| : Σε όλους και σε όλες, καταρχάς να σας ευχαριστήσω, κύριε Τσεμπούρα, για την πρόσκληση. Να ευχαριστήσω επίσης όλους εσείς που με ευχαριστήσατε. Σε όλους και σε όλες, καταρχάς να σας ευχαριστήσω, κύριε Τσεμπούρα, για την πρόσκληση. Να ευχαριστήσω επίσης όλους τους ανθρώπους του ίμχα και για την πρόσκληση και για την ποιήθεια και για την υποστήριξη σήμερα. Να ευχαριστήσω και όλους και όλες εσάς που είστε εδώ σήμερα για να μας ακούστε. Εγώ, η αλήθεια είναι ότι θα σας πάω πολύ πίσω, έτσι. Δηλαδή, καμία σχέση με αυτά που είπε ο κύριος Καζάλης. Ο κύριος Καζάλης μίλησε για το σήμερα. Η αλήθεια είναι ότι είχαμε συνενοηθεί, έτσι. Δεν θέλαμε προφανώς να αγγίξουμε οι ίδιες περιοχές. Εγώ, λοιπόν, θα σας πάω στην Ελληνική σε ένα συνεχώς μεταβαλόμενο κόσμο από την Αρχαιόδητα μέχρι χθες αφού το σήμερα του Καλύπτου διού του Πεδράκου. Λοιπόν, στόχος είναι να δούμε ποια ήταν η θέση της Ελληνικής σε αυτόν τον συνεχώς μεταβαλόμενο κόσμο από την Αρχαιόδητα μέχρι σήμερα. Η Ελληνική, λοιπόν, ξεκίνησε. Θα μπορούσα να το χειρίζω και εγώ. Λοιπόν, η Ελληνική γλώσσα, λοιπόν, ξεκίνησε ως ένα πλαγκλάδι της ινδιοευρωπαϊκής που κόπηκε από τον υπόλοιπο ινδιοευρωπαϊκό κορμό. Όπως συνέβη και με πολλές άλλες γλώσσες γνωστές σήμερα αλλά και με άλλες από τις οποίες δεν έχουν κανένα ύχνος. Η θεωρούμενη ως κυτήδα των ινδιοευρωπαίων τοποθετείται σήμερα στη σημερινή Ουκρανία. Η αλήθεια είναι ότι έχουν προταθεί ως κυτήδες των ινδιοευρωπαίων σχεδόν όλες οι περιοχές, όχι του πλανήτη, αλλά τέλος πάντων της Ευρώπης και μεγάλων κομμάτων της Ασίας. Δε θα μπορούσε κανείς σήμερα να μιλήσει με μια σιγουριά για τη θέμα της κυτήδας των ινδιοευρωπαίων. Απλώς σας δίνω την κρατούσα άποψη. Η κυτήδα όμως έχει μικρή σημασία για την ιστορία των υπόλοιπων γενικά των ινδιοευρωπαϊκών γλωσσών, οι οποίες συνεχίζοντας όλες την ίδια πρωτογλώσσα, έδωσαν γλωσσικές μορφές που κατά εποχές και κατά περιοχές κρίθηκαν να παίξουν το δικό τους ιστορικό ρόλο η καθεμνιά, έναν ρόλο που προφανώς δεν συνδέεται με εγγενείς ιδιαιτερότητες που ίσως θα μπορούσε κανείς να φανταστεί ότι έχει κάθε γλώσσα. Αυτό το σημείο δεν ήθελα να του προσέξουν. Ακούμε κατά καιρούς διάφορα πράγματα ότι η ελληνική, για παράδειγμα, είναι η τελειότερη γλώσσα. Η ελληνική είναι η μόνη γλώσσα, έχετε κάποιους, και μάλιστα θεωρούμενους σοφός, στην οποία του σημαίνουν και του σημενώνουν και έχει μια ιδιαίτερη σχέση. Όλα αυτά δεν έχουν καμία σχέση με την πραγματικότητα. Ο ρόλος της κάθε γλώσσας, ο πραγματικός ρόλος της κάθε γλώσσας έρχεται να κάνει με την ιστορικότητά της, με τις ιστορικές συνθήκες που κλείθηκε να αντιμετωπίσει ο λαός που μιλούσε αυτή τη γλώσσα και τις ιστορικές συνθήκες οι οποίες βεβαίως αλλάζουν. Αυτές τις αλλαγές, λοιπόν, θα προσπαθήσουμε λίγο να τις δούμε στη συνέχεια σε αυτήν την διαδρομή μέσα στην ιστορία, ξεκινώντας μάλιστα… Άρα, όχι τέλειο γλώσσα, αλλά τέλειος λόγος, έτσι. Λοιπόν, φτάνοντας οι Έλληνες στην Βαλκανική και μάλιστα στις νοτλότερες περιοχές τους, τη Συνεινή Ελλάδα, θα έγινε κανείς να τη στάθηκαν, κατά κάποιον τρόπο, για ένα χρονικό διάστημα, έτσι υποθέτουνε, περίπου το 2000 π.Χ. ο κορμός των Ελλήνων πρέπει να βρέθηκε στην Βόρεια Μακεδονία. Από κει κατέβηκαν προς τα κάτω, θεωρούμε σύνταγμα ότι κατέβηκαν προς τα κάτω, ίσως σταδιακά, κατά κύματα από ό,τι φαίνεται, και εντωμεταξύ η ελληνική γλώσσα είχε αποκτήσει τα βασικά χαρακτηριστικά του τη διαφοροπήμα από τις υπόλοιπες ινδιοευρωπαϊκές γλώσσες. Εδώ, λοιπόν, κατεβαίνοντας οι Έλληνες, οι ινδιοευρωπαίοι, οι ελληνοποιημένοι πλέον, οι ινδιοευρωπαίοι, ας το σημαίνουμε, συνάντησαν πολιτισμούς με διαφορετικό πολιτισμό, προσαρμοσμένους βέβαια στο φυσικό περιβάλλον της Ελλάδας και των νησιών, τους οποίους αναμύχθηκαν, υιοθέτησαν δικά τους πολιτισμικά