα της είναι ο ίδιος ως χαρισματικός ποιητής που ζήτην κατά κανόν αποβασική σχέση του με τον κόσμο μέσω της ποιητικής του ιδιότητας και λειτουργίας. Με άλλα λόγια, αυτό που οι σημερινοί αναγνώστες δυσκολευόμαστε, πόσοι δυσκολευόμαστε, να αποδευτούμε στην ποιήση του Σιγκελιανού, είναι ότι, ανεξάρτητα από τις τεθνοτροφικές επιρροές που δέθηκε από το γαλλικό συμβολισμό για την καθαρή ποιήση, η ποιήση του καταβάθως διακατέχεται από μια μοναδυστική αντίληψη. Και ο δημιουργός της ζει και αναπνέει στον κόσμο μιας ποιητικής εδέμ, όπου είναι ένας ευχητισμένος μοναδυστής, χωρίς την υποξία της πτώσης ή της εκδίωξης. Επομένως, επισμένω ξανά, ότι η δυσκολία μας να επικοινωνήσουμε αισθητικά με τον Σιγκελιανό δεν εντοπίζεται στον τυρικό ίστρο του ή στην έμετρη φόρμα των τιμάτων του, ή σε στοιχεία όπως αυτό και ο γραφισμός του, η λατρεία της ελληνικής φύσης, η βαθιά αισθητηριακή και αισθησιακής σχέση με τον κόσμο, η ιδιακή συναισθηματική έξαρση, η πίστη στις μυστικιστικές λατρείες της αρχαιότητας και η βίωση της ως ζωντανού παρόντως. Η δυσκολία μας πηγάζει από την ολιστική αντίληψη του ποιητικού μύστρου. Για να φανεί αυτή η δυσκολία, στη βάση ενός συγκεκριτικού παραδείγματος θα κάνω εντελώς σημαντικά μια σύγκριση ενάμεσα στο μήτρυφ θεού και τη φυνικιά του Κωστή Παλαμά, που ήμασταν γραμμένο δεκαεφτά χρόνια νωρίτερα από εκείνο του Σικελιανού το 1900. Και η παλαμική φυνικιά λοιπόν είναι ένα ποιητικό σύνθεμα γραμμένο με ελληλικό ίστρο και σε αυστηρά ημετρη φόρμα, όπως επίσης συνδέεται με το γαλλικό συμβολισμό και με την καθαρή πίση. Η φυνικιά, ανεξάρτητα από τέχνη της ποιητικής της παλαιότητας, διαβάζεται, τουλάχιστον από εμένα, ως ένα πολύ πιο οικείο από την τομήτρυφ θεού η ύμα, επειδή δεν έχει μοναδιστική αντίληψη, αλλά αντίθετα διαπαιρνάται από δραματικές συγκρούσεις. Είναι η έκφραση ενός δυστηχισμένου δύστη που κατατρίχεται από την αγωνία της στοράς και του θανάτου, προσπαθεί να συγκαιράσει αντίθετες έννοιες και να συμφλιώσει αντίθετα αισθήματα, ύλη και πνεύμα, γνώση και άγνοια, πίστη και αμπιστεία, χαρά και λύπη, τριφερότητα και οργή, δημιουργικότητα και αδράνεια και λυγίζει κάτω από το βάρος οντολογικού ανερωτημάτων που μένουν ανοιχτά, καθώς δεν δίνεται σαφτά καμία απάντηση. Στη φυνικιά ο Παλαμάς δεν είναι ο ποιητής μύστης, είναι ο φθαρτός άνθρωπος που πέρασε από τη ζωή και πέθανε, αλλά άφησε πίσω του το ζωντανό φθάρι του το κατωρθωμένο πήμα. Και επειδή μίλησα μόλις για το κατωρθωμένο πήμα και στο γαθμό που η πίεση, όπως πιστεύω βαθιά, είναι πρωτίστως μορφή, οφείλω να κλείσω αυτή την εισαγωγή στην ανάγνωση και την ακρόαση του ίδρου Θεού με το σχολιασμό μου της μετρικής μορφής του πήματος και των ρυθμικών γνωρισμάτων του. Αυτός ο σχολιασμός θα γίνει με την επίγνωση της δυσκολίας να μιλήσω με τρόπο που να γίνομαι πλήρως ατελεπτός για τη μορφή ενός αυστηρά έμμεντου κλίματος, περίπου 100 χρόνια ύστερα από την εμφάνιση ή την επικράτηση του ελεύθερου στίχου. Θα χαρακτήριζα πρώτο ελληνικό ελευθερώστικο πήμα του Beata Beatrix του Τάκη Παπατσώνη, γραμμένο το 1920, τρία χρόνια ύστερα από το πήμα του Σκελέμου. Θεωρημένο λοιπόν από τη σκοκιά της μορφής του, το μήτερ θεού είναι αναμφίβολα ένα ποιητικό κατόρθωμα και θα προσπαθήσω να εξηγήσω γιατί. Επειδή ανάμεσα στα δεκαπεντασύλλαβικά συνθένατα του Σκελέμου, το πήμα αυτό ξεχωρίζει. Στους 558 στίχους του, ο έντασνος παραδοσιακός δεκαπεντασύλλαβος, σολονικής κυρίως υφής, με τις γνωστές ρυθμικές αναμονές, τα δίδυμη στίχια, τα δόκιμα, τονικά σχήματα, τον γενικό