| : ΠΑΡΑΚΣΑΝΑ ΠΑΡΑΚΣΑΝΑ ΠΑΡΑΚΣΑΝΑ ΠΑΡΑΚΣΑΝΑ ΠΑΡΑΚΣΑΝΑ ΠΑΡΑΚΣΑΝΑ ΠΑΡΑΚΣΑΝΑ ΠΑΡΑΚΣΑΝΑ ΠΑΡΑΚΣΑΝΑ ΠΑΡΑΚΣΑΝΑ ΠΑΡΑΚΣΑΝΑ ΠΑΡΑΚΣΑΝΑ ΠΑΡΑΚΣΑΝΑ ΠΑΡΑΚΣΑΝΑ ΠΑΡΑΚΣΑΝΑ ΠΑΡΑΚΣΑΝΑ ΠΑΡΑΚΣΑΝΑ ΠΑΡΑΚΣΑΝΑ ΠΑΡΑΚΣΑΝΑ ΠΑΡΑΚΣΑΝΑ ΠΑΡΑΚΣΑΝΑ ΠΑΡΑΚΣΑΝΑ ΠΑΡΑΚΣΑΝΑ ΠΑΡΑΚΣΑΝΑ ΠΑΡΑΚΣΑΝΑ ΠΑΡΑΚΣΑΝΑ ΠΑΡΑΚΣΑΝΑ ΠΑΡΑΚΣΑΝΑ ΠΑΡΑΚΣΑΝΑ ΠΑΡΑΚΣΑΝΑ ΠΑΡΑΚΣΑΝΑ ΠΑΡΑΚΣΑΝΑ ΠΑΡΑΚΣΑΝΑ ΠΑΡΑΚΣΑΝΑ και παρέμβασης που σχετίζεται με αυτές τις τεχνολογίες. Θα σας αναφέρω λοιπόν τώρα επί τροχάδιν τις δουλειά που κάνουνε στο εργαστήριο στην Πλήτη και στην Πορστόνη για τη χρησιμοποίηση αυτής της έννοιας του τσιπ για να μπορέσουμε να φιλοξενήσουμε μέσα αυτού τον τσιπ κύταρα ή και φάρμακα να τα φτάσουν σε ένα σημείο που να δημιουργούν ένα κομμάτι λειτουργικού νευρικού ισθού εξβίβου έξω από το ανθρώπινο σώμα και όταν αυτά τα τσιπ με τα κύτρα μέσα ή τα φάρμακα φτάσουν σε μια ορειμότητα που την κρίνουμε εμείς την ορειμότητα αυτή ανάλογα με τι θέλουμε να κάνουμε, να πλητερνάμε αυτή τη δομή, αυτό το device όπως λέγεται, μια συσκευή δηλαδή, βιολογική συσκευή στο ανθρώπινο σώμα για να διορθώσουμε διάφορες ασθένειες. Και έχουμε διάφορες τέτοιες παρεμβάσεις τα τελευταία χρόνια, όχι μόνο από εμάς, αλλά πολύ μεγαλύτερα εργαστήρια που ξεκίνησαν είτε στην Ευρώπη, είτε στην Αμερική. Εμάς σαν φαρμακολόγους γιατί μας ενδιαφέρει όλη αυτή η τεχνολογία, εγώ είμαι φαρμακολόγος από εκπαίδευση. Δεν θα με ενδιαφέρε κανονικά να ασχοληθώ ούτε με κύτρα, ούτε με chips, ούτε με κατασκευές τέτοισα. Αυτό αφορά άλλους επιστήμονες, μηχανικούς, επιστήμονες των υλικών και τα λοιπά. Πλησιάσαμε λοιπόν σε αυτή την διεπιστημονική περιοχή, διότι έχουμε να αντιμετωπίσουμε σαν φαρμακολόγιο ένα βασικό πρόβλημα, το οποίο είναι εξαιρετικά σημαντικό για τον τρόπο με τον οποίο μπορούμε να παρέμβουμε και να βοηθήσουμε ασθενείς που πάσχουν από την αποβλάβεση στον κεφαλικό τους ιστό, είτε από τραύμα, είτε από νευροεφυλιστικά νοσήματα, είτε από γενετικά νοσήματα. Τα περισσότερα φάγματα, όπως ξέρετε, αναπτύσσονται στο εργαστήριο, ελέγχονται σε κυταρικές καλλιέργειες, κυταράκια, τα οποία καλλιεργούμε στο εργαστήριο ή μεγαλύτερα κομμάτια ιστού και όταν δούμε ότι κάτι συμβαίνει, μπορούν να αλλάξουν κάποια δομή λειτουργική πάνω στις καλλιέργειες, πάμε στο επόμενο στάδιο να το δοκιμάσουμε, αν αυτά είναι απαντειλεσματικά, στα πειραματόζα, τα οποία πειραματόζα, είναι πειραματόζα είτε αυτό που ονομάζουμε «mischuality», δηλαδή τα οποία τελειώνουμε από τους νοσούς, παράδειγμα, ποντίκια, είτε πειραματόζα στα οποία έχουμε κάνει γενετικές παρεμβάσεις, ώστε να προσωμιάζουν, η μορφή τους, ο φαινότυπος τους, να προσωμιάζει και να μημείται νοσήματα του ανθρώπου. Παράδειγμα, κάνοντας διάφορες μεταλλάξεις σε ένα συγκεκριμένο γονίδιο, μπορούμε 3, 4, 5, 6 μεταλλάξεις, να φτιάξουμε ποντικούς που πάσχουν από ο Αλσχάιμες. Αυτά τα ζώα, λοιπόν, έχουν προβλήματα που σχετίζονται με τη συμπεριφορά, με τη μνήμη που έχει να κάνει με την παθολογία της νόσου του Αλσχάιμες και τα ζωάκια αυτά τα χρησιμοποιούμε για να δοκιμάσουμε φάρμακα ή να ελέγξουμε μηχανισμούς με τους οποίους εκφράζεται η νόσος. Δυστυχώς, όπως θα δείτε εδώ πάνω, ένα μόνο από αυτά τα εννέα δραστικά φάρμακα στο πειραματώζω παράδειγμα για τον Αλσχάιμες, αποδεικνύεται τελικά αποτελεσματικό, όταν το δοκιμάσουμε στον άνθρωπο. Αντιλαμβάνεστε, λοιπόν, ότι αυτή η απώλεια οχτώ προσπαθειών κοστίζει σε χρόνο και ο χρόνος δεν είναι μόνο ο χρόνος του Αχιλέα και των συνεργατών του στο εργαστήρι, των συμμαδελφών του, που χάνει χρόνο γιατί δουλεύει για κάτι το οποίο τελικά δεν δουλεύει στον άνθρωπο. Ο στόχος οδηγός δεν είναι για την γιατρική επιστήμη, είναι για τη γιατρική επιστήμη. Επιφάνομαι και για τον άνθρωπο, αλλά είναι για τους ασθενείς. Σκεφτείτε πόσα άτομα με νευροεκφυλιστικά νοσήματα περιμένουν μια καινούργια θεραπεία. Κάθε μήνα, κάθε μέρα. Όσο αργεί αυτή η θεραπεία, τα άτομα αυτά βρίσκονται σε μεγάλο πρόβλημα. Άρα ο χρόνος για τους ασθενείς αυτούς είναι εξαιρετικά σημαντικός και πιέζει ηθικά και μας να γίνουμε όσο γίνεται πιο αποτελεσματική για να τους βοηθήσουμε. Βέβαια, αυτό έχει να κάνει και με τον χρόνο των ανθρώπων που δουλεύουν. Θα μπορούσαν να δουλέψουν σε κάτι άλλο, το οποίο μπορεί να είναι πιο χρήσιμο, να είναι πιο χρήσιμο για τους ασθενείς και κοστίζει απίστευτα χρήματα. Την τελευταία δεκαετία, οι αποτυχίες αυτές στήχισαν στην παγκόσμια φαναγευτική μηχανία 300.000.000 δολάρια. Τεράστιο ποσό, μόνο για 10 χρόνια. Να σκεφτείτε ότι μια εταιρεία πριν από λίγους μήνες, η Pfizer, έκλεισε όλα τα εργαστήρια της για την ανάπτυξη μια νέας θεραπείας για το Alzheimer's, απολύοντας 2.000 επιστήμονες, διότι αυτό που νόμιζε ότι είναι δραστικό στον άνθρωπο, τελικά αποδείχτηκε μη δραστικό, ενώ δούλευε στους ποντικούς. Λοιπόν, είναι ένα τεράστιο πρόβλημα να δοκιμάζουν πρώτα όλα αυτά τα καινούργια φάρμακα, δημιουργικά φάρμακα. Φάρμακα θα γίνουν να είναι αποτελεσματικά στον άνθρωπο. Έτσι, να τα δοκιμάζουμε στους ποντικούς, να τα δοκιμάζουμε στους αουραίους, να τα δοκιμάζουμε στα κουνέλια και τελικά όταν είμαστε έτοιμοι να το δώσουμε στον άνθρωπο που αγωνιά για μια καινούργια θεραπεία, να αποτυχάμε. Υπάρχει λοιπόν μια προσπάθεια να γεφυρώσουν αυτή τη διαφορά ποντική-άνθρωπος-κληγητά. Και ο τρόπος που μπορούμε να το κάνουμε είναι να φτιάξουμε ένα ανθρώπινο υλικό, ανθρώπινης προέλευσης υλικό, σε μια πλατφόρμα, σε ένα πειραματόζο, το οποίο είναι στην ουσία ένα τσιπ, αυτό που ανέφερα προηγουμένως. Να φτιάξουμε ένα τσιπ, δηλαδή, στο οποίο μέσα θα φιλοξενήσουμε ανθρώπινα κύτταρα, όχι οποιαδήποτε, αυτά που μας ενδιαφέρουν για το συγκεκριμένο νόσημο. Παράδειγμα, αν έχουμε να κάνουμε με ένα τσιπ που θέλουμε να μελετήσουμε τη νόση του Πάρτινσον και να φτιάξουμε φάρμακα για τη νόση του Πάρτινσον, θα βάλουμε ανθρώπινους νευρώνας μας και θα τους μελετήσουμε, αλλά θα είναι πλέον ανθρώπινοι. Φτιάχνουν με άλλα λόγια, δηλαδή, ανθρώπινες προέλευσες πειραματόζοα. Και αυτό έχει αλλάξει άρδη τον τρόπο με τον οποίο πλέον τα τελευταία τρία, τέσσερα χρόνια, γιατί είναι μια τεχνολογία πολύ καινούρια, γεφυρώνουμε την αποτυχία του πειραματοζώου προς τον άνθρωπο, προς τις κληρικές δοκιμασίες του άνθρωπου. Η ιδέα είναι, δοκιμάζουμε μια μεγάλη χημική βιβλιοθήκη σε κύτταρα, τα οποία προέρχονται από ζώα. Κάποια από αυτά είναι αποτελεσματικά, τα δοκιμάζουμε γρήγορα σε πειραματόζοα. Και αυτά που είναι αποτελεσματικά στα πειραματόζοα, τα δοκιμάζουμε κατευθείαν σε πλατφόρμες τέτοιας. Διαλέγουμε, λοιπόν, ήδη από αυτά τα εννιά, όχι ένα, αλλά πιο πολλά από ένα, που έχουν μεγαλύτερη