χαρακτηριστικά, αλλά τους αφομίωσαν γλωσσικά. Πρόκειται, λοιπόν, για την πρώτη δυναμική παρέμβαση της ελληνικής γλώσσας στον προϊστολικό κόσμο, από την οποία δεν έχουν χαθεί μόνο λεπτομέρειες, αλλά έχουν χαθεί και βασικά κομμάτια του όλου βάζου. Λοιπόν, την ιστορία αυτή την ανασυνθέτουν με υποθέσεις βασισμένες στα στοιχεία που οι προελληνικές γλώσσες άφησαν στην ελληνική. Εδώ βλέπετε ότι έχω κάποιες λέξεις συμμιωμένες οι οποίες δεν είναι οι της ευρωπαϊκής προάγευσης για τα ελληνικά, είναι οι πρώτες από αυτές που βλέπετε δίπλα να έχει συμμιωμένη τη λέξη προελληνικό, είναι λέξεις που η ελληνική τις τήρε από τις γλώσσες των κατοίκων που συνάντησε εδώ στον ελλαδικό χώρο και που ζούσαν πριν από τους Έλληνες. Άρα λοιπόν, σε αυτή την αλλαγή θέσης της ελληνικής, η ελληνική καταφέρνει να αφομοιώσει γλωσσικά αυτούς τους πνευσμούς, χωρίς όμως βεβαίως να μην είναι αλόβητη, ας το πούμε έτσι, από αυτή την αφομίωση. Ήδη στις πινακίδες της γραμμικής βιταγραφής συναντάμε πολλές από τις λέξεις αυτές, αλλά συναντάμε όχι μόνο προελληνικές λέξεις, όπως για παράδειγμα «Σίτος», «Σέλλινο», «Σαγίνη», «Ασάμυνθος» κτλ., αλλά και λέξεις συμμητικής προέλευσης. Η λέξη «Χρυσός», η λέξη «Χυτόν» είναι δάνεια της συμμητικών γλωσσών κάποιας συμμητικής γλώσσας προς την ελληνική, τα οποία όμως τοποθετούνται σε μια εποχή τουλάχιστον πριν από το 13ο, το 14ο αιώνα, γιατί οι πινακίδες της γραμμικής βίτα καταγράφουν γλωσσικές μορφές από το 15ο μέχρι το 12ο αιώνα. Άρα λοιπόν, οι λέξεις αυτές επειδή υπάρχουν ήδη στη γραμμική βίτα, προφανώς ήταν δάνεια ακολογικά. Λοιπόν, οι πρόημες επαφές, όπως είπαμε, δεν εξαγγλήθηκαν στους προέλληνας, δεν εξαγγλήθηκαν στους συμμείτες. Οι προημότατες αυτές επαφές της ελληνικής συνδέονται και με τους λαούς που ζούσαν στη Μικρά Ασία, τους χεταίους, διάφορους λαούς που για πολλούς από αυτούς ξέρουμε μόνο ονόματα, πολλές φορές ξέρουμε απλώς τα ονόματα τους και τίποτε περισσότερο. Η αλήθεια είναι ότι εδώ και 100 περίπου χρόνια, εδώ και περίπου έναν αιώνα, έχουμε αποκρυπτογραφίσει τη χετιτική σε πινακίδες που βρέθηκαν στην πρωτεύουσα των χεταίων και ελεγκάνοντας από τότε και συνεχώς μέχρι σήμερα και έχοντας και πολλά πράγματα ακόμη να μελετήσουμε, προσπαθούμε να καταλάβουμε και τις σχέσεις της ελληνικής με τους χεταίους, των Ελλήνων με τους χεταίους, και της ελληνικής με τη χετιτική γλώσσα. Οι σχέσεις αυτές, από ήχος αυτών των σχέσεων φαίνεται να υπάρχει στα λογοτεχνικά κείμενα που είναι γνωστά ως ονειρικά έτοιμοι. Τώρα, πάμε λίγο στην πρώτη εξακριβωμένη εξάπλωση των Ελλήνων και της ελληνικής. Αυτό γι' αυτό μιλάμε για τη θέση μια αλλαγή της θέσης μέσα στον αρχαίο κόσμο. Μια πρώτη εξάπλωση των Ελλήνων στα παράλια των τρασιασίας, η οποία γίνεται με τον πρώτο αλληκισμό. Οπότε η ελληνική, ή καλύτερα για να είμαστε ακριβείς να μιλάμε σωστά, έτσι, οι αρχαίες ελληνικές διάλεκτοι, εντάξει, οι αιωνικοί, αιωνικές διάλεκτοι, δωρηκές διάλεκτοι κτλ κτλ κτλ κτλ κτλ κτλ κτλ κτλ κτλ κτλ κτλ κτλ κτλ κτλ κτλ κτλ κτλ κτλ κτλ κτλ shovel linen unhappy To the komen Αυτή λοιπόν είναι η πρώτη εξακριβωμένη και ιστορικά ας πούμε μαγειρημένη εξάπλωση της Ελληνικής, έτσι, στην απέναντι, όπως λέμε, πλευρά του Αιγαίου. Αν τώρα αυτή η πρώτη εξάπλωση της Ελληνικής αναβαθμίσει το ρόλο της μας στα παράλια του Αιγαίου, το δεύτερος αμπικισμός, 8 με 6 ε.