παραγγελισμό μορφής περιεχομένου, συνδυάζεται με έναν ανανεωμένο δεκαπεντασύλλαβο που διαψεύδει την αναμονή του παραδοσιακού ρυθμού και ανατρέπει τον παραγγελισμό μορφής περιεχομένου. Δίκτας επίσης της ανανέωσης του δεκαπεντασύλλαβου στο μήτερ θεού είναι η υπονόμευση και κατάργηση της κεντρικής τομής του στίχου, η αυστηρότερη απότη στα προηγούμενα δεκαπεντασύλλαβικά συνθένατα του Σικελιανού εφαρμογή του κανόνα της συνήσεσης, η συντακτικονοηματική τριχωτόμηση του στίχου ή αρκετή και έντονη διασκευησμή μεταξύ των στίχων του δεστίχου. Χάρη στα εθνικά χαρακτηριστικά του, ο στίχος του μήτερ θεού οδηγεί την εκλεκτισμένη και δεξιοτεχνική χρήση του σικελιανικού δεκαπεντασύλλαβου στα χνάρια της ποιητικής μουσικότητας, όπως την αντιλαμβανόταν ο γαλλικός συμπορισμός, αξιοποιώντας παράλληλα τα διδάγματα του όριμου σολονικού στίχου. Πριν αφήθω καλλιακρόαση δίνω την πληροφορία ότι ανάμεσα στις σωζόμενες ηχογραφημένες απαγγελίες πλημάτων του Σικελιανού από τον ίδιο, δεν σώζεται όσο γνωρίζω απαγγελία του μήτερ θεού. Μπορείτε πάντως να ακούσετε στο διαδίκτυο υλικό ηχογράφησης του Σικελιανού το 1949 από τον Ηλία Βενέζη, όπως ο Σικελιανός αφενός μιλάει για διάφορα θέματα και αφεντέρου απαγγέλει, για να απαγγέλει ποιήματα, για να παρατηρήσετε την εμφανή διαφορά ανάμεσα στην φυσική ομιλία και τον υψηλό ιερατικό σχεδόν τόνο της απαγγελίας. Τέλος, θεωρώ ευτυχή την περίσταση ότι απόψε θα ακούσετε τον μήτερ θεού να διαβάζετε από έναν ποιητή, τον Γιώργο Κροπούλη και όχι από έναν ηθοποιό. Καλή ακρόση. Σας ευχαριστούμε πάρα πολύ για την πολύ πλούσια και πολύ ενδιαφέρονσα εισαγωγή σε αυτό το έργο. Και τώρα θα ζητήσουμε από τον Γιώργο Κροπούλη, όπως ακούσανε οι ποιητοί, να μας μιλήσει και εκείνος για το έργο και να μας δώσει τη δική του ανάγνωση και στο ασφαλό σου. Καλησπέρα σας, στεκουμένα. Σας ευχαριστώ που είστε σήμερα εδώ, είχα χάρη του Αγίου Σικηλιανού. Θα μου επιτρέψετε, παρά το κομπλιμέντο που μου επιφύλαξε ο Ευρυπήτης, να σας πω ότι όταν μιλώ για τον Σικηλιανό είναι λίγο θρασσί κάποιος με ποιητής μεθυσία του. Οπότε ας πούμε ότι θα σας διαβάσει κάποιος ο οποίος από παλιά έχει διαβάσει πολύ και έχει αγαπήσει πολύ τη δίκη του Σικηλιανού και που επειδή έχει μεγαλώσει στην Εκκλησία προπονήθηκε λίγος αναγνώσης. Μια και δεν είναι μια Εκκλησία, όμως, αλλά μια έχει προτεραιοδομή τη Θεού. Θέλω να σας πω ότι ακούγοντας την εισήγηση, με τρόμος και αφού είναι σύνοδο με θέμα το έργο του Αγίου Σικηλιανού, θα γίνονταν χαμός αλεπανάληπτος σε σύνοδους ακόμη και τότε που έπροφητο να πεθεί το ζήτημα της Θεοτόκου, διότι πρέπει να προαποφασιστούν πράγματα. Και δεν είμαι σίγουρος ότι οι προαποφάσεις ευλόγουν την αναγνώση. Αντιθέτως, είμαι απαραίτητος της άποψης ότι ο Σεύγιος Ζεφέρης, το οποίοι μου προσέρχεται στο Δικαστήριο Κοιμνώσα, τη φρύνει και πρέπει να αρχίσει με τρία στιγμή να αποφάσισει. Οπότε, αντί να εκθέσω και εγώ με τη σειρά μου σκέψεις πολλών ετών για την πίση του Σικηλιανού, με αποτέλεσμα να εμπλακούμαι σε διάλογο γόνιμο, δημιουργικό, ο οποίος εκτελεί στα επίχρονια, αλλά που θα μας οδηγούσε πολύ μακριά και νομίζω ότι θα σας καταπονούσε, παρέμθεση, ένα τέτοιο διάλογο που έκανα να ανοίξει με τον φίλο μου τον Άρη Ταγελή και τον Διονύση τον Καψάλι, γύρω στο 2005, από τον οποίο αναφέρασα το κείμενο που ανέφερε ο Ευρυπήτης του Άρη, είχε εκμανεί τότε για μια δήλωση κάπως απερίχραστη του Διονύση, ότι ο Άγγελος Κελιανός είναι ο εγαλυτός δηληρικός ποιητής του 20ου αιώνα, απήντησε εκ μέρους της ειρωνικής της πιστίας και του καβάφια