πιθανότητα να δουλεύσουν in vivo, όταν τα χωριζήσουμε στον άνθρωπο. Και αυτό έχει αλλάξει άρντον τον τρόπο, που σκέφτονται πλέον οι διθμιστικοί φορείς, όπως είναι ο FDA, ο EOF ή ο EMA, ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός Φαρμάκου, και πλέον υποχρεώνουν τις μεγάλες εταιρίες και τα μεγάλα ερευνητικά εργαστήρια να περνάνε αυτήν την τεχνολογία. Η φαρμακευτική βιομηχανία έχει αλλάξει άρντον ως αναφορά τον τρόπο με τον οποίο λειτουργεί. Παλιά, η φαρμακευτική βιομηχανία ήταν μεγάλα εργοστάσια με ερευνητικά εργαστήρια μέσα, με δεκάδες χιλιάδες ερευνητές. Αυτό στοίχιζε τόσα πολλά χρήματα και λόγω των αποτυχιών που ανέφερα προηγουμένως, γιατί δεν είχαμε αυτές τις τεχνολογίες, δεν ήταν παραγωγικό ως αναφορά την επένδυση τους. Τώρα, οι φαρμακευτικές βιομηχανίες συνεργάζονται στενά με ερευνητικά εργαστήρια σε πανεπιστήμια και σε ερευνητικά κέντρα. Γιατί? Γιατί το κόστος γι' αυτές είναι πολύ μικρότερο και θα έχει οπωσδήποτε αναφορά και στην τιμή του φαρμάκου. Όσο ανεβαίνει η έρευνα για την άπτυξη ενός φαρμάκου, τόσο ανεβαίνει η τιμή του φαρμάκου στο φαρμακείο. Αυτό λοιπόν που κάνουν είναι πηγαίνουν και συνεργάζονται με εργαστήρια σαν τα δικά μας, τα οποία έχουν ήδη εξασφαλίσει την υποδομή, το ανθρώπινο δυναμικό, για λόγους εκπαιδευτικούς και για λόγους ερευνητικούς. Το 65% των νέων φαρμάκων που πήραν άδεια από το Ευρωπαϊκό FDA τα τελευταία πέντε χρόνια προέρχεται από εργαστήρια μικρά σαν τα δικά μας εργαστήρια στο Πανεπιστήμιο Επίτησης και στο ΕΕΕΕΕΕΕΕΕΕΕΕΕΕΕΕΕΕΕΕΕΕΕΕΕΕΕΕΕΕΕΕΕΕΕΕΕΕΕΕΕΕΕΕΕΕΕΕΕΕΕΕΕΕΕΕΕΕΕΕΕΕΕΕ� των φαρμακευτικών βιομηχανιών είναι πλησιάζει τα 70 δισ. εκατομμύρια δολάρια το χρόνο. Η Ελλάδα, η Κρήτη, τα πανεπιστήμια μας πρέπει να είναι παρόντα σε αυτό το τεράστιο πάτη επενδύσεων στην τεχνολογία για δύο λόγους. Γιατί έχουμε πολλά καλά νέα παιδιά με εξαιρετικά μυαλά και γιατί είμαστε ανταγωνιστικοί γιατί η μυστή μας είναι τελείως διαφορετική από την Αμερική από την Ευρώπη. Πρέπει λοιπόν οι νέοι συνάνδραφοι να πάνε και να ζητήσουν αυτά τα χρήματα μέσα από τη δουλειά τους και να συνεργαστούν με τις μεγάλες εταιρίες και όχι να σκεφτόμαστε τα πανεπιστήμια μας και τα ερευνητικά κέντρα λιγότερο σαν εκκλησίες περίκλυστες. Το πανεπιστήμιο πρέπει να είναι ανοιχτό, να αναπνέει με την κοινωνία, να αναπνέει με την οικονομία και όχι με την οικονομία την ελληνική, με την παγκόσμια οικονομία. Αυτό είναι ένα σωστό πανεπιστήμιο. Και η Ελλάδα είναι μια χώρα που έχει προβλήματα και η εχμή του δώροτος για να βγούμε από το πηγάρι είναι μία. Είναι οι άνθρωποι μας, οι εξαιρετικά καλοί σε εκπαίδευση και σε ιδέες άνθρωποι μας και μέσα στη χώρα και η διασχωρά μας. Πρέπει να αλλάξουμε άρθρον λοιπόν τον δρόμο τον οποίον βλέπουμε αυτά τα πράγματα. Για να δούμε λοιπόν ποια είναι η δική μας προσπάθεια σε αυτήν την αλλαγή σκέψης όσον αφορά τον τρόπο και τους μηχανισμούς ανάπτυξης νέων φαρμάκων. Στο εργαστήριο, στο ETH και στο Πανεπιστήμιο Κρήτης και πάρα πολλά από αυτά που θα ακούσετε δεν γίνονται από εμένα, γίνονται από ανθρώπους που είναι μέσα στο audience. Τον Γιάννη τον Χαρλαμπόπουλο, η γυναίκα του δεν έχει κάνει ακόμα δουλειά μαζί μας, τον Δημήτ τον Τζεράνι, όλα τα νέα παιδιά που είναι μαζί εκεί πέρα, αυτοί κάνουν δουλειά σαν αυτοί που θα σας παρουσιάσει ο Πεντροχάλης, όχι ο Αχιγέρας. Λοιπόν, έχουμε τη δυνατότητα να χρησιμοποιήσουμε διάφορα υλικά, τρεις διάστατες μορφής, να μοιάζουμε με τον ιστό. Το ιστό που καλλιεργούμε στα εργαστήρια είναι δυσδιάστατος, φανταστείτε ένα κέντρο σαν ένα μάτι αυγό, ο Φίνης, ο Λάης ένα υπόσταγμα και αυτό είναι. Η φύση δεν έχει τέτοια οδομή, η φύση έχει τρεις διάστατες. Χρησιμοποιώντας αυτά τα υλικά σαν υποστηρίγματα, σαν μήτρες, σαν κρυώματα, σαν σκάλες, σκαλουσχές, φτιάχνουμε τρεις διάστατες σπόγγους οι κρυώματα μέσα στα οποία βάζουμε κύταρα. Και στην προκειμένη περίπτωση δική μας βάζουμε κατ' εξοχή νευρώνες αλλά η φιλοδοξία μας είναι να βάλουμε κι άλλους είδους κυτάρων. Λοιπόν, έχουμε τρεις δυνατότητες να χρησιμοποιήσουμε αυτό το υλικό. Η πρώτη έχει να κάνει μετριώματα απειρητήρου, σκληρό υλικό. Μα γιατί θέλουμε σκληρό υλικό, θέλουμε σκληρό υλικό γιατί είναι ένας καλός αγωγός του λεκτρισμού και όταν παντρέψουμε νευρώνες με το υλικό του ηλεκτρονικού υπολογιστή, οι νευρώνες επικοινωνούν και δρόμοι μέσα από ηλεκτρικά σύνοχα. Παράγουν ηλεκτική ενέργεια, ηλεκτρικό ρεύμα, το μεταφέρον μέσα από τους νευράξονες, τα καλώδια δηλαδή, αυτές τις πρόγρομες επικοινωνικές δομές διαδρόμους προς το άλλο νευρώνα ή άλλο κύταρο, οπότε έχουμε τη δυνατότητα σε ένα τέτοιο περιβάλλον να κάνουμε καταγραφές ηλεκτροφυσιολογικές. Ο εγκέφαλος μελετάται κατεξοχήν με την ηλεκτροφυσιολογική του δραστηριότητα. Δηλαδή καταγράφουμε κύματα ηλεκτρικά και ηλεκτροβολιτικά από αυτή την λειτουργία. Αυτό λοιπόν είναι πάρα πολύ φιλικό στη δομή ενός τρισδιάστατου ηκριώματος, τσιπ με νευρώνες όσον αφορά αυτού του είδους της δραστηριότητας του εγκέφαλου. Φανταστείτε τώρα ένα πολύ μικρό τέτοιο σπόγδο τρισδιάστατον, πώς να τον φτιάξουμε με κυλότητες. Το σκαρπέλο το οποίο θέλουμε να χρησιμοποιήσουμε σαν γλύπτες για να κάνουμε κυλότητες δεν υπάρχει, γι' αυτό χρησιμοποιούμε τεχνολογίες laser. Χρησιμοποιούμε ακτίνες laser σε πολύ μικρό μήκος κύματος, πάρα πολύ femto laser τεχνολογίες, οι οποίες έχουν δυνατότητα κάτω από ένα φακό να επικεντρώσουν εκεί πέρα σαν ένα σκαρπέλο, σαν το σκαρπέλο του γλύπτη και να φτιάξουν μικρές κυλότητες μέσα στις οποίες θα φιλοξενήσουμε κύλτα. Όλο αυτό δεν γίνεται με το χέρι, αυτή η διαδικασία οργανώνεται και στείνεται σε ένα ηλεκτρονικό υπολογιστή ο οποίος συνδέεται με το πιστόλι του femto laser και οδηγεί το femto laser ακριβώς εκεί που θέλουμε, έχουμε οργανώσει αυτόν τον τρόπο. Είναι πολύ πιο δύσκολο, δεν το κάνουν εγώ, το κάνουν συνάνδραφοι όπως ο Μανώλης ο Στρατάκης και η ομάδα του στο Ίντερ, αλλά είναι μια τεχνολογία η οποία πραγματικά μας έχει βοηθήσει να φτιάξουμε τρισδιάστατα ηκριόματα πυρητήρ. Και αν το μήκρο σχήματος είναι πολύ μεγάλο, δηλαδή παράγει ενέργεια και θελμότητα, καταστρέφει το συγκεκριμένο υλικό και βλέπετε το κάνει με ένα τρόπο άχαρμο, αυτές είναι ακίδες, είναι μια κυλότητα ενός τέτοιου σκόμπου, αυτές οι ακίδες δεν είναι φιλικές για το κύτταρο, γιατί αν βάλετε κύτταρο εκεί σαν σπαθιά θα το τρυπήσουν και θα το σκοτώσουν. Αυτά θα χρησιμοποιήσετε μικρό με το σχήματος, κοιτάξτε πώς γίνεται αυτή η κυλότητα, πολύ ηλία, πολύ φιλική για να καλλιεργήσει κανείς μέσα εκεί πέρα. Αυτές είναι οι εικόνες από το εργαστήριό μας ηλεκτρονικής