Χ., τη φέρνει σε εσπαθή με πολλές γλώσσες παραλιακών περιοχών της Ανατολικής αλλά και της Δυτικής Μεσογείου. Φαίνεται αυτό το πράγμα στο χάρτη, με το κόκκινο, έχουμε ονομασίες, προφανώς δεν διαβάζονται οι ονομασίες, έτσι, αλλά καταλαβαίνετε, κανείς έχει αμέσως μια εικόνα, σε ποιες περιοχές πήγαν και εγκαταστάθηκαν οι Έλληνες, ιδρύοντας αμπικίες μέσα στον χώρο της Ανατολικής Μεσογείου, βλέπετε όμως και της Δυτικής, σε μεγάλο κομμάτι της Νότιας κυρίως Ιταλίας και της Σικερίας, βλέπετε να φτάνουν μέχρι την Βυρική, έτσι, υπάρχουν λοιπόν και στην Βυρική πατήματα της Ελληνικής και από την άλλη μεριά βλέπετε με Κύπριο, κυρίως, στην Πόρεια Αφρική, αλλά και στη Σικερική και στη Βυρική και στην Κύπρο, είναι η εξάκλωση των φοινήκων, έτσι, είναι δηλαδή οι δύο πολιτισμοί και οι δύο γλώσσες ταυτόχρονα, έτσι, οι οποίες εξακνώνονται αυτές τις εποχές των φοινήκων ίσως λίγο νωρίτερα, εδώ στο χάρτη έχουν αποτυπώσει τους σταθμούς τους στην Ανατολική και την Δυτική Μεσολύνη. Σύμφωνα μιλάνε για ένα πλέγμα σχέσεων και αυτό έχει ως αποτέλεσμα μια αλλαγή της θέσης της Ελληνικής, ένα πλέγμα σχέσεων που γίνεται περιπλοκότερο. Ίσως και για μια αναβάρυνση της Ελληνικής και του ρόλου της στον τότε Παγκόσμιο Γλωσσικό Χάρτη. Δεν έχουμε όμως την ανατροπή που θα δούμε να συμβαίνει τους επόμενους αιώνες. Αυτή τη διαδικασία της, ας πούμε, της εγκατάστασης των Αρχαίων Ελλήνων σε διάφορες περιοχές πρέπει να τη φανταστούμε προφανώς ως μια εξάπλωση ελληνοφωνίας, έτσι, πηγαίνουν σε πολλές περιοχές μεταφέροντας και την Ελληνική Ρώσα, επίσης ως μια κατάσταση διγλωσσίας, δηλαδή αρκετοί τόπιοι πληθυσμοί ίσως να μαθαίνουν και τα ελληνικά, όπως επίσης και οι Έλληνες προφανώς μαθαίνουν και τοπικές γλώσσες. Επομένως έχουμε διεύρυνση των οριζόνων της Ελληνικής, έτσι. Προσέξτε όμως, γίνεται όπως βλέπετε στα παράλια, έτσι. Δεν μπαίνουμε μέσα, δεν μπαίνουμε στην εντοχώρα. Περισσότερο είναι εμπορική σταθμή, οι Φύνικες κάνουν και αυτή την ίδια δουλειά, εμπόριο κάνουν και οι Φύνικες, έτσι. Επομένως γι' αυτό μιλάμε για μια πιθανή αναβάθμιση του ρόλου της Ελληνικής στον τότε παγκόσμιο χάρτη, διαφορετική όμως από αυτή που θα δούμε σε λίγους αιώνες. Στο μετέχνιο θα έλεγε κανείς μεταξύ πρώτων και δεύτερτων αλληκισμού, έχουμε κάτι άλλο πολύ σημαντικό για την ελληνική πραγματικότητα, για τα ελληνικά εδομένα. Και αυτό έχει να κάνει με το ελληνικό αλφάβητο, εντάξει. Δηλαδή, οι Έλληνες σε κάποιο σημείο που ακόμη ερίζουμε ποιο ήταν αυτό, παίρνουν το ελληνικό αλφάβητο, το προσαρμόζουν στη γλώσσα τους, και κάνουν τις απαραίτητες αλλαγές ώστε να το καταστήσουν, η κανόν να απεικονίσει την ελληνική γλώσσα και με τα σύμφωνα της και με τα φωνιαντά της. Οι Φίνικες είχαν μόνο απεικόνιση της σύμφωνας, έτσι. Και αυτό τώρα, μέσω των Ετρούσχου, και από τους Ετρούσχους τους Ρωμαίους, και από τους Ρωμαίους εννοείται σε όλο τον υπόλοιπο κόσμο, όπως όλοι ξέρουμε, έτσι. Υπάρχει μια στιγμή στην ιστορία της ελληνικής, που βεβαίως πρέπει κανείς να την αναφέρει, όχι με επαρσή, έτσι, όχι με επαρσιοτιμά. Από μας προέρχεται και αυτό και τα λοιπά και τα λοιπά, αλλά είναι μια πραγματικότητα που προφανώς πρέπει να την καταγράψει. Θα δούμε στη συνέχεια ότι αυτό, παρόμοια πράγματα μάλλον, συνέβησαν και αργότερα. Πάμε τώρα στην κλασική εποχή, ας μεταφερθούμε λίγο στην κλασική εποχή, όπου η αλήθεια είναι ότι όσον αφορά την έκταση της ελληνικής, την έκταση της ελλημοφωνίας, ας το πούμε έτσι, δεν φαίνεται να αλλάζουν δραματικά τα πράγματα. Ναι, προφανώς ιδρύονται και καινούργιες απλικίες σε μέρης τα οποία πηγαίνουν οι Έλληνες κατά την κλασική εποχή. Προφανώς συμβαίνει αυτό. Πιθανότητα σε κάποια σημεία, όπως για παράδειγμα, η Νότια Ιταλία και η Ισικελία, ο ρόλος της ελληνικής αναβαθμίζεται. Αναβαθμίζεται δηλαδή ποσοτικά σε σχέση με τις γλώσσες των ντόπιων πληθυσμών, έτσι. Πάλι όμως αργεί, θα αργήσει λίγο ακόμη η ανατροπή που θα έρθει τους επόμενους αιώνες, όπως θα πούμε. Η αλήθεια είναι όμως ότι κατά την κλασική εποχή αυτό που συμβαίνει είναι ότι δημιουργούνται οι προϋποθέσεις και αυτά τα πράγματα που θα συμβούν στη συνέχεια, δηλαδή η ανάπτυξη του κλασικού πολιτισμού, όπως τον γνωρίζουμε, όπως τον έχουμε μάθει, κλπ κλπ, έτσι. Λοιπόν, η ανάπτυξη λοιπόν αυτού του κλασικού πολιτισμού συμβαίνει αυτή την εποχή και αυτή είναι που θα δώσει, αυτή είναι που θα παράσχει αργότερα το υλικό να γίνουν άλλα πράγματα που θα τα δούμε στη συνέχεια. Η αποφασιστικότερη τώρα στιγμή στην Ρωσική ιστορία της Ελλάδας κατά την κλασική εποχή και κατά τη μετάβαση από την κλασική στην παιδινιστική ήταν όταν ο Φίλιππος εδώ της Πακεδανίας υιοθετεί την κλασική αττική διάλεκτο στην ορφή που είχε κατά την εποχή του, όταν λοιπόν την υιοθετεί συνειδητά ως όργανο επικοινωνίας, ως επίσημο όργανο επικοινωνίας μέσα στο κράφτος του. Εντάξει, γιατί αυτό, γιατί? Η Μακεδονική ήταν μια διάλεκτος, η Μακεδονική που προφανώς μιλούσαν οι Μακεδόνες και την εποχή του Φίλιππου, ήταν μια διάλεκτος εντελώς άγνωστη σε όλους τους υπόλοιπους Έλληνες. Ήταν επίσης μια διάλεκτος, χωρίς καμιά λογοτεχνική καλλιέργεια, κανένα λογοτεχνικό και εθνολογικό κύρος. Είχε, λοιπόν, θα έλεγε κανείς, όλα τα μειονεκτήματα που την καθιστούσαν, καθιστούσαν βέβαιο ότι δεν θα μπορούσε να πετύχει ως κοινό γλωσσικό όργανο όλο τον υλικό. Η Αττική είχε όλα τα πλαιονεκτήματα. Ο Φίλιππος, λοιπόν, έκανε, αν θέλετε, τη σωστή επιλογή, εντάξει. Και αυτό είχε ως αποτέλεσμα να περάσουμε στην ελληνιστική εποχή και αργότερα στην ελληνοανομαϊκή με καταστάσεις που θα δούμε αμέσως. Το πέρασμα τώρα στην ελληνιστική εποχή και στην ελληνοανομαϊκή που θα απορροθήσει σημαδεύεται από την απότομη εξάπλωση του ελληνισμού με τις κατακτήσεις του Μεγάλου Λεξάνδρου και βεβαίως τις επιπτώσεις που αυτές οι κατακτήσεις είχαν για τη γλώσσα. Πρόκειται για την εποχή κατά την οποία οι Έλληνες υπό τον Φίλιππο και τον Μεγάλ Λέξαδρο οργανώνονται για πρώτη φορά σε ενιαιοκρατικό μόρφωμα. Μέχρι τότε είχαμε το εις κράτη και τα λοιπά και τα λοιπά. Τι σημαίνει αυτό? Αυτό σημαίνει ότι η ανάγκη για ένα κοινό όργανο ελληνική κοινωνίας προφανώς δίνεται όθυση στην δημιουργία αυτής της κοινής πλέον ελληνιστική γλώσσα. Επομένως, πρώτη επίπτωση είναι η συρρήπτωση από αρχαίο διαλέκτο. Σταδιακή, έτσι, ξεκινάει από την εποχή του Μεγάλ Λέξαδρο και συνεχίζεται για αιώνες. Αλλά ξεκινάει τότε. Δεύτερη επίπτωση. Η κοινιατική υιοθετήθηκε και διανώθηκε σε όλες σχεδόν τις περιοχές που κατέκτησε ο Μέγας Αλέξανδρο. Είτε με μια αύξηση, δηλαδή θα έλεγε κανείς, της ελληνοφωνίας, μια τεράστια άκτουση της ελληνοφωνίας σε όλες αυτές αυτές τις περιοχές, αν όχι μέχρι τα σύνορα όπως βλέπετε της Ινδίας, αλλά τουλάχιστον, εγώ είμαι, τουλάχιστον στη Μικρά Ασία, σε μεγάλο μέρος της Περσίας, σταδιακές λοιπόν, κατά τόπους μάλλον, αισθείες ελληνισμού. Ας μην ξεχνάμε τις πόλεις που ίδρυε συνεχώς ο Μέγας Αλέξανδρος κατά τη διάρκεια των κατακτήσεών του. Επομένως λοιπόν αισθείες ελληνοφωνίας όσο το γυνατόν περισσότερες και διάσπαρτες σε όλο αυτό το μεγάλο δνήμα. Το αποτέλεσμα είναι η ελληνιστική κοινή να γίνει αυτή η γλώσσα που την ονομάζουμε λίγου αφραγγέ, δηλαδή γλώσσα των εμπορικών συναλλαγών αλλά και γλώσσα επίσης του πολιτισμού και του πνεύματος πάρα πολλών ανατολικών λαών, λαοί όπως οι Αιγύπτιοι, Πέρσες, Εβραίοι κλπ. σε μεγάλο βαθμό αρχίζουν και ξεχνούν τις δικές τους γλώσσες, υιοθετούν την ελληνική τι σημαίνει αυτό. Τεράστια αύξηση της ελληνοφωνίας. Η απότομη αυτή αύξηση της επικράτειας την οποία ανηλειόταν η ελληνική, η χρήση τους ως βασικού και στη συνέχεια σταδιακά και ως μοναδικού οργάνου επικοινωνίας σε μια μεγάλη περιοχή, προκλίνει αν θέλετε εξελίξεις που θα συμβούν πάλι τους επόμενους αιώνες. Αυτό που ξέρουμε βέβαια είναι ότι, καλά τα μπει ο Μέγας Αλέξανδρος, καλά τα μπει Ράν, ίσως και η διάδοχή του, αλλά όλα αυτά τα πράγματα κρατάνε λίγο. Έρχεται στο Προσκύνημα Σύμφωνος, έρχονται οι Νευρωναίοι, κατακτούν ολόκληρη τη Δυτική Ευρώπη, εδώ βλέπετε η χρονολογία του 146 μ.