| : Εκπρόσωπε του Μητροπολίτου μας, πατέρα Θεόδωρη, στρατηγέ, εκπρόσωπε Υπηρεσιών και Φορέων, κυρίες και κύριοι, σας καλωσορίζουμε στην δεύτερη κατά σειρά εκδήλωση του Ανοιχτού Λαϊκού Πανεπιστημίου Γενιτσών της 22ης περίοδος, σημαίνει 22 χρόνια συνεχούς συμπτουργίες του. Είναι ενός θεσμού που στηρίζεται αφενώς στην προσφορά και έργαση των μελών της ιστορικής και λογραφικής εταιρείας Γενιτσών Φιλιππος και κατά, ας πούμε, πιο στενή έννοια της Επιτροπής του Ανοιχτού Λαϊκού Πανεπιστημίου, αλλά και από τους φίλους της εταιρείας που σε κάθε εκδήλωση μας στηρίζουν με την παρουσία τους. Διοργανώνεται από την ιστορική και λογραφική εταιρεία Γενιτσών Φιλιππος και τον Δήμο Πέλας. Και συγκεκριμένα από τη δημοτική κοινοφυλή επιχειρήση πολιτισμού και ελληνικής του Δήμου. Είναι ένας θεσμός αυθεντικά λαϊκός που όλοι έχουν πρόσβαση και μπορούν να παρακολουθήσουν τις εκτιρώσεις του και να αφηνεθούν από αυτές. Οι ισυγητές ομιλητές με απλό τρόπο, όλες όμως να μειώνεται η αρχαιότητα και η επιστημονικότητα της ανάλυσης, εκλαϊκευμένων διαλέξεων που συνοδεύονται σε συνέχεια με βόνιμο διάλογο, μεταδίδον γνώσεις και εμπειρίες στους φίλους του θεσμού που απευθέται σε όλες τις ηλικίες ανεξάρτητα από περίπτωτο γνώσιμο. Σημερινός μας ομιλητής είναι ο κ. Ιωάννης Σταμπούλος, διδακτοριας ιστορίας, επιστημονικός συνεργάτης της Ελληνικής Σχολής Διοίκησης και Επιτελών, μέλος του Ελληνικού Ινστιτούτου Στρατηγικών Μελετών, της Ελληνικής Φιλοσοφικής Εταιρείας και της Εταιρείας Μακεδονικών Σπουδών. Το θέμα που θα μας αναπτύξει είναι ο Ελληνο-Ιταρικός Πόλεμος μέσα από τις μαρτυρίες ελλήνων στρατιωτών. Θα προβληθεί τη σχετικό ντοκιμαντέρα. Επίσης, σε ελληνικές γραμμές θα παρουσιάσει τα γεγονότα βασισμένως όχι μόνο στη βιβλιογραφία, όσο και σε μαρτυρίες ελλήνων στρατιωτών από συνειδεύσεις που του έχουν παρακολουθεί. Θα παρουσιάσει επίσης ανθρώπινους χαρακτήρες που αντέχουν στη μάχη και αυτούς τους πεταριών. Θα ανοίξει τους παράγοντες που εξηγούν την επιβίωση του ανθρώπου στον πόλεμο. Τέλος, θα εξετάσει τις ψυχολογικές επιπτώσεις του πολέμου στον άνθρωπο κατά τη μάχη, το στρέσ της μάχης, ενταλεί, αλλά και μετά τη μάχη, διαταραχή μετά το τραυματικό στρέσ. Πριν δώσα το λόγο στον μενοητήριο Σταμούλο, θα παρακολουθήσω τον Πρόεδρο της Ιστορικής Λαουγραφικής Ιντερίας, τον κ. Κάντση, να απευθύνει ένα χαιρετισμό. Ευχαριστούμε, πατέρα Θεόδωμη, στρατιωτική αξιότητα, κ. και κύριοι. Οκτώβριος είναι ένας μήνας μνήμης ιστορικών γεγονότων που επηρέασαν την πορεία του ελληνικού έθνους. Στις 13 Οκτώβριου κινήσαμε την μήμη του θανάτου του μακεδονομάχου Παύλου Μελά, ο οποίος ανατέρωσε με το θάνατό του το ηθικό των γηγενών μακεδόνων Ελλήνων, αλλά και αφύκνησε τον ελληνισμό της Ελεύθερης Ελλάδας, ούτως ώστε να συμμετάσουν εντελικά με τα γνωστά στη συνέχεια αποτελέσματα του μακεδοτικού αγώνα. Γιορτάσαμε πριν λίγες μέρες την απελευθέρωση