μικροσκοπίας διαφόρων νευρών, τα οποία έχουν καλλιεργηθεί μέσα σε αυτές τις δομές και βλέπετε πόσο ευτυχείς είναι, είναι μπράξονες και γενικά δημιουργούν ένα κύκλωμα πραγματικά νευρονικό. Επίσης, έχουμε δυνατότητα να φτιάξουμε δομές έτσι ώστε να φιλοξενούν διαφόρου τύπου νευρώνες. Τη μία φορά συμπαθητικούς νευρώνες, την άλλη φορά κινητικούς νευρώνες. Όχι μόνο αυτό, μπορούμε να κάνουμε μύρματα διαφόρων χημικών δομών μέσα στον σπόγκο αυτό, στον τεσδιάστο σπόγκο και να φιλοξενούμε μέσα στο σπόγκο διαφόρων τύπων κύτταρα. Δηλαδή μπορούμε να κάνουμε ένα σι με πυλίτιο και με άλλα υλικά που να περιέχει όλους τους νευρώνες μιας νόσου, παράδειγμα του Αλξχάιμες. Να φτιάξουμε δηλαδή ένα εξβίβο υλικό για τη νόσο του Αλξχάιμες από ανθρώπινα κύτταρα μέσα σε μια τέτοια δομή. Και να τη χρησιμοποιήσουμε αυτή τη δομή για να μελετήσουμε τη νόσο. Μπορούμε να κάνουμε πολλά πράγματα. Να κάνουμε όχι μόνο καλλιέργια διαχωρισμένων νευρώνων κύτταρων όπως τα αστροκύτταρα ή τα Swann Serfs, αλλά μπορούμε να βάλουμε ολόκληρα γάντλια, ολόκληρες δομές μέσα. Φαίνεται ότι αυτές οι δομές που έχουμε φτιάξει με το πυλίτιο είναι πολύ φιλικές, είναι πολύ βοηθητικές και ο νευρικός ισθός που μπαίνει μέσα είναι λειτουργικός, είναι νευρονικός, κάνει επικοινωνία το ένα νευρονικό κύτταρο με το άλλο, δημιουργεί πλαστικότητα και βέβαια έχει τη δυνατότητα να το κοινωνεί με έναν τρόπο όσον αφορά τις δομές επικοινωνίας νευρώνων και των υποστηρητικών κύτταρων, παράδειγμα Swann κύτταρων ή αστροκύτταρων, με έναν τρόπο που προσωμιάζει πάρα πάρα πολύ με αυτό που συμβαίνει ήν βίγκο στον ανθρώπινο αγέθραμο. Αυτό είναι ένα γάντλιο, ολόκληρο γάντλιο, αισθητικό γάντλιο που καλλιεργείται μέσα σε τρεις διάσεπτε τέτοια δομή πυρητήου, βλέπετε τους νευράξονες και τα γυριακά κύτταρα και τους νευρώνες. Αυτή η εικόνα βραβεύτηκε πρόπερση στο Παγκόσμιο Συνέδριο Νάνο Τεχνολογίας στο Τωρόντο και μία από τις μεταρχιακές μας φιντήτες η Χαρά η Σιμιτζή, η οποία ήταν μία από τους συνεργάτες μας που έκανε αυτή τη δουλειά, πήγε στο Τωρόντο για να πάει το βραβείο, ήμασταν πολύ χαρούμενοι. Και να πω εδώ ότι η Χαρά δεν ήταν ούτε βιολόγος, ούτε γιατρός, ούτε χημικός. Τι ήταν? Ελεκτολόγος, μηχανολόγος από το Μητσόβιο Πολιτεχνία. Όλη τη δουλειά την έκανε ένας μηχανικός στο εργαστήριο Φαρμακολογίας και στο εργαστήριο, ένα καινούργιο εργαστήριο που έχουμε με τους συναδέρφους από το Ιστούτρο Λέιζες και τον Μοριακής Βιολογίας, που το ονομάζουν Φιλόδοξα, Εργαστήριο Εμβιομηχανικής του Νευρικού Ιστού. Και έχει πολλά νέα παιδιά τα οποία βλέπουν εδώ. Ας πάμε τώρα σε ένα άλλο υλικό που είναι το κολαγόνο. Το κολαγόνο είναι ένα υλικό πολύ μαλακό, μια πρωτείντη, την έχουμε στην διάμυση ουσία, πολύ φιλικό στον άνθρωπο και έχει τη δυνατότητα, επειδή είναι τέτοιο υλικό που έχει μια διαφάνεια στη δομή της, να είναι υλικό που μπορεί να φιλοξενήσει πίταρα μέσα με ένα τρόπο που μπορεί κανείς να το παρατηρήσει από έξω. Το υλικό αυτό μας ήρθε στην Κρήτη από τον Δημήτ τον Τζεράνι, ο οποίος είναι μέσα στο Όντεας, έναν νέο ερευγητή, ο οποίος ο Δημήτρης δεν είναι ούτε ιατρός, ούτε φαρμακοποιός, ούτε βιολόγος, παρότι έχω βάση με συντοψίες ότι θέλει να γίνει τέτοιος. Είναι ένας από τους καλύτερους φοιτητές με το μεγαλύτερο βαθμό από τους ηλεκτρολόγους, μηχανολόγους του Μετσόβιου Πολυτεχνίου. Έκανε την διαδρομή του στο MIT με μια πολύ σημαντική προσωπικότητα του χώρου της Εμβιομηχανικής των Ισθών που λέγεται Γιάννης Γιαννάση και έρθει και μαζεύει στον Νιώμιλία τον Ιούλιο. Ένας σημαντικός άνθρωπος που έφταξε αυτό που ονομάζουμε πολύ αδράχ, τεχνητό δέρμα, δεν είναι ακριβώς τεχνητό δέρμα, είναι μια δομή που βοηθάει να φταχτεί τεχνητό φυσιολογικό δέρμα σε εγκαυματίες και οχι μόνο. Ο Δημήτρης παρασκευάζει αυτού του είδους τις δομές. Να, μια ηλικρινική μικροσκοπία ενός τέτοιου σπογγου από κολαγόνο τύπου 1. Πάρα πολύ δύσκολο να το κάνουμε, φαίνεται πολύ ωραίο στη φωτογραφία, πολύ δύσκολο να το κάνεις στην πραγματική ζωή. Αυτά λοιπόν, τα τσίψα αυτά κολαγόνου, μέσα καλλιεργούμε διάφορους τύπους κύτταρα. Αυτό που μας ενδιαφέρει είναι να φτιάξουμε εκεί μέσα τενόβο νευρικό ιστό. Δηλαδή, για να φτιάξουμε τενόβο νευρικό ιστό, δεν θέλουμε νευρώνες, θέλουμε τους αρχαίγονους νευρώνες, τα αρχαίγοντα νευρικά βλαστικά κύτταρα που είχαμε στην αρχή της ζωής μας, στις πρώτες μέρες της ζωής μας, μέσα στην μητέρα μας. Και βέβαια, μέσα εκεί πέρα μια ομάδα πολλών νέων συναντέρφων καλλιεργεί νευρικά βλαστικά κύτταρα τα οποία πολλαπρασιάζονται, είναι μια χαρά, έχουμε βλέπει τις συνθήκες να είναι μια χαρά. Να, μια νευρώσκα, η οποία έχει μέσα της πολλά νευρικά βλαστικά κύτταρα. Τα νευρικά βλαστικά κύτταρα έχουν την τάση να κάνουν απηγίες. Όταν τα αφήσεις μόνα τους, μαζεύονται και το ένα αγκαλιάζει το άλλο, και μέσα από αυτή τη δικασία επικοινωνούν, οριμάζουν, και τελικά όταν πάρουν τη μορφή που θέλουν ή τη μορφή που πρέπει να πάρουν ανάλογα με το μικροπεριβάλλον που βρίσκονται, διαχωρίζονται και πηγαίνουν και μεταναστεύουν, όπως λέμε, εκεί που χρειάζεται να μεταναστεύσουν για να κάνουν νευρικό εστώ. Είναι μια νευρώσκα, αλλά μια πολύ ευτυχής μέσα σε αυτή τη δομή του κολαβού. Και βέβαια, ξεκινάει η διαφοροποίηση αυτών των νευρικών βλαστικών κυτάρων προς νευρώνας, και όχι μόνο νευρώνας, και βιβλιακά κύτταρα, και εδώ είναι αδράτο, λέω, για να είναι σχηματική η εικόνα, ένα νευρικό βλαστικό κύτταρο που έχει διαφοροποιηθεί σε νευρώνα. Βλέπετε το σώμα, εδώ παράγεται ελεκτρικό ρέμμα και όχι μόνο, και να και το καλώδιο, ο νευράξονας, μέσα από το οποίο θα περάσει το μήνυμα του ελεκτρικού για να πάρει στον επόμενο νευρώνα. Ευτυχοί κύτταρα, τα οποία ζουν μέσα σε αυτό το περιβάλλον. Ποια είναι η ιδέα? Η ιδέα είναι να χρησιμοποιήσουμε τέτοιες δομές για να φτιάξουμε chips, τα οποία θα είναι chips για μια συγκεκριμένη νόσο. Ο Δημήτρης Ζεράνης, με τους συνεργάτες μας όλους, προσπαθεί να φτιάξει ένα chip για την ώσο του κινητικού νευρώνα. Χρηματοδοτήθηκε από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή για να έρθει στην Πλήτη από το MIT, ένα πολύ σημαντικό πράγμα, φέρνουμε στην Ελλάδα τώρα εξαιρετικά παιδιά από έξω, όχι από την Αφρική, αλλά από τα καλύτερα πανεπιστήμια. Έχουμε ανθρώπους από το Πανεπιστήμιο του Εντιβούρου, που είναι η Καλλινέρη Καράλη, που έχει έρθει και δουλεύει τα τελευταία χρόνια μαζί μας εδώ, από το Εντιβούρου, όπως ξέρετε, είναι ένα πάρα πολύ καλό πανεπιστήμιο. Πρόσφατα, ήρθαν και άλλοι νέοι, οι οποίοι είναι ακόμα ζαλισμένοι από τη μεταφορά, που έχουν έρθει από την Αγγλία, από το Μεγάλο Πανεπιστήμιο της Αγγλίας και δουλεύουν μαζί μας σε τέτοιου είδους θέματα. Η ιδέα, λοιπόν, είναι να φτιάξουμε ένα τσιφ της μορφής αυτής, που θα έχει κολαγόνο μέσα, θα έχει διάφορα κύταρα που πάσχονται στην ώσοδο κινητικούς νευρώνες, αστροκύταρα, και να προσπαθήσουμε να μελετήσουμε την επικοινωνία αυτών των κυτάρων μέσα σε αυτή τη δρομή, ώστε να μπορέσουμε να μάθουμε για ποιον λόγο αρρωσταίνουν αυτοί οι νευρώνες. Βέβαια, αν το πετύχουμε αυτό, αυτό το υλικό είναι ένα υλικό το οποίο μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε για να σκρινάρουμε, να τεστάρουμε, να ελέγξουμε χημικές βιβλιοθήκες από πιθανά φάρμακα κατά της νόσου. Χημικές βιβλιοθήκες που είναι χιλιάδες μόρια, δεκάδες χιλιάδες μόρια. Και να ψαρέψουν από εκεί κάποιες ουσίες οι οποίες πιθανά θα είναι πιθανά φάρμακα για τη νόσο. Και αυτό βέβαια μπορούμε να παράξουμε για τη νόσο του Αλσχαίνας, για τη νόσο Πάρκενσον, για τη σκρίληση καταπλάκας και αυτή είναι η ιδέα που έχουμε στο εργαστήριο. Να φτιάξουμε, όπως ονομάζουμε, disease specific chips, brain chips τα οποία θα χρησιμοποιήσουμε για μελέτες παθοψιολογίας και για μελέτες αναπτύξεις φαρμάκων. Να πω εδώ πάλι πολύ δυσάρεστο στον χώρο μας, στη νευρολογία, δεν δοκιμωρίζουμε, αγαπητοί φίλοι, την αιτία σε κανένα νευροεπιβιβληστικό νόσημο. Πάρκενσον, Αλσχαίνας, σκρίληση καταπλάκας. Δεν έχουμε ιδέα τι το προκαλεί. Μόνο τη φαινομανολογία του, μόνο τα συντώματα και προσπαθούμε κάθε φορά με συντωματικές θεραπείες να μαζέψουμε τα συντώματα και κάποιες φορές τα καταφέρνουμε. Αλλά βέβαια, η νόσος είναι στο background και δουλεύει και συνεχίζει να καταστρέφει. Λοιπόν, η προσπάθεια μας είναι να μάθουμε γιατί συμβαίνει αυτό και να πάμε να επιτεθούμε την αιτία. Τότε θα έχουμε, πραγματικά, συστηματικές θεραπείες που θα αλλάξουν αυτή τη φαρμακολογία, αυτών των νοσημάτων. Το κολαβό είναι και ένα άλλο ενδιαφέρον, έχει και ένα άλλο ενδιαφέρον, όσον αφορά τη χρησιμοποίησή του, είναι πολύ φιλικό για τον άνθρωπο. Και βέβαια αυτό δοκιμάστηκε, κατά κόρο με επιτυχία, στον τεχνητό δέρμα από τον καθηγητή τον Γιάννα στο MIT και ξέρουμε πλέον την μπορούμε να του χρησιμοποιήσουμε και για άλλες αφαρμογές. Προσπαθούμε, λοιπόν, με το υλικό αυτό και την τεχνολογία που έφερα πιο μπροστά, να κάνουμε νευρονικά εμφυτέρματα. Νοτιάς μυαλός, ένας σωλήνας. Εάν υπάρξει μια μηχανική βλάβη, εάν περάσει ένα εχμηρό αντικείμενο, εάν υπάρξει ένα ατύχημα με το αυτοκίνητο και χτυπήσει ο νοτιάς μυαλός πάνω στα γοστά, συνήθως γίνεται μια κίστη στο νοτιάι ο μυαλός και τι συμβαίνει, η κίστης αυτή διακόπτει την νευρονική επικοινωνία. Είπαμε, νευρώνες, σώμα του νευρώνα, οι νευράξονες, τα καλώδια τα οποία συνδέουν και μεταφέρουν το μήνυμα του ηλικτρικού παράγιο, το σώμα. Εάν οι νευράξονες οπούνκ, δεν έχουμε ρεύμα να πάει παρακάτω. Αυτό σημαίνει παράλυση. Η προσπάθειά μας, λοιπόν, είναι αυτό το χάσμα να το γεμίσουμε με διάφορους τρόπους και να δώσουμε δυνατότητα σε αυτό το γέμισμα, το οποίο είναι ένα τσιμ, στο οποίο βάζουμε μέσα νευρικά κομμαστικά κύτταρα, να φτιάξουμε από την αρχή φρέσκους νευρώνες με φρέσκους νευράξονες και να κολλήσουμε, να το πω απλά για να είναι πιο κατανοητό, το ένα άκρο με το άλλο λειτουργικά, δηλαδή να ξανασυνδέσουμε τα καλώδια. Αυτό σημαίνει ένας παράλυτος άνθρωπος, ο οποίος έχει ακόμα μυϊκό ιστό, θα σηκωθεί και θα περπατήσει. Και αυτή είναι η φινόδοξή μας προσπάθεια, όχι μόνο η δική μας, πάρα πολλά εργαστήρια σε όλο τον κόσμο προσπαθούν να κάνουν αυτή τη δουλειά. Αυτή είναι μια της διάστατης καλλιέργεια αισθητικών νευρών, γιατί αισθητικών νευρών. Στο Νοτιομιλό, η κατεξοχή νευρώνες που στηρίζουν τον άνθρωπο είναι αισθητική νευρώνες για να καταλαβαίνουμε που βρισκόμαστε και μετά να δοθεί το σήμα να κινηθούμε, κινητική νευρώνες. Και διαπλέκονται αυτοί οι δυο και όταν υπάρχει μια αίσθηση από έξω, ότι πρέπει να τρέξεις, να περπατήσεις, να πας κάπου, ενεργοποιείται οι κυνητικοί νευρώνες, δίνουν μήνυμα στους μυς και τρέχουν, περπατάμε. Αυτή είναι η μηχανική διαδικασία. Λοιπόν, οι αισθητικοί νευρώνες που έχουμε καλλιεργείς μέσα στο ρικρίωμα κορναγών είναι πάρα πολύ ευτυχείς, κάνουν νευρονικά δίκτυα και αυτή είναι πάλι μια φωτογραφία της κοινωνικής μικροσκοπίας, αυτό το καναπιστήρι και το είτε, και βλέπετε πόσο όμορφα διακλαδώνεται η νευράξονη σ' αυτών των αισθητικών νευρών. Η προσπάθειά μας είναι, και το κάνουμε, να αυτό το νευροεμφύτευμα, το οποίο το ρημάζουμε για κάποιες βομάδες στο εργαστήριο, να το περάσουμε σε πειραματόζο, στα οποία έχουμε κάνει πειραματική βλάβη στον πιο μυαλό και έχουν παραλείσει, έχουν χάσει την ικανότητα να περπατάν σωστά, έχουν χάσει την ικανότητα να περπατάν σε μέρη, σε διαδικασίες που είναι δύσκολες. Για παράδειγμα, εάν σας βάλω να περπατήσετε σε μια σκάλα οριζόμπια, θα πρέπει να έχετε πλήρη αίσθηση κάθε φορά και είσαστε μπρούμητα, πού βρίσκετε το χέρι σας και πού βρίσκετε το πόδι σας για να περπατάτε, έτσι δεν είναι. Άρα χρειάζεται μια απόλυτη, σχεδόν απόλυτη λειτουργικότητα της αισθητικής σας μοίρας των αισθητικών νευρώνων, οι οποίοι θα βοηθήσουν τους κινητικούς νευρώνες να δώσουν μηνύματα στα πόδια για να περπατάτε πάνω στη σκάλα και να μην πέφτετε μέσα στο χάσμα. Αυτό κάναμε λοιπόν στους ποντικούς, είδαμε και δεν θα μπω στις λεπτομέρειες γιατί είναι δύσκολο να σας εξηγήσω με έναν προϊκό τρόπο τι συμβαίνει. Ένα τέτοιο νευροεφήτευο μέσα στο νοτιομιαλό ενός τέτοιου ποντικού, παρήγγαγε νευρώνες και κύτρα υποστριπτικά με τέτοιο τρόπο που τελικά τα ζώα αυτά μετά από εννέα εβδομάδες, εδώ είναι ο τρόπος που περπατάει ο ποντικός αυτός ο ποντικούλης πάνω σε αυτό που ονομάζουμε λάντετ, δηλαδή μια σκάλα. Φανταστείτε πρέπει να μάθει να βάζει το πόδι στη μία, δέχεται η σκάλα στη δεύτερη και σιγά σιγά να περπατάει. Εάν δεν μπορεί να το κάνει, δεν έχει αισθητικότητα, πέφτει μέσα στα κενά και δεν μπορεί να περπατήσει. Λοιπόν, γυρίσαμε αυτά τα ζώα που ήταν δύσκολα να περπατήσουν σε αυτή τη διαδικασία, κατά 30-35%, που είναι μια σημαντική αλλαγή στο φαινότυπο αυτών των ζώων. Καταστείτε έναν τελείως παράγητο άνθρωπο, να μπορεί να σηκωθεί και να έχει δυνατότητα 35-40% των δυνατοτήτων να περπατήσει. Θα περπατάει, όχι πολύ φυσολογικά, αλλά δεν θα είναι σαν καρέκλα. Και μέσα από άλλες διαδικασίες φυσιολογικής θεραπείας και τα λοιπά, μπορούμε πιο εύκολα με τη διαδικασία αυτή να τον στήσουμε. Και θα τελειώσω με τη δεύτερη κατασκευή εγκεφαλικών chips με μια πιο προωθημένη τεχνολογία, η οποία αναπτύσσεται στο εργαστήριο της εταιρείας Emulate, που είναι