Χ. αλλά ήδη από το 146 μ.Χ. έχουν κατακτήσει τον Ελλαδικό Χώρο, τον 30 μ.Χ. και την Αίγυπτο έτσι το τελευταίο κομμάτι, επομένως το πολιτικό σκηνικό αλλάζει εντελώς. Το θέμα είναι τι γίνεται στο γλωσσικό σκηνικό. Λοιπόν, στο γλωσσικό σκηνικό η Ανατολική Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία, στην Ανατολική Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία, η Λατινική δεν καταφέρνει να διώξει την Ελληνική, την Ελληνική γλώσσα. Θα καταφέρει η Λατινική να επιβληθεί στο δυτικό κομμάτι της Αυτοκρατορίας, εντάξει, με αποτελέσματα της μολατινικές γλώσσες όπως τις ξέρουμε σήμερα, αλλά η Ελληνοφωνία είναι τόσο σταθερή και η σύγκρουση Ελληνοφωνίας-Λατινοφωνίας στο Ανατολικό Ρωμαϊκό κράτος θα έχει ως μεγάλο νικητή, αν θέλετε, την Ελληνική γλώσσα. Τώρα, ένα ακόμη σπουδαίο γεγονός που έρχεται να καθρολήσει γενικά την παγκόσμια ιστορία στην εποχή είναι, βεβαίως, η εμφάνιση και του χριστιανισμού, έτσι. Το γεγονός ότι ο χριστιανισμός τη συμβουλεύει ως πρώτο του, ως βασικό του εργαλείο την Ελληνική γλώσσα, προφανώς της δίνει άλλες δυνάμεις, άλλες δυναμικές, τις οποίες χειρίζεται τους επόμενους αιώνες προς όφελος και της ελλημοφωνίας και της διάδοσης γενικότερα της ημιακής στον χριστιανικό κόσμο. Όχι σε όλον τον χριστιανικό κόσμο, αλλά τουλάχιστον σε μεγάλο μέρος του χριστιανικού κόσμου. Εδώ σας έχω απλώς κάποιες διλέξεις, έτσι, κάποιες διλέξεις οι οποίες μάλιστα υπόθεση είναι δάνεια από την Ευραϊκή ή την Αναμαϊκή στην Ελληνική και έχουν περάσει εννοείται και σε άλλες Ευρωπαϊκές γλώσσες. Και δύο λέξεις με αρχαιοελληνική προέλευση ή με απότελη πραγματική προέλευση όπως η λέξη παράδεισους, οι οποίες αλλάγουν σημασία μέσα στον πλαίσιο του χριστιανισμού και διαδίδονται με τις καινούργιες διπλών σημασίες. Μέσω της λατινικής διαδίδονται και σε άλλες ευρωπαϊκές γλώσσες μέχρι σήμερα. Τα Ευαγγέλια και τα υπόλοιπα εκείνια της πρώην χριστιανικής γραμματιίας που γράφτηκαν σε αυτήν την κοινή ομιλούμενη γλώσσα της εποχής με τα φράγματα όπως είναι αναμενόμενο σε γλώσσες όπως τα λατινικά. Επίσης, αυτό το ξέρουμε όλοι, έτσι, αλλά επίσης σε γλώσσες όπως τα αρμενικά. Εντάξει, τον 4ο αιώνα μετά Χριστόν γίνεται η μετάφραση από των Ευαγγελίων και άλλων χριστιανικών κειμένων στην αρμενική. Τον 4ο αιώνα επίσης γίνεται η μετάφραση των Ευαγγελίων στην γοτθική. Τι σημαίνει αυτό? Αυτό σημαίνει, είναι μια πολύ σημαντική διαδικασία για όλους αυτούς τους λαούς. Ξέρομαι βέβαιος ότι κάτι τέτοιο θα γίνει κατά παρόμοιμο θα γίνει λίγο αργότερα και με τους λαούς. Το τι σημαίνει για τους λαούς αυτούς σε επίπεδο πολιτισμικό είναι, τελικά, κάτι που δεν είναι το ζήτημα της σημερινής ανθρώπινης κουβέντας μας. Αλλά το τι σημαίνει από την άποψη της γλώσσας και κυρίως από την άποψη της εισαγωγής τους στο γραμματισμό. Αποκτούν δηλαδή για πρώτη φορά αλφάβητο, αποκτούν για πρώτη φορά γραπτή γλώσσα, εντάξει και οι αρμενοί σε μεγάλο βαθμό και οι γότθοι. Και βεβαίως το ίδιο θα συμβεί αργότερα και με τους λαούς. Λοιπόν, η τομή που έρχεται στην ιστορία τους, εξαιτίας της επαφής τους με την ελληνική και μέσω της ελληνικής, με το χριστιανισμό, προφανώς είναι μεγάλη. Τώρα, λίγα λόγια για το Βυζάντιο. Τι συμβαίνει στο Βυζάντιο. Είπαμε, στην Ανατολική Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία, σε αυτό που το ξέρουμε ως Βυζάντιο, η ελληνική γλώσσα καταφέρνει να επικρατήσει. Για το πρώτο χρονικό διάστημα, δηλαδή ο Μέγας Κωνσταντίνος, το μεγάλο Κωνσταντίνο τον θεωρούμε έτσι πολύ Έλληνα. Η αλήθεια είναι ότι είναι Ρωμαίος. Ο Μέγας Κωνσταντίνος φαντάζεται την νέα Ρώμη ακόμα και όταν κάνει τη μεταφορά της Πρωτεύου σας από τη Ρώμη στην Κωνσταντινούπολη, την Κωνσταντινούπολη την φαντάζεται λατινόφωνη και ρωμαϊκή. Δεν τη φαντάζεται ελληνική όπως θα εξεριχθεί, εντάξει, αλλά