της πόλης των Γιάννησσων από το τουρκικό εζικό. Μετά από 530 περίπου χρόνια σπραγγιάς, και σε λίγες μέρες θα γιορτάσουμε το 2040, μια μεγάλη μήκη του ελληνισμού κατά του φασισμού, κατά των Ιταλών, η οποία επηρέασε και την έκβαση ολόκληρη του πολέμου. Ποια ήταν αυτά τα χαρακτηριστικά που έδειξαν τη δυνατότητα των Ελλήνων απέναντι στους Ιταλούς. Δεν είχαμε σαφώς, δεν υπερκαιούσαμε αριθμητικά, δεν είχαμε καλύτερο ή μεγαλύτερο ή βαρύτερο οπλισμό. Ήταν και η καλή φυσική κατάσταση, ήταν και ο εθοσιασμός μας, ήταν η ενότητά μας. Ο νομός Πέρας είχε μεγάλη συμμετοχή στα γεγονότα αυτά, στο ελληνιταλικό πόλεμο. Η νεκρία έρχονται περίπου τους 400 και κάποιες χιλιάδες τραγματίες, αλλά και άλλοι πολύ με κυλοπαγήματα. Αλλά ας μας τα πει καλύτερα ο κ. Ισταμούλος, διδάκτυρο ιστορίας, τον οποίον ευχαριστούμε που αποδέχθηκε την πρόσκλησή μας και είναι σήμερα κοντά μας. Ευχαριστώ. Ευχαριστούμε τον κ. Πρόεδρο. Ο κ. Ισταμούλος Ιωάννης είναι γεννιμένος και μεγαλωμένος στη Θεσσαλονίκη. Αποφύτησε από το κμήμα Φιλοσοφικής, Καταγωνικής και Ψυπολογίας της Θεσσαλονικής Σχολής του Πανεπιστημίου Ιωάννη. Στη συνέχεια πραγματοποιεί σε μετατυχιακές παιδές στον τομέα Φιλοσοφίας, του κμήματος Φιλοσοφίας και Καταγωνικής του ΑΠΙΘΕΝΑ. Στο ίδιο κμήμα εικόνισε την ιδριατορική του διαδρομή με θέμα το ζήτημα του πολέμου στο φιλοσοφικό σοχασμό και στην ιστορική πραγματικόήτα. Τα ελληνική κάπλα ενδιαφέροντα εστιάζονται στην κολιτική φιλοσοφία και την φιλοσοφική ανθρωπολογία. Ο κ. Ισταμούλος είναι επιστημονικός συνεργάτης της Θεσσαλονικής Σχολής, όπως σας αρήτησα, και τις άλλες μου ιδιότητες. Στο επιστημονικό και συγγραφικό έργο του κ. Ισταμούλου περιλαμβάνεται μεταξύ άλλων ο πόλεμος ως εργαλείο επιβολής της εξουσίας του κειράνου, σύγχρονες τερμηνίες και προεκτάσεις της αριστοκελικής σκέψης. Είναι μια εισήγησή του σε ένα διεθνές συνέδριο φιλοσοφίας. Η επίδραση της μουσικής του Ρίχαρντ Βάγκλερ στην ψυχοσύνθηση του Αλδόρφου Χίτλερ, επίσης μια εισήγησή του στο έβδομο πανελληλίου συνέδριο φιλοσοφίας, η ανθρώπινη ψυχοσύνθηση και δράσεις στο παιδί της μάχης, μια διάλειξη του στην Αντάκη Διακλατική Σχολή Πολέμου, οι ψυχικές διαταραχές των πολιμιστών του π.Παγκόσμιου Πολέμου, επίσης μια εισήγησή του στην ημερίδα με θέμα τον π.Παγκόσμιο Πόλεμο. Κ. Ισταμούλ, έχετε του λόγο. Ευχαριστώ κ. Τρεούρδα, κ. Σεβαστέ Πατέρα, κ. Πρόεδρε της Ιστορικής Λογραφικής Εταιρείας Φίλιππο Στρατηγέ, κυρίες και κύριοι, σας χαιρετίζω όλους, ευχαριστώ την Εταιρεία για την πρόσθεση, χαίρομαι ιδιαίτερα που βρίσκομαι ενώπιό σας, για δύο λόγους. Πρώτον, λόγο της ΜΑΚΑΣ εμπερισχίζουμε την Εταιρεία και δεύτερον για λόγους καταγωγής. Όσους δεν γνωρίζουν, έχω εκμητρώσει την καταγωγή από τον χωριό Καϊνότισαν, οπότε είναι ιδιαίτερη χαρά για μέτρα να ακερθύνουν στους συντοπίδους. Θεωρώ ότι είναι κοινότυπο, σε μια ομιλία ιστορικού περιεχομένου, κυρίες και κύριοι, να