μια σπινόφετρια σαν ειδική μας την εταιρεία την Παρενένσιου που ειδηλήθηκε πριν 10 χρόνια εδώ, στο Παναπιστήμιο και στο Ίντε. Και στην οποία εταιρεία, είναι εταιρεία που δημιουργήθηκε από την ιατρική σχολή του Χαρβάρτ και στην οποία εταιρεία το κομμάτι που αφορά στο human brain on a chip το τρέχει ένα παιδί από μας, ο Σύφυσος Πεδιαδυτάκης, είναι ο γιος του κ. Πεδιαδυτάκη που έχει τη διαφετέρια συνανύτικο καφέ στην Αγία Εκατερίνη. Ένα παιδί δικό σας, δικό μας από εδώ, είναι ένας εξαιρετικός επιστήμονας σε μία εταιρεία στο πιο advanced διεθνός και βέβαια και της ιατρικής σχολής του Χαρβάρτ, Ιστιτούτο Εμβιομηχανικής για την παραγωγή στον on a chip. Ο Σύφυς λοιπόν δουλεύει σε τέτοιου είδους ηγκριώματα, δηλαδή να τα δούμε λίγο, καταρχάς το ηγκρίωμα δέχεται κύτταρα μετά από καλλιέργεια στο εικαστήριο. Μέσα σε αυτό το ηγκρίωμα, μέσα σε αυτό το chip, όπως λέγεται, βάζουμε τα κύτταρα και βέβαια σε αντίθεση με ό,τι είδατε μέχρι στιγμής, αυτό έχει μία ιδιαιτερότητα πολύ πιο προωθημένη. Έχει μία είσοδο και μία έξοδο. Όλοι οι ιστοί μας, όλα τα όργανα μας δεν είναι στον αέρα, συνδέονται με συνδετικό στον χώρο και για να μπορέσουν να ζήσουν χρειάζονται τροφή, χρειάζονται οξυγόν, χρειάζονται νερό. Αυτό γίνεται μέσα από την αγγείωση και έχουμε μία αγγείωση που φέρνει όλα αυτά τα υλικά μέσα στον ιστό, παράδειγμα στην καρδιά ή στους νυφρούς και μία αγγείωση στην άκρη που τα βγάζει και τα οθεί για αποβολή, μέσα εκεί πέρα περιλαμβάνονται μεταπολίτες όλα τα υλικά που έχουν παραχθεί από το υλικό που έρχεται μέσα στον ιστό για να πάρει τον δρόμο προς τα έξω. Αυτό λοιπόν είναι τσιπ μικροπεριβροχής, είναι δικός μου όρος, γιατί ο αγγλικός όρος είναι μικροfluidics, δεν βρήκα ποιο δόκιμο όρο για να μπορώ να κάνω κάτι καλύτερο, λοιπόν περιβροχής γιατί περιβρέχει τον ιστό και δεν δείτε γιατί τον περιβρέχει τον ιστό. Αυτό είναι το τσιπ dissimulate, είναι ένας διαφανές υλικό, εδώ υπάρχει μέσα ένα κανάλι στο οποίο μπαίνουν τα κύτταρα, είναι δυο κομμάτια, ένα πάνω και ένα κάτω, κλείνει και στη μέση με το κανάλι, υπάρχει μία είσοδος ή πολλές είσοδοι όπου μπορούμε να διοχετεύσουμε μέσα στο κανάλι ό,τι θέλουμε, αίμα, υλικό, διάφορα ρυθμιστικά διαλήματα, φάρμακα διαλυτωποιημένα μέσα σε αυτό και υπάρχει και η έξοδος, ό,τι συμβαίνει εδώ μέσα μπορούμε να το παρατηρήσουμε μαζεύοντας, συσορεύοντας το υλικό το οποίο βγαίνει μέσα, διότι στην ουσία έχουμε ένα εξβίβο ιστό, ανθρώπινο ιστό, on-the-chip, ένα όργανο. Αυτή είναι η κατασκευή με τις διάφορες σωλήνες της εισόδου και της εξόδου και αυτό είναι το φωτισμένο με έναν εντυπωσιακό τρόπο. Είναι ένα από τα πράγματα που προσπαθούμε να κάνουμε στην επιστήμη, είναι να αφήσουμε τους ανθρώπους που έχουν χρήματα να μας χρησιμοποιήσουν, να μας δώσουν χρήματα να κάνουν τη δουλειά μας. Υπάρχει λοιπόν εκτός από το κομμάτι της επιστήμης αγαπητή φύλλη και ένα θεατρικό κομμάτι της επιστήμης και αυτό είναι πολύ δεδομένο στο ιστορικό δηλ. στα Αμερική, γιατί πρέπει να δικαιολογήσουμε τα χρήματα και να τους πούμε τι κάνουμε, αλλά πρέπει να το κάνουμε έναν τρόπο καταλυπτό, γιατί δεν είναι επιστήμονες, δεν είναι διατηθυμένοι να καταλάβουν τα πάντα. Αυτό υπολείπεται δυστυχώς στη χώρα μας και εμείς κάνουμε το λάθος σαν επιστήμονες να μην κάνουμε αυτό που κάνουμε σήμερα εγώ και έχουν κάνει και άλλοι συνάδελφοι, να έρχομαστε κοντά στους πολίτες, να τους εξηγούμε τι κάνουμε με τρόπο κατανοητό, ώστε αφενός να είναι κομμάτι της προσπάθειάς μας, αφεντέρωδε να αντιλαμβάνουμε ότι τα χρήματα που μας δίνουν είναι χρήματα που δεν πάνε χαμένα, ούτε αφορούν κάποιες περίεργες ενδιαφέρονσες δραστηριότητες του Αχιλέα του Γραμμάνι που πρέπει να κάνει πράγματα, είναι πράγματα τα οποία πιάνουν τόπο με την παραγωγή νέας γνώσης, νέων φαρμάκων, νέων βιοδιαγνωστικών μυθόδων που στην ουσία είναι πλούτος για τη χώρα. Και αυτό είναι ένα άλλο πράγμα που πρέπει να συζητήσει εδώ η χώρα, δηλαδή η χώρα αυτή να γυρίσει το πρόσωπό της στα πανεπιστήμια τα ανοιχτά, να επικοινωνεί με τα πανεπιστήμια, γιατί ξαναλέω είναι η αιχμή του δόρατος για μια χώρα του πρώτου κόσμου που είμαστε εμείς, τα πανεπιστήμια μας και τα ελληνικά κέντρα για να αλλάξουμε την παραγωγική βάση και την ανάπτυξη αυτής της χώρας. Μόνο με τον τουρισμό, μόνο με τον πρωτογενειακό τομέα δεν φτάνουμε. Δεν μπορούμε να έχουμε αθροκεφάλαια και ο λόγος είναι πολύ απλώς μαθηματικά όπως έχουμε πάθει στις ανεπιστήμιας να χρησιμοποιούμε. Η χώρα έχει 3 εκατομμύρια περίπου συνταξίχους και 2,5 εκατομμύρια εργαζόμενος. Για να είναι βιώσιμο το σύστημα σε οποιαδήποτε άλλη χώρα πρέπει να έχεις έναν συνταξίχου προς 3,9 εργαζόμενος. Η χώρα λοιπόν είναι σε πρόβλημα. Έχει και το δημογραφικό πρόβλημα το οποίο νομίζω πρέπει να λυθεί η απόψη είναι με επιλεγμένη πολύ σωστή ενσωμάτωση των ασχών των ανθρώπων που μας έρχονται ακόμα από τον κόσμο των μεταναστών. Να γίνουν κομμάτι της ελληνικής κοινωνίας όπως εμείς για να είμαστε κομμάτι άλλων κοινωνιών και προοδεύσανε και στην Αμερική έχω καλά τέτοια παραδείγματα, όλων ελληνών, θα το κάνουμε και εμείς εδώ. Λοιπόν, πρέπει η χώρα να κοιτάξει αυτούς τους ανθρώπους και να παράξει, επειδή έχουμε γνώση και ανθρώπινο κεφάλαιο, προϊόντα και υπηρεσίες διεθνώς ανταγωνιστικές υψηλής προσθεταμένης αξίας. Είναι ο μόνος τρόπος να επιβιώσει η Ελλάδα. Αλλιώς θα σερνόμαστε για πάρα πολλά χρόνια σαν μια τέτοιο κοσμική χώρα. Βέβαια, πώς γίνεται αυτό, ποια είναι η χρησιμότητα, να το τσι, το οποίο είναι διαφανές, μπορούμε να το εκθέσουμε σε διάφορες ουσίες, εμάς μας ενδιαφέρουν νευρογενητικές ουσίες, αυτό που έλεγα προηγουμένως. Θα φτιάξουμε φάρμακα που θα προάγουν την αυτοΐα στο κεφάλαιο με την εβόδωση της λειτουργικότητας και του αριθμού των εντογενών εμίνυπων ελληνικών λαστικών γυτάλων. Μπορούμε να κάνουμε καταγραφές της ηλεκτροφυσιολογικής λειτουργίας και απαντήσουμε τον ισθού αυτού, ανθρώπινος ιστος, όχι πειραματόζο. Μπορούμε να παίρνουμε δείγματα και να μετράμε γωλιδιακή έφραση προτείνες με ένα laser micropuncher που μπαίνει μέσα σε αυτό το μαλακό υλικό και μπορούμε να πάσα στιγμή να ξέρουμε σε ανθρώπινο υλικό πώς συμπεριφέρονται τα κύττα, φωτογραφίες, μικροσκοπία, πώς συμπεριφέρονται ηλεκτροφυσιολογικά, είναι νευρώνες, τι γίνεται στα γωνί διάτος, τι γίνεται στις προτείνες τους και έτσι να πάρουμε πολλές πληροφορίες σχεδόν real time για το πώς συμπεριφέρονται ο ανθρώπινος νευρικός ιστος. Η φιλοδοξία είναι και δεν είναι science fiction, στην Emily, ένα μεγάλο μέρος αυτών των κομματιών ήδη δουλεύεται, να φτιάξουμε έναν human