| Διάλεξη 11: Στο προηγούμενο μάθημα είχαμε δει τις βασικές εκκρεμότητες που άφησε το Μάστριχτ. Η ήλυφα είναι το Μάστριχτ, το Άμσενταμ και η Νίκαια. Οι τρεις συνθήκες. Όχι η Λισαβώνα, επειδή είμαι καλός. Θα την αφήσουμε για το επόμενο τέστ. Λοιπόν, το πρόγραμμα βγήκε, δεν βγήκε. Λοιπόν, οι εξετάσεις θα είναι κάποιες ερωτήσεις υπό αυτή τη μορφή και ένα κείμενο ανάλυσης. Δηλαδή, μια ερώτηση που θα είναι για να αναλύσετε, να παρουσιάσετε την άποψή σας, να κάνετε σχόλια, όχι κουβέντα καθενείου, τεκμηριωμένη κουβέντα. Έτσι, λοιπόν, δέκα ερωτήσεις, περίπου δέκα ερωτήσεις, τώρα θα δω πώς θα είναι, και μια μεγάλη ερώτηση που θα σας επιτρέψει να κάνετε μια τεκμηρίωση θέσεων. Ανάλογα με το αν έχω φαντασία και μπορώ να σκεφτώ τέσσερις ερωτήσεις, γιατί πρέπει να είναι δύο στο ένα και δύο στο άλλο ή δύο. Υποψιάζομαι ότι επειδή θα βαριέμαι θα έχω μια ερώτηση σε κάθε θεματική. Πέντε και πέντε. Πενήντα, πενήντα. Και αυτοί που έχουν, σας είπα, είναι τρεις ερωτήσεις, αυτοί που έχουν, θα κάνουμε τρία τεστ, κάθε τεστ μετράει 10% στη συνολική βαθμολογία, αν έχετε πάρει πάνω από τη βάση. Αν δεν έχετε πάρει πάνω από τη βάση, είναι σαν να μην έχετε δώσει τεστ. Λοιπόν, happy birthday. Μαυρισμένος από το διάβασμα. Και το χειμώνα. Ναι, ναι. Είναι δηλαδή στα χωράφια. Λοιπόν, είδαμε τα βασικά, βασική ερώτηση ανάλυσης. Ποιο είναι, να ένα ωραίο θέμα για τις εξετάσεις, για ποιο λόγο όλες οι συνθήκες στην Ευρωπαϊκή Ένωση είναι ανεπαρκείς ή δεν δίνουν το επιδιοκόμενο αποτέλεσμα. Γιατί είναι προϊόν συμβιβασμών. Γιατί είναι προϊόν συμβιβασμών και σαν αποτέλεσμα του συμβιβασμού, είτε δεν φτάνουν εκεί που έπρεπε να φτάσουν, είτε προσπαθούν να διαμορφώσουν, να ικανοποιήσουν διεστάμενες απόψεις και ως εκ τούτου έχουν πολλά φλού, πολλές αβεβαιότητες. Αυτό είναι ένα βασικό στοιχείο που προέκυψε και στο Μάστριχτ, ιδίως στο μέτρο που το Μάστριχτ είχε ξεκινήσει με πολύ μεγαλύτερες φιλοδοξίες, σε σχέση με το που κατέληξε. Ποιες ήταν οι μεγάλες φιλοδοξίες του Μάστριχτ? Για ποιον λόγο, ας πούμε, θέλανε, συζητούσαν ότι το Μάστριχτ χρειάζεται να αλλάξει η δομή της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Ποιος ήταν ο βασικός στόχος? Η Εννιάγορα υπήρχε από το 1987. Ποια ήταν τα μεγάλα οράματα όταν γινόταν η διαπραγμάτευση του Μάστριχτ. Η ΙΟΝΕ. Το ΙΟΝΕ επιτεύχθηκε. Η ΙΟΝΕ τελικά. Η ΙΟΝΕ λιγότερο. Τι άλλο ήθελα να πετύχουν? Κοινή εξωτερική πολιτική. Είπαμε λοιπόν ότι η ανάγκη για μια παρουσία της Ευρωπαϊκής Ένωσης με μια δική της φωνή στη διεθνή πραγματικότητα, στο Μάστριχτ, εμφανίστηκε, αλλά το τελικό αποτέλεσμα ήταν πολύ κατώτερο των περιστάσεων. Γιατί ήταν πολύ κατώτερο των περιστάσεων? Το γιατί ήταν κατώτερο των περιστάσεων. Περιλαμβάνει όχι το πώς ήταν ο Πηλώνας, αλλά ο Παπαγεωργίου δεν είναι καλός καθηγητής, είναι κατώτερος των περιστάσεων. Γιατί? Δεν διδάσκει. Αυτό είναι το αποτέλεσμα. Γιατί ήταν κατώτερη των περιστάσεων η κοινή εξωτερική πολιτική, όπως προέκυψε από το Μάστριχτ. Διότι είχε διαδικασίες, οι οποίες δεν επέτρεπαν την ανάδειξη ενός ουσιαστικού ευρωπαϊκού συμφέροντος, επειδή απαιτούσε ομοφωνία. Ο ελάχιστος κοινός παρονομαστής, οι δύσκολες διαδικασίες λήψης αποφάσεων, συζητήσεις, επιζητήσεις, σήμενε ότι τελικά κάποια από τα μεγάλα οράματα του Μάστριχτ δεν υλοποιήθηκαν. Πολλές από τις αποφάσεις που πάρθηκαν στο Μάστριχτ ήταν και με επίγνωση αποφάσεις αναβλητικές. Δηλαδή έχω επίγνωση του προβλήματος, διαπιστώνω ωστόσο ότι υπάρχουν σοβαρότατες αποκλήσεις ανάμεσα στα κράτη-μέλη, και κατά συνέπεια κάπως κουλαντρίζω τα πράγματα για να μην φανεί ότι απέτυχα, αλλά στην πραγματικότητα τα αφήνω για αργότερα. Τα μεγάλα, λοιπόν, ζητήματα που έμειναν ανεπίλητα στο Μάστριχτ, που ήταν μια πραγματικά κοινή εξωτερική πολιτική, μια ουσιαστική αύξηση των αρμοδιωτήτων της Ένωσης, μια ανακατανομή των ψήφων που έχει κάθε κράτος στο Συμβούλιο των Υπουργών, παρέμειναν εκκρεμή. Τα πράγματα τα οποία πέτυχαν στο Μάστριχτ, υπήξαν επιτυχίες και στο Μάστριχτ. Πείτε μου κάποια σημαντικά επιτυχίες με την έννοια ότι θέλαμε να το κάνουμε στο ξεκίνημα και το κάναμε. Με αυτή την έννοια οι επιτυχίες, αν τη συμπαθείτε ή όχι. Πείτε μου κάποια πράγματα που πέτυχαν μέσα στο Μάστριχτ. Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο απέκτησε μια καλύτερη εικόνα του ΤΙΚΑΝΗ. Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο έγινε νομοθέτης, δώθη η συναπόφαση, δηλαδή το δικαίωμα. Τι είναι η συναπόφαση? Ότι αποφασίζει μαζί με το Συμβούλιο των Υπουργών. Σε τι? Κυρίως στον πρώτο πυλόνα. Τι αποφασίζει? Να πάμε να φάμε? Όχι, σε θέματα που φορούν την κοινότητα. Ποια θέματα? Νομοθετικά. Εκεί είναι. Μέχρι την ενιαία ευρωπαϊκή πράξη, ο αποκλειστικός νομοθέτης στην Ευρωπαϊκή Ένωση ποιος ήταν? Το Συμβούλιο των Υπουργών. Από την ενιαία πράξη σε μικρό βαθμό και ιδίως από το Μάαστριχτ, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο γίνεται συννομοθέτης. Ταυτόχρονα αποκτά και άλλες αρμοδιότητες. Πείτε μου κάποιες αρμοδιότητες που αποκτά το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο. Όχι νομοθετικές, είπαμε, έχει τη συναπόφαση. Κάτι άλλο. Εγκρίνει την προσχόρηση νέων μελών. Εγκρίνει την προσχόρηση νέων μελών. Δίνει την σύμφωνη γνώμη. Είπαμε τι είναι η σύμφωνη γνώμη. Κάτι άλλο που δίνει πάλι σύμφωνη γνώμη. Το προϋπολογισμό τον είχε από πριν. Εγκρίνει τον πρόεδρο της Επιτροπής. Μένουν ωστόσο μια σειρά βασικών ζητημάτων εκκρεμή. Κύριε από αυτά είναι ο δεύτερος και ο τρίτος πυλώνας, δηλαδή το διακυβερνητικό κομμάτι της συνθήκης. Το πώς προετοιμάζεται θεσμικά η Ευρωπαϊκή Ένωση για τη διεύρυνση. Μιλάμε για το 93, άρα έχουμε μια μεγάλη προοπτική ένταξη της Ανατολικής Ευρώπης στις χώρες στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Όλα αυτά, για να μπορέσουν να αντιμετωπισθούν, έπρεπε να προχωρήσουν με νέες θεσμικές αλλαγές. Από το 1985 μέχρι το 2008, έτσι από το 1957 μέχρι το 1987, πόσα χρόνια είναι? 30. Από το 57 μέχρι το 87, η ευρωπαϊκή κοινότητα άλλαξε θεσμικά μια φορά. Από το 87 μέχρι το 2007, πόσες φορές άλλαξε τις συνθήκες της. Ενιαία πράξη, Μάστριχτ, Άμστρανδα, Νίκεα, το Σύνταγμα που απέτυχε και η Λισαβώνα. Αυτό δείχνει ότι ο τρόπος με τον οποίο, μάλλον δείχνει τις αντιστάσεις που υπάρχουν στις περιτέρω απαιτήσεις αύξησης των αρμοδιωτήτων. Ενώ από το 57 μέχρι το 87 δεν χρειάστηκε να αλλάξουν οι συνθήκες, από το 87 και μετά, κάθε πέντε χρόνια, είχες μια θεσμική νέα συζήτηση. Δηλαδή, άλλαζαν, πρέπει να αλλάξει και αυτό, πρέπει να αλλάξει εκείνο, πρέπει να αλλάξει το τρίτο. Μετά το Μάστριχτ λοιπόν, η συνθήκη του Μάστριχτ ήταν η πρώτη, η οποία μέσα στο κείμενο έλεγε ότι δεχόμαστε το κείμενο, ξέρουμε όμως ότι αυτό το κείμενο είναι ανεπαρκές και δεσμευόμαστε σε πέντε χρόνια να επανεξετάσουμε τη συνθήκη. Δηλαδή, είναι η μόνη συνθήκη η οποία έλεγε ότι σε πέντε χρόνια θα την ξαναδούμε. Αυτή η νέα διαπραγμάτευση της συνθήκης αφορούσε την προσθήκη στην κοινή εξωτερική πολιτική και πολιτική ασφάλειας και της ευρωπαϊκής άμυνας. Είπαμε ότι η ΚΕΠΑ τι το μίσο αφορούσε? Στον κοινή πολιτική και πολιτική ασφάλειας. Όχι άμυνα, αφορούσε και γενικά διαμόρφωσης στρατηγικών. Αλλά δεν μιλούσε για άμυνα. Λοιπόν, είχαν συζητήσει να τεθεί και το θέμα της ευρωπαϊκής άμυνας, ωστόσο αντιρίσεις των κρατών οδήγησαν στην απορρίψη της συμπερίληψης της άμυνας μέσα στο ΜΑΣΤΡΙΚΤ. Δεύτερο μεγάλο θέμα, προετοιμασία της διεύρυνσης. Τι θα πει προετοιμασία, θεσμική, όχι μόνο πολιτική, θεσμική προετοιμασία της διεύρυνσης. Ποια είναι αυτά τα πράγματα που πρέπει να προετοιμάσεις εν ώψη διεύρυνσης. Οι βουλευτές του κοινοβουλίου. Εκεί έχεις ένα πρόβλημα, ας πούμε που θα τους βάλεις. Αλλά πες ότι το κοινοβούλιο από 600 αν δεν γίνει 700. Που ήταν το βασικό. Το μεγάλο ζητούμενο ήταν πως θα μετράει κάθε κράτος μέσα στο συμβούλιο. Είπαμε στο προηγούμενο μάθημα πως σταθμίζεται η ψήφος κάθε κράτος. Αυτό είναι πολύ σημαντικό να το καταλάβουμε για να δούμε πόσο σημαντικό ρόλο έπαιζε το κράτος στη συγκεκριμένη περίπτωση. Αυτό είχαμε πει ότι η σταθμίση των ψήφων είχε φτιαχτεί, όχι αφηρημένα, αλλά με συγκεκριμένα δεδομένα του 1957. Η Γερμανία πρέπει να είναι ισότιμη με τη Γαλλία. Η Ιταλία δεν μπορεί να είναι χαμηλότερη από τη Γερμανία και κατά συνέπεια έχεις τρεις ισότιμες χώρες. Έχεις τρεις μικρότερες χώρες, οι οποίες όμως δεν πρέπει να είναι μικρότερες συνολικά από ότι μία μεγάλη, δηλαδή φτιάχνανε μια ισορροπία ανάμεσα στις συγκεκριμένες χώρες. Οι χώρες που θα έμπαιναν στην Ευρωπαϊκή Ένωση μετά το 1993, δηλαδή οι χώρες της πρώτης διεύρυνσης, Αυστρία, Φιλανδία και Σουηδία, ακόμα δεν περισσότερο, οι χώρες της Ανατολικής Ευρώπης, ήταν πολύ μικρές χώρες. Εσθονία, Λιθουανία, Σλοβενία, ήταν χώρες οι οποίες είχαν μικρό πληθυσμό, αλλά θα είχαν αναλογικά μεγαλύτερο βάρος στο Συμβούλιο των Υπουργών. Αυτό δημιουργεί ένα σοβαρό πρόβλημα νέων ισορροπιών μέσα στο Συμβούλιο. Τα κράτη της κοινότητας της Ένωσης ήθελαν το ζήτημα αυτό να το λύσουν, πριν δεχθούν τους καινούργιους. Το ίδιο, σε μικρότερο βαθμό, ίσχυε και για τα μέλη της Επιτροπής. Πόσα ήταν τα μέλη της Επιτροπής το 1993? Πόσα μέλη είχε η Επιτροπή? Λάθος. Οι μεγάλες χώρες, οι οποίες λογίζονταν από το 1957 και μετά, οι μεγάλες χώρες είχαν δύο επιτρόπους. Γαλλία, Γερμανία, Ιταλία, κατόπιν η Βρετανία και αργότερα όταν μπήκε και η Ισπανία. Συχνά, μάλιστα, οι Επίτροποι, για να υπάρχει και μια ευρύτερη αποδοχή της Ευρωπαϊκής Ένωσης, οι Επίτροποι, όταν υπήρχαν δύο, ένας ερχόταν από το κυβερνητικό κόμμα και ένας από το τιμίζον αντιπολίτευση. Οι Γερμανοί, δηλαδή, είχαν πάντα έναν σοσιαλδημοκράτη, έναν χριστιανδημοκράτη. Οι Γάλλοι, έναν γολλικό, έναν σοσιαλιστή. Υπήρχε μια τέτοια εξισορόπηση. Τα μικρά κράτη είχαν έναν. Πόσοι ήταν οι Επίτροποι, λοιπόν, το 1993? Το 93 αποκλείεται. Το 73, ναι. Πόσα ήταν τα κράτη μέλη της Ευρωπαϊκής? 