αναλώνει το ομιλητής εγκλωμιαστικές αναφορές, ιδιαίτερα μάλιστα όταν η διάλεξη αφορά ένα θέμα για το οποίο η ιστορία έχει αποφανθεί. Παρακάπτοντας λοιπόν αυτό το στάδιο, έρχομαι στα σχετικά με την έδδρα την οποία διεξήγα, για να πραγματευθώ το ζήτημα του πολέμου. Η έδδρα την εργήθηκε σε όλη την Ελλάδα και περιλαμβάνει μαρτυρίες του αδεμάκων από τον ελληνοιταλικό πόλεμο, μέχρι της τουρκικής εισβολής στην Κύπρο. Στο πλαίσιο της αποψινής μου διάλεξης, λοιπόν, θα σας παρουσιάσω ένα τεμήμα μόνο. Στης έδδρας του εστιάς που αφορά τον ελληνοιταλικό πόλεμο, η διάλεξη δεν θα έχει αποκλειστικά ιστορικό και αφηγηματικό χαρακτήρα. Πρόθεσή μου είναι κυρίως να αναδείξω μέσα στη λογή των γεγονόντων το ανθρώπινο πρόσωπο, που δοκιμάζεται στη μέγκυνη της βίας και του θανάτου την οποία χειρίζεται ο πόλεμος. Ωστόσο πρέπει να πούμε και λίγα λόγια για το ιστορικό σκηνικό όπου εκκληρίζονται τα γεγονότα. Αυτό είναι η φασιστική Ιταλία του Κρυσσοπολέμ. Ως τον Δεκέμβριο του 1925, ο Πενίντο Μουσολίνι σέλεγχος του Ιταλικού Σοσιαλιστικού Κόμματος, από τον οποίο εκδιώθηκε το 1914, συγκέντρωσε στην Ιταλία την απόλυτη εξουσία. Το Μάρκεο του 1919, ο Μουσολίνι βρέθηκε να προίσταται στον Πιβάνο μιας νέας ιστορικής σκηνής της φάσοδικο κομπαδημένητος. Η Ιταλική λέξη φάσο ανάγκηται στην Λατινική φάσις, που σημαίνει δέσμη. Η φάσις ήταν μια δέσμη ακριβώς ξύλιδων ράβδων, τις οποίες μαζί με έναν πέληκι περιέστηκε μιαν κόκκινη κορδένα σε ένα κυλιδρικό σχήμα. Την φάσις έφεραν τη σωματοφύλα και στον τρομεό ναξοματόκο. Ήταν το σύμβολο της ισχύος και της εξουσίας τους. Από αυτή τη λατινική λέξη έρχεται η ονομασία των φασισμών. Όσον αφορά στην εξωτερική πολιτική, ο Μουσολίνι δεν άνοιξε να αποκαλύψει μεσαθήμια τις διαθέσεις του και να θέσει με ακρίβεια τους συλλόγουσους αυτοκρατορικούς στόχους της χώρας. Η Ιταλία χρειαζόταν να κατακτήσει το δικό της σωτικό χώρο, το δέντρυς χώρος που ονομαζόταν Γερμανή, στη νέα διεθνή πολιτική σκηνή. Η ατριατική έπρεπε να γίνει η Ιταλική θάλασσα, η χώρα να κυριαρχήσει στα Βαλκάνια, να διευρύνει την επιλογή της Ενατολικής Μεσόργειο και να ενισχύσει την παρουσία της της Αφρικής της Αφρικής. Λιβύη, Ιταλική Σωμαλία και Ριθρέα. Ο φασισμός δεν αποδέχεται ούτε τη δυνατότητα, ούτε την αναγνωριότητα μιας διαβούσης ειρήνης. Απελλαγτίας, απορρίπτει την ειρήνη, την οποία τη θεωρεί μανδία, κάτω από την οποία οι άνθρωποι κρύπνουν τη διδεία τους. Μόνο ο πόλεμος διεγύρει την ανθρώπινη ενεργητικότητα στη μεγαλύτερη της ένδυση. Και καταξιόδιως ευγενείς τους φορούς που είναι σε θέση να τα τεξέπτουν στις προκλήσεις τους. Το φασισμός αντιβάχυρε τις θεωρίες οι οποίες συνηχωρούν υπέρ της ειρήνης με κάθε κόστος και τους εθνικούς οργανισμούς, γιατί θεωρεί ότι αυτοί διαβρώνουν τον φρόνο με τον εθνό. Όλες οι άλλες εδοκιμασίες που μπορεί να υποστεί ο άνθρωπος στη σωλή του είναι απλώς υποκατάστατα του πολέμου, τα