on a chip. Δηλαδή, αντί να έχουμε ένα φάμακο, πιθανό φάμακο, το οποίο μελετάτε για παράδειγμα στον πορτικό, να έχουμε ένα τέτοιο εξβίβο υλικό, το οποίο είναι ανθρώπινης προέλευσης σε όλα τα κύττα, και να βλέπουμε πλέον πώς συμπεριφέρεται μια πιθανή φαρμακευτική ουσία για την καρδιά ή για τον εγκέφαλο, εξβίβο σε όλο τον οργανισμό, εξβίβο οργανισμό, chip on chip οργανισμό, για να δούμε ότι κάποιοι από αυτά δουλεύουν καλά, να πηγαίνουμε να το δείχνουμε στον άνθρωπο πλέον, στον εθελοντή, για να δούμε αν μπορούμε να αντιορθώσουμε τη νόσο. Αντιλαμβάνεστε πόσο πιο γρήγορα μπορεί να πάει η ανάπτυξη των φαρμάκων και βέβαια αντιλαμβάνεστε πόσο πιο σημαντική θα είναι η γνώση της παθοψιολογίας των νοσημάτων στα οποία εστιάζουμε την προσπάθειά μας. Θα έχουμε μεδέτες για το τι συμβαίνει στον ειστό, στον ανθρώπινο ειστό για ένα ασθενήκον έχει νόσο ασθενής, γιατί μπορούμε να έχουμε νευρώνες από ασθενείς ασθενείς σε αυτό ακριβώς το δημιούργημα. Είμαστε μακριά, είμαστε μακριά, αλλά δεν είμαστε τόσο μακριά. Ήδη το human volume of cheat υπάρχει, ήδη το kidney of cheat υπάρχει, το blood brain barrier of cheat υπάρχει, το αντιγυφαρτικός φορμός και σιγά σιγά, το blood of cheat σχεδόν υπάρχει, σιγά σιγά φτιάχνουν αυτές τις δομές, είναι μια πανάσταση και τα επόμενα 5 με 10 χρόνια όλη η ιδιοδικασία της ανάπτυξης των φαρμάκων που μας αφορά εμάς θα είναι φαρματικά τελείως διαφορετική. Δύο διαφάνειες και τελειώνω, συνοψίζω τα αυτά που είπα για να κάνω μια κουβέντα. Ποιες είναι οι πιθανές εφαρμογές του brain chips ή του human brain on a chip. Brain chips είναι αυτό που είπαμε, ορίστε κύτταρα, τα βάζουμε μέσα μας. Human brain on a chip είναι chips τα οποία έχουν κύτταρα δικά μας και τα γυρίζουμε μέσα μας. Μπορούμε να τα χρησιμοποιήσουμε για νευρογέννηση και αντικατάσταση του παθολογικού ιστού με φυσιολογικό ιστό στα νευροκριστικά. Παρσχαϊμες, Πάρκεσον, Σκάπρτα Πλάκας. Όχι πλέον συμπτωματική εγωγή, συστηματική εγωγή. Για το ιστος που θα βάλουμε μέσα θα είναι φυσιολογικός, δεν θα είναι ο ιστος ο Πάσχοπ. Άρα θα απαντήσουμε ακριβώς στο πρόβλημα. Θα αντικαταστήσουμε το παθολογικό νευροκριστικό ιστό με φυσιολογικό νευρικό ιστό. Αντίστοιχα αντίστοιχες δομές chips με νευρώνες και νευρικά βοραστικά κύτταρα μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε στον εγγυφανικό τάγμα, καταστροφή του νευρικού ιστού από κάποια μπλάβη μηχανική, από ένα τύχημα, υπάρχει ένα χτενό, μια κίστη, γεμίζουμε τη γίστη αυτή, να το πω πιο απλά, με νεύρο εμφυτέμματα σαν αυτά που μελετούμε εδώ στη Λύπη και στη Ρωστόνη για να αναπαράξουμε φυσιολογικό και ένα νευρό ιστό και να το αντικαταστήσουμε. Υπάρχουν πολλές φορές σε έναν εγγυφαρικό επισόδιο, είτε αιμορραγικό, είτε ισχυαλικό, λόγω ότι γεμίζει η περιοχή με αίμα, καταστρέφεται την εγγυφαρικό ιστος, πεθαίνει, είτε γιατί υπάρχει αμμουσία, δεν υπάρχει οξυγόνο, δεν μπορεί οξυγονωθεί, πάλι πεθαίνει και δημιουργείται ένα κενό. Φανταστείτε την ευκαιρία να περάσουμε στη διαδικασία, να γεμίσουμε αυτό το κενό με φυσιολογικό ανθρώπινο νευρικό ιστο μέσα από αυτές τις διαδικασίες. Και βέβαια, οι διαδικασίες ηλεκτρικής διέγεσης περιοχών του κυφάλου και των περιφερικών νεύρων σε παραδεικές νόσους, σε αυτό είμαστε ήδη σε καλό δρόμο και έχουμε ήδη εφαρμογές που εφαρμόζονται στην κλινική για συγκεκριμένα νοσήματα. Και τώρα, όσον αφορά το πολύ πιο προωθημένο κομμάτι αυτών των εφαρμογών, είναι αυτό που είπα στην αρχή, το blue brain technology. Φανταστείτε, κάποια στιγμή, όταν είμαστε 60 χρονών, πηγαίνουμε σε ένα υπολογιστή, μεγάλο υπολογιστή, σενδεόμαστε με το υπολογιστή, και ό,τι έχουμε στον κεφαλό μας, μνήμης, πληροφοριών, γνώσεις, περνάσουμε υπολογιστή. Συμβαίνει στα 75 μας χρόνια κάτι και χάνουμε τη μνήμη μας. Είναι κάτι αντίστοιχο με τη διαδικασία που έχουμε πλέον με την υποβοηθούμενη αναπαρογική τεχνολογία. Μια γυναίκα, η οποία έχει έναν ανεμόπλασμα και πρέπει να κάνει χειμεθαραπεία, είναι μια γυναίκα, η οποία δεν θέλει να τεχνοποιήσει, αλλά θέλει να τεχνοποιήσει αργότερα να καταψύχει τους γαμμέτες, έτσι, τα οάρια. Μετά από ένα χρονικό διάστημα, τα παίρνει πίσω και τα χρησιμοποιεί για να κάνει αυτό που δεν μπορεί να κάνει σε συγκεκριμένη στιγμή. Ένα αντίστοιχο πράγμα θα μπορούσε τα επόμενα χρόνια, δεν ξέρω πόσα χρόνια, αλλά τα επόμενα χρόνια σίγουρα η ΑΕΕ θα έχει, η επιστήμη, τη δυνατότητα να το κάνει. Και βέβαια, έχετε το αγκέφαλο του αχημαία σε έναν τέτοιο big, ας πούμε, data υπολογιστή. Δεν είναι της πιθανότητα να το δώσετε σε εμένα ή να το δώσετε σε οποιοδήποτε από εσάς. Άρα, θα έχουμε τη δυνατότητα να περάσουμε σε άλλους ανθρώπους τις δικές μας αντιλήψεις, τις δικές μας ιδέες, τις δικές μας μνήμες. Και βέβαια αυτό μπορεί να γίνει όχι μόνο σε επίπεδο αυτής της τεχνολογίας, αλλά φανταστείτε ένα chip, ένα human brain on a chip με νευρώνες που είναι γενετικά φτιαγμένοι για να παράγουν συγκεκριμένες τετουλίες, συγκεκριμένες συμπεριφορές. Φτάνουμε δηλαδή στο σημείο να έχουμε όχι αυτό που επιδιώκουμε πάρα πολύ και το οποίο έχουμε προχωρήσει, να κάνουμε humanized robotics, δηλαδή να φτιάξουμε ένα robot το οποίο έχει πληροφορίες, αρχαίγονες πληροφορίες, συμπεριφοράς ανθρώπινης. Να πάμε ανάποδα. Και να φτιάξουμε ένα, δεν ξέρω τι θα είναι αυτό το είδος το ανθρώπινο, το οποίο θα έχει υλικό, εξβίβο υλικό ανθρώπινο, το οποίο περνάει μέσα στον ιδέφαλο με διάφορες συγκεκριμένες εργασίες. Βέβαια η επιστήμη έχει με την τεχνολογία που έχουμε αναπτύξει απίστευτες δυνατότητες. Φανταστείτε αυτό να γίνεται όχι μόνο από άνθρωπο σε άνθρωπο, αλλά από ένα ζώο σε άνθρωπο, για να πω από ένα άνθρωπο σε ζώο. Αυτά είναι σήμερα science fiction, αλλά πρέπει μια κοινωνία οργανωμένη που είναι η ελληνική κοινωνία, που είναι ανθρωποκεντρική, να σκεφτεί πώς θα αντιμετωπίσει αυτές τις προαπτικές. Και δυστυχώς, αγαπητοί φίλοι, η τεχνολογία πάει ταχύτατα, πολύ πιο γρήγορα, απ' ό,τι πάει η ηθική μας, η βουηθηκή μας και ο τρόπος από τον οποίο οριμάζει μια ανθρώπινη ύπαρξη μέσα σε ένα ψυχοκοινωνικό περιβάλλον, υπολείπεται, διότι η τεχνολογία πλέον τάχει πολύ πιο γρήγορα και δεν μας δίνει να το οριμάσουμε και αυτά τα ανθρώπινα. Και βέβαια, ένα από τα πολύ σημαντικά πράγματα, τα οποία και θα τελειώσω εδώ, είναι η δυνατότητα που μας δίνει αυτή η τεχνολογία να μάθουμε τις ευθείες των νοσημάτων και να αναπτύξουμε μέσα από αυτές τις πραρφόρμες τελείως εντελώς καινούργια, πιο αποτελεσματικά φάμμακα, όχι σε πειραματόζωα, αλλά σε εξήγηβο ανθρώπινα, αν με επιτρέπεται ο κόσμος πειραματόζωα. Και εδώ είναι αυτό