12 κράτη. Πόσοι Επίτροποι? Εκομμένως, τα μεγάλα κράτη, θα ακούγουμε δουλευότερα πώς ήταν τα μεγάλα κράτη και τώρα θα ακολουθήσουμε τα μικρά κράτη. Τα μεγάλα κράτη ήταν η Γερμανία, η Βρετανία. Θα πάμε για την Ιταλία? Να μην τη βάλουμε την καημένη? Θα βάλουμε και την Γαλλία. Τώρα βάλουμε και την Ισπανία. Χαλάλι. Τώρα πέντε. Πέντε. Μέχρι εκεί. Ήχαμε ήδη δώδεκα συν πέντε, δεκαεπτά επιτρόπους. Μια Επιτροπή, η οποία θα είχε δύο Επιτρόπους ανακράτος μέλος, μεγάλο κράτος μέλος, άρα και για την Πολωνία, γιατί που να αφήσουμε την Πολωνία, και πάρα πολλούς Επιτρόπους, έναν ανακράτος μέλος, θα ήταν μια Επιτροπή που θα μπορούσε να λειτουργήσει εύκολα. Ήταν μια πολύ άριθμη Επιτροπή, χωρίς αρμοδιότητες. Αυτά ήταν τα ζητήματα. Και επιπλέον, θα έπρεπε να εξετάσουν το πώς, ποιες αρμοδιότητες θα πρέπει να δοθούν στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Αυτά τα θέματα, δηλαδή, η προετοιμασία της διεύρυνσης, αλλαγή των ψήφων του κάθε κράτους συμβούλου υπουργών, αναδιαμόρφωση της Επιτροπής, άμυνα, ευρωπαϊκή άμυνα, νέες αρμοδιότητες στην Ευρωπαϊκή Ένωση και επανεξέταση της διαδικασίας λήψης αποφάσεων στον τομέα της δικαιοσύνης και των εσωτερικών υποθέσεων. Ήταν τα θέματα για τα οποία κλείθηκε να εξετάσει πώς μπορεί να βελτιωθεί η κατάσταση. Είναι μια διακυβερνητική που ξεκίνησε πέντε χρόνια μετά τη διακυβερνητική του Μάστρεχτ. Η διακυβερνητική αυτή οδήγησε στην έγκριση το 97 της συνθήκης του Άμστραντα. Και τι τη λέμε συνθήκη του Άμστραντα, τι έγινε στο Άμστραντα. Όπως βλέπετε, και αυτό είναι ενδιαφέρον για να δείτε, οι χώρες οι οποίες δίνουν το όνομά τους σε επιτυχημένες συνθήκες, είναι χώρες που έχουν την Προεδρία την εποχή εκείνη και που καταφέρνουν να εξισορροπούν τις βουλήσεις των μεγάλων χωρών. Δηλαδή το Λουξενβούργο, μικρή χώρα, επειδή ακριβώς ήταν μικρή χώρα και δεν τη φοβόταν κανείς, μπορούσε να είχε έναν καλύτερο ρόλο διαμεσολαβητή μεταξύ των διηστάμενων εθνικών απόψεων. Κάτι που ήταν δυσκολότερο να το κάνει η Γερμανία ή η Βρετανία όταν είχαν τις Προεδρίες τους. Λοιπόν, η συνθήκη του Άμστραντα όπως και η συνθήκη του Μάρστριχτ ήταν αντικείμενο διαπραγμάτευσης επί ολανδικής Προεδρίας και οι Ολλανδοί κατάφεραν με διατυπώσεις, με πίεση, με χαϊδολογήματα να πείσουν τα κράτη-μέλη να καταλήξουν σε ένα βασικό συμπέρασμα. Λοιπόν, το Άμστραντα μεγκρίθηκε το 97, έθικε σε ισχύ το 99, έτσι επτά χρόνια μετά, και ήταν και αυτό ένα χρόνο, ενάμιση ήτανε, δηλαδή τέλος του καλοκαίρου του 97, ναι, δύο χρόνια σχεδόν, όντως. Έκανε μια σειρά σημαντικών αλλαγών και μια σειρά λιγότερων σημαντικών τροποποίησεων. Καταρχάς, σε ό,τι αφορά το νομοθετικό πλαίσιο, υπήρξαν ενδιαφέρουσες αλλαγές. Η διαδικασία συναπόφασης απλουστεύτηκε. Σας είπα ότι για να μπορέσει να εκκριθεί ένα νομοθετικό κείμενο στην Ένωση με τη διαδικασία της συναπόφασης, τι απαιτεί το. Πώς εκκρίνεται ένα νομοθετικό κείμενο? Προτείνει να το πει και συναποφασίζει τον Συμβούλη Πρωθυπουργό, όσο έχω καταλάβει εγώ. Αποφασίζει τον Συμβούλη Πρωθυπουργό και εκκρίνει, στην υπογράφη δηλαδή, συναποφασίζει και τον Πρωθυπουργό. Όταν έχεις, όχι μόνο στο Συμβούλη Πρωθυπουργό, στις Ηνωμένες Πολιτείες, για να περάσει ένας νόμος, τι πρέπει να γίνει? Στο Κογκρέσο δηλαδή, τη Βουλή των Αντιπροσώπων και τη Γερουσία. Δηλαδή, ένα κείμενο πάει στη Βουλή των Αντιπροσώπων, ψηφίζεται, μετά πηγαίνει στη Γερουσία και πρέπει να ψηφιστεί ίδιο. Το ίδιο ισχύει και στα ευρωπαϊκά όργανα. Ένα κείμενο πάει πρώτα στο Συμβούλη Πρωθυπουργών ή στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, δεν έχει σημασία, εγκρίνει το κείμενο το ένα όργανο και το στέλνει στο άλλο όργανο. Το άλλο όργανο, εάν το εγκρίνει, ο νόμος τελειώνει η διαδικασία. Εάν δεν το εγκρίνει και το αλλάξει, ξαναπάει στο πρώτο όργανο με τις αλλαγές. Αυτό το πράγμα είναι μια διελκυνστίδα ανάμεσα στα δύο νομοθετικά όργανα. Η διαδικασία συναπόφασης στο Μάστριχτ έλεγε ότι αυτή η διελκυνστίδα θα γίνει τρεις φορές. Η αλλαγή της συναπόφασης με το Άμστρενταμ λέει ότι όταν υπάρχει διαφορετικό κείμενο στο Συμβούλιο με πρώτη ανάγνωση, υπάρχει η δυνατότητα δημιουργίας μιας επιτροπής συνδυαλλαγής, που υπήρχε και στο παρελθόν αλλά την τρίτη φορά μόνο, που είναι εκπρόσωποι του Συμβουλίου και εκπρόσωποι του Κοινοβουλίου που κάθονται μαζί σε μία αίθουσα και συζητούν. Εσύ γιατί λες εδώ πέντε μήνες, γιατί το και το και το, εσύ τι θες, θέλω έξι μήνες, μπορούμε να τα βρούμε, όχι, έξι μήνες είναι κόκκινη γραμμή. Καλά, θα σου δώσω τους έξι μήνες, εδώ όμως που εσύ ζητάς εννέα μήνες και εγώ θέλω έξι μήνες, θα μου δώσεις έξι μήνες. Αυτό είναι το αποτέλεσμα, για να βγάλεις ένα ενιαίο κείμενο, δηλαδή μία διαπραγμάτευση μεταξύ των δύο νομοθετικών οργάνων, η οποία δεν ξεκινά στον τρίτο γύρο, ξεκινά ήδη από την πρώτο γύρο. Εάν η διαπραγμάτευση αυτή πετύχει, το νομοθετικό κείμενο εγκρύεται με την πρώτη ανάγνωση. Άρα πάει πολύ πιο γρήγορα. Επεκτείνεται η συναπόφαση και σε άλλους τομείς όπου με το Maastricht δεν είχε δικαίωμα συναπόφαση στο Κοινοβούλιο. Για παράδειγμα, στον κοινωνικό αποκλεισμό, σε θέματα ελευθερίας κυκλοφορίας, σε θέματα αντιμετώπισης των διακρίσεων στο εσωτερικό της Ένωσης, η νομοθεσία είναι πια νομοθεσία όπου το Κοινοβούλιο μετέχει σαν συνομοθέτης. Λίγοι, όχι πολύ, νέοι τομείς προστίφεται στις αρμοδιώτες της Ένωσης, κυρίως η βιώσιμη ανάπτυξη, αυτό είναι το πιο σημαντικό. Το Άμστρανταμ δεν δίνει νέες αρμοδιώτες στην Ευρωπαϊκή Ένωση, πολύ λίγες, ωστόσο παρουσιάζει μια σειρά βασικών θεσμικών αλλαγών. Η πρώτη σημαντική θεσμική αλλαγή είναι η αναστολή ιδιότητας ενός κράτους μέλους της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Ξέρει κανείς τι είναι αυτό το θέμα και για ποια χώρα το συζητούν τώρα. Τι θα πει η αναστολή ιδιότητας, πώς το καταλαβαίνετε. Σαν αποχώρηση. Ουδόλος, ουδόλος, σαν αποχώρηση είπε. Δεν έχει ιδιότητες πέρας ως ένωση. Δεν έχει ΕΣΑΙ, η αναστολή ιδιότητας, γιατί δημιουργήθηκε, μπορείτε να σκεφτείτε, αν δείτε λίγο την περίοδο. Ίσως για να κρίνουνε για κάποιον κράτος, αλλά όντως πρέπει να συνεχίσει να υπάρχει. Για κράτη που υπήρχαν, το σκεφτόντουσαν. Δημοκρατικό κράτος στην Βρετανία, μην τελειωθούμε. Κυρίως η αναστολή ιδιότητας δεν υπήρχε. Ένα βασικό χαρακτηριστικό της Ευρωπαϊκής Ενωποίησης είναι ότι δεν περιλαμβάνει δικαίωμα, δεν περιλαμβάνε, ούτε δικαίωμα αποχώρησης κάθε διεθνή συνθήκη, κανονικά περιέχει και ένα δικαίωμα, μάλλον μια διαδικασία, με την οποία ένα κράτος αποχωρεί από τη διεθνή συνθήκη. Εμείς θέλουμε να φύγουμε από το ΝΑΤΟ. Πώς γίνεται αυτό? Για πες μας εσύ που θέλεις να φύγεις από το ΝΑΤΟ. Καλά, δεν το λέμε ακριβώς, θα τους πούμε. Υπάρχει μια διαδικασία. Η Συνθήκη του Βορειατλαντικού Συμφώνου έχει το άρθρο τάδε, που δεν ξέρω ποιο είναι, που λέει ότι κάθε κράτος έχει δικαίωμα καταγγελίας της σύμβασης, μια περίοδο, 1-2 χρόνια, δεν είναι ότι φεύγω αύριο το πρωί, και ξεκαθαρίζεις κάποια οικονομικά δεδομένα, ξέρω εγώ, πότε σταματάνε να πληρώνεις τη συνδρομή σου, τι συμβαίνει με τα περιουσιακά στοιχεία που έχεις δώσει στο συγκεκριμένο οργανισμό, υπάρχει μια τυπική διαδικασία και μετά αποχωρείς. Και κόβεις κάθε σχέση με αυτό τον οργανισμό. Μπορεί να είναι το ΝΑΤΟ, μπορεί να είναι ο Διεθνής Οργανισμός Προστασίας της Φάλαινας, όλοι οι διεθνείς οργανισμοί έχουν μια διαδικασία αποχώρησης. Η ευρωπαϊκή κοινότητα δεν είχε. Γιατί δεν είχε? Τι μας λέει το ότι δεν είχε? Γιατί δεν είχε? Η ευρωπαϊκή ενωπίηση είναι μια διαδικασία μονόδρομου, πώς λέγαμε ευρωπαϊκός μονόδρομος, είναι μια διαδικασία μονόδρομο που σημαίνει ότι από τη στιγμή που παλαχωρείς αρμοδιότητες δεν προβλέπεται να τις πάρεις πίσω. Πώς διαμορφώνεις ένα ομοσπονδιακό σύστημα σταδιακά και από αυτό το ομοσπονδιακό σύστημα δεν μπορείς εύκολα να αποχωρήσεις, μια αντίστοιχη διαδικασία ήταν στο μυαλό αυτών που κάναν τις συνθήκες το 50. Ο βασικός στόχος της συνθήκης ήταν να μην μπορεί να κάνει πίσω η Γερμανία στη συγκεκριμένη περίπτωση, δηλαδή να τη δέσω με την Ευρωπαϊκή Ενωμή και κατά συνέπεια δεν περιείχε ρήτρα αποχώρησης, ούτε και περιείχε ρήτρα αποπομπής. Σε τι διαφέρει η αποχώρηση από την αποπομπή? Το ένα είναι οικειοθελής, το άλλο είναι