οποία ποτέ δεν δίνεται να τον θέσουν ο αντίπαλος με τον εαυτό του, στην κρίσιμη στιγμή που θα κλειθεί με την λέξη «μεταξύ σωρής και θανάτων». Άλλωστε, αυτό είναι το ανθρωπολογικό πρότυπο του φασισμού. Ο φασισμός ευαγγελίσεται έναν τύπο ανθρώπου ο οποίος είναι δραστήριος, έχει επίγνωση των δυσκολιών που μπορεί να προκύψουν και είναι έτοιμος να σε αντιμετωπίσει κατά πρόσωπο, αντιλαμβάνεται την ζωή ως αγώνα στον οποίο ο άνθρωπος καλύτερα κατακτήσει τη θέση που το αξίζει, αναπλύσσοντας όλες τις δυνάμεις, φυσικές, διανοητικές και ηθικές, που θα το επιτρέψουν να επικρατήσει. Το φασιστικό κράτος, υποστήριζε ο Μισολύνη, είναι θέληση δύναμης και κυριαρχίας, όπως ήταν και η Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία. Αυτό άλλως επιτεύχει την αναβίωση της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας. Στη φασιστική διδασκαλία, η αυτοκρατορία δεν αποτελεί μόνο οχεογραφική, σαρτηρτική οικονομική έκφραση, αλλά πνευματική και ηθική. Για το φασισμό, η ερωτή προς την αυτοκρατορία, δηλαδή η επέκταση του έθνος, είναι ένδειξης ζωτικότητας. Πριν πεθάνω, πριν πανεβόνανε ο Μισολύνη, βλέπω με διεγράφειες στον Ιταλικό ουρανό, η αυτοκρατορία των Κεσάλωναν τα γεννημένη. Το μεγαλύτερο διό μου να διασχίζει τον ήλον, χρονώνεται την Ευρώπη υπό χείριο του νέου Κέσσαρ. Στις 24 της Μαΐου του 1925, μιλώντας στην Πολή κατά τον εορτασμό της Δεκαετίνηδας από την έξοδο της Ιταλίας στον Πρώτο Παγκόσμο Υπόναμο, ολοκλήρωσε τον λόγο του με τη φράση «Θέλουμε την Ιταλία με χάρη, ασφαλή και φοβερή». Λίγα χρόνια πότε, τον Οκτώβριο του 1932, μέσα σε πανηγυρικό κλίμα, κόμπαζε ότι οικοστός σε όλας θα είναι ο εόρας του Βασισμού και της Ιταλικής της Λύρου, κατά τον οποίο η Ιταλία θα καταλάβει κυρίαρχη θέση στον ευρώπαινο πολιτισμό, γιατί μακριά από τις αρχές μας, στη δική σου Μουσολίνη, δεν υπάρχει ιστορία ούτε για τα άτομα ούτε για τους ολοκλούς. Εκτός μιας δεκαετίας η Ευρώπη θα είναι φασιστική ή φασιστοποιημένη. Αυτό, κυρίες και κύριοι, είναι η πολιτική φιλοσοπία του Ιταλικού οπεκτατισμού, ο οποίος επιδειλώνεται εναντίον της Ελλάδος με την εισβολή της 28ης Οκτώβριου 1940. Η πρώτη φάση του πολέμου αυτού, ως τις 13ης Νοεμβρίου, έχει ευθυντικό αλλά σταδικό καρακτήρα, εκ των πραγμάτων αναγκαίων, μέχρις ότω ολοκληρωθεί η Επισάδευση που ήδη βρισκόταν σε εξέλιξη. Μετά την ανάσχεση της Ιταλικής επίθεσης και την ευρωπαϊκή εξέλιξη των επιγυρίσεων του Λινικού στρατού, η ηγεσία του κατέστρωσε σχέδια για την απόθεση των Ιταλικών δυνάμων πέλα από τα σύνορα. Άρχισε να μελετά το θέμα της γραμμής, που έπρεπε να καταλυφθεί και να διασφαλιστεί πριν το επέλθει ο βαρύς χειμώνας, οπότε θα έκλειπταν σοβαρές δυσκέδεις στους ανεκοδιασμούς. Η απόφαση, που ηλίθι, προέβλεπε τον έλεγχο της ανοξητής οδού Κοριτσά Σερσέκας Μέτσανης Ιωαννίου. Για την υλοποίηση αυτοί του σκοπού, πραγματοποιήθηκε επιτυχία μέχρι τις 13 Νοημβρίου, η