και μετά εκτιλήθηκε μια ατέρμωνη συζήτηση, που δεν έχει νόημο όμως κατά τη γνώμη μου να παραθεί σήμερα, γιατί επάνω-λαβάνω θα καταπονηθείτε. Αυτή τη στιγμή λοιπόν, που γνωρίζετε όλα τα αναγκαία πλέον για την ποιηση του Άγγελου Κελιανού, νομίζω ότι πρέπει να τα προφάλλουμε πάνω στην ακρόωση του πείμματος και από εκεί πέρα εδώ είμαστε, αν θέλετε, να κολλήσουμε. Το πείμμα, όπως ακούσα, είναι σχοινωτενές, σχοινωτενές, σχοινωτενές, σχοινωτενές, σχοινωτενές. Αυτή τη στιγμή λοιπόν, που γνωρίζετε όλα τα αναγκαία πλέον για την ποιηση του Άγγελου Κελιανού, νομίζω ότι πρέπει να τα προφάλλουμε πάνω στην ακρόωση του πείμματος και από εκεί πέρα εδώ είμαστε, αν θέλετε, να κολλήσουμε. Αυτή τη στιγμή λοιπόν, που γνωρίζετε όλα τα αναγκαία πλέον για την ποιηση του Άγγελου Κελιανού, νομίζω ότι πρέπει να τα προφάλλουμε πάνω στην ακρόωση του πείμματος και από εκεί πέρα εδώ είμαστε, αν θέλετε, να κολλήσουμε. Αυτή τη στιγμή λοιπόν, που γνωρίζετε όλα τα αναγκαία πλέον για την ποιηση του Άγγελου Κελιανού, νομίζω ότι πρέπει να τα προφάλλουμε πάνω στην ακρόωση του πείμματος και από εκεί πέρα εδώ είμαστε, αν θέλετε, να κολλήσουμε. Αυτή τη στιγμή λοιπόν, που γνωρίζετε όλα τα αναγκαία πλέον για την ποιηση του Άγγελου Κελιανού, νομίζω ότι πρέπει να τα προφάλλουμε πάνω στην ακρόωση του πείμματος και από εκεί πέρα εδώ είμαστε, να κολλήσουμε. Αυτή τη στιγμή λοιπόν, που γνωρίζετε όλα τα αναγκαία πλέον για την ποιηση του Άγγελου Κελιανού, νομίζω ότι πρέπει να τα προφάλλουμε πάνω στην ακρόωση του πείμματος και από εκεί πέρα εδώ είμαστε, αν θέλετε, να κολλήσουμε. Αυτή τη στιγμή λοιπόν, που γνωρίζετε όλα τα αναγκαία πλέον για την ποιηση του Άγγελου Κελιανού, νομίζω ότι πρέπει να τα προφάλλουμε πάνω στην ακρόωση του πείμματος και από εκεί πέρα εδώ είμαστε, αν θέλετε, να κολλήσουμε πάνω στην ακρόωση του πείμματος και από εκεί πέρα εδώ είμαστε, αν θέλετε, να κολλήσουμε πάνω στην ακρόωση του πείμματος και από εκεί πέρα εδώ είμαστε, αν θέλετε, να κολλήσουμε πάνω στην ακρόωση του πείμματος και από εκεί πέρα εδώ είμαστε, αν θέλετε, να κολλήσουμε πάνω στην ακρόωση του πείμματος και από εκεί πέρα εδώ είμαστε, αν θέλετε, να κολλήσουμε πάνω στην ακρόωση του πείμματος και από εκεί πέρα εδώ είμαστε, αν θέλετε, να κολλήσουμε πάνω στην ακρόωση του πείμματος και από εκεί πέρα εδώ είμαστε, αν θέλετε, να κολλήσουμε πάνω στην ακρόωση του πείμματος και από εκεί πέρα εδώ είμαστε, αν θέλετε, να κολλήσουμε πάνω στην ακρόωση του πείμματος και από εκεί πέρα εδώ είμαστε, αν θέλετε, να κολλήσουμε πάνω στην ακρόωση του πείμματος και από εκεί πέρα εδώ είμαστε, αν θέλετε, να κολλήσουμε πάνω στην ακρόωση του πείμματος και από εκεί πέρα εδώ είμαστε, αν θέλετε, να κολλήσουμε πάνω στην ακρόωση του πείμματος και από εκεί πέρα εδώ είμαστε, αν θέλετε, να κολλήσουμε πάνω στην ακρόωση του πείμματος και από εκεί πέρα εδώ είμαστε, αν θέλετε, να κολλήσουμε πάνω στην ακρόωση του πείμματος και από εκεί πέρα εδώ είμαστε, αν θέλετε, να κολλήσουμε πάνω στην ακρόωση του πείμματος και από εκεί πέρα εδώ είμαστε, αν θέλετε, να κολλήσουμε πάνω στην ακρόωση του πείμματος και από εκεί πέρα εδώ είμαστε, αν θέλετε, να κολλήσουμε πάνω στην ακρόωση του πείμματος και από εκεί πέρα εδώ είμαστε, αν θέλετε, να κολλήσουμε πάνω στην ακρόωση του πείμματος και από εκεί πέρα εδώ είμαστε, αν θέλετε, να κολλήσουμε πάνω στην ακρόωση του πείμματος και από εκεί πέρα εδώ είμαστε, αν θέλετε, να κολλήσουμε πάνω στην ακρόωση του πείμματος και από εκεί πέρα εδώ είμαστε, αν θέλετε, να κολλήσουμε πάνω