εξωτερική πίεση. Ωστόσο ούτε το Σύνταγμα των Ονωμένων Πολιτειών προέβλεπε ρήτρα αποχώρησης και γι' αυτό έγινε και ο Εμφύλιος Πόλεμος το 1865. Προφανώς επειδή η Ευρωπαϊκή Ενωμή ήταν μια διαδικασία συνενετική, δεν αιτήθητο και θέμα αποχώρησης κάποιου κράτους στην περίοδο εκείνη και δεν υπήρχε και το ενδιαφέρον. Είχε φύγει μια χώρα από την ευρωπαϊκή κοινότητα, ένας χώρος πιο σωστά από την ευρωπαϊκή κοινότητα. Κάποια στιγμή στη δεκαετία του 70, του 79, το 80 κάτι, το 83 αν δεν απατώ με. Ποιος είναι αυτός ο χώρος? Δεν είναι χώρα, δεν ήταν ποτέ το Πατικανό μέλος. Έδαφος. Στη δεκαετία του 80, νομίζω το 83 ή 84, από γ. Η Γριλανδία. Τι είναι η Γριλανδία? Ένα παγωμένο νησί, το οποίο είναι ανεξάρτητο χράτος ποτέ. Είναι τμήμα αυτοκυβερνόμενο κομμάτι της Δανείας. Τι παράγει εκτός από πάγο, τι άλλο έχει. Έχει εξαιρετικά μεγάλη σε όγκο αλληλεία. Μία από τις πρώτες κοινές πολιτικές της ευρωπαϊκής κοινότητας ήταν η αλληλευτική πολιτική μαζί με τη γεωργική. Υπήρχε κοινή αλληλευτική πολιτική. Τι σημαίνει κοινή αλληλευτική πολιτική. Δεν πες μου τι είναι, αφού θες να με το πεις έτσι. Ποια είναι η βασική αρχή της κοινής αγροτικής πολιτικής. Και δεύτερον. Ωραία. Στην αλληλευτική πολιτική γιατί θα μιλάμε για σταθερότητα εισοδημάτων των ψαριών. Πώς έχει σταθερότητα εισοδημάτων μεταξύ των ψαράδων της Βρετανίας, της Γαλλίας, της Ιταλίας κλπ. Επιτρέποντάς τους να ψαρεύουν τον ίδιο όγκο. Είτε είσαι Ισπανός, είτε είσαι Άγγλος, είτε είσαι Δανός, έχεις το δικαίωμα να ψαρεύεις 500 κιλά ρέγγα, 1 τόνο σολομό και ούτω καθεξής. Όταν όμως τα ψάρια δεν είναι όπως το στάρι, δεν μένει εκεί που το αφήνεις, πάει κι αλλού. Κατά συνέπεια τα ψάρια πήγαιναν γύρω από τη Γριλανδία και η Γριλανδία τι έκανε, τα ψάρευε? Τι έκανε όταν λέμε ότι αυτή η χώρα έχει αλληλευτικό πλούτο, τι εννοούμε και τι κάνει αυτό, δηλαδή πάει και το ψαρεύει. Τι απλά υπάρχει, άμα υπάρχει δεν είναι πλούτος. Καλά, αυτά είναι ιδεολογικά, ψαρεύανε μια χαρά και κέρδος και καλά, το έκανε και ψάρια οι άνθρωποι. Αλλά πώς είναι οι κάτοικοι της Γριλανδίας? 50.000. Μπορούν να ψαρέψουν τόσο πολύ ας πούμε. Πώς κερδίζουν λοιπόν από την αλληλεία, εντάξει πάνε και ψαρεύουν. Πουλάς, αυτό είναι η βασική, πουλάς άδειες αλληλείας, έτσι κερδίζεις. Έχω εγώ, δηλαδή, έξω από τα δικά μου χωρικά ύδατα, υπάρχει ο καλύτερος τόνος. Δεν μπορώ να το ψαρέψω, δεν έχω ψαράδικα. Πάω και λέω, θέλεις να αγοράσεις το δικαίωμα να ψαρέψεις 5.000 τόνους? Μου λέει, ναι. Ωραία λοιπόν, φέρε 500 ευρώ κάθε τόνο τόνου και παίρνω εγώ 5.000 δικαίωμα γιατί πουλάω το δικαίωμα αλληλείας στα νερά μου. Αυτό έκαναν οι Γριλανδοί μέσω της Δανείας, πριν μπει η Δανεία στην ευρωπαϊκή κοινότητα. Ήθελαν οι Άγγλοι να πάνε να ψαρέψουν στη Γριλανδία, πλήρωναν τέλη αλληλείας. Αυτό μπορούσαν να το κάνουν όταν μπήκε η Δανεία στην ευρωπαϊκή κοινότητα. Όχι, γιατί δεν έχεις το δικαίωμα μέσα σε μια κοινή πολιτική να κάνεις επιλογή του ποιος αλληλεύει και ποιος όχι. Οι Γριλανδοί, λοιπόν, οι οποίοι ζούσαν μόνο από αυτά τα δικαιώματα, γιατί κατά τα άλλα δεν είχαν έρμη τίποτα άλλο να ζήσουν, ζούσαν εξαιρετικά φτωχικά, γκρίνιαζαν, γκρίνιαζαν, γκρίνιαζαν. Η Δανεία, που ήταν η κυρίαρχη δύναμη στη Γριλανδία, δεν μπορούσε να κάνει κάτι, αλλά πίεζε και αυτή. Και τελικά βρέθηκε μια φόρμουλα εκτός συνθηκών, δεν προβεπόταν από τη συνθήκη, με την οποία η Γριλανδία, παρότι δεν είναι κυριαρχοκράτος αποχώρησης από την ευρωπαϊκή κοινότητα, κατά συνέπεια παίκτησε ξανά την αλληλευτική της κυριαρχία, συνέχιζε να είναι μέλος της Ένωσης, μάλλον συνεχίζουν οι κατοικοί της να είναι μέλοι της Ένωσης, είναι δανεί πολίτες, αλλά ο χώρος της Γριλανδίας είναι εκτός Ευρωπαϊκής Ένωσης. Αυτό που έγινε, ας πούμε, δεν θα μπορούσε, για παράδειγμα, αν βγήκε εδώ πέρα στην Ελλάδα, αν υπήρχε κάτι τέτοιο με την Κρήτη, να βγει η Κρήτη. Ε, όχι, γιατί... Ναι, αυτό το έδαφος, βέβαια, είχε αυτοκυβέρνηση στο εσωτερικό του κράτους. Δεν έχει αυτοκυβέρνηση η Κρήτη, είχε δηλαδή, η Γριλανδία είχε δική της βουλή, ο ρόλος της δανείας ήταν, είχε την εξωτερική πολιτική, την άμυνα και το νόμισμα, ως προς τα λοιπά, ήταν αυτοδιοικούμενο έδαφος. Τώρα, και σας λέω ότι σε αυτή την περίπτωση, αυτό δείχνει και ότι η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει πάρα πολλές ικανότητες να λειτουργήσει και εξωθεσμικά. Δηλαδή, αν κάτι πρέπει να γίνει και δεν προκύπτει, το κάνουνε με κάποιο τρόπο. Θέλω να πω, δεν ακολουθεί πάντα το νομικό δεδομένο, γιατί σε κάποιες περιπτώσεις αντιλαμβάνεται και τις πολιτικές συνέπειες. Ας πούμε, η όλη συζήτηση για την έξοδο της Ελλάδας από το ευρώ έχει θεσμικό υπόβαθρο? Όχι. Δεν υπάρχει τρόπος να αποχωρήσει ένα κράτος από το ευρώ. Είναι όμως δεδομένο και αυτό είναι κάτι ότι αν υπήρχε η συνέναιση, υπήρχε η ανάγκη, υπήρχε η πίεση, κάποιο τρόπο θα έβρισκαν. Δηλαδή, εξωθεσμικά θα μπορούσαν να το χειριστούν. Με τον ίδιο τρόπο χειρίστηκαν την Γριλανδία. Ωστόσο, για να επανέλθουμε στις αλλαγές του Άμστερνταμ, αυτό δεν ήταν εύκολο να γίνει με χώρες κανονικές, δηλαδή όχι τη Γριλανδία. Με δεδομένο ότι την περίοδο εκείνη θα είχε η Ευρωπαϊκή Ένωση πολλές νέες αιτήσεις από χώρες να γίνουν μέλη, Πολωνία, Ουγγαρία, που δεν ήταν ακόμα στέρεες δημοκρατίες, υπήρχε ο φόβος να μπει μια χώρα πληρώντας τα κριτήρια της Κοπεγχάγης σήμερα και μετά από ένα χρόνο να βγει ένας τρελός πρωθυπουργός, ας πούμε, ο οποίος να πει αυτά που λέει τώρα, ποιος πρωθυπουργός λέει αυτά τα πράγματα και είναι ένα θέμα συζήτησης αυτή τη στιγμή. Σε ποια χώρα της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Θέλει να περιορίσει την ελευθερωτυπία. Στην Ουγγαρία. Η Ουγγαρία είναι ένα ζήτημα σήμερα στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Λοιπόν, επειδή αυτό το ζήτημα είχε γίνει αβέβαιο την εποχή εκείνη, τα κράτη εισήγαγαν στη συνθήκη το δικαίωμα να αναστείλουν την ιδιότητα του μέλους, δηλαδή να παγώσουν κατά κάποιο τρόπο την ιδιότητα του μέλους για ένα διάστημα, εφόσον έκριναν ότι σε ένα κράτος υπήρχε παραβίαση των βασικών ανθρωπίνων δικαιωμάτων ή των αρχών της δημοκρατίας. Αυτό μπαίνει για πρώτη φορά με το Άμστραντα. Μια δεύτερη μεγάλη αλλαγή είναι ότι αποφασίζουν ότι με την επόμενη διεύρυνση θα περιοριστεί ο αριθμός των επιτρόπων σε έναν κράτος μέλος. Δηλαδή, όχι με την συνθήκη του Άμστραντα, με την επόμενη διεύρυνση. Δηλαδή το 2004 έγινε στην πραγματικότητα αυτό. Μειώνεται συνολικά ο αριθμός των μελών του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου. Πρέπει να είναι κάτω από 700 συνολικά. Άρα υπάρχει μια ανακατανομή των Εδρών του Κοινοβουλίου έναν κράτος μέλος και δίνεται στον Πρόεδρο της Επιτροπής η δυνατότητα να εμποδίζει, να διαφωνεί με την επιλογή επιτρόπων. Μέχρι τώρα πώς γινόταν η διαδικασία επιλογής των Επιτρόπων και του Πρόεδρου της Επιτροπής. Τα κράτη-μέλη, όχι. Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο μαζί επέλεγε ποιον. Το Πρόεδρο της Επιτροπής, όλα και οι δώδεκα στη συγκεκριμένη περίπτωση. Λέγανε ποιον, λέμε, τον Σαντέρ, ας πούμε, τον Παπαγιουργείου. Εάν συμφωνούσαν όλοι, η Ελλάδα όριζε άλλον, εάν έβγαζαν εμένα Πρόεδρο της Επιτροπής, υπήρχε κι άλλος Έλληνας Επίτροπος. Όχι, έτσι. Ο Έλληνας Επίτροπος ήταν και ο Επίτροπος της χώρας. Οι υπόλοιπες χώρες όριζαν, οι κυβερνήσεις δηλαδή, όριζαν αυτό που ήθελαν. Εάν δεν το γούσταρε ο Πρόεδρος της Επιτροπής, έπρεπε να το καταπιεί. Το αποδεχόταν. Κατόπιν, από το Maastricht και μετά, ο Πρόεδρος της Επιτροπής εγκρίνεται και από το Κοινοβούλιο. Αλλά αυτό είναι μετά την εκλογή του Πρόεδρου. Μαζί με την θητεία της Επιτροπής. Πόση είναι η θητεία της Επιτροπής? Πόση είναι η θητεία της Επιτροπής σήμερα? Πέντε. Η Επιτροπή με τη Συνθήκη του Maastricht, η Επιτροπή έγινε πενταετούς διάρκειας και μάλιστα ταυτίζεται, με μία μικρή απόκλειση, με την περίοδο της θητείας του Κοινοβουλίου. Δηλαδή, το Κοινοβούλιο εκλέγεται Ιούνιο, η Επιτροπή εκλέγεται το Νοέμβριο ή το Ρεκέμβριο μετά τον Ιούνιο. Και μένει για πέντε χρόνια. Με τη Συνθήκη του Amsterdam, ο Πρόεδρος Επιτροπής έχει το δικαίωμα να μπλοκάρει, να διαφωνήσει με την τοποθέτηση ενός επιτρόπου από ένα κράτος μέλος, να πει ότι αυτός είναι ανεπαρκής. Άλλη μεγάλη θεσμική αλλαγή του Maastricht είναι ότι δεν αλλάζουν πολλά πράγματα στην κέπα, δημιουργείται όμως ένας ύπατος εκπρόσωπος. Δηλαδή, ένα άτομο το οποίο ορίζεται από το Συμβούλιο και που είναι ο εκπρόσωπος της Ένωσης στα θέματα εξωτερικής πολιτικής. Δεν είναι ακόμα, αυτό θα γίνει μόνο με τη Συνθήκη της Λισαβώνας, μέλος της Επιτροπής, είναι γενικός γραμματέρας του Συμβουλίου. Αλλά έχει την αρμοδιότητα για την παρουσία της Ευρώπης προς τα έξω, δηλαδή το άτομο το οποίο μιλά ως εκπρόσωπος της Ευρώπης προς τα έξω. Ξέρει κανείς ποιος ήταν αυτός για δύο θητίες, ήταν ο ίδιος άνθρωπος. Ξέρει κανείς ποιος ήταν πρώην γενικός γραμματέρας του ΝΑΤΟ, όχι, ένας Ισπανός, ο Ράσμουσεν είναι του ΝΑΤΟ. Εγώ σου λέω ήταν παλιός γενικός γραμματέρας του ΝΑΤΟ, ένας Ισπανός σοσιαλιστής, Χαβιαίσω Λάνα. Ήταν αυτός που είχατε γεννηθεί τότε. Λοιπόν, οι δύο μεγαλύτερες θεσμικές αλλαγές του Άμστερνταμ ήταν η ενσωμάτωση αμυντικών δραστηριοτήτων, δηλαδή στρατιωτικών δραστηριοτήτων, στις αρμοδιότητες της Ένωσης. Είχαμε πει ότι με το Μάστριχτ δεν είχε αρμοδιότητες αμυντικού χαρακτήρα η Ευρωπαϊκή Ένωση. Ενσωματώνονται κάποιες αμυντικές δραστηριότητες, όχι κοινοστρατός, ανταλλαγή πληροφοριών σε στρατιωτικά ζητήματα, και αυτές που αποκαλούμε Αποστολές Πέτερσμπεργκ. Θυμάται κανείς από το δεύτερο μάθημα τι ήταν η Δυτικό-Ευρωπαϊκή Ένωση. Όταν κατέρευσε η ευρωπαϊκή αμυντική κοινότητα, διαμορφώθηκε μια στρατηγική διπλωματική συνεργασία, μεταξύ των χωρών της Δυτικής Ευρώπης που ήταν μέλη του Νάτο, που ονομάστηκε Δυτικό-Ευρωπαϊκή Ένωση. Η Δυτικό-Ευρωπαϊκή Ένωση δεν έκανε τίποτα για περίπου 30 χρόνια, υπήρχε ωστόσο. Γιατί δεν έκανε τίποτα? Ποιος είχε τις αρμοδιότητες της Δυτικό-Ευρωπαϊκής Ένωσης? Όχι, κοινότητα δεν είχε αρμοδιότητες στρατιωτικής συνεργασίας. Το Νάτο. Εφόσον στην πραγματικότητα οι αρμοδιότητες της Δυτικό-Ευρωπαϊκής Ένωσης ήταν ίδιες με τις αρμοδιότητες του Νάτο, απλώς στη Δυτικό-Ευρωπαϊκή Ένωση δεν ήταν κάποιες χώρες του Νάτο που δεν ήταν της Δυτικής Ευρώπης. Δηλαδή οι Ηνωμένες Πολιτήσεις και ο Καναδάς. Κατά συνέπεια η Δυτικό-Ευρωπαϊκή Ένωση δεν υπήρχε στην πράξη. Όταν ξεκίνησε το πρόβλημα της Ιουγκοσλαβίας, στη δεκαετία του 90, η Ευρώπη είπε ότι πρέπει να έχουμε μία δυνατότητα παρέμβασης, όχι να στείλουμε στρατό να κάνει πόλεμο, αλλά μία δυνατότητα παρέμβασης επιτόπου σαν Ευρώπη και όχι σαν Ελλάδα, Γαλλία και Ιταλία. Για να το πετύχουν έπρεπε να αλλάξουν τη συνθήκη. Δεν θέλαν να αλλάξουν τη συνθήκη σε αυτό το σημείο και περίμεναν την κατάλληλη ευκαιρία για να ενσωματώσουν τις αρμοδιώτες της Δυτικο-Ευρωπαϊκής Ένωσης μέσα στις αρμοδιώτες της Ελλήνων της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Αυτό έγινε με τη συνθήκη του Άμστραντα, όταν η Ευρώπη απέκτησε κάποια από τα βασικά καθήκοντα που είχαν ανατεθεί στις αρχές της δεκαετίας του 90 στην Δυτικο-Ευρωπαϊκή Ένωση και που είναι γνωστά με τον όρο καθήκοντα Πέτερσμπεργκ. Το Πέτερσμπεργκ είναι μία εξοχική περιοχή έξω από τη Βόνη. Έτσι, ένα κάστρο σε ένα λόφο, είναι το πανόραμα της Βόνης. Λοιπόν, στο Πέτερσμπεργκ έχουν ένα πολύ ωραίο κάστρο, στο οποίο γινόντουσαν πάρα πολλές μεγάλες διεθνείς διασκέψεις, όταν η Βόνη ήταν πρωτεύουσα της Γερμανίας. Πότε δηλαδή? Μέχρι το 90, μέχρι την Ένωση, όταν μεταφέρθηκε η πρωτεύουσα της Γερμανίας στο Βερολίνο. Οι αποστολές Πέτερσμπεργκ είχαν βασικά στόχους peacekeeping και peace enforcing. Δηλαδή, διατήρηση της ειρήνης. Δεν ήταν στρατιωτικές αποστολές με την έννοια, πάω να σκοτώσω τους εχθρούς. Δηλαδή, δεν μπορείς να κάνεις αποστολές Πέτερσμπεργκ σήμερα στην Παλμύρα. Γιατί δεν μπορείς να το κάνεις. Πού πας να κάνεις peacekeeping? Να το πούμε διεθνώς. Στην Κύπρο. Και γιατί πας στην Κύπρο? Διότι στο ζητούν και οι δύο εμπόλεμοι και οι δύο πλευρές. Peacekeeping σημαίνει ότι έγινε ότι έγινε, δεν τα έχουν βρει μεταξύ τους, αλλά υπάρχει ένα είδος ψύχρανσης του πολέμου. Δηλαδή, δεν σκοτώνονται. Δεν πειροβολεί ο ένας τον άλλον. Και εσύ πας και μπαίνεις ανάμεσα, για να μην φύγει καμιά αδέσποτη, για να μην αρχίζουν να βρίσκονται είσαι και δεν είσαι, όχι εσύ είσαι, ας πούμε, και χημίκνει για να κρατήσεις κάτι το οποίο δεν είναι η λύση, είναι όμως μια προσπάθεια μίωσης των εντάσσεων. Peace enforcing είναι λίγο παραπέρα. Εκεί έχουν σταματήσει τον πόλεμο, αλλά δεν έχουν αποδεχθεί και οι δύο πλευρές στην παρουσία μιας τρίτης δύναμης. Η τρίτη δύναμη ψιλοεπιβάλλεται, αλλά επειδή επιβάλλεται με έναν τρόπο που δεν είναι εύκολο να αντιμετωπιστεί ενθερμό, σημαίνει ότι επιβάλλει και την ειρήνη. Στη Βουσνία, για παράδειγμα. Στο Κόσοβο, μετά τον πόλεμο. Και οι ανθρωπιστικές αποστολές. Δηλαδή, ποιες ανθρωπιστικές αποστολές είχε κάνει η Ευρωπαϊκή Ένωση. Στο Τσάντ. Υπήρξαν φίλοι. Το Τσάντ ήταν μια περιοχή με φίλοι, και τώρα έχει ακόμα φίλοι. Λοιπόν, η ανθρωπιστική αποστολή δεν είναι στρατιωτική αποστολή αναγκαστικά, είναι ιατρική η ανθρωπιστική αποστολή με στρατιωτική συνοδεία. Η οποία πηγαίνει με συγκεκριμένο σκοπό και για μικρό χρονικό διάστημα. Χωρίς να μάχεται. Δηλαδή, και για τις τρεις περιπτώσεις που μιλάμε, δεν μιλάμε για εμπόλεμη ομάδα, μιλάμε για προσπάθεια μίωσης εντάσεων. Αυτό είναι η Ευρωπαϊκή Άμυνα με το Άμστραμ. Δεν ήταν τίποτα να κάνεις μεγάλος στρατός. Λοιπόν, αυτές είναι οι βασικές θεσμικές αλλαγές που επέφερε το Άμστραμ. Αλλαγή στη συναπόφαση, εισαγωγή της Άμυνας και των Αποστολών Πέτερσμπεργς σαν αρμοδιότητες της Ευρωπαϊκής Ένωσης, μικρή αύξηση των αρμοδιωτήτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης σε νέους τομείς και κάποιες θεσμικές αλλαγές εν ώψη της διεύρυνσης. Και πάλι, ωστόσο, αυτές οι αλλαγές ήταν ανεπαρκείς εν ώψη της διεύρυνσης. Δηλαδή, εκεί που ήταν τα μεγάλα ζητήματα, πόσο θα μετράει κάθε χώρα στο Συμβούλιο των Υπουργών, δεν τα βρήκαν. Εκεί που ήταν τα ουσιαστικά ζητήματα, όπως μπορούμε να έχουμε μια πραγματική εξωτερική πολιτική, δεν τα βρήκαν. Για το λόγο αυτό, δύο χρόνια μετά αποφασίζουν να προχωρήσουν σε ένα ακόμα πλαίσιο αναμόρφωσης των συνθηκών για τα λεγόμενα υπόλοιπα του Άμστερνταμ, τα λεφτόβερς του Άμστερνταμ, που ήταν αυτά στα οποία δεν μπορούσαν να συμφωνήσουν στο Άμστερνταμ, που ήταν τα μέλη της Επιτροπής διαχρονικά, όχι μόνο μέχρι την επόμενη διεύρυνση, οι τομείς που περνούν από ομοφωνία σε ειδική πλειοψηφία και το βάρος του κάθε κράτους στο Συμβούλιο των Υπουργών. Αυτά ήταν τα τρία μεγάλα ζητήματα τα οποία δεν μπορούσαν να λυθούν στο Μάστριχτ, δεν μπορούσαν να λυθούν στο Άμστερνταμ και οδηγήθηκαν σε μια νέα διακυβερνητική διάσκεψη. Σε αυτή τη διακυβερνητική διάσκεψη, πολύ εντονότερα από ό,τι στο παρελθόν, εμφανίστηκαν οι μεγάλες εσωτερικές αντιπαραθέσεις της Ευρωπαϊκής Ένωσης, που ήταν αφενός μεταξύ των χωρών εκείνων που θεωρούσαν ότι πληρώνουν περισσότερο για την ενωποίηση σε σχέση με εκείνες που θεωρούσαν ότι κερδίζουν από την ενωποίηση, δηλαδή πληρωτές δικαιούχη, μια μεγάλη αντιπαράθεση μεταξύ των χωρών που ήταν αριθμητικά μεγάλες σε σχέση με τις χώρες που ήταν αριθμητικά μικρές, μικροί και μεγάλοι, και τέλος, μεταξύ των κυβερνήσεων ή των χωρών εκείνων που έδιναν έμφαση στη διεύρυνση, βάλλον όχι έμφαση, προτεραιότητα στη διεύρυνση της Ευρωπαϊκής Ένωσης και εκείνων των χωρών που έδιναν προτεραιότητα στην εμβάθυνση. Είπαμε ότι διαφέρει η εμβάθυνση και η διεύρυνση. Τι εννοούμε με τον όρο εμβάθυνση. Εμβάθυνση, εγώ, είναι καλά, έχουμε περισσότερη εμβάθυνση. Σε περισσότερους τομείς, ποιο ομοσπονδιακή προοπτική. Η διεύρυνση σημαίνει προτεραιότητα στο να ενταχθούν όλες οι χώρες στην Ευρωπαϊκή Ένωση και μετά βλέπουμε τι περιεχόμενο θα έχει αυτή η Ευρωπαϊκή Ένωση. Η συζήτηση αυτή οδήγησε σε μία νέα διακυβερνητική που ξεκίνησε στις αρχές του 2000. Κράτησε γύρω στις 8 μήνες και ήταν η πιο προβληματική διακυβερνητική που έδειξε και τα όρια στα οποία μπορούν να φτάσουν οι διακυβερνητικές διασκέψεις. Είναι η πρώτη διακυβερνητική διάσκεψη στην οποία δεν μετέχουν μόνο κράτη-μέλη αλλά και υποψήφια κράτη. Δηλαδή, κάλεσαν και τις χώρες που ήταν υποψήφιες για ένταξη. Δηλαδή, στη διακυβερνητική της Νίκης μετήχαν μέχρι και η Τουρκία μετήχε. Ήταν εκεί, ναι. Ήταν οι 10 υποψήφιες χώρες και η Τουρκία. Η Τουρκία ήταν υποψήφια χώρα από το 1999 και η Τουρκία ήταν παρούσα. Λοιπόν, η συζήτηση... Πρόεδρος της Γαλλίας τότε ποιος ήταν? Ο ΣΥΡΑΚ. Και γιατί λέω πρόεδρος της Γαλλίας? Πώς το ξέρουμε ότι έγινε στη Γαλλία? Διότι έγινε στη Γαλλική Νίκη. Άρα, επί Γαλλικής Προεδρίας, ο ΣΥΡΑΚ είπε ότι δεν θα βγούμε από εδώ πέρα αν δεν συμφωνήσουμε και βγήκαν 3 μέρες μετά. Κάθε μέρα στέλναν και αγοράζαν πουκάμισσα. Αυτό είναι αλήθεια, δεν είναι ότι είχαν φτάσει με πρόβληψη μια άμυσις μέρα, δύο ημέρων και μείναν τέσσερις. Οπότε έπαιρναν τους παρονέδες, όλους είχαν πουκάμισσα, οδοντόκραμες, δεν ξέρω τι άλλο χρειασόταν. Ήταν, δηλαδή, μια διαδικασία αρκετά σύνθετη και περίπλοκη. Γίνανε μπύλιες πολιτικά. Έτσι, υπήρξαν σοβαρότατες εντάσεις. Η Πολωνία έφυγε, ξαναγύρισε. Ο Συράκ κοιμήθηκε την ώρα... Δηλαδή, τον ξύπνησαν για να του είπαν ότι μιλάει... Ποιος μιλούσε, ο Ιταλός, ας πούμε, ξυπνήστε γιατί μιλάει ο Ιταλός. Φτάσανε μέχρι το πρωί. Διότι οι πρωθυπουργοί έχουν ευθύνες. Δεν μπορώ να πείτε ότι θα κάτσουμε εδώ και θα κουβεντιάζουμε μέχρι να τα βρούμε. Στην τρίτη έχω υπουργικό συμβούλιο. Την τετάρτη έχω επίσημη επίσκεψη στη Ματαγασκάρη. Την πέμπτη δεν μπορείς να πεις ότι καθίστε εδώ και κάποια στιγμή θα συμφωνήσουμε. Και έπρεπε να προχωρήσουν. Επίσης ότι στην Ευρωπαϊκή Ένωση, γενικά, οτιδήποτε αποφασίζεται μέσα στη νύχτα είναι λίγο πιο δραματικό. Και κατά συνέπεια, βγάζει, δηλαδή αποτελεί, αποτελεί ήδηση. Αν το αποφασίσουν στις 11.00 και 12.00 το μεσημέρι, είναι λιγότερο. Αλλά από το προηγούμενο, τώρα, είναι ανάγκη να δείξεις ότι στις 11.00 και 12.00... Ε, δεν είναι. Είναι ανάγκη να δείξεις ότι καταβλήθηκε μια προσπάθεια, ότι