συγκέντρωση και η πρόοδηση των ελληνικών δυνάμων σε θέσεις από τις οποίες αντιμετωπίσανε μια μεγάλη επιχείρηση, που θα προστοπούσε καταρχάς την κατάληψη του ορεινού συγκροτήματος Μόρο Βασιβάν και στη συνέχεια του συγκοινωνιακού κόμβου της Κοριτσάς, γεγονός που ιορτάστηκε στις 22 του μηνός. Ο κύριος Φώτιος Σκελτάς, στρατιώτης του 65ου Σύνταγματος της Τάγματος Καλλιτσών, για να προτίσσουμε και έναν φόρο την ίστοση του πίτης μας, με ηθικότητα τροφοθότη οπλοπολιβόνου Κόνσχης, για τις κυρίες που δεν είναι πολύ εξυπηωμένες με την στρατιωτική ονολογία, έβαζε της πέρας οπλοπολιβόνου. Περιγράφει την ελληνική επίθεση για την κατάληψη του Μόρβα και τα συναισθήματα του πολεμιστή κατά την κρίση της φάσης της επίθεσης. Να συγχειρώσω και τον κύριο Χίντα, τον γνώρισα, στον χωριό Βαδοκόρη. «Ο άνθρωπος συνόρθει κάποια χαρά, πώς να σας το πω, δεν ξέρω κι εγώ, αισθάνεται κάπως χαρά, ελεύθερος, πώς το λένε, δεν φοβάσαι, παίρνεις θάρρος, τι θα κάνεις για, δεν μπορείς να κάνεις και την κοτάω, βλέπεις κοντά σου είναι αξιωματικός, ο λόγος του αξιωματικού βλέπετε πόσο σημαντικός. Αέρα, αέρα, αέρα, καταλάβαμε τον Μοράθο, αυτοί φεύγανε μωρέ, φεύγανε μαγριά αυτοί, βρήκαν εκεί αποθήκες πυρομαγικά, βουνά όκρυρα». Ένας άλλος στραγιώτης, τότε του 1865, συντάγματος για μητσόν, ο κ. Γιώργιος Δημόπουλος, κάτοικος στο χωριό Καριότισσα, καταθέτει την δική του προσωπική μαρτυρία για την είσοδο του ελληνικού στρατού στην Κοριτσά. «Κατεθήκαμε τον φωμό Μοράθος, ήταν ένα χωριό, δεν το θυμάμαι τώρα πως το λέμε, μόλις μπήκαμε μας βάλαμε μία πλάκα ελληνικιά, είχε γραμμόγονο που έλεγε, όταν θα πάω κυρά μου στο πασάκι θα σου αγοράσω ένα κοκοράκι, λίγο πιο πέρα ήταν ένα ποτάμι, πληθήκαμε εκεί, καθαριστήκαμε γιατί είμασταν μόλις χάλια και περάσαμε μέσα από την Κοριτσά με τα όπλα, χειροκροτούσαν μέσα στην πόλη, θυμάμαι ένας γέρος, μπορεί να ήταν εντεγή τα βρονό, ανέβηκε πάνω σε ένα βαρέλι και χειροκροτούσε, ζήτο οι Έλληνες, ζήτο οι Έλληνες μόναζε, σημαία όλη η ελληνικιά, που την βρήκαν, απορρούσαμε κι εμείς ήδη». Την ίδια μέρα που κατηλήφθη η Κοριτσά κατηλήφθηκε τον Δεσκοβίκη. Ο αήμιστος Χρήστος Κανέλλας, για τον οποίο θα ακούσετε πολλά, ο οποίος τότε υπηρετούσε στο 5ο Σύνταγμα Πριζικού Τρικάδο, 1ο τάγμα, 3ο όμορφος, 7η θρηθυμηρία, με ηθικότητα χειριστή ο Μπολιβόμου Κότσχης, διήγηθηκε την κατάρρεψη του Δεσκοβικίου. Τον αήμιστο Κανέλλα συνάντησα στον ιδιαίτερο τόπο κατοικές και καταγωγής του, την Πύλη Τρικάδο. Φτάσαμε στο Ναό Ποταμό, εκεί ήταν τα σύνορα. Περάσαμε μία πέντενη γέφυρα σαν τη δική μας εδώ της Πύλης και πήγαμε στο νομανικό αέραπρος. Απέλλα ήταν η κομμόπολη Λεσκοβίκη. Βρήκαμε προσφάτους Ιταλούς. Θυμάμαι τα αγματάρχης εκεί. «Παιδιά, μην τους φάσετε, μην ανήχετε πίλε». Καθόλου τους Ιταλούς είχαν μεγάλη δύναμη αυτή να περάσουν μέσα στο Λεσκοβίκη. Ποβηθήκαμε να τους χτυπήσουν εκείνη τη μέρα. Ήταν πολλοί. Περνούσαν τα αυτοκίνητα από κάτω τα Ιταλικά φορτωμένα πράγματα και στρατό. Λοιπόν, την επόμενη μέρα προσπαθήκαμε να κάνουμε την επίθεση. Και επιτέθηκαν στο Λεσκοβίκη. Ως που να φτάσουν εμείς, έφτασε και το τέταρτο σύνταγμα να λύσει σε αυτήν την Εξέγα και εκεί ανταβόσαμε. Εκεί το σεπνιδιάσαμε τους Ιταλούς. Πήραμε πολλά πράγματα. Πυροβόλα όπλα, πήραμε σούστες, άλογα, αποθήκες. Η προέλευση του ελληνικού στρατού κυριστική συνεχίστηκε και πιο συγκεκριμένα το δεύτερο σώμα στρατού εξέδωσε στις 18 Δεκεμβρίου νέα διαταγή των επιχειρήσεων των σύμφων με την οποία οι μονάτες τους θα εξαπέλιαν επίθεση στις 23 του μηνός με την κοινωνικό σκοπό την εξασφάλιση των κόμπων της Κλεισσούρας και του Τεπελεμίου. Σα τέλει το μήνα η πρώτη μηραρχία βρέθηκε δύο χιλιόμετρα περίπου, δωρυανοτολικά της Κλεισσούρας, αλλά δεν πόρεσε να την καταλάβει. Θα χρειαστεί να εισέχονται στην τρίτη φάση του πολέμου, η οποία αρχίζει στις 6 Ιανουαλίου, για να αναλάβουν τα ελληνικά τελείμματα νέα επιθετική πρωτοβουλία και να καταλάβουν την Κλεισσούρας της 10ου μηνός. Ο Κανέλλας διηγείται το γεγονός του με ιστορική αλληλεγγύη. Είχαμε φτάσει εκεί πριν τα Χριστούγεννα, θυμάμαι. Την ημέρα του Αγίου Σπυρίδωνου, κάναμε εμείς στο δημόσιο μολόχος την φρόντιπήθρηση στο 1200 εκεί στον κλεισσούρας. Εμείς ήμασταν σαν πισά και την κορυφή την είχαμε πέρα-πέρα Ιταλή. Και εκεί στο 1200 κάναμε δοκιμαστικά να δούμε τι αντιστάσεις θα βρούμε. Έστειλαν το όπον το δικό μας. Εκεί που πήγαμε εμείς βλέπουμε αντιστάσεις μπροστά. Είχαν βάλει σε βραττοπλέγματα. Είχαν στήσει σε βραττοπλέγματα. Η ώρα δύο καταθώσαμε να τους πλησιάσουμε εκεί στο ίψουμο που ήταν η Ιταλή το πότωμα και εκείνη την ώρα πλάγινα σχεδιάσε ένας χαμός. Λοιπόν, τα χάσαμε. Εκείνη την ώρα μας κάνουν επίθεση οι Ιταλοιοι, που λες, και παραλίγο να μας φτιάσουν εχμάγοντος. Ήρθαν πολύ κοντά στα 30-40 μέτρα. Κάνουν επίσω, που λες, λοιπόν, και μας κάναν την επίθεση οι Ιταλοιοι. Μας είδαν ότι δεν μπορούσαμε να κινηθούμε εμείς αυτό το χρόνο που έχουμε. Ένα στόχος ήμασταν 200 παιδιά, το 1200 να πέσει βαθό. Εγώ, τουλάχιστον, δεν πήρα και χαπά. Κόντεψα να με φτιάσουν οι Ιταλοιοι εχμάγοντο. Πώς έγινε αυτό, ήρθαν σημάδες. Πώς να σου πω, στα 50 μέτρα. Τιράω, οι Ιταλοιοι. Με έβαλαν εκεί, εννοείται ότι το άγγιξαν πίερο εναντίον του, αλλά δεν πήγαινε κάποια σπέρα. Γελάει σε αυτό το σημείο. Φτάνω που λες ένα υψωματάκι παρακάτω. Εκείνη την ώρα φτάνει ποιος θα εγματάρχει στο λόγος και να ρόντος και να φωνάζει. Παιδιά, μην εγκαταλείψετε το ύψωμα. Μην εγκαταλείψετε το ύψωμα, παιδιά. Εγκαταλείψτε το ύψωμα. Άρχισαν οι στραχισάλδικες. Έτρωξε σε αυτό το σημείο. Έτρωξε, 70 χρόνια μετά, μόλις συνήθηκε τον ήχο, την μελωδία των στραχισάλδικες. Η επίτρεψη της μουσικής, πόσο κατονιστική είναι, στον κοίνησε. Με εκείνες τις στραχισάλδικες συγκινήθηκε ο στραχός. Εθουσιάστηκε και δυναμώσε πολύ και γύρισε πάλι πίσω. Και κρατήσαν εκεί το ύψωμα για 15 μέρες. Είμαστε στη βάση μας, σαν ειςά του ύψωματος, η ιταλίσθη κολληθή. Εκεί κατάλαβε το υπητελείο ότι δεν έτρεπε το 1901. Και τι κάνουν τώρα? Φέρνουν τα πυροβόλα όλα, φέρνουν τον 4ο σύνταγμα Λαρίσης, φέρνουν τον 33ο σύνταγμα, τον 7ο σύνταγμα Ταλκεδικής και τον 5ο μαζί. Και κανονίζουν να κάνουν την επίθεση την ημέρα την πρωτοχρονιά. Ξεκινάνε οι φορές, ήφεραν τα πυροβόλα από όλα τα μέτωπα και μας είπαν το βράδυ. «Παιδιά, αύριο έχουμε την επίθεση στο 1200». Κατά τις 4 στιγμές, σε όλη τη νύχτα, άρχισαν όλα τα δικά μας πυροβόλα πάνω. «Λοιπόν, εμείς είναι γερμός, σηκωθεί κακό». «Τι να μαζέψεις, δηλαδή αντίσκηνα, χιόντος, κοκάλα». Τα αντίσκηνα δεν λυγούσαν. Ήταν όπως τα δέρματα, πάγουσαν τα αντίσκηνα. Φανταστείτε τώρα σε τύχη διαβίωσης. Άλλοι τα παίρναν, άλλοι δεν τα πήραν. Και όποιος είχε το δυσκεινό του, πέθανε από το ψύγος. Ξεκινήσαμε, φτάσαμε εκεί. Βρήκαμε τα στενοτοπλέχματα, τα κόψαμε. Μικρή αντίσταση ήθελαν οι Ιταλοί. Το καταλάβαμε όλοι. Το 1200 έκπληξε. Πιάσαμε 300 Ιταλοί εγμάδοντοι. Παραδόθηκαν, δεν στάθηκαν. Και βλέπουμε μεγάλο νεοδιασμό, τρόφιμα και ρούχα εκεί. Εκεί φάγανε ψωμί πουλες. Χορτάσαμε ψωμί και τυθήκαμε ρούχα. Έτσι έπεσε το 1200. Ήταν μεγάλη μάχη. Μετά την κατάλαβη της κλεισσούρας, η πρώτη μεταρχία του δευτένου σώματος επανέλαβε τις πολεμικές της επιχειρήσεις της 16 Αιουαρίου και θυμήθησαν επιτυπτικές αναγνωρίσεις όταν του όρους Τρεπεσίναν παρά τις δυσμενείς καιρικές συνθήκες. Στις 1929 το μήνα κατελήθηκε το ύψωμα του 1923 της Τρεπεσίνας. Οι Ιταλίδες απέλησαν επίθεση για την ανακατάληψη της κλεισσούρας 26 Αιουαρίου και του Ιουσόματος 1923 στις 30 Αιουαρίου. Στην εκκαταλειστική φάση των επιχειρήσεων επί της Τρεπεσίνας έλαβε μέρος η ολόκληρος του Κανέλα, το όνομα του Ιουαρίου και του Ιουσόματος του 1923. Στον κάτω μέσα που μπήκαμε, απέναντι ήταν το βουνό η Τρεπεσίνα, δυο χιλιάδες ψώμιδο. Παρουσιάσσονται τώρα εκεί στην κορυφή στην Τρεπεσίνα κάτι Ιταλίδη και διατάζουν τον δικό μας τον όχο να πάμε τώρα να τους φτιάψουμε, αυτούς τους Ιταλούς εκεί πάνω. Που να πάμε τώρα πάλι εκεί, χιόλια πέτρα. Πήγαμε πάνω με τον αντιπολογωγό από τα τρίκαλα, ένα παλικάρι, φτάσαμε εκεί, πού να τους πλησιάσουμε. Δεν μπορούμε να καλυφθούμε πουθενά, χιόλια. Και τότε την ώρα το απόγευμα λέει αυτός ο πρόοδος, παιδιά έτσι και έτσι είμαστε σκοτωμένοι, θελούσαμε ότι δεν θα ζούσαν. Να τους ευνηδιάσουμε λίγο όταν σταματήσουν τα χιόλια, να πέσουν επάνω τους. Ήχαμε πλησιάσει περίπου σαν 30 μέτρα, φανταστείτε και τους ειστάθηνε, αλλά δεν μπορούσαμε να τους πλησιάσουμε, να τους ευνηδιάσουμε κι όποιος είσει, όχι ποιος νικήσει. Σε τέτοιες συνδείκες όποιος είσει. Η ψώμετροχή 923, Τριατανεία Ιανουαρίου, εκεί τραβούσε ένας αέρας, έβαλε από εκεί το χιόλι και τα ντύσκια να τα πήγαινε κάτω, στο Τεβελέινιθ, στη Ρίγοδο. Λοιπόν τους φτιάχνουν εκεί τους Ιταλούς που λέξεις, και δεν ήταν πολύ καμία οικοσαριά, ήταν και καρκιασίωτο το. Αυτό μας είπε η Ιταλή, ξέρετε παιδιά σήμερα πέθανε και ο δικός σου πρωθυπουργός ο Μεταξάς, στις 29 πέθανε ο Μεταξάς, στις 39 του μήνου σαν έγκαιρο θάνατος. Σώπα δε λέει αυτός με τον Ιταλό τον αξιωματικό ο Θόντρος ο Γκρίλης, προφανώς αξιωματικοί μιλούσαν μεταξύ τους και τα άλλα πράγματα. Πέθανε ο Μεταξάς, πέθανε ο Μεταξάς, τότε μάθαμε εμείς ότι πέθανε ο Μεταξάς. Πέθανε ο Μεταξάς, πέθανε ο Μεταξάς, πέθανε ο Μεταξάς, πέθανε ο Μεταξάς, πέθανε ο Μεταξάς, πέθανε ο Μεταξάς, πέθανε ο Μεταξάς, πέθανε ο Μεταξάς, πέθανε ο Μεταξάς, πέθανε ο Μεταξάς, πέθανε ο Μεταξάς, πέθανε ο Μεταξάς, πέθανε ο Μεταξάς, πέθανε ο Μεταξάς, πέθανε ο Μεταξάς, πέθανε ο Μεταξάς, πέθανε ο Μεταξάς, πέθανε ο Μεταξάς, πέθανε ο Μεταξάς, πέθανε ο Μεταξάς, πέθανε ο Μεταξάς, πέθανε ο Μεταξάς, πέθανε ο Μεταξάς, πέθανε ο Μεταξάς, πέθανε ο Μεταξάς, πέθανε ο Μεταξάς, πέθανε ο Μεταξάς, πέθανε ο Μεταξάς, πέθανε ο Μεταξάς, πέθανε ο Μεταξάς, πέθανε ο Μεταξάς, πέθανε ο Μεταξάς, πέθανε ο Μεταξάς, πέθανε ο Μεταξάς, πέθανε ο Μεταξάς, πέθανε ο Μεταξάς, πέθανε ο Μεταξάς, πέθανε ο Μεταξάς, πέθανε ο Μεταξάς, πέθανε ο Μεταξάς, πέθανε ο Μεταξάς, πέθανε ο Μεταξάς, πέθανε ο Μεταξάς, πέθανε ο Μεταξάς, πέθανε ο Μεταξάς, πέθανε ο Μεταξάς, πέθανε ο Μεταξάς, πέθανε ο Μεταξάς, πέθανε ο Μεταξάς, πέθανε ο Μεταξάς, πέθανε ο Μεταξάς, πέθανε ο Μεταξάς, πέθανε ο Μεταξάς, πέθανε ο Μεταξάς, πέθανε ο Μεταξάς, πέθανε ο Μεταξάς, πέθανε ο Μεταξάς, πέθανε ο Μεταξάς, πέθανε ο Μεταξάς, πέθανε ο Μεταξάς, πέθανε ο Μεταξάς, πέθανε ο Μεταξάς, πέθανε ο Μεταξάς, πέθανε ο Μεταξάς, πέθανε ο Μεταξάς, πέθανε ο Μεταξάς, πέθανε ο Μεταξάς, πέθανε ο Μεταξάς, πέθανε ο Μεταξάς, πέθανε ο Μεταξάς, πέθανε ο Μεταξάς, πέθανε ο Μεταξάς, πέθανε ο Μεταξάς, πέθανε ο Μεταξάς, πέθανε ο Μεταξάς, πέθανε ο Μεταξάς, πέθανε ο Μεταξάς, πέθανε ο Μεταξάς, πέθανε ο Μεταξάς, πέθανε ο Μεταξάς, πέθανε ο Μεταξάς, πέθανε ο Μεταξάς, πέθανε ο Μεταξάς, πέθανε ο Μεταξάς, πέθανε ο Μεταξάς, πέθανε ο Μεταξάς, πέθανε ο Μεταξάς, πέθανε ο Μεταξάς, πέθανε ο Μεταξάς, πέθανε ο Μεταξάς, πέθανε ο Μεταξάς, πέθανε ο Μεταξάς, πέθανε ο Μεταξάς, πέθανε ο Μεταξάς, πέθανε ο Μεταξάς, πέθανε ο Μεταξάς, πέθανε ο Μεταξάς, πέθανε ο Μεταξάς, πέθανε ο Μεταξάς, πέθανε ο Μεταξάς, πέθανε ο Μεταξάς, πέθανε ο Μεταξάς, πέθανε ο Μεταξάς, πέθανε ο Μεταξάς, πέθανε ο Μεταξάς, πέθανε ο Μεταξάς, πέθανε ο Μεταξάς, πέθανε ο Μεταξάς, πέθανε ο Μεταξάς, πέθανε ο Μεταξάς, πέθανε ο Μεταξάς, πέθανε ο Μεταξάς, πέθανε ο Μεταξάς, πέθανε ο Μεταξάς, πέθανε ο Μεταξάς, πέθανε ο Μεταξάς, πέθανε ο Μεταξάς, πέθανε ο Μεταξάς, πέθανε ο Μεταξάς, πέθανε ο Μεταξάς, πέθανε ο Μεταξάς, πέθανε ο Μεταξάς, πέθανε ο Μεταξάς, πέθανε ο Μεταξάς, πέθανε ο Μεταξάς, πέθανε ο Μεταξάς, πέθανε ο Μεταξάς, πέθανε ο Μεταξάς, πέθανε ο Μεταξάς, πέθανε ο Μεταξάς, πέθανε ο Μεταξάς, πέθανε ο Μεταξάς, πέθανε ο Μεταξάς, πέθανε ο Μεταξάς. |