ακριβώς που είπα, σαν μία περίληψη, ώστε να μπορείτε να την συμβουλεύεστε όσο τα συζητάμε. Και βέβαια είναι ερωτήματα τα οποία χρειζουν πολύ μεγάλη συζήτηση από ειδικούς ανθρώπους που έχουν να κάνουν, όχι μόνο με τη βιολογία, αλλά με τη γεωνολογία, με τη φιλοσοφία, με την οικονομία, με τη νομική επιστήμη. Και είναι ερωτήματα και θέματα τα οποία, επειδή θα τα αντιμετωπίσουμε κάποια στιγμή, θα πρέπει ήδη, ιδιαίτερα οι νέοι άνθρωποι που θα ζήσουν σε αυτόν τον κόσμο, γιατί πολλοί από εμάς δεν θα προλάβουμε να ζήσουμε σε αυτόν τον κόσμο, να ξεκινάνε την σκέψη τους πλέον για τη τεχνολογία, όχι μόνο επειδή γυαλίζει η τεχνολογία. Ζούμε σαν έναν κόσμο και οι φιλιτές μας είναι συνεπαρμένοι με τη τεχνολογία και υπολείπεται σε πράγματα τα οποία είχαμε εμείς μερικές φορές σε υπερρύσια και καταστροφική υπερρύσια ενασχόλησης με τη σκέψη, με τη διανόηση, με τη φιλοσοφία. Πρέπει οι νέοι μας λοιπόν άνθρωποι, εκτός από τα ωραία γελυστερά τεχνολογικά επιτρέπματα με τα οποία σχολούνται, να είναι και άνθρωποι και οντότητες με ευθύνη κοινωνικές για να έχουν μια απάντηση σε αυτά τα προβλήματα. Σας ευχαριστώ πάρα πολύ που ήρθατε σήμερα μαζί μας. Λοιπόν, αυτό το κομμάτι μέχρι τώρα πάνω από το ιστοίμιο πανέαρκια στιγμών και εγκαταίνικες ήταν το πρώτο και εύκολο μέρος, το δύσκολο τώρα της ερωτήσεις. Λοιπόν, παρακαλώ να δημιουργηθώ να υπηρέω. Υπότιτλοι. Αρχιλέας, ευχαριστούμε για την εξειδετική παρουσίαση. Δύο πράγματα. Εγώ τώρα σκεφτόμουν απλά βιολογικά. Είπα συγχαρτήρια στον κύριο Γραμπάνη την ωραία ομιλία και ένα απλό βιολογικό ερώτημα. Εμείς διδάσκουμε στους νέους ότι τα κύταρα συνομιλούν. Μπαίνουν, βγαίνουν πράγματα, σηματοδοτούν οριακά γεγονότα. Αυτά συμβαίνουν στους νευρώνες που βιοβούνται από τα κύταρα ή υπάρχουν στα κύρες. Βεβαίως. Ο τρόπος με τον οποίο μελετάμε τις συγκεκριμένες δομές είναι ακριβώς να απαντήσουμε στο κατά πόσο αυτά τα οποία συμβαίνουν μέσα στο τσίπ σχετίζονται με την φυσιολογική ή τη βαθοντική λειτουργία του γεφάμου. Εάν δεν έχουμε τέτοιες πληροφορίες μας είναι άχρηστα. Θέλουμε να προσωμιάσουμε εξ βίβο έξω του ανθρώπινου σώματον τον ανθρώπινο εγκέφαλο. Άρα ο βασικός μας τόχος δεν είναι μόνο να φτιάξουμε ένα υλικό που θα τα αφήνει οξενή χωρίς να προβληματίζεται στην επιβίωσή τους αλλά πρέπει να διατηρήσουν την λειτουργικότητά τους και όχι μόνο αυτό. Πρέπει να πάρουν και σε ένα ακόμα επίπεδο να έχουν δυνατότητα να αναπτύξουν επικοινωνία το ένα με το άλλο και να λειτουργήσουν σαν ένα σχετικά φυσιολογικό κομμάτι του εγκεφάλου του ανθρώπινου εξ βίβο. Άρα όλες οι συνελέτες που κάνουμε είναι να περιγράψουμε τι γίνεται ως αναφορά των προτασιασμάτων τους, τη διαφοροποίησή τους, την επικοινωνία με τα διπλανά κύτταρα, τι γίνεται από προβάσεις βρονδιακής έκπρασης, αν μπορούν να καταγράψουν κύτταρα που σχετίζονται με μνήμη, τι λέει το φυσιολογική του σκοτουγία, πώς επικοινωνούμε τους νευρώνους με τα μυηικά κύτταρα. Άρα ο σκοπός μας δεν είναι να φτιάξουμε αυτό το δόνυμα, το οποίο θα είναι ένα προσωμίωμα του ανθρώπινου εγκεφάλου, αλλά να είναι λειτουργικό, να μοιάζει κάτι που αφορά στον ιδιαίτερο. Δηλαδή οι πληροφορίες με τα αποτελέσματα μέχρι τώρα είναι βίωνα, ότι αυτά τα κύτταρα συνομιλούν με τα υπάρχοντα, ότι δημιουργούν κυθαρικές επαφές. Ναι, να δημιουργούν συνάψεις, επικοινωνούν μεταξύ τους και μιλούν μεταξύ τους ηλεκτροφυσιολογικά με έναν τρόπο που είναι πολύ κοντά σε αυτό που συμβαίνει in vivo. Βέβαια ο εγκέφαλος, όπως ξέρετε, τίποτα στον εγκέφαλο δεν είναι απομονωμένο. Έχετε ένα πυρήνα, ο οποίος έχει μια στυγμένη λειτουργία τη μνήμη για παράδειγμα, αλλά ο πυρήνας αυτός τον υπόκαμπο επικοινωνεί με διάφορους τρόπους, είτε φυσικούς, δηλαδή μέσα από τα καλώδια με το συνευράξιμες, είτε χημικούς, δηλαδή χυμός υψηλό, με πράγματα τα οποία πρέπει να έχουν άλλες περιοχές στο κεφάλαιο, και όχι μόνο από τον εγκέφαλο αλλά και από την περιφέρεια, αυτού του είδους η πολυπλοκότητα είναι ένα άλλο επίπεδο λειτουργίας του τσιμ. Και για να μπορέσουμε να το πετύχουμε, χρειαζόμαστε να φτιάξουμε αυτό που λέμε το reconstruct, να φτιάξουμε ένα ελικό έξω από το σώμα που περιέχει όσο γίνεται περισσότερα από τα δομικά στοιχεία in vivo. Δηλαδή όχι μόνο στις δικούς δημόνες αλλά και στις κλιντικούς που είναι δίπλα και τα αστροκύτερα που είναι ανάμεσα αυτούς. Όλο αυτό το ελικό να υπάρχει στο τσιμ ώστε να προσωμιάζει όσο γίνεται πιο αποτελεσματικά στην κεφαλική λειτουργία. Και δεν είμαστε μακριά σε αυτό, καθόλου μακριά. Μπορώ να κάνω μια δεύτερη? Εμείς τώρα ως δάσκαλοι φανταζόμαστε πράγματα και λέω εγώ. Υπάρχει περίπτωση να δημιουργηθούν chips στα οποία θα καταγραφεί όλη η επιστημονική πληροφορία μιας επιστήμης και ο φιλόδοξος μπαμπάς να αγοράζει αυτό το chip, να το βάζει στο δεκαοτάρι διό του και να λέει παιδί μου σε έθανα αστροφυσικό και δεν χρειάζεται να ξοδέξεις χρόνο να πας στα πανεπιστήμια και τότε τα πανεπιστήμια τι θα γίνουν. Λοιπόν θα σου πω μια δημοσιογραφία που δεν είναι στο μέλλον αλλά είναι ένα project που πήγε στην επιστήμη από τον περίφημο βιολόγο Mike George Church, ο οποίος είναι στο This Is The. Η ομάδα του George Church, ένα καθηγητές, ενός καταπληκτικού ανθρώπου, έχει ένα και μόνο βασικό project εκτός των μικρών βαϊκ. Πλέον είναι κάποια συνοικία και έχει εστιάσει εκεί πέρα. Θέλει να στοκάει όλη τη γνώση του ανθρώπινου είδους σε ένα γραμμάριο DNA. Ένα γραμμάριο DNA είναι τόσο. Έχει καταφέρει σε πολύ μεγάλο βαθμό να στοκάει πολύ μεγάλη γνώση. Το πρόβλημά του είναι όχι μόνο το στοκάρισμα αλλά το ρετρίβο. Το πώς θα μπορέσει όταν έχουμε έναν υπολογιστή, τον φορτώνουμε με δημοφορίες και δεν θέλουμε δημοφορίες από θήκη, θέλουμε να του πάρουμε πίσω την δημοφορία και μάλιστα ένα τρόπο ιδιωτικό χρήσιμα σε μας. Το πρόβλημά του λοιπόν στο ιστορικό του ΜΠΙΣ, στο μήμα του Τσέτς είναι πώς θα φτιάξουμε στοιχεία που το DNA θα μας δίνει πολύ γρήγορα την δημοφορία για να τη χρησιμοποιήσουμε. Και αν ανηθεί αυτό το θέμα, όπου δεν ξέρω πόσο δύσκολη είναι ανθρώπινο, τότε θα έχουμε δυνατότητα να φτιάξουμε αποθήκευση γνώσης και υλικού σε πολύ μικρές δομές τις οποίες θα μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε για τέτοιους πρόβλημους. Η επιστήμη είναι χωρίς σύμολα, ξαναλέω. Η τεχνολογία είναι αφάνταστη, είναι απίστευτη. Όταν ήμουν εγώ φοιτητής πήγαινα με μια αλλαγή ταχύτητας πολύ συγκεκριμένη. Τώρα είναι εκθετική. Είναι εκθετική. Η αλλαγή της επιστήμης εγώ πλέον δεν προλαβαίνω να την παρακολουθήσω. Και θα σας πω κάτι το οποίο είναι ενδιαφέρον, διότι συνήθως ο καθηγητής στα δικά