έγιναν ολονύχτιες διαπραγματέψεις. Δεν μπορεί να τα συμφωνείς από πριν και να πεις, δεν θα αποφασίσουμε αύριο το πρωί. Πρέπει να εξηγείς γιατί δεν γίνεται, να περιμένεις. Είναι ένα τελετουργικό, αν θέλετε, το οποίο δεν ήταν πάντα. Παλιότερα, κουβεντιάζανε, είχαν ένα άτιπο δείπνο οι αρχηγοί κρατών, όπου ξανακουβεντιάζανε, πίνανε και κάτι, κοιμόντουσαν την άλλη μέρα το πρωί, ξανασυζητάγανε, φεύγανε, όλοι ευτυχισμένοι, χαιρετισμούς στην οικογένεια κλπ. Αυτό τα τελευταία χρόνια έπαψε να είναι, γιατί πάντα υπάρχει κάποια κρίση. Και για να αντιμετωπίσεις την κρίση μπορεί να αντιμετωπίσεις και το πρωί, αλλά συνήθως φτάνεις επειδή είναι και λίγο πώς το μαθαίνει ο καθένας. Ξέρεις ότι τις παραχωρήσεις, θα τις κάνεις μετά από ώρες διαπραγματεύσεων. Θα πρέπει να μιλάς οχτώ ώρες γιατί πρέπει να πας μέχρι εκεί, να σου μιλάει ο άλλος οχτώ ώρες γιατί πρέπει να πάει αυτός μέχρι εκεί, και τέσσερις όλο το πρωί να βρεθείτε κάπου στη μέση. Αυτό είναι το σκεπτικό των διαπραγματεύσεων. Η Νίκαια ήταν η εμβληματική διακυβερνητική που δείχνει ότι παραπέρα δεν μπορεί να πας με αυτή τη διαδικασία. Τα αποτελέσματα της Νίκαιας ήταν πενηχράμεν επαρκεί δε για τη διεύρυνση. Δηλαδή έγιναν οι αλλαγές που μπορούσαν να γίνουν στο θεσμικό πλαίσιο για να προετοιμαστεί η διεύρυνση χωρίς να είναι επαρκείς. Δύο βασικά ζητήματα εμφανίζονται. Το πρώτο νέο σημείο της Νίκαιας είναι η ενισχυμένη συνεργασία. Τι θα πει αυτό? Αυτό είναι ένα σημαντικός τομέας εξέλιξης της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Πώς αντιλαμβάνεσαι τον όρο ενισχυμένη συνεργασία? Θέλουμε να επεκτείνουμε τις αρμοδιότητες της Ευρωπαϊκής Ένωσης στον τομέα της υγείας, που δεν τον είχε προηγουμένως. Τι χρειάζεται να γίνεις αυτό για να αποκτήσει η ΕΕ αρμοδιότητα στα εμβόλια. Τι απαιτείτε. Μπορεί. Αναθροίσεις της συνθήκης. Αναθροίσεις της συνθήκης. Για να γίνει αναθροίσεις της συνθήκης. Θέλει να μαζευστούμε όλοι, να συζητήσουμε ό,τι θέλει, να δημογράψουμε ό,τι θέλει, να περάσουμε, να έχουμε εμβούλια, θέλει πολλές πράγματα. Θέλει συνένεση. Η ενισχυμένη συνεργασία είναι ένας τρόπος με τον οποίο κάποια κράτη μπορούν να προχωρήσουν στην ενωποίηση σε κάποιο τομέα, χωρίς να συμμετάσχουν στον τομέα αυτό όλα τα κράτη. Το ξαναπώ. Εάν δεν θέλουν όλοι να συμμετάσχουν στη συνεργασία στον τομέα της υγείας, δηλαδή το προηγούμενο σύστημα δεν επιτρεπόταν. Τώρα, αυτό που λέει η νέα διαδικασία είναι ότι εσύ που δεν θες, δεν θα μετέχεις στη συνεργασία στον τομέα της υγείας. Επιτρέπεις ωστόσο σε αυτούς που θέλουν να δημιουργήσουν μια θεσμική συνεργασία στον συγκεκριμένο τομέα. Να το ξαναπώ. Το καταλάβαμε. Αυτό που έγινε ενωλήγης και στην ουσία θεσμοθετεί στο opt-out. Ναι, αλλά δεν είναι αυτό εξαίρεση μόνο, είναι ότι κάποιοι θα συνεργάζονται μόνο σε αυτό. Δεν είναι ότι εγώ δεν μετέχω, είναι ότι στη συγκεκριμένη συνεργασία μετέχουν οι εξής 10 χώρες. Αν θέλει μια άλλη χώρα να μπει μετά μπαίνει, αλλά μετέχουν οι 10 χώρες εξαρχής. Είναι δηλαδή μια γενικευμένη διαδικασία του opt-out ή του opt-in, όπως το προτιμάτε. Δηλαδή επιλέγω να μετέχω σε αυτή τη δραστηριότητα. Απλώς η διαφορά είναι ότι για να υπάξει αυτή η μορφή συνεργασίας πρέπει να συμφωνήσουν όλοι. Όχι ότι θα μετάσχουν σε αυτή τη μορφή συνεργασίας, αλλά ότι θα αφήσουν τους άλλους να μετάσχουν σε αυτή τη μορφή συνεργασίας. Λοιπόν, η ενισχυμένη συνεργασία είναι η πρώτη απόφαση σπασίματος της Ένωσης. Η δεύτερη μάλλον, γιατί η Νομισματική Ένωση ήταν ένα επίσης σπάσιμο. Δηλαδή δεν ακολουθούν, δεν πηγαίνουν όλοι με την ίδια ταχύτητα. Τι δείχνει αυτή η ενισχυμένη συνεργασία. Πώς το αντιλαμβάνεις. Να είναι μια ωραία ερώτηση για την ανάλυση των εξετάσεων. Τι σηματοδοτεί η έννοια της ενισχυμένης συνεργασίας. Πολλά λες. Τι σηματοδοτεί η ενισχυμένη συνεργασία. Ευρώπη πολλών ταχυτήτων και άρα όταν έχεις στο προηγούμενο δίλημα που σας είπα εμβάθυνση ή διεύρυνση. Πώς απαντάει η Ευρώπη. Διεύρυνση με δικαίωμα εμβάθυνση σε όλους όσοι θέλουν να πάνε πιο γρήγορα. Η ενισχυμένη συνεργασία λέει δεν θα εμποδίσουμε τη διεύρυνση, θα δώσουμε προτεραιότητα στη διεύρυνση. Τελικά η διεύρυνση κέρδισε στο δίλημα αυτό ή δηλαδή η διεύρυνση κέρδισε περισσότερο. Αλλά ταυτόχρονα λέμε ότι αυτοί που θέλουν να προχωρήσουν περισσότερο ή ταχύτερα, μπορούν να το κάνουν λιγότεροι, όχι και οι 12, 15, 25. Τι? Όχι, η διαδικασία ενισχυμένης συνεργασίας επιτρέπει σε όσα κράτη θέλουν να εμβαθύνουν περισσότερο, να το κάνουν, εφόσον το αποδέχονται όλες οι χώρες. Είναι μια περίπλοκη διαδικασία, τελικά δεν χρησιμοποιήθηκε πάρα πολύ, αλλά είναι ο κύριος τρόπος με τον οποίο αντιμετωπίστηκε το δίλημα διεύρυνση-εμβάθυνση. Θα κάνουμε διεύρυνση και όσοι θέλουν να κάνουν εμβάθυνση σε κάποιους επιπλέον τομείς, μπορούν να το κάνουν, αλλά λιγότεροι, όχι αναγκαστικά. Δεν χρειάζεται να τραβήξουν τους πάντες σε μια ταχύτερη διαδικασία διεύρυνσης. Είπαμε ότι αλλάζει και η διαδικασία της εκλογής του Πρόεδρο της Επιτροπής. Ο Πρόεδρος της Επιτροπής εγκρίνεται πλέον με ειδική πλαιοψηφία, ενώ στο παρελθόν, τι απαιτεί το? Ομοφωνία. Αν ένα κράτος δεν ήθελε, για παράδειγμα το 1994, όταν προτάθηκε ένας Βέλγος για την Προεδρία της Επιτροπής, που δεν θυμάμαι το όνομά του τώρα, ο παλιός Βέλγος πρωθυπουργός τέλος πάντων, η Βρετανία είπε, δεν τον θέλω, είναι υπερβολικά φεντεραλιστής, και υιοθέτησαν και τελικά συμφώνησαν στον πρωθυπουργό του Λουξεμβούργου, που ήταν ο Ζακ Σαντέρ. Δηλαδή, μέχρι το 1999, η Πρόεδρη των Επιτροπών, για την εκλογή του Προεδρού της Επιτροπής, απαιτεί ομοφωνία μεταξύ των κρατών. Από τη νίκη και μετά, αρκεί η ειδική πλαιοψηφία. Ας πούμε, στην προηγούμενη επιλογή τώρα, τον περασμένο Ιούνιο, ο Γιούνκερ εκλέχτηκε με ομοφωνία. Θυμάστε? Μόνο οι Σουσαλιστές και οι Συνδημοκράτες. Στο Κοινοβούλιο. Όχι, εγώ σου λέω, η επιλογή του Γιούνκερ έγινε από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο. Τυπικά. Στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο τον υποστήριξαν και 27. Δεν το θυμάστε που είχε γίνει και η ολόκληρη ιστορία. Το καταψήδιο Κάμερων είχε πει ότι εγώ διαφωνώ. Η Βρετανία και, νομίζω, και η Ουγγαρία είχε καταψηφίσει την επιλογή Γιούνκερ, αλλά ήταν 2 στους 28. Δεν εμποδίστηκε η εκλογή Γιούνκερ, δηλαδή από την Επιτροπή. Λοιπόν, διαδικασία εκλογής του Προεδρού με ειδική πλαιοψηφία από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο, έγκρισης του Προεδρού από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, επιλογής των υπολύπων επιτρόπων από τα κράτη-μέλη σε συνεργασία με τον Πρόεδρο και έγκρισης της επιτροπής συνολικά από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο. Για τα βασικά θέματα αποφασίζεται ότι όταν ξεπεράσει τον αριθμό 27, θα μειωθεί ο αριθμός των μελών της Επιτροπής. Από το 2005 θα υπάρχει ένας Επίτροπος για όλα τα κράτη-μέλη. Και όταν ξεπεράσει τα 27, θα υπάρχει ένας μικρότερος αριθμός επιτρόπων συνολικά. Αλλάζει η σταθμίση των ψήφων. Θα σας δείξω μετά πώς αλλάζει αυτή η σταθμίση. Δεν έχουμε πάνω από 27 χώρες τώρα. 28. Άρα τι μας λέει αυτό που μόλις συμπεράναμε. Ότι αυτό που λέει εδώ άλλαξε κατόπιν. Όπως θα μάθουμε πάρα αυτά. Στο διάμετρο το διάλειμμα. Αλλά η ιδέα ήταν ότι όντως με δεδομένο ότι η Επιτροπή θα πρέπει να είναι μικρή, πώς το λέμε και στα ελληνικά, μικρό και βέληκτο σχήμα, θα έπρεπε να έχει μικρότερο αριθμό επιτρόπων. Βεβαίως η ίδια ένσταση που έφεσε τώρα μέσω στο συνάδελφό σας ήταν και η ένσταση όλων των κρατών μελών. Δηλαδή δεν θα έχουμε Επίτροπο. Και αυτό οδήγησε στην τελική αντιστροφή της απόφασης. Αυξάνεται ο αριθμός των μελών του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και για πρώτη φορά σπάει η αρχή του ίσου αριθμού ευρωβουλευτών για τα μεγάλα κράτη. Η Γερμανία, η οποία είχε πει και δικαίως ότι εμείς ενσωματώσαμε 16 εκατομμύρια ανατολικογερμανών, δεν μπορεί αυτή η άνθρωπη να μην έχουν εκπροσώπηση. Πήρε 99 ευρωβουλευτές, ενώ οι Γάλλοι, οι Ιταλοί είχαν 77-78. Δηλαδή υπήρξε μια διαφοροποίηση του αριθμού των ευρωβουλευτών των μεγάλων χωρών. Και κυρίως αλλάζει η σταθμίση των ψήφων στο Συμβούλιο. Μπαίνει ένα δημογραφικό κριτήριο. Τι θα πει δημογραφικό κριτήριο? Δηλαδή, εγώ τι λέω, 62% του πληθυσμού της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Για πρώτη φορά, για να εγκριθεί ένα νομοθετικό κείμενο, θα πρέπει να έχει την θετική ψήφο που απαιτείται στο Συμβούλιο, δηλαδή των κρατών, αλλά ταυτόχρονα τα κράτη αυτά πρέπει να εκπροσωπούν τουλάχιστον το 62% του πληθυσμού. Είναι τρομερά σύνθετο, όχι χαζό. Λοιπόν, αυτή είναι η κατανομή των ψήφων όταν το Συμβούλιο αποφασίζει με ειδική πλειοψηφία. Ίσα ίσα, οι μικρές χώρες, κοιτάξτε, αυτό είναι ανάλογα από το πώς το βλέπεις. Οι μικρές χώρες, μάλλον το πούμε αλλιώς, εδώ το Συμβούλιο προσπαθεί να συνδυάσει δύο βασικές αρχές. Η μία αρχή είναι η αρχή της ισότητας των κρατών, η οποία τι θα έπρεπε να λέει. Κάθε κράτος μετρά ισότημα με την αρχή της δημοκρατικής ισότητας. Που τι λέει, κάθε πολίτης μετράει το ίδιο. Άρα το κράτος που εκπροσωπεί 80-90 