στην ακρόωση του πείμματος και από εκεί πέρα εδώ είμαστε, αν θέλετε, να κολλήσουμε πάνω στην ακρόωση του πείμματος και από εκεί πέρα εδώ είμαστε, αν θέλετε, να κολλήσουμε πάνω στην ακρόωση του πείμματος και από εκεί πέρα εδώ είμαστε, αν θέλετε, να κολλήσουμε πάνω στην ακρόωση του πείμματος και από εκεί πέρα εδώ είμαστε, αν θέλετε, να κολλήσουμε πάνω στην ακρόωση του πείμματος και από εκεί πέρα εδώ είμαστε, αν θέλετε, να κολλήσουμε πάνω στην ακρόωση του πείμματος και από εκεί πέρα εδώ είμαστε, αν θέλετε, να κολλήσουμε πάνω στην ακρόωση του πείμματος και από εκεί πέρα εδώ είμαστε, αν θέλετε, να κολλήσουμε πάνω στην ακρόωση του πείμματος και από εκεί πέρα εδώ είμαστε, αν θέλετε, να κολλήσουμε πάνω στην ακρόωση του πείμματος και από εκεί πέρα εδώ είμαστε, αν θέλετε, να κολλήσουμε πάνω στην ακρόωση του πείμματος και από εκεί πέρα εδώ είμαστε, αν θέλετε, να κολλήσουμε πάνω στην ακρόωση του πείμματος και από εκεί πέρα εδώ είμαστε, αν θέλετε, να κολλήσουμε πάνω στην ακρόωση του πείμματος και από εκεί πέρα εδώ είμαστε, αν θέλετε, να κολλήσουμε πάνω στην ακρόωση του πείμματος και από εκεί πέρα εδώ είμαστε, αν θέλετε, να κολλήσουμε πάνω στην ακρόωση του πείμματος και από εκεί πέρα εδώ είμαστε, αν θέλετε, να κολλήσουμε πάνω στην ακρόωση του πείμματος και από εκεί πέρα εδώ είμαστε, αν θέλετε, να κολλήσουμε πάνω στην ακρόωση του πείμματος και από εκεί πέρα εδώ είμαστε, αν θέλετε, να κολλήσουμε πάνω στην ακρόωση του πείμματος και από εκεί πέρα εδώ είμαστε, αν θέλετε, να κολλήσουμε πάνω στην ακρόωση του πείμματος και από εκεί πέρα εδώ είμαστε, αν θέλετε, να κολλήσουμε πάνω στην ακρόωση του πείμματος και από εκεί πέρα εδώ είμαστε, αν θέλετε, να κολλήσουμε πάνω στην ακρόωση του πείμματος και από εκεί πέρα εδώ είμαστε, αν θέλετε, να κολλήσουμε πάνω στην ακρόωση του πείμματος και από εκεί πέρα εδώ είμαστε, αν θέλετε, να κολλήσουμε πάνω στην ακρόωση του πείμματος και από εκεί πέρα εδώ είμαστε, αν θέλετε, να κολλήσουμε πάνω στην ακρόωση του πείμματος και από εκεί πέρα εδώ είμαστε, αν θέλετε, να κολλήσουμε πάνω στην ακρόωση του πείμματος και από εκεί πέρα εδώ είμαστε, αν θέλετε, να κολλήσουμε πάνω στην ακρόωση του πείμματος και από εκεί πέρα εδώ είμαστε, αν θέλετε, να κολλήσουμε πάνω στην ακρόωση του πείμματος και από εκεί πέρα εδώ είμαστε, αν θέλετε, να κολλήσουμε πάνω στην ακρόωση του πείμματος και από εκεί πέρα εδώ είμαστε, αν θέλετε, να κολλήσουμε πάνω στην ακρόωση του πείμματος και από εκεί πέρα εδώ είμαστε, αν θέλετε, να κολλήσουμε πάνω στην ακρόωση του πείμματος και από εκεί πέρα εδώ είμαστε, αν θέλετε, να κολλήσουμε πάνω στην ακρόωση του πείμματος και από εκεί πέρα εδώ είμαστε, αν θέλετε, να κολλήσουμε πάνω στην ακρόωση του πείμματος και από εκεί πέρα εδώ είμαστε, αν θέλετε, να κολλήσουμε πάνω στην ακρόωση του πείμματος και από εκεί πέρα εδώ είμαστε, αν θέλετε, να κολλήσουμε πάνω στην ακρόωση του πείμματος και από εκεί πέρα εδώ είμαστε, αν θέλετε, να κολλήσουμε πάνω στην ακρόωση του πείμματος και από εκεί πέρα εδώ είμαστε, αν θέλετε, να κολλήσουμε πάνω στην ακρόωση του πείμματος και από εκεί πέρα εδώ είμαστε, αν θέλετε, να κολλήσουμε πάνω στην ακρόωση του πείμματος και από εκεί πέρα εδώ είμαστε, αν θέλετε, να κολλήσουμε πάνω στην ακρόωση του πείμματος και από εκεί πέρα εδώ είμαστε, αν θέλετε, να κολλήσουμε πάνω στην ακρόωση του πείμματος και από εκεί πέρα εδώ είμαστε, αν θέλετε, να κολλήσουμε πάνω στην ακρόωση του πείμματος και από εκεί πέρα εδώ είμαστε, αν θέλετε, να κολλήσουμε πάνω στην ακρόωση του πείμματος και από εκεί πέρα εδώ είμαστε, αν θέλετε, να κολλήσουμε πάνω στην ακρόωση του πείμματος και από εκεί πέρα εδώ είμαστε, αν θέλετε, να κολλήσουμε πάνω στην ακρόωση του πείμματος και από εκεί πέρα εδώ είμαστε, αν θέλετε, να κολλήσουμε πάνω στην ακρόωση του πείμματος και από εκεί πέρα εδώ είμαστε, αν θέλετε, να κολλήσουμε πάνω στην ακρόωση του πείμματος και από εκεί πέρα εδώ είμαστε, αν θέλετε, να κολλήσουμε πάνω στην ακρόωση του πείμματος και από εκεί πέρα εδώ είμαστε, αν θέλετε, να κολλήσουμε πάνω στην ακρόωση του πείμματος και από εκεί πέρα εδώ είμαστε, αν θέλετε, να κολλήσουμε πάνω στην ακρόωση του πείμματος και από εκεί πέρα εδώ είμαστε, αν θέλετε, να κολλήσουμε πάνω στην ακρόωση του πείμματος και από εκεί πέρα εδώ είμαστε, αν θέλετε, να κολλήσουμε πάνω στην ακρόωση του πείμματος και από εκεί πέρα εδώ είμαστε, αν θέλετε, να κολλήσουμε πάνω στην ακρόωση του πείμματος και από εκεί πέρα εδώ είμαστε, αν θέλετε, να κολλήσουμε πάνω στην ακρόωση του πείμματος και από εκεί πέρα εδώ είμαστε, αν θέλετε, να κολλήσουμε πάνω στην ακρόωση του πείμματος και από εκεί πέρα εδώ είμαστε, αν θέλετε, να κολλήσουμε πάνω στην ακρόωση του πείμματος και από εκεί πέρα εδώ είμαστε, αν θέλετε, να κολλήσουμε πάνω στην ακρόωση του πείμματος και από εκεί πέρα εδώ είμαστε, αν θέλετε, να κολλήσουμε πάνω στην ακρόωση του πείμματος και από εκεί πέρα εδώ είμαστε, αν θέλετε, να κολλήσουμε πάνω στην ακρόωση του πείμματος και από εκεί πέρα εδώ είμαστε, αν θέλετε, να κολλήσουμε πάνω στην ακρόωση του πείμματος και από εκεί πέρα εδώ είμαστε, αν θέλετε, να κολλήσουμε πάνω στην ακρόωση του πείμματος και από εκεί πέρα εδώ είμαστε, αν θέλετε, να κολλήσουμε πάνω στην ακρόωση του πείμματος και από εκεί πέρα εδώ είμαστε, αν θέλετε, να κολλήσουμε πάνω στην ακρόωση του πείμματος και από εκεί πέρα εδώ είμαστε, αν θέλετε, να κολλήσουμε πάνω στην ακρόωση του πείμματος και από εκεί πέρα εδώ είμαστε, αν θέλετε, να κολλήσουμε πάνω στην ακρόωση του πείμματος και από εκεί πέρα εδώ είμαστε, αν θέλετε, να κολλήσουμε πάνω στην ακρόωση του πείμματος και από εκεί πέρα εδώ είμαστε, αν θέλετε, να κολλήσουμε πάνω στην ακρόωση του πείμματος και από εκεί πέρα εδώ είμαστε, αν θέλετε, να κολλήσουμε πάνω στην ακρόωση του πείμματος και από εκεί πέρα εδώ είμαστε, αν θέλετε, να κολλήσουμε πάνω στην ακρόωση του πείμματος και από εκεί πέρα εδώ είμαστε, αν θέλετε, να κολλήσουμε πάνω στην ακρόωση του πείμματος και από εκεί πέρα εδώ είμαστε, αν θέλετε, να κολλήσουμε πάνω στην ακρόωση του πείμματος και από εκεί πέρα εδώ είμαστε, αν θέλετε, να κολλήσουμε πάνω στην ακρόωση του πείμματος και από εκεί πέρα εδώ είμαστε, αν θέλετε, να κολλήσουμε πάνω στην ακρόωση του πείμματος και από εκεί πέρα εδώ είμαστε, αν θέλετε, να κολλήσουμε πάνω στην ακρόωση του πείμματος και από εκεί πέρα εδώ είμαστε, αν θέλετε, να κολλήσουμε πάνω στην ακρόωση του πείμματος και από εκεί πέρα εδώ είμαστε, αν θέλετε, να κολλήσουμε πάνω στην ακρόωση του πείμματος και από εκεί πέρα εδώ είμαστε, αν θέλετε, να κολλήσουμε πάνω στην ακρόωση του πείμματος και από εκεί πέρα εδώ είμαστε, αν θέλετε, να κολλήσουμε πάνω στην ακρόωση του πείμματος και από εκεί πέρα εδώ είμαστε, αν θέλετε, να κολλήσουμε πάνω στην ακρόωση του πείμματος και από εκεί πέρα εδώ είμαστε, αν θέλετε, να κολλήσουμε πάνω στην ακρόωση του πείμματος και από εκεί πέρα εδώ είμαστε, αν θέλετε, να κολλήσουμε πάνω στην ακρόωση του πείμματος και από εκεί πέρα εδώ είμαστε, αν θέλετε, να κολλήσουμε πάνω στην ακρόωση του πείμματος και από εκεί πέρα εδώ είμαστε, αν θέλετε, να κολλήσουμε πάνω στην ακρόωση του πείμματος και από εκεί πέρα εδώ είμαστε, αν θέλετε, να κολλήσουμε πάνω στην ακρόωση του πείμματος και από εκεί πέρα εδώ είμαστε, αν θέλετε, να κολλήσουμε πάνω στην ακρόωση του πείμματος και από εκεί πέρα εδώ είμαστε, αν θέλετε, να κολλήσουμε πάνω στην ακρόωση του πείμματος και από εκεί πέρα εδώ είμαστε, αν θέλετε, να κολλήσουμε πάνω στην ακρόωση του πείμματος και από εκεί πέρα εδώ είμαστε, αν θέλετε, να κολλήσουμε πάνω στην ακρόωση του πείμματος και από εκεί πέρα εδώ είμαστε, αν θέλετε, να κολλήσουμε πάνω στην ακρόωση του πείμματος και από εκεί πέρα εδώ είμαστε, αν θέλετε, να κολλήσουμε πάνω στην ακρόωση του πείμματος και από εκεί πέρα εδώ είμαστε, αν θέλετε, να κολλήσουμε πάνω στην ακρόωση του πείμματος και από εκεί πέρα εδώ είμαστε, αν θέλετε, να κολλήσουμε πάνω στην ακρόωση του πείμματος και από εκεί πέρα εδώ είμαστε, αν θέλετε, να κολλήσουμε πάνω στην ακρόωση του πείμματος και από εκεί πέρα εδώ είμαστε, αν θέλετε, να κολλήσουμε πάνω στην ακρόωση του πείμματος και από εκεί πέρα εδώ είμαστε, αν θέλετε, να κολλήσουμε πάνω στην ακρόωση του πείμματος και από εκεί πέρα εδώ είμαστε, αν θέλετε, να κολλήσουμε πάνω στην ακρόωση του πείμματος και από εκεί πέρα εδώ είμαστε, αν θέλετε, να κολλήσουμε πάνω στην ακρόωση του πείμματος και από εκεί πέρα εδώ είμαστε, αν θέλετε, να κολλήσουμε πάνω στην ακρόωση του πείμματος και από εκεί πέρα εδώ είμαστε, αν θέλετε, να κολλήσουμε πάνω στην ακρόωση του πείμματος και από εκεί πέρα εδώ είμαστε, αν θέλετε, να κολλήσουμε πάνω στην ακρόωση του πείμματος και από εκεί πέρα εδώ είμαστε, αν θέλετε, να κολλήσουμε πάνω στην ακρόωση του πείμματος και από εκεί πέρα εδώ είμαστε, αν θέλετε, να κολλήσουμε πάνω στην ακρόωση του πείμματος και από εκεί πέρα εδώ είμαστε, αν θέλετε, να κολλήσουμε πάνω στην ακρόωση του πείμματος και από εκεί πέρα εδώ είμαστε, αν θέλετε, να κολλήσουμε πάνω στην ακρόωση του πείμματος και από εκεί πέρα εδώ είμαστε, αν θέλετε, να κολλήσουμε πάνω στην ακρόωση του πείμματος και από εκεί πέρα εδώ είμαστε, αν θέλετε, να κολλήσουμε πάνω στην ακρόωση του πείμματος και από εκεί πέρα εδώ είμαστε, αν θέλετε, να κολλήσουμε πάνω στην ακρόωση του πείμματος και από εκεί πέρα εδώ είμαστε, αν θέλετε, να κολλήσουμε πάνω στην ακρόωση του πείμματος και από εκεί πέρα εδώ είμαστε, αν θέλετε, να κολλήσουμε πάνω στην ακρόωση του πείμματος και από εκεί πέρα εδώ είμαστε, αν θέλετε, να κολλήσουμε πάνω στην ακρόωση του πείμματος και από εκεί πέρα εδώ είμαστε, αν θέλετε, να κολλήσουμε πάνω στην ακρόωση του πείμματος και από εκεί πέρα εδώ είμαστε, αν θέλετε, να κολλήσουμε πάνω στην ακρόωση του πείμματος και από εκεί πέρα εδώ είμαστε, αν θέλετε, να κολλήσουμε πάνω στην ακρόωση του πείμματος και από εκεί πέρα εδώ είμαστε, αν θέλετε, να κολλήσουμε πάνω στην ακρόωση του πείμματος και από εκεί πέρα εδώ είμαστε, αν θέλετε, να κολλήσουμε πάνω στην ακρόωση του πείμματος και από εκεί πέρα εδώ είμαστε, αν θέλετε, να κολλήσουμε πάνω στην ακρόωση του πείμματος και από εκεί πέρα εδώ είμαστε, αν θέλετε, να κολλήσουμε πάνω στην ακρόωση του πείμματος και από εκεί πέρα εδώ είμαστε, αν θέλετε, να κολλήσουμε πάνω στην ακρόωση του πείμματος και από εκεί πέρα εδώ είμαστε, αν θέλετε, να κολλήσουμε πάνω στην ακρόωση του πείμματος και από εκεί πέρα εδώ είμαστε, αν θέλετε, να κολλήσουμε πάνω στην ακρόωση του πείμματος και από εκεί πέρα εδώ είμαστε, αν θέλετε, να κολλήσουμε πάνω στην ακρόωση του πείμματος και από εκεί πέρα εδώ είμαστε, αν θέλετε, να κολλήσουμε πάνω στην ακρόωση του πείμματος και από εκεί πέρα εδώ είμαστε, αν θέλετε, να κολλήσουμε πάνω στην ακρόωση του πείμματος και από εκεί πέρα εδώ είμαστε, αν θέλετε, να κολλήσουμε πάνω στην ακρόωση του πείμματος και από εκεί πέρα εδώ είμαστε, αν θέλετε, να κολλήσουμε πάνω στην ακρόωση του πείμματος και από εκεί πέρα εδώ είμαστε, αν θέλετε, να κολλήσουμε πάνω στην ακρόωση του πείμματος και από εκεί πέρα εδώ είμαστε, αν θέλετε, να κολλήσουμε πάνω στην ακρόωση του πείμματος και από εκεί πέρα εδώ είμαστε, αν θέλετε, να κολλήσουμε πάνω στην ακρόωση του πείμματος και από εκεί πέρα εδώ είμαστε, αν θέλετε, να κολλήσουμε πάνω στην ακρόωση του πείμματος και από εκεί πέρα εδώ είμαστε, αν θέλετε, να κολλήσουμε πάνω στην ακρόωση του πείμματος και από εκεί πέρα εδώ είμαστε, αν θέλετε, να κολλήσουμε πάνω στην ακρόωση του πείμματος και από εκεί πέρα εδώ είμαστε, αν θέλετε, να κολλήσουμε πάνω στην ακρόωση του πείμματος και από εκεί πέρα εδώ είμαστε, αν θέλετε, να κολλήσουμε πάνω στην ακρόωση του πείμματος και από εκεί πέρα εδώ είμαστε, αν θέλετε, να κολλήσουμε πάνω στην ακρόωση του πείμματος και από εκεί πέρα εδώ είμαστε, αν θέλετε, να κολλήσουμε πάνω στην ακρόωση του πείμματος και από εκεί πέρα εδώ είμαστε, αν θέλετε, να κολλήσουμε πάνω στην ακρόωση του πείμματος και από εκεί πέρα εδώ είμαστε, αν θέλετε, να κολλήσουμε πάνω στην ακρόωση του πείμματος και από εκεί πέρα εδώ είμαστε, αν θέλετε, να κολλήσουμε πάνω στην ακρόωση του πείμματος και από εκεί πέρα εδώ είμαστε, αν θέλετε, να κολλήσουμε πάνω στην ακρόωση του πείμματος και από εκεί πέρα εδώ είμαστε, αν θέλετε, να κολλήσουμε πάνω στην ακρόωση του πείμματος και από εκεί πέρα εδώ είμαστε, αν θέλετε, να κολλήσουμε πάνω στην ακρόωση του πείμματος και από εκεί πέρα εδώ είμαστε, αν θέλετε, να κολλήσουμε πάνω στην ακρόωση του πείμματος και από εκεί πέρα εδώ είμαστε, αν θέλετε, να κολλήσουμε πάνω στην ακρόωση του πείμματος και από εκεί πέρα εδώ είμαστε, αν θέλετε, να κολλήσουμε πάνω στην ακρόωση του πείμματος και από εκεί πέρα εδώ είμαστε, αν θέλετε, να κολλήσουμε πάνω στην ακρόωση του πείμματος και από εκεί πέρα εδώ είμαστε, αν θέλετε, να κολλήσουμε πάνω στην ακρόωση του πείμματος και από εκεί πέρα εδώ είμαστε, αν θέλετε, να κολλήσουμε πάνω στην ακρόωση του πείμματος και από εκεί πέρα εδώ είμαστε, αν θέλετε, να κολλήσουμε πάνω στην ακρόωση του πείμματος και από εκεί πέρα εδώ είμαστε, αν θέλετε, να κολλήσουμε πάνω στην ακρόωση του πείμματος και από εκεί πέρα εδώ είμαστε, αν θέλετε, να κολλήσουμε πάνω στην ακρόωση του πείμματος και από εκεί πέρα εδώ είμαστε, αν θέλετε, να κολλήσουμε πάνω στην ακρόωση του πείμματος και από εκεί πέρα εδώ είμαστε, αν θέλετε, να κολλήσουμε πάνω στην ακρόωση του πείμματος και από εκεί πέρα εδώ είμαστε, αν θέλετε, να κολλήσουμε πάνω στην ακρόωση του πείμματος και από εκεί πέρα εδώ είμαστε, αν θέλετε, να κολλήσουμε πάνω στην ακρόωση του πείμματος και από εκεί πέρα εδώ είμαστε, αν θέλετε, να κολλήσουμε πάνω στην ακρόωση του πείμματος και από εκεί πέρα εδώ είμαστε, αν θέλετε, να κολλήσουμε πάνω στην ακρόωση του πείμματος και από εκεί πέρα εδώ είμαστε, αν θέλετε, να κολλήσουμε πάνω στην ακρόωση του πείμματος και από εκεί πέρα εδώ είμαστε, αν θέλετε, να κολλήσουμε πάνω στην ακρόωση του πείμματος και από εκεί πέρα εδώ είμαστε, αν θέλετε, να κολλήσουμε πάνω στην ακρόωση του πείμματος και από εκεί πέρα εδώ είμαστε, αν θέλετε, να κολλήσουμε πάνω στην ακρόωση του πείμματος και από εκεί πέρα εδώ είμαστε, αν θέλετε, να κολλήσουμε πάνω στην ακρόωση του πείμματος και από εκεί πέρα εδώ είμαστε, αν θέλετε, να κολλήσουμε πάνω στην ακρόωση του πείμματος και από εκεί πέρα εδώ είμαστε, αν θέλετε, να κολλήσουμε πάνω στην ακρόωση του πείμματος και από εκεί πέρα εδώ είμαστε, αν θέλετε, να κολλήσουμε πάνω στην ακρόωση του πείμματος και από εκεί πέρα εδώ είμαστε, αν θέλετε, να κολλήσουμε πάνω στην ακρόωση του πείμματος και από εκεί πέρα εδώ είμαστε, αν θέλετε, να κολλήσουμε πάνω στην ακρόωση του πείμματος και από εκεί πέρα εδώ είμαστε, αν θέλετε, να κολλήσουμε πάνω στην ακρόωση του πείμματος και από εκεί πέρα εδώ είμαστε, αν θέλετε, να κολλήσουμε πάνω στην ακρόωση του πείμματος και από εκεί πέρα εδώ είμαστε, αν θέλετε, να κολλήσουμε πάνω στην ακρόωση του πείμματος και από εκεί πέρα εδώ είμαστε, αν θέλετε, να κολλήσουμε πάνω στην ακρόωση του πείμματος και από εκεί πέρα εδώ είμαστε, αν θέλετε, να κολλήσουμε πάνω στην ακρόωση του πείμματος και από εκεί πέρα εδώ είμαστε, αν θέλετε, να κολλήσουμε πάνω στην ακρόωση του πείμματος και από εκεί πέρα εδώ είμαστε, αν θέλετε, να κολλήσουμε πάνω στην ακρόωση του πείμματος και από εκεί πέρα εδώ είμαστε, αν θέλετε, να κολλήσουμε πάνω στην ακρόωση του πείμματος και από εκεί πέρα εδώ είμαστε, αν θέλετε, να κολλήσουμε πάνω στην ακρόωση του πείμματος και από εκεί πέρα εδώ είμαστε, αν θέλετε, να κολλήσουμε πάνω στην ακρόωση του πείμματος και από εκεί πέρα εδώ είμαστε, αν θέλετε, να κολλήσουμε πάνω στην ακρόωση του πείμματος και από εκεί πέρα εδώ είμαστε, αν θέλετε, να κολλήσουμε πάνω στην ακρόωση του πείμματος και από εκεί πέρα εδώ είμαστε, αν θέλετε, να κολλήσουμε πάνω στην ακρόωση του πείμματος και από εκεί πέρα εδώ είμαστε, αν θέλετε, να κολλήσουμε πάνω στην ακρόωση του πείμματος και από εκεί πέρα εδώ είμαστε, αν θέλετε, να κολλήσουμε πάνω στην ακρόωση του πείμματος και από εκεί πέρα εδώ είμαστε, αν θέλετε, να κολλήσουμε πάνω στην ακρόωση του πείμματος και από εκεί πέρα εδώ είμαστε, αν θέλετε, να κολλήσουμε πάνω στην ακρόωση του πείμματος και από εκεί πέρα εδώ είμαστε, αν θέλετε, να κολλήσουμε πάνω στην ακρόωση του πείμματος και από εκεί πέρα εδώ είμαστε, αν θέλετε, να κολλήσουμε πάνω στην ακρόωση του πείμματος και από εκεί πέρα εδώ είμαστε, αν θέλετε, να κολλήσουμε πάνω στην ακρόωση του πείμματος και από εκεί πέρα εδώ είμαστε, αν θέλετε, να κολλήσουμε πάνω στην ακρόωση του πείμματος και από εκεί πέρα εδώ είμαστε, αν θέλετε, να κολλήσουμε πάνω στην ακρόωση του πείμματος και από εκεί πέρα εδώ είμαστε, αν θέλετε, να κολλήσουμε πάνω στην ακρόωση του πείμματος και από εκεί πέρα εδώ είμαστε, αν θέλετε, να κολλήσουμε πάνω στην ακρόωση του πείμματος και από εκεί πέρα εδώ είμαστε, αν θέλετε, να κολλήσουμε πάνω στην ακρόωση του πείμματος και από εκεί πέρα εδώ είμαστε, αν θέλετε, να κολλήσουμε πάνω στην ακρόωση του πείμματος και από εκεί πέρα εδώ είμαστε, αν θέλετε, να κολλήσουμε πάνω στην ακρόωση του πείμματος και από εκεί πέρα εδώ είμαστε, αν θέλετε, να κολλήσουμε πάνω στην ακρόωση του πείμματος και από εκεί πέρα εδώ είμαστε, αν θέλετε, να κολλήσουμε πάνω στην ακρόωση του πείμματος και από εκεί πέρα εδώ είμαστε, αν θέλετε, να κολλήσουμε πάνω στην ακρόωση του πείμματος και από εκεί πέρα εδώ είμαστε, αν θέλετε, να κολλήσουμε πάνω στην ακρόωση του πείμματος και από εκεί πέρα εδώ είμαστε, αν θέλετε, να κολλήσουμε πάνω στην ακρόωση του πείμματος και από εκεί πέρα εδώ είμαστε, αν θέλετε, να κολλήσουμε πάνω στην ακρόωση του πείμματος και από εκεί πέρα εδώ είμαστε, ευχαριστούμε. |