μου χρόνια ήταν σοφός. Βρίσκομαι στην δυσάριστη πέση να αντιλαμβάνουμε κάθε εβδομάδα ελλείμματα στη σοφία μου τα οποία δεν μπορώ να γεμίσω και τα οποία είναι ελλείμματα που υπάρχουν στο καρισμένα στους νέους ανθρώπους που είναι γύρω μου. Γιατί αυτοί έχουν μεγαλύτερη δυνατότητα να παίρνουν την πληροφορία μέσα από το διαδίκτυο ή από τις διάφορες δημιουργικές, έχουν περισσότερο χρόνο, έχουν πιο φρέσκο μυαλό, πιο γρήγορο μυαλό και κατά συνέπεια αυτή η διαδικασία που εγώ περνάει στα χέρια των νέων, γι' αυτό ανέφερα ότι είναι πάρα πολύ σημαντικό οι φοιτητές μας να μην είναι technology oriented μόνο, πρέπει να έχουν μία δόμιση ψυχοκοινωνική που να μπορούν να αντιλαμβάνονται τα όπλα που έχουν στο μυαλό τους και στα χέρια τους. Και επειδή είμαστε ένα είδος, το οποίο τουλάχιστον μέχρι να αποδειχθεί αλλιώς είμαστε το πιο advanced είδος, η έννοια και ο σπόρος της αποκαταστροφής αυξάνει εκθετικά ακριβώς από αυτές τις τεχνολογίες. Λοιπόν, και γι' αυτό οι νέοι φοιτητές που δεν το κάνουν στα καναπιστήμια, δεν το κάνουμε εμείς, γιατί είναι τόσο φωτεινά αυτά που μας συμβαίνουν γύρω, που μας τυφλώνουν όσον αφορά το κομμάτι αυτό, το κομμάτι του να ορμάζουμε όσον αφορά τη σκέψη μας στα θέματα που αφορούν τα επόμενα 20-30 χρόνια και τη χρησιμοποίηση αυτής της τεχνολογίας. Η sky is the limit στην τεχνολογία, μόνο που ξέρετε τι έγινε με τον Ικαρόφη. Αναέβηκε πολύ ψηλά τη στούκα ρε μετά. Λοιπόν, αυτό είναι ο φόβος των νέων επιστημών τα επόμενα χρόνια. Να συνεπαρθούν με αυτήν την τεχνολογία και να ξεφύγουν και να είναι οι σπόροι της αποκαταστροφής αυτής της κοινωνίας και αυτού του είδους, ακριβώς από τη μεγάλη επιτυχία της τεχνολογικής τους ανάπτυξης. Μια πρόταση. Αντί, πώς το είπες, τον όρο μικρο... Φλουίντικση. Όχι, το μεχεινόφεντο, μικροπεριβροχή. Μικροπεριβροχή. Μικροπεριβροχή, ναι. Μικροήγρανση. Μικροήγρανση. Καλώς, καλώς. Τώρα ξεκινάνε τα δύσκολα. Η Μαρία είναι ένας πολύ ευθύς άνθρωπος στους συμπολογιστές. Ποιο ευθύς στους συμπολογιστές, ακούστε. Μαθητευόμενη, μαθητευόμενη. Αλλά θα με λυπηθείς, γιατί είμαστε φίλοι. Έχει πολύ μία ερώτηση, βασικά, γιατί προσπαθώ να καταλάβω το Neuroscience κομμάτι και με εντυπωσιάζει πολύ. Και καθώς μιλούσες και με εγωίτεψε πολλή ομιλία, γιατί ήταν η πρώτη ημιλία που ακούω, που είχε τόσο έντονο το πώς οι νευροεπιστήμες πλησιάζουν την επιστήμη των συμπολογιστών, έτσι πώς παντρεύονται. Και σκεφτόμουν το 6 και ήθελα πάρα πολύ να ακούσω το feedback σου, τη γνώμη σου. Όταν σχεδιάζουν υπολογιστές, έτσι και πολύ ωραία είπες ότι πραγματικά το κύριο ζήτημα δεν είναι απλά η αποθήκευση της πληροφορίας, αλλά η ανάχτηση της πληροφορίας γρήγορα. Και θα έλεγα επίσης και το inference, δηλαδή να συνθέσει κάποιος την πληροφορία για να απαντήσει ή να αποβλέψει κάτι. Αυτό είναι ένα πολύ δύσκολο θέμα, πώς να γίνει αυτό έτσι αυτοδοτικά. Και η ερώτηση μου τώρα είναι η εξής. Όταν σχεδιάζουμε ένα υπολογιστικό σύστημα, προσπαθούμε να εφαρμόσουμε κάποιες αρχές σχεδιασής του, όπως είναι ας πούμε το fault tolerance. Δηλαδή, αν κάποιο μέρος αυτοί του συστήματος που πολλές φορές είναι κατανεμημένο, έτσι όπως είναι ένα νευρονικό δίχτυο, όταν είναι ένα κομμάτι του λοιπόν από την χάνη, πώς το σύστημα μπορεί να συνεχίσει να λειτουργεί, πώς ένα σύστημα όταν υπάρχει θόρυβος μπορεί να μεταφέρει την πληροφορία παρότι υπάρχει θόρυβος, εφ. πώς το σύστημα είναι αξιόβυστο, πώς ένα σύστημα είναι energy efficient, έτσι, και πώς μπορεί να μεταδείται ακυτή πληροφορία του information capacity. Όλα λοιπόν αυτά τα ερωτήματα που είναι πολύ σημαντικά στο σχεδιασμό ενός υπολογιστικού συστήματος, ενδεχομένως η φύση τα έχει ήδη προβλέψει, η φύση είναι πολύ σοφή. Και αυτό που θα ήθελα πολύ να ακούσω από σένα είναι πώς νομίλησες από αυτά που είχες δει σε ένα νευρονικό σύστημα πώς αυτές οι αρχαίες σχεδιασμοί του αποτυπώνονται, πώς γίνονται μανιθέστη, πώς εκδηλώνονται. Θα σου στείλω ένα πολύ ενδιαφέρον άνθρωπο που το βρήκα, αλλά είναι πολύ κλωκό αρκετά για το δικό σου, είναι αλόγιο το δικό μου, που συγκρίνει τέτοιου είδους ερωτήματα ενός ειδικού υπολογιστή και ενός εγκεφάλου ανθρώπου. Εκείνο όμως το οποίο είναι η μεγάλη ειδοποιή μας διαφορά είναι ότι όταν φτιάχνεις ένα υπολογιστή εσύ, ξεκινάς σήμερα από την αρχή με πολύ μικρή γνώση που πάει λίγο καιρό πίσω για να φτιάξεις ένα καινούριο. Ο ελεκτρονικός υπολογιστής που λέγεται εγκέφαλος είναι οργανωμένος με checkpoints και αλλαγή και προσαρμογή και εξέλιση evolution για πάρα πολλά χρόνια. Όλα λοιπόν αυτά τα μικρά ερωτήματα, πού θα βάλω την πληροφορία, πόσο θα την βάλω δυνατά για να τη θυμάμαι, πού θα τη χρησιμοποιήσω, πώς θα τη χρησιμοποιήσω, ποιος θα έρθει να μου πει τώρα βγάλτε την, τώρα κρύψτε την. Φιλογενετικά και εξελιχτικά, όλη αυτή η πληροφορία στο κάλετε σε ένα σύστημα το οποίο είναι το σύστημα που έχει να κάνει για την γενετική πληροφορία και τη μετάφρασή της, λοιπόν σε τελικά προϊόντα που θα εκφράσουν το στυγμένο κύτταρο. Άρα, τον Ευρώνα, καλή μου φίλη, δεν θα τον εδείχεις ποτέ. Γιατί είναι εξεδηγμένο είδος στο διάβα του χρόνου, με προσαρμογής όχι μόνο επιβίωσης αλλά και αντίληψης του κόσμου και αυτό είναι μια διαδικασία πολύ σημαντική στο δικό σου χρόνο. Αλλά μπορεί μετά από τα 200-500 χρόνια αυτό να προσωμιάζεται σε πλέον υλικά και πλέον να έχουμε ένα humanoid το οποίο να έχει τέτοιου είδους δυνατότητες. Να είναι, ας πούμε, μέσα η πληροφορία με τέτοιο τρόπο φτιαγμένη και με τέτοια ταχύτητα φτιαγμένη που να μπορεί πραγματικά να δημιουργεί τέτοιου είδους εξελιτικές διαδικασίες που μπορεί να το οδηγήσουν στην αυτονομία του. Γιατί ο άνθρωπος ξεκίνησε, ας πούμε, με τα προβλήματα που είχε τα πρώτα χρόνια της παρουσίας του στον κόσμο και σιγά σιγά γινόταν όλο και πιο έξυπνος, όλο και πιο ευφύις, όλο και πιο προσαρμοστικός. Αλλά αυτό δεν έγινε αυτόματα, έγινε στον διάβολο του χρόνου και έγινε με ένα τρόπο ο οποίος να αναπαράγεται γενετικά. Δηλαδή την πληροφορία που έμαθε ο Προπαπποσμού την έχω κι εγώ, με ένα τρόπο πολύ οργανωμένο. Άρα πιθανά μετά από 400-500 χρόνια να υπάρχει ένα τέτοιο πράγμα, αλλά εσύ δεν θα το κάνεις. Ένα βιολογικό πρόβλημα και μετά ένα κοινωνικό. Να ρωτήσω πρώτα το βιολογικό και να απαντήσεις. Απλό είναι. Αυτά τα κύτερα που είναι δινητικοί νευρώνες και τα έχουμε από τότε που γεννηθήκαμε στα ευρωδείας της μάνα μας, υπάρχει τεχνολογία ή θα υπάρχει τεχνολογία αλλήευσης αυτών των κυτάρων μέσα από τον εγκέφαλο ώστε να τα χρησιμοποιήσετε. Υπάρχει. Όχι θα υπάρξει, υπάρχει. Μπορούμε να έχουμε ενήλικα βλαστικά κύτερα από το έσω