εκατομμύρια πολίτες, δεν μπορεί να μετράει το ίδιο με το κράτος που εκπροσωπεί 300.000 πολίτες. Δεν μπαίνει πιο πάνω, εκεί γινότανε η μάχη. Στιάχνουν μια διαδικασία, όπου η Μάλτα μετράει το ένα δέκατο της Γερμανίας, ενώ είναι το ένα εκατοστό, ανδεχομένου. Όχι το ένα εκατοστό, μην υπερβάλλουμε. Το ένα τριακοστό της Γερμανίας. Τι? Τι? Η Μάλτα είναι η μικρότερη χώρα. Δηλαδή, δεν λες ότι κάθε χώρα έχει μία ύφω, δεν λες ότι κάθε κράτος έχει μία ύφω για κάθε εκατομμύριο κατοίκων, διότι τότε θα είχες μία ύφω για τη Μάλτα και 80 για τη Γερμανία. Δηλαδή, αν πεις ότι κάθε εκατομμύριο κατοίκων δίνει μία ύφω στο κράτος, εμείς είχαμε 10 ύφους, 11 ξέρω ότι, η Γερμανία θα είχε 80, η Γαλλία θα είχε 70 κλπ. Δημιουργείς μία σταθμίση, η οποία είναι προς όφελος των μεγάλων γιατί δεν είναι ένα κράτος μία ύφος και προς όφελος των μικρών γιατί δεν είναι ένας πολίτης μία ύφος. Τώρα, το αν είναι δίκαιο ή δεν είναι, όπως βλέπετε εδώ, αυτοί που κερδίζουν είναι κυρίως οι μεσαίες χώρες. Δηλαδή, η Ισπανία και η Πολωνία, ενώ έχουν 30-35 με 40 εκατομμύρια πληθυσμό, έχουν μόνο δύο ύφους λιγότερες από ότι έχει η Γερμανία με 80 ή η Γαλλία με 60. Δηλαδή, περισσότερο κερδίζουν. Το Βέλγιο ή η Ελλάδα, ας πούμε, οι μεσαίες χώρες που έχουν 12, που είναι γύρω στα 10 εκατομμύρια χοντρικά πληθυσμού, δηλαδή 10-11 εκατομμύρια είναι αυτά τα νούμερα εκεί, τόσοι είναι και οι Τσέχοι, τόσοι είναι και οι Ούγριοι, έχουν 12. Δηλαδή, δύο φορές και κάτι η Γερμανία, ενώ είναι το 1.8 της Γερμανίας. Αυτό δεν μπορείτε να το λύσετε υπό την έννοια ότι πάντα υπάρχουν επιχειρήματα για το ανέβασμα ή για το κατέβασμα των αυθμών. Τι ήταν η σταθμή στο ψήφος στο Συμβούλιο. Λοιπόν, για να περάσει μία πρόταση έπρεπε να έχει 255 ψήφους και το 62% του πληθυσμού της Ένωσης. Ενώ για να εμποδισθεί ένα νομοθετικό κείμενο έπρεπε να έχει 125. Δηλαδή, 125 αρνητικές. Δεν σας νοιάζει τα νούμερα, δεν θα σας πω ποιες είναι οι ψήφοι του Βελγίου μετά τη Νίκια, αλλά είναι σημαντικό να καταλάβετε γιατί ήταν τόσο καυτό ζήτημα. Αυτό έθεσε αμέσως, αμέσως, ποια είναι η αδικία της κάθε πλευράς και κυρίως τι χάνουν και τι κερδίζουν τα κράτη από τη Νίκια. Λοιπόν, κάντε ένα διάλειμμα, να κάνουμε λίγο το χάρτη των θεμελιωδών δικαιωμάτων και να μπούμε και στη Λισαβώνα. Ένα βασικό στοιχείο που εγκρίθηκε στη Νίκια ήταν η υιοθέτηση του χάρτη των θεμελιωδών δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Τι είναι αυτό? Για πες μας, Αντρέα, που γελάς. Τι είναι αυτό? Είναι μια σύμβαση για τα δικαιώματα που έχουν όλοι οι ευρωπαϊκοί και οι πολίτες στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Δεν υπάρχει? Είναι η πρώτη έρθει η απόδοση στο τόπο. Καλά, δεν υπήρχε πριν, ας πούμε, η Ευρωπαϊκή Σύμβαση Δικαιωμάτων των Αθρώπων. Είπαμε το σύνδεσμα. Γιατί? Πολλές φορές διάστηκαν στο δίκαιο. Τα δικαιώματα του ανθρώπου, καταρχάς, τα θεμελιώδη δικαιώματα γενικότερα, είναι δικαιώματα τα οποία, ποιος τα προστατεύει κατα βάση? Την ελευθερία της αλληλογραφίας, του λόγου, της... Τα κράτη. Και πρέπει να τα προστατεύει και η Ευρώπη, εφόσον η Ευρώπη αποτελείται από κράτη, δεν είναι αυτονόητο ότι τα κράτη προστατεύουν τα δικαιώματα του ανθρώπου κι άρα δεν χρειάζεται να τα προστατεύει τον ίδιο ανθρώπο και η Ευρώπη. Τι πρόβλημα προκύπτει εκεί? Υποστηρίζονται και καινούργιες χώρες, εντάσσονται και καινούργιες χώρες από τα παραδοσιακά δικαιώματα. Τι και πρόβλημα, ευγουμένο καταβάτη στο να προτείνουν δικαιωμάτο, θέλει πλέον να τα προστατεύουν σε όλες τις χώρες. Πώς κατοχυρώνονται τα ανθρώπινα δικαιώματα στην Ευρώπη, κατά βάση? Εν γέννη, στην Ευρώπη. Από το ευρωπαϊκό δικαστήριο, το οποίο μπορεί να επιβάρει χειρόση στα κράτη που καταπατούν τα ανθρώπινα δικαιώματα. Ποια? Στα κράτη της Ένωσης. Ποια από τα ανθρώπινα δικαιώματα? Ποιο είναι το βασικό κείμενο που κατοχυρώνει τα δικαιώματα των ανθρώπων, στον κόσμο. Ποιο? Ποια μαγκλακάρτα, μωρέ. Πρέπει να κάνουμε ένα μάθημα του χρόνου. Το κάνατε στον πρώτο έτος, η οικουμενική διακήρυξη των δικαιωμάτων του ανθρώπου, που... Στο Παρίσι, αυτό. Λοιπόν, η οικουμενική διακήρυξη των δικαιωμάτων του ανθρώπου του ΟΗΕ. Αυτό είναι το πρώτο διεθνές κείμενο, το οποίο κατοχυρώνει τα ανθρώπινα δικαιώματα. Όχι με πολύ μεγάλη επιτυχία, διότι άμα δούμε τα κράτη με λειτουργία και την προστασία των ανθρωπινων δικαιωμάτων, θα καταλάβουμε ότι απέχει αρκετά. Στην Ευρώπη, ποιο είναι το πρώτο κείμενο που κατοχυρώνει τα ανθρώπινα δικαιώματα, διεθνώς? Πες το κανονικά. Η Ευρωπαϊκή Σύμβαση των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου, που υπογράφηκε... το 50... το 50, όχι το 58... στη Ρώμη. Η Ευρωπαϊκή Σύμβαση Δικαιωμάτων του Ανθρώπου, που υπογράφηκε το 1950 στη Ρώμη, και δεσμεύει ποιες χώρες, που είναι ποιες? Οι χώρες της Ευρωπαϊκής Οικονομικής Κοινότητας. Όχι, μόνο οι έξι. Οι χώρες που μετέχουν στο Συμβούλιο της Ευρώπης. Και η τήρηση της Ευρωπαϊκής Σύμβασης Δικαιωμάτων του Ανθρώπου, ελέγχεται από ποιο δικαστήριο. Αμάν, με αυτή τη χάγη. Ανοίγω πρωτε στην τηλεόραση και ήταν στο Μέγα. Ήθελα να το γράψω, ας πούμε. Τέσσερις τύπησες, δεν ξέρω τι σύριαλ ήταν αυτό, και έλεγε μια Κύπρια ότι αυτή μου πήρε, δεν ξέρω τι μου έκανε, θα την πάω μέχρι και στο δικαστήριο της χάγης. Και της λέει άλλη, αλλά η χάγη είναι για τα ανθρώπινα δικαιώματα. Και λέει Κύπρια, κι εγώ τι είμαι, ζώον? Και είπα, ναι, και έκλεισα την τηλεόραση. Τι γίνεται στη χάγη, παιδάκι μου. Τα ανθρώπινα δικαιώματα ελέγχονται. Πολιτών, δηλαδή, εγώ τσακώθηκα με μια Ιταλίδα, θα πω στη χάγη. Κρατών, όχι θέματα ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Η υφαλοκριπίδα μεταξύ Ελλάδας-Τουρκίας. Το ζήτημα της κατάσχεσης του ιστιντού του ΓΕΤΕ μεταξύ Ελλάδας-Γερμανίας. Αυτά είναι τα θέματα. Το δικαστήριο της χάγης είναι διετητικό δικαστήριο. Τι θα πει διετητικό δικαστήριο? Αποφασίδει η ανάπτυση στις δύο κράτη, τα οποία έχουν μια διέννηση. Αποφασίδει δύο στο κηδείο. Ναι, αλλά δεν είναι δικαστές της δικαστικής εξουσίας. Κρίνει με βάση μια σειρά αρχών που δεν είναι καταναντιμόνο η δικαιοσύνη. Είναι και το μέγεθος του κράτους. Είναι ότι δεν πρέπει ένα κράτος να αισθανθεί πάρα πολύ ριγμένο γιατί δεν πηγαίνει στη χάγη. Είναι ένας πιο εξισορροπημένος τρόπος λύσης των διαφορών. Γιατί άμα δεν λύσουν τις διαφορές τους τα κράτη στο διεθνέδιο δικαστήριο, πού τις λύνουν? Πού τις λύνουν τα κράτη τις διαφορές τους μέχρι το δικαστήριο? Στις μάχες. Κατά συνέπεια παροτρύνονται τα κράτη να λύνουν τα προβλήματα. Τσακώθησες και για τα σύνορα. Δεν θα εισβάλλεις. Θα πας στο δικαστήριο της χάγης να τα βρεις. Λοιπόν, δεν είναι λοιπόν ανθρώπινα δικαιώματα στη χάγη. Πού είναι τα ρημάδια τα ανθρώπινα δικαιώματα? Στο Στρασβούργο είναι. Στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Δικαιωμάτων του Ανθρώπου, το οποίο είναι όργανο του Συμβουλίου της Ευρώπης, αφορά τις χώρες που είναι μέλη του Συμβουλίου της Ευρώπης. Άρα, για παράδειγμα, πείτε μου κάποιες χώρες που είναι μέλη του Συμβουλίου της Ευρώπης. Χτες βγήκε μια απόφαση του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου εναντίον μιας χώρας του Συμβουλίου της Ευρώπης. Άρα, πού να διαβάζουμε εφημερίδες εμείς. Χτες το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Δικαιωμάτων του Ανθρώπου καταδίκασε την Τουρκία γιατί παραβίασε το δικαίωμα μίας ίμβριας. Τι είναι η ίμβρια? Α, μπράβο. Μιας κογυρίας από την ίμβρο, η οποία είχε το σπίτι του μπαμπά της, ξέρω εγώ, δηλαδή το έδινε το τουρκικό κράτος και κατηγορεί, καταδικάσε και η Τουρκία, ότι παραβίασε το δικαίωμα της ιδιοκτησίας. Η Τουρκία, γιατί η Τουρκία? Γιατί είναι μέλος του Συμβουλίου της Ευρώπης. Μέλη του Συμβουλίου της Ευρώπης είναι όλες οι χώρες της Ευρώπης, της Ευρωπαϊκής Ιππήρου, μέχρι και η Γεωργία. Το Ζερμπαϊτζάν δεν είναι με την εξέρεση της Λευκορωσίας. Είναι μέλος η Ρωσία, η Τουρκία, η Ελβετία που δεν είναι μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης, η Νορβηγία, η Ισλανδία, όλη η δυτική Ευρώπη πια είναι μέλος του Συμβουλίου της Ευρώπης. Για να γίνεις μέλος του Συμβουλίου της Ευρώπης πρέπει να προσυπογράψεις την Ευρωπαϊκή Σύμβαση Δικαιωμάτων των Ανθρώπων, που έχει μια σειρά κατοχυρωμένων δικαιωμάτων που προστατεύονται. Μετά την Ευρωπαϊκή Σύμβαση Δικαιωμάτων των Ανθρώπων, μετά το 1950, τα περισσότερα κράτη πώς αλλιώς προστατεύουν τα ανθρώπινα δικαιώματα. Τα δικαιώματα των ανθρώπων στην Ελλάδα μόνο από την ΕΣΔΑ προστατεύονται. Το δικαστήριο τι κάνει, τι ελέγχει το δικαστήριο, τι εφαρμόζει. Από το Σύνταγμα. Τα συντάγματα της Δυτικής Ευρώπης σταδιακά από τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο και μετά, ενσωματώνουν μια σειρά δικαιωμάτων. Δεν υπήρχαν παλιά στα συντάγματα αυτά, σε όλα τα συντάγματα. Σταδιακά τα δικαιώματα που περιγράφονται στην ΕΣΔΑ, περιέχονται και στα συντάγματα. Το δικαίωμα στην ελευθερία του λόγου, η απαγόρευση των βασανιστήριων είναι κομμάτια του ελληνικού και του γαλλικού και του ιταλικού συντάγματος. Αφού υπήρχαν όλα αυτά, γιατί είναι καλά να ασχοληθούν