έκτος αιώνας, βεβαίως, με, όπως είπατε, πολύ συρρικτωμένη την Ανατολική Βυζαντινή Αυτοκρατορία. Έχει μεσολαβείς, εντωμεταξύ, ο χωρισμός σε Ανατολική και Δυτική, ο Ιουρστινιανός και τα λοιπά και τα Λιπάτσι. Αυτά είναι ιστορικά γεγονότα, τα ξέρουμε όλοι, αλλά βλέπετε εδώ πως σε ποιο κομμάτι εκτείνεται το Βυζάντιο αυτή την εποχή και αμέσως στις επόμενες διαφάνειες θα δούμε πως το Βυζάντιο σχεδόν σιγά σιγά συρρικνώνεται τους επόμενους αιώνες. Να αναφέρουν όμως το εξίσου όσον αφορά την Ελληνοφωνία, βασικές χρονικές στιγμές, 535 μετά Χριστόν ο Ιουρστινιανός καθιερώνει τα ελληνικά ως γλώσσα της νομοθεσίας και του δικαίου, εντάξει, κάτι σημαίνει αυτό για την Ελληνοφωνία στο Βυζάντιο. Γράφεις νόμους στα ελληνικά όταν ξέρεις ότι οι πίκοί σου διαβάζουν ελληνικά, έτσι, και όχι λατινικά. Και ο Ηράκλητος αργότερα, 610-641 είναι η χρονιά που βασιλεύει, καθιστά την ελληνική γλώσσα, επίσημη γλώσσα του κράτους. Στιγμές, λοιπόν, κέριες για την Ελληνοφωνία στο Βυζάντιο. Περνάω λίγο γρήγορα τους χάρτες αυτούς όπου θα δείτε τη Συρίκνωση, βλέπετε εδώ πέρα τη Συρίκνωση, 867 μετά Χριστόν, θα δείτε για λίγο μια αύξηση της επικραντίας, έτσι, αλλά εδώ θα δείτε πλέον μια δραματική μείωση, δηλαδή είμαστε στην εποχή τρία χρόνια πριν την άλλωση της Κωνσταντινούπολης, αυτό που έχει μείνει ως Βυζάντιος, δηλαδή, τι είναι η Κωνσταντινούπολη και τα περιχωρά της, Καλόπονησος, κτλ, κτλ, έτσι, ελάχιστες περιοχές. Τώρα, αυτό όμως, να το ξεκαθαρίσουμε, έτσι, αυτό δεν σημαίνει ότι καθώς συρρικμονόταν το Βυζάντιο με τους ίδιους ρυθμούς, συρρικμονόταν και η Ελληνοφωνία. Προφανώς η Ελληνοφωνία του 1450, δεν έχουμε μόνο σ' αυτές τις περιοχές. Ελληνοφωνία έχουμε σε ελόκληρη τη Νότια Βαλκανική, ελληνοφωνία έχουμε επίσης σε πάρα πολύ μεγάλο μέρος της Μικράς Ασίας, εντάξει. Έχοντας όμως αρχίσει και, έχοντας αρχίσει να τηριστεί ο Θαμαήλ κτλ κτλ και διάφοροι άλλοι λαοί, προφανώς η Ελληνική έρχεται σε επαφή μαζί τους, εγκαθίστανται και άτομα, εγκαθίστανται και ομάδες που μιλούν διαφορετικές γλώσσες, έτσι. Δημιουργείται ένα πλέγμα το οποίο θα συνεχιστεί και κατά τη διάρκεια της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Δημιουργείται λοιπόν ένα πλέγμα, μια συμβλοκή θα έλεγε κανείς των λαών με τις διαφορετικές γλώσσες που κουβαλάει ο καθένας και αυτή είναι η κατάσταση που σιγά σιγά θα παγιωθεί στην Οθωμανική Αυτοκρατορία. Εν τω μεταξύ στο πλαίσιο της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας θα ολοκληρωθεί και η νεότερη διάσπαση της Ελληνικής σε διαλέκτους, στις δεκάδες διαλέκτους, την οποία την ξέρουμε και μέχρι σήμερα και ξέρουμε βέβαια ότι εδώ και περίπου 200 χρόνια έχει αρχίσει η αντίστοπη πληκτορία με τη δημιουργία της νεοελληνικής κοινής. Τώρα μέσα στο πλαίσιο της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας προφανώς υπάρχει κινητικότητα λαών, ομάδων που μιλούν τις διαφορετικές γλώσσες. Έξι Ισλαμισμοί, όλες αυτές οι καταστάσεις που μπορούμε να φανταστούμε ότι συμβαίνουν στο πλαίσιο της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, οι οποίες έχουν ως αποτέλεσμα αλλαγές και στην ελληνοφωνία. Είναι αυτό που σας είπα πριν το σύμπλενμα. Συμπλέκονται, μπορεί στο ένα χωριό να μιλάνε ελληνικά, στο δικανο να μιλάνε τουρκικά, σε ένα άλλο παραδικανο να μιλάνε σηλαδικά. Συμβαίνει αυτό το πράγμα σε όλο το κομμάτι της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, αλλά στο νότιο τμήμα της Μαγκραίνικης και σε μεγάλο μέρος της Μικράς Ασίας και κυρίως το παραγιακό, η ελληνοφωνία παραμείνει σταθερή. Υπάρχει δηλαδή μια ελληνοφωνία σταθερή, η οποία φαίνεται να μην απειλείται. Αυτό βεβαίως συνεχίζεται με την ίδρυση των ελληνικών κράτους. Το ελληνικό κράτος εννοείται ως κρατικό μόρφωμα, διαμορφώνει καινούργιες συνθήκες για την ελληνοφωνία στις περιοχές στις οποίες έχει την κυριαρχία του. Εδώ βλέπετε ένα τμήμα του διαλεκτικού χάρτη της Νέας Ελληνικής, έτσι. Και εδώ βλέπετε τις διαδοχικές επεκτάσεις του ελληνικού κράτους, εντάξει, διαδοχικές επεκτάσεις οι οποίες είχαν ως αποτέλεσμα. Και μεγάλη, αν θέλετε, γραμματική αλλαγή στην ελληνοφωνία έρχεται με τη μικρασιατική καταστροφή, όταν βάσει βεβαίως συνθηκών που αναφέρονται σε αλλαγή πιθυμών με βάση του θρύσκεγμα, αυτό με βάση του θρύσκεγμα, που προφανώς όμως στην μεγάλη τους πλειονότητα οι Ορθόδοξοι, οι Χριστιανοί είναι ελληνοφωνοι και οι Μουσουμάνοι που φεύγουν από την Ελλάδα σε πολύ μεγάλο βαθμό είναι τουρκόφωνοι. Λοιπόν, δεν το γράφει αυτό η συνθήκη της Βροζάνης, αλλά προφανώς υπάρχουν επιπτώσεις στην ελληνοφωνία. Πάμε τώρα να δούμε δυο λόγια ακόμη για τη Δύση. Εδώ δεν έχουμε χάρη. Λοιπόν, στη Δύση λοιπόν, η Λατινική θα έλεγε κανείς ότι δεν αμφιλήθηκε. Πάμε στη Δύση, αν θέλετε, τα χρόνια του Μεσαίου, ακριβώς, ας μιλήσουμε για τον Μεσαίον. Λοιπόν, εκεί πέρα η Λατινοφωνία δεν αμφιλήθηκε στη Δύση, εντάξει. Όχι ότι δεν υπήρχαν ελληνοφωνές κοινότητες στη Ρώμη, ας πούμε της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας, εντάξει. Αλλά τα πράγματα ήταν πάντα, η πλάστη ήταν πάντα γερμένη πίσω της Λατινικής. Η Λατινική κατάφερε να αφομιώσει γλωσσικά πληθυσμούς που βρισκόταν σε όλη την επικράτεια του Δυτικού Ρωμαϊκού κράτους, της δυτικής πλευράς της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας, εντάξει, με αποτέλεσμα να έχουμε μέχρι σήμερα εκεί πέρα συνεχιστές της Λατινικής, όσο μιλθές, συνεχιστές της Λατινικής, Ιταλική, Γαλλική, Ισπανική, Πορτογαλική κτλ. Είναι ίσως οξύμορο, αλλά όταν συμβαίνει η συρρήκνωση, σχετικά μικρή αλλά υπαρκτή συρρήκνωση της ελληνόφωνης επικράτειας στην Ανατολή, δηλαδή με τη διήστηση των Οθωμανών κτλ., αυτή η συρρήκνωση της ελληνόφωνης επικράτειας στην Ανατολή, συνδυάζεται ιστορικά με την αναβάθμιση της αρχαίας ελληνικής στη νύση, στον ίδιο δηλαδή κόσμο που είχε μεγάλο μερίο διευθύνης για αυτή τη συρρήκνωση. Αν ανεχνεύσουμε τις ιστορικές ευθύνες κτλ., σταυροφοριές κτλ., πάντως έχουμε στη λύση, έχουμε το μεσαίωνα, εντάξει, έχουμε στη συνέχεια αναγέννηση, έχουμε μετά διαφωτισμό. Και αναφέρομαι σε αυτές τις εποχές, γιατί προφανώς αυτές οι εποχές δίνουν μια άλλη διάσταση στην θέση της ελληνικής στον κόσμο κάθε εποχής, με την αναγέννηση, ειδικά από την αναγέννηση και μετά, να ξεκινάει μια επίδραση της ελληνικής στις δυτικοευρωπαϊκές γρώσεις, η οποία συνεχίζεται και στα χρόνια του διαφωτισμού, και βεβαίως τα αποτελέσματά της θα δούμε όπως όλοι ξέρουν μέχρι σήμερα. Λοιπόν, εδώ τώρα, δεν θα μιλήσω για την επίδραση αυτή με άλλο τρόπο, παρά, με κάποια παραδείγματα που θα σας δείξω αμέσως. Λοιπόν, αυτό εδώ είναι ένα κείμενο στα πορτογαλικά, εντάξει, καταλαβαίνουμε τι λέει. Μπορεί να καταλαβαίνουμε μερικές λέξεις, εντάξει, εξαιτίας ας πούμε μιας γνώσης που έχουμε, όχι μόνο της Ιταλικής ή και της Ελληνικής και τα λοιπά και τα λοιπά, έτσι, αλλά καταλαβαίνουμε κάποιες λεξούλες. Τώρα, να σας πω την αλήθεια, να σας πω τι είναι. Είναι η μετάφραση στα πορτογαλικά, έτσι, συγκεκριμένων στίχων από το προήμιο της Ηλιάδης, εντάξει. Προφανώς όμως, μη ξέροντας πορτογαλικά, και επίσης και εγώ δεν ξέρω πορτογαλικά, έτσι, δεν μπορώ να ανεβαλάβω τι λέει. Είναι παλιά πορτογαλικά, δεν την καταλαβαίνω. Ναι, ακριβώς είναι και παλιά πορτογαλικά, είναι παλιά μετάφραση, πραγματικά είναι παλιά μετάφραση, πάρα πολύ σωστά. Λοιπόν, για δείτε όμως αυτά εδώ, που είναι και αυτά πορτογαλικά. Λοιπόν, και αυτά είναι πορτογαλικά. Τώρα, μια λύση, γιατί διστάζω λίγο να τα διαβάσω, γιατί δεν ξέρω πορτογαλικά, έτσι όπως σας είπα, αλλά τέλος πάντως, διαβάζοντας τελείως λέξεις, ανατομία, αισθούντο, αισθούντα, αισθούντα, αισθούντα, αισθούντα, αισθούντα, αισθούντα, αισθούντα, αισθούντα, αισθούντα, αισθούντα, αισθούντα, αισθούντα, αισθούντα. Λοιπόν, νομίζω ότι όλοι μας σιγά σιγά καταλαβαίνουμε τι λέει και κατακτούμε θα έλεγε κανείς όλο το κείμενο, εντάξει. Γιατί δεν καταλαβαίνουμε το πρώτο και καταλαβαίνουμε το δεύτερο? Το λεξιλόγιος του δεύτερο κείμενου μας είναι οικείο, γιατί το ξέρουμε από πρώτο, γιατί το ξέρουμε ως έναν βαθμό από κάποιες άλλες γλώσσες, παράδειγμα το αισθούδο μας θυμίζει το αγγλικό στάντι, το αισθρουτούρα μας θυμίζει το αγγλικό στράγτσιο, εντάξει. Λέξεις δηλαδή μεγατυνική προέλυση, εντάξει. Και δεύτερον, γιατί το ξέρουμε από τα νέα ελληνικά, ανατομία, μακροσκόπικα, φύζικα, οργανισμού, όπου για κάποιους λόγους που αμέσως θα δουλεύουμε έχουν την ίδια μορφή στα πορτογαλικά και στα νέα ελληνικά. Προφανώς όμως υπάρχουν και κάποιες διαφορές. Δεν είναι δηλαδή όλες οι λέξεις, δεν ανήκουν όλες οι λέξεις στην ίδια κατηγορία. Εδώ θα μας βοηθήσει η αιτιμολογία. Αιτιμολογικά λοιπόν, η νεοελληνική λέξη ανατομία, όπως και η πορτογαλική λέξη ανατομία, προέρχεται από την ελληνιστική λέξη ανατομία. Η νεοελληνική λέξη φυσικός, βλέπετε και την αντίστοιχη πορτογαλική έτσι, και βλέπετε την αιτιμολογία και τις νεοελληνικές λέξεις φυσικός. Οι πρώτες δύο λοιπόν προέρχονται θαύρια κανείς από τα αρχαία ελληνικά. Οι άλλες δύο όμως, το μακροσκοπικός και ο οργανισμός, αν ανοίξει κανείς το Little Scott και το γενικά τα λεξικά της αρχαίας ελληνικής, προφανώς δεν θα τις βρει μέσα. Και δεν θα τις βρει μέσα, γιατί απλούστατα, οι αρχαίοι Έλληνες δεν είχαν μακροσκοπικές, ας πούμε, όψεις των πραγμάτων, εντάξει, ούτε μικροσκοπικές όψεις των πραγμάτων, δεν είχαν σχηματίσει επίσης τη λέξη ο οργανισμός, κτλ κτλ. Τι έκαναν όμως οι Πορτογάλοι, οι Γάλλοι, οι Ισπανοί, οι Άγγλοι, οι Ιταλοί, έτσι. Τι έκαναν, δανείστηκαν ρίζες αυτά τα αρχαία ελληνικά. Δανείστηκαν τμήματα λέξεων, δανείστηκαν κυρίως πρώτα και δεύτερα, συμφωνικά. Αυτά τα δάνεια που πέρασαν, που φτιάχτηκαν αυτές τις λέξεις, που τις έφτιαξαν οι ξένοι με αρχαία ελληνικά στοιχεία, στη συνέχεια τις πήραμε και εμείς και έχουμε τις ομοιότητες αυτές στο λεξιλόγιο, διπλάγιστα κάποιες αυτές οι ομοιότητες αυτές στο λεξιλόγιο, οι οποίες μας δίνουν τη δυναμότητα τα κείμενα, τα Πορτογαλικά κείμενα, να μπορούμε να τα διαβάσουμε. Να λοιπόν, πρώτα συμφετικά, η Ελληνική Παράσταση, θα βρω ένας κατάλογος. Σε ένα λεπτό θα σας απαλάξω από την παρουσία μου, έτσι, θέτοντας μόνο το εξής ερώτημα. Προφανώς όπως βλέπετε και εδώ πέρα, αυτές τις λέξεις, τα βρίσκουμε και αυτά τα πρώτα και δεύτερα συμφετικά, τα βρίσκουμε σε λέξεις, σε ελληνικώσεις, όπως Αγγλικά, Αλληλικά, Ιουταλικά, Ισπανικά, Ιαρμανικά, κλπ. Στις λόγους του δυτικού πολιτισμού. Συνέβη το ίδιο στην Αραβική, συνέβη το ίδιο στην Κιναιζική, και αν ναι ή αν όχι, γιατί. Την απάντηση πάλι θα συναντήσουμε στις ιστορικές ιστορικές, που διαμόρφωσαν τους λαούς της Ελληνικής Ευρώπης, της Αμερικής και της Αστραλίας και τους κατέστησαν μια πολιτισμική ενότητα για την οποία χρησιμοποιείται σήμερα ο όρος του δυτικού. Η ενότητα αυτή του δυτικού πολιτισμού, που έχει ως βάση την ελληνική και στη συνέχεια τη ρωμαϊκή παράδοση, πάνω στις οποίες επικάθισσε ως τρίτος παράδοσας ο χριστιανισμός, αυτή η ενότητα η οποία συνέδεσε σε μεγάλο βαθμό της τύχης των λαών της Δυτικής, κυρίως της Ευρώπης, της Αμερικής και της Αστραλίας, με αποτέλεσμα την όσο το δυνατόν κοινή πολιτική, κοινωνική, οικονομική, πολιτιστική, θρησκευτική κλπ. συμπρότηση, αυτή λοιπόν η ενότητα έχει επηρεάσει δαθιά τις γνώσεις μας και έχει δώσει στην Ελληνική μια ιδιαίτερη θέση, ας την πούμε έτσι, που έχει ως αποτέλεσμα μεγάλο μέρος του δυτικού λεξιολογίου να είναι απότερης ελληνικής πρόοδας. Σας ευχαριστώ πολύ. |