με τα ανθρώπινα δικαιώματα και στην Ευρώπη. Άρα να υπάρχει την προστασία των δικαιωμάτων του ανθρώπου, σε περίπτωση που κινδυνεύσουν σε ένα κράτος μέλος, πολύ λιγότερο πιθανό. Από τη στιγμή που η ΕΕ αρχίζει και επισέρχεται σε τομείς που έχουν να κάνουν με πιθανές παραβιάσεις ατομικών δικαιωμάτων. Πείτε μου κάποιους τέτοιους τομείς. Τι, το δικαίωμα στον Δημοκρατικό 5. Δεν είναι κατοχυρωμένο ακόμα. Σε Καναρίνα, μήνα 2 ίσως. Πείτε μου ένα, η ΕΕ από το 90 και μετά μπαίνει σε μια σειρά τομέων. Πείτε μου έναν τομέα που πράξεις της ΕΕ μπορεί ενδεχόμενα να επηρεάσουν ανθρώπινα δικαιώματα. Σας το είπα στο προηγούμενο μάθημα. Θανατική ποινή έχει ικανότητα, αρμοδιότητα η Ένωση να επιβάλλει θανατική καταδίκη. Πες το σε κανονικά ελληνικά αυτό. Απαγόρευση της θανατικής ποινής. Λοιπόν, είναι αρμοδιότητα της Ένωσης, για να το δούμε. Για να απαγορεύσει θανατική ποινή η ΕΕ, πρέπει να έχει αρμοδιότητα να το κάνει. Ποιος δίνει αρμοδιότητα στην ΕΕ. Πώς. Πού. Πού εμφανίζεται η παραχώρηση. Στη συνθήκη. Λέει η συνθήκη τίποτα για θανατική καταδίκη. Όχι. Δεν είναι λοιπόν αρμοδιότητα της Ευρωπαϊκής. Η ΕΕ δεν έχει καν ποινικές αρμοδιότητες. Πόσο μάλλον. Πείτε μου όμως έναν τομέα. Έχει μικρή αρμοδιότητα. Κάτι άλλο, σας το πω στο προηγούμενο μάθημα. Ποιοι ασφάλεια. Ποιοι. Αστυνομία. Το χάλασες. Εκεί που μίλησες για εσωτερική ασφάλεια ήταν καλό. Τι σου έρχεται και πέταξε αστυνομία. Τι αστυνομία. Η αστυνομία τι είναι όσα αρμοδιότητα είναι. Του κράτους. Πείτε μου έναν τομέα ρε παιδιά που η ΕΕ επηρεάζει την προσωπική μου ζωή. Εμένα. Το πέρασα στο μάθημα. Είδου η απόδειξη της επίκειάς μου. Δεν σας είπα για το Ευρωπαϊκό Εντάλμα Σύλληψης. Δεν σας είπα για τη δικαστική συνεργασία. Η δικαστική συνεργασία τι σημαίνει. Σημαίνει ότι τα προσωπικά μου στοιχεία, εμένα, φεύγουν από την ελληνική αστυνομία και πάνε στην ιταλική αστυνομία και λένε ότι ο παπα Γεωργίου είναι γνωστός για αυτά. Το οποίο σημαίνει τι. Σημαίνει ότι όταν πάω να ζητήσω δουλειά στην Ιταλία, μπορεί και αν μου δώσουν δουλειά και μου πούνε εσύ είσαι αυτό. Αυτό είναι παρέμβαση με κοινωνική αρμοδιότητα. Γιατί η ενωσιακή αρμοδιότητα είναι αυτή που επιτρέπει τη μεταφορά δεδομένων μεταξύ Ιταλίας και Ελλάδος, δεν ελέγχεται πια ούτε από την Ελλάδα ούτε από την Ιταλία. Κατά συνέπεια υπάρχει ένας σκενός χώρος, όπου μπορεί να παραβιαστεί το δικαίωμά μου, χωρίς να μπορώ να το κυνηγήσω ούτε από την Ελλάδα που θα πει, γιατί δεν θα μπορώ να κυνηγήσω την Ελλάδα για τη μεταφορά των δεδομένων μου στην Ιταλία. Γιατί όταν η Ελλάδα μεταφέρει δεδομένα με βάση το ευρωπαϊκό ένταλμα σύλληψης, μπορεί να πει ότι δεν το κάνω. Είναι απόφαση της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Κατά συνέπεια η Ελλάδα παραχωρεί δεδομένα, είναι υποχρεωμένη να παραχωρήσει κάποια δεδομένα, η Ιταλία είναι υποχρεωμένη να καταχωρήσει τα δικά μου δεδομένα. Εγώ δεν μπορώ να στραφώ ούτε κατά της Ελλάδας η οποία ασκεί νόμιμα μια πράξη, ούτε κατά της Ιταλίας η οποία δέχεται νόμιμα μια πράξη. Πρέπει να στραφώ κατά των οργάνων της Ευρωπαϊκής Ένωσης που εξέδρωσαν αυτή την απόφαση. Κατά συνέπεια όσο μπαίνουμε σε θέματα ατόμων, τα όργανα της Ευρωπαϊκής Ένωσης υπησέρχονται περισσότερο σε προσωπικά δεδομένα, όχι σε προσωπικά δεδομένα, αλλά σε προσωπικές δράσεις του πολίτη. Άρα, στον τρόπο σε πιθανότητες παραβίασης ατομικών δικαιωμάτων των πολιτών, όχι πια από όργανα των κρατών, αλλά από όργανα της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Η Ευρωπαϊκή Ένωση, δηλαδή οι κομισιόν, το Συμβούλιο των Υπουργών, δεν ελέγχονται από την Ευρωπαϊκή Σύμβαση Δικαιωμάτων των Ανθρώπων. Γιατί δεν ελέγχονται από την Ευρωπαϊκή Σύμβαση Δικαιωμάτων των Ανθρώπων, η Ευρωπαϊκή Ένωση. Ποιοι ελέγχονται από την ΕΣΔΑ, ποιους δεσμεύει η ΕΣΔΑ, τα μέλη του Συμβουλίου της Ευρώπης, γιατί? Γιατί την έχουν υπογράψει. Μία σύμβαση δεσμεύει αυτούς που την έχουν υπογράψει και κυρώσει. Ποιοι έχουν υπογράψει και κυρώσει την ΕΣΔΑ. Ποιοι. Ποια είναι τα μέλη. Κράτη. Η Ευρωπαϊκή Ένωση δεν είναι κράτος, άρα δεν έχει υπογράψει την ΕΣΔΑ. Ακόμα το συζητούν, αν θα πρέπει να προσχωρήσει η ΕΕ στην ΕΣΔΑ. Τα συνέπεια. Ο Juncker δεν δεσμεύεται από την ΕΣΔΑ. Το Συμβούλιο Υπουργών δεν δεσμεύεται από την ΕΣΔΑ. Όταν, λοιπόν, το 1960 δεν αιτήθηκε το ίδιο ζήτημα, γιατί το Συμβούλιο Υπουργών το 1960 τι αποφάσιζε. Ποια ήταν τα θέματα, τα μεγάλα θέματα του Συμβούλου Υπουργών το 1960 και 1965 και 1970. Το 1970, το 1960. Τι θέματα, με ποια θέματα σχολιόταν? Εμπόριο, δηλαδή δασμοί. Τι προσωπικό στοιχείο περιέχει η αύξηση των δασμών ή μίωση των δασμών ή οι επιδοτήσεις των γεωργών και λοιπά. Όσο ήταν εκείνη η αγορά η κοινότητα, δεν είχε θέματα, δεν επηρέαζε τα προσωπικά δεδομένα. Τη στιγμή που αρχίζει και μπαίνει σε άλλους τομείς, να σας δώσω ένα πολύ συγκεκριμένο παράδειγμα που ήταν πραγματικότητα. Με βάση την ΚΚΕΠΑ, διαμορφώθηκε μετά το 2001. Τι έγινε το 2001, στις 11-19 του. Μετά την επίθεση στους δίδυμους πύργους, δημιουργήθηκε ένα κλίμα αντιμετώπισης της τρομοκρατίας στις ΗΠΑ και στην Ευρώπη. Στο πλαίσιο της εξωτερικής πολιτικής, η Ευρωπαϊκή Ένωση ετοίμασε μία λίστα των πιθανών τρομοκρατών. Παπαγεωργίου, Παπαδόπουλος και λοιπά. Αυτοί οι τρομοκράτες υπέστησαν σε μια σειρά κυρώσεων, δηλαδή μπλόκαναν τους λογαριασμούς τους. Τους βάλανε μπλοκ στα στις Βίζες, δηλαδή αν πήγαιναν να ζητήσουν Βίζες, εμφανιζόταν... Υπήρχαν, ξέρω, 100-200.000 άτομα, δεν ξέρω πώς ήταν αυτοί. Με βάση πληροφορίες της ΚΙΠΠ, της ΑΙΠΠ, της αντίστοιχης αντικρατοσκοπίας της Γαλλίας. Η Γαλλία έλεγε ότι έχω τις πληροφορίες ότι ο Παπαγεωργίου είναι γνωστός τρομοκράτης, ας πούμε. Μπαίνει το όνομα Γιάννης Παπαγεωργίου του Φιλώτα. Λοιπόν, στη Βρετανία μπήκε το όνομα ενός Γιάννης Παπαγεωργίου του Φιλώτα, δεν θυμάμαι αν ήταν του ίδιου του Φιλώτα, αλλά ήταν ένας άλλος, ο οποίος ήταν μπακάλης, μανάβης ή φοιτητής. Ο οποίος δεν κατάλαβε ποτέ, βέβαια, τίποτα, διότι αυτά τα νόματα δεν ανακοινώθηκαν. Δεν είπαν ότι «να, η λίστα των τρομοκρατών». Κάποια στιγμή αυτός πήγε να πάρει κάτι, λέει, του λένε, δεν έχεις λεφτά, μάτι εδώ, εκεί, είσαι τρομοκράτης. Βέβαια, λέει, βέβαια, χρυσέ μου, εγώ πουλάω χουρμάδες. Όχι, είσαι τρομοκράτης. Δεν ξέρω, έτσι λέει, πήγαινε να τα βρεις εκεί. Άρχισε να πηγαίνει αυτός στην αστυνομία. Άγγλος ήταν, ή όταν ζούσε στην Αγγλία, δεν ξέρω τι εθνικότητας ήταν. Άρχισε να ψάχνει. Η αστυνομία κάποια στιγμή αντιλήφθηκε ότι ήταν λάθος και ότι δεν ήταν ο Παπαγιοργείο του Φιλότα, αλλά ήταν ο Παπαγιοργείο του Νικολάου, ας πούμε. Και είπε, ναι, λέει, αλλά εμείς δεν μπορούμε να αλλάξουμε το όνομά σου, γιατί αυτό δεν είναι η δική μας δουλειά, είναι το Συμβούλιο των Υπουργών. Και αυτός πήγε στο Συμβούλιο των Υπουργών, που να πας, ρε, να χτυπήσεις την πόρτα, τον βρυξελό και να πεις, γεια σας, διοθώσετε το επώνυμο, και βρέθηκε σε ένα διέξοδο, διότι όλοι του λέγανε, ναι, έχεις δίκιο, πρέπει να διοθωθεί, αλλά όχι εμείς. Που σημαίνει ότι ένας άνθρωπος, ας πούμε, μπλοκαρίστηκε για 5-6 χρόνια και χρειάστηκε νέα απόφαση του Συμβουλίου των Υπουργών. Αυτός, λοιπόν, πήγε στο δικαστήριο του Στρασβούργου, όχι της Χάηκης, και είπε το Στρασβούργο, εγώ δεν έχω δικαίωμα να κρίνω μία απόφαση ενός οργάνου που δεν δεσμεύεται από μένα. Καταλάβατε τι σημαίνει. Ήταν, δηλαδή, ένα, το οποίο μπορεί να ήταν μία περίπτωση, αλλά ήταν μία περίπτωση που εμφανίζεται σε πολλές άλλες πιθανότητες. Σταδιακά, ξεκίνησαν, ήδη από το Άμστραν και μετά, να συζητούν για την ανάγκη να διαμορφωθεί ένας χάρτης, ο οποίος θα περιέχει και νέα δικαιώματα και θα δεσμεύει τα όργανα της Ευρωπαϊκής Ένωσης και τα κράτη της Ένωσης, εφόσον τους επιβάλλονται δράσεις από την Ευρωπαϊκή Ένωση. Δηλαδή, αν η Ευρωπαϊκή Ένωση πει, εκδόσει έναν κανονισμό που λέει ότι τα προσωπικά δεδομένα των καθηγητών πανεπιστημίου θα πρέπει να καταγράφονται στο Facebook των φοιτητών, σημαίνει ότι παραβιάζονται τα δικά μου δεδομένα, γιατί δεν θέλω να ξέρει ο Ανδρέας, ας πούμε, πού πηγαίνω τα βράδια και δεν χρειάζεται να τα μαθαίνουν αυτά οι άλλοι φοιτητές, και κατά συνέπεια παραβιάζονται τα δικαιώματά μου, πλην όμως δεν παραβιάζονται από την Ελλάδα, γιατί η Ελλάδα είναι υποχρωμένη να το κάνει αυτό με βάση απόφαση της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Αυτό ξεκίνησε να συζητείτε από το 99 και για πρώτη φορά διαμορφώθηκε το κείμενο του Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων, όχι από μια διακυβερνητική συνάντηση, δηλαδή από μια συνάντηση των κρατών, αλλά από ένα ad hoc... Τι θα πει ad hoc, επί τούτου, ένα ad hoc όργανο, το οποίο ονομάστηκε συνέλευση, ήταν ανοιχτό, δηλαδή μπορούσε να παρακολουθήσεις τις συνεδριάσεις και είχε εκπροσώπους των κοινοβουλίων, των εθνικών κοινοβουλίων, των κυβερνήσεων, μη κυβερνητικές οργανώσεις, ήταν ένα είδος, πώς να το πει κανείς, δημοκρατικής συνέλευσης, που διαμόρφωσε ένα κείμενο, το οποίο εγκρίθηκε στη Νίκαια, σαν διακήρυξη, δηλαδή χωρίς δεσμευτικό χαρακτήρα, σαν κείμενο το οποίο αργότερα απέκτησε δεσμευτικό χαρακτήρα με τη συμφύκη της Λισαβώνας, και το οποίο απετέλεσε το πρώτο κείμενο προστασίας των δικαιωμάτων των ανθρώπων σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Έχει 54 άρθρα, 6 κεφάλαια, περιλαμβάνει τα δικαιώματα που περιέχονται στην ΕΣΔΑ και κάποια κοινωνικά δικαιώματα. Θυμόμαστε τη μεγάλη κατηγοριοποίηση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, τις τρεις κατηγορίες των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Την πρώτη γενιά. Ατομικά πολιτικά. Ατομικά πολιτικά, τέσσερις αφές. Και πριν τα κοινωνικά. Αυτή είναι η πέμπτη γενιά που δεν είναι. Τα οικονομικά δικαιώματα. Τι θα πει, ας πούμε, δώστε μου κάποια παραδείγματα ατομικών δικαιωμάτων. Το δικαίωμα, η ελευθερία του λόγου. Άλλο. Η ελευθερία της κίνησης. Άλλο. Η ιδιοκτησία όχι. Άλλο. Η απαγόρευση των βασανιστήριων. Η προστασία της ζωής. Η ελευθερία της λατρείας. Η θρησκευτική ελευθερία. Αυτά είναι δικαιώματα, είναι ατομικά δικαιώματα, με την έννοια ότι κάθε άνθρωπος έχει ατομικό δικαίωμα στο συγκεκριμένο δικαίωμα και κατά συνέπεια και αφορά την ύπαρξή του. Πείτε μου τώρα κάποια πολιτικά δικαιώματα. Το δικαίωμα του εκλέγει και του εκλέγεσθε. Άλλο. Το δικαίωμα του συνέρχεσθε. Τι θα πει αυτό, να συνέλθω από το μεθύσι? Να κάνει συγκεντρώσεις. Και αυτό το δικαίωμα του συνέρχεσθε, τι άλλο δικαίωμα? Το συνετερίζεσθε είναι λίγο οικονομικό δικαίωμα. Το δικαίωμα του συνέρχεσθε σε τι οδηγεί? Στο δικαίωμα διαμόρφωσης πολιτικών κομμάτων. Η ελευθερία των εκλογών. Όχι, το εκλέγεσθε, τι θα πει. Ναι, το να διαμορφώσει, η ύπαρξη κομμάτων δεν είναι αυτονόητη. Μπορώ να κατεβώ υποψήφιος ως Παπαγεωργίου. Το να κατεβώ υποψήφιος ως Παπαγεωργίου με το φεντεραλιστικό κόμμα, πρέπει να επιτρέπεται το κόμμα. Αν το κόμμα δεν επιτρέπεται, δεν σε αφήνει. Στο παρελθόν δεν επιτρέπονταν να κατεβούν κόμματα. Στην Ιταλία. Η Ιταλία μέχρι το 1900 π.Χ. δεν επιτρέπονταν τα κόμματα. Υπήρχαν υποψήφιοι. Η δημιουργία κομμάτων είναι ένα δικαίωμα. Το να διαμορφώνεις τα κόμματα. Τα οικονομικά δικαιώματα. Το δικαίωμα στην ιδιοκτησία. Άλλο οικονομικό δικαίωμα. Όχι. Όχι. Ποιο είναι το βασικό δικαίωμα που το κάναμε και απεργία και όχι αργία. Το οκτάρο δεν είναι δικαίωμα. Το οκτάρο είναι αποτέλεσμα μια διαπραγμάτευση. Το δικαίωμα της συλλογικής διαπραγμάτευσης είναι δικαίωμα. Ή τη διαπραγμάτευσης γενικά. Στο παρελθόν, στον μεσαίωνα, η εργασία ήταν υποχρέωση. Δηλαδή, αν πήγαινες στο αφεντικό σου και του έλεγες, θέλω αύξηση, το αφεντικό σου σε μαστίγωνε. Ή σε πέταγε από τη δουλειά. Ή σου έλεγε, θα δουλεύεις, τσάπα. Η διαπραγμάτευση του κόστους της εργασίας σου είναι αποτέλεσμα δικαιώματος. Όπως δικαίωμα είναι το να φτάσεις στο έσχατο μέσο διαπραγμάτευσης, που είναι η απεργία. Το δικαίωμα του συνεταιρίζεσθε. Τι είναι το δικαίωμα του συνεταιρίζεσθε. Το να μετέχεις σε συνδικάτα. Στο παρελθόν τα συνδικάτα απαγορεύονταν. Η συμμετοχή σε συνδικάτα ήταν υπονόμευση. Αυτά είναι οικονομικά δικαιώματα. Τέλος, υπάρχουν μια σειρά κοινωνικών δικαιωμάτων, τα οποία εμφανίζονται μετά το δεύτερο παγκόσμιο. Τα πρώτα δικαιώματα που εμφανίζονται, ποια είναι? Τα ατομικά. Η Γαλλική Επανάσταση, η Αμερικανική Επανάσταση, μιλούζε κυρίως για δικαίωμα ιδί και ιδίκη. Να ένα άλλο. Το δικαίωμα στον φυσικό δικαστή. Ότι δεν με δικάζει ο βασιλιάς, αλλά με δικάζει κάποιος που είναι δικαστής. Ότι δεν με δικάζει ο Παπαγεωργίου, αλλά ο δικαστής που είναι στο συγκεκριμένο δικαστήριο, τη συγκεκριμένη μέρα τυχαία. Δεν αλλάζω το δικαστή, γιατί ξέρω ότι ο δικαστής Παπαγεωργίου θα με τσακίσει, ας πούμε. Αυτά όλα ήταν δικαιώματα που εμφανίστηκαν με τη Φιλελεύθερη Επανάσταση. Αργότερα, από το 19ο αιώνα, κυρίως με τη Βιομηχανική Επανάσταση και μετά, αναδεικνύονται σταδιακά τα οικονομικά δικαιώματα. Η απεργία, το συνδικαλίζεστε. Μετά το Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο, όταν διαμορφώνεται το κράτος πρόνοιας, αποκτάται σταδιακά μια επίγνωση της ανάγκης προστασίας μιας μορφής συλλογικών δικαιωμάτων, όπως είναι το δικαίωμα στην υγεία. Που σημαίνει τι? Να είμαστε υγιείς. Όχι μόνο να όλοι έχουν πρόσβαση. Να παρέχεις νερό, το οποίο να είναι καθαρό, πόσιμο για να μην παθαίνεις δυσεντερία. Να παρέχεις περιβάλλον, το οποίο να μην είναι, πώς το λένε, σλάμς όπως ήταν στο Λονδίνο του 19ου αιώνα, να μην μπαίνει ποτέ φως μέσα, να μην υπάρχουν παράθυρα, να ζεις σε υπόγεια, όλα αυτά το δικαίωμα στην εκπαίδευση. Το δικαίωμα στην εκπαίδευση είναι ένα δικαίωμα το οποίο διαμορφώνεται σταδιακά στις χώρες. Δεν υπήρχε δικαίωμα στην εκπαίδευση. Δηλαδή μπορούσες να εκπαίδευσαι, αλλά με δικά σου έξοδα, πήχει. Αυτά είναι κοινωνικά δικαιώματα τα οποία σταδιακά εμφανίζονται. Δεν είναι απόλυτα κατοχυρωμένα. Δεν υπάρχει. Γιατί ένα δικαίωμα για να είναι κατοχυρωμένο, τι πρέπει να είναι? Για να ισχύει πραγματικά. Πρέπει να είναι απαιτητό. Τι σημαίνει αυτό? Δηλαδή, αν εμένα μου παραβιάσουν την αλληλογραφία μου, τι μπορώ να κάνω? Κατά του κράτους. Έτσι, να στραφώ. Το κοινωνικό δικαίωμα, πώς γίνεται απαιτητό? Εκεί είναι το. Τι σημαίνει αυτό? Σημαίνει ότι στρέφω με κατά του κράτους και του λέω βρέζω δουλειά. Ή καθάρισέ μου το περιβάλλον μου. Είναι πολύ πιο δύσκολο να γίνει. Και άρα τα περισσότερα κοινωνικά δικαιώματα αυτή τη στιγμή δεν κατοχυρώνονται. Θεωρούνται σαν στόχοι. Δηλαδή, το Σύνταγμα της Ελλάδος λέει ότι η Ελλάδα προστατεύει το περιβάλλον. Κάπως έτσι, δεν θυμάμαι πώς το λέει. Αυτό τι σημαίνει? Δεν σημαίνει ότι μπορώ να κάνω αγομήνισκα του κράτους γιατί βρήκα κάτι νεκρά από ντύκια στην παραλία την ώρα που περπατούσα. Αυτό δεν είναι δικαίωμα. Σημαίνει όμως ότι μπορεί να στραφώ εγώ ως ενδιαφερόμενος κατά του κράτους, λέγοντας για την ακύρωση του νόμου διαμόρφωσης της παραλίας, λέγοντας ότι δεν έχει φροντίσει ο δήμος να καθαρίζει τις αποχαιτεύσεις. Δηλαδή είναι ένα πολύ έμεσο δικαίωμα. Τα δικαιώματα που κατοχυρώνονται στον χάρτη θεμελιωδών δικαιωμάτων περιέχουν και κοινωνικά δικαιώματα. Για παράδειγμα, για πρώτη φορά εμφανίζεται σε κείμενο το δικαίωμα στο άσυλο. Όχι στο άσυλο του πανεπιστημίου, στο άσυλο το πολιτικό. Εμφανίζονται όμως γιατί είναι πολύ πιο δύσκολο να γίνουν απαιτητά έναντι της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Κατοχυρώνονται σαν δικαιώματα, αλλά είναι δύσκολα απαιτητά εν γένη. Ο χάρτης των θεμελιωδών δικαιωμάτων είναι ένα νομικό κείμενο. Επειδή ακριβώς είναι νομικό κείμενο, η περίοδος που ήταν πανηγυρική δήλωση, δηλαδή από τη Νίκια μέχρι τη Λισαβώνα, δεν μέτρησε πάρα πολύ, αλλά από τη Λισαβώνα και μετά. Ο χάρτης των θεμελιωδών δικαιωμάτων χρησιμοποιείται έντονα σε πολλά ζητήματα, μεταξύ άλλων για παράδειγμα στην αμφισβήτηση νομοθετικών κειμένων της Ευρωπαϊκής Ένωσης για παράδειγμα για τα σχέδια διάσωσης των χωρών της Μεσογείου, με επίκληση της παραβίασης των δικαιωμάτων σε ζητήματα ισότητας, σε ζητήματα αντιμετώπισης του κοινωνικού αποκλείσμου κλπ. Η Νίκαια τελειώνει τη δεκαετία του 90, μπαίνουμε στη δεκαετία του 2000. Έχουν περάσει τρεις βασικές αλλαγές της συνθήκης, το Μάστριχ, το Άμστενταμ και η Νίκαια, και η Ευρωπαϊκή Ένωση συνεχίζει να βρίσκεται μέσα σε ένα δίλημα περαιτέρω ενωποίησης ή σταδιακής επιστροφής στα εθνικά ζητήματα. Αυτό το δίλημα, ιδίως εν όψι της διεύρυνσης, πρέπει να θυμάστε ότι την περίοδο εκείνη η αβεβαιότητα που υπήρχε για το μέλλον της Ευρωπαϊκής ενωποίησης ήταν ακόμα μεγάλη και την περίοδο εκείνη για πρωτοεμφανίζονται τα αιτήματα για τη διαμόρφωση ενός ουσιαστικού καταστατικού χάρτη της Ευρώπης που θα αποκτούσε χαρακτηριστικά συντάγματος. Τα κράτη ή αυτοί που το υποστήριζαν είδαν ότι αυτή η προσέγγιση, δηλαδή η διαμόρφωση, η προσέγγιση που ακολουθεί το μέχρι τότε, που ήταν οι διακυβερνητικές διασκέψεις, δεν μπορούσαν να δώσουν αποτέλεσμα. Γιατί δεν υπήρχε στην Ευρωπαϊκή Ένωση ένας σαφής προσανατολισμός προς τα που ήθελε να προχωρήσει. Αυτό δημιουργούσε τις αποτυχίες των διαδοχικών συνθηκών, ούτε το Μάστρεχ τέλος αποτελέσματα, ούτε το Άμστενταμ, πολύ λιγότερο η Νίκια, ενώ ταυτόχρονα η προοπτική της διεύρευσης έφτανε όλο και πιο κοντά. Ήδη το 2000 είχαν αρχίσει να συμφωνούν στα περισσότερα κομμάτια της διαπραγμάτευσης με τις υπόλοιπες υποψήφιες χώρες. Κατά συνέπεια, πολλοί Ευρωπαίοι αναρωτιόνταν για το τι μορφή θα έχει η Ένωση εάν προχωρούσε χωρίς τη συγκεκριμένη, χωρίς να έχει συγκεκριμένο μπουσόλα. Και γι' αυτό το λόγο, αμέσως μετά τη Νίκια ξεκινούν μεγάλες συζητήσεις για μια σφαιρική θεσμική αναμόρφωση της Ένωσης, ούτως ώστε να μπορέσει αυτό το νέο κατασκεύασμα να αντιμετωπίσει το γεγονός ότι θα είχε 25 ή 30 κράτη σε 10 χρόνια. Από το 2000 λοιπόν και μετά ξεκινούν οι συζητήσεις οι οποίες θα ξεπεράσουν το κοινωνικό πλαίσιο, διαμορφώνοντας ένα ιωνί συνταγματικό πολιτικό πλαίσιο για την Ευρώπη. Αυτό το πολιτικό πλαίσιο ξεκινάει σχεδόν αμέσως μετά το τέλος της συνθήκης της Νίκιας. Θα το δούμε αύριο το πρωί σε λιγότερο από 20 ώρες και θα είναι αυτό που θα οδηγήσει στο τελικό σημερινό πλαίσιο που είναι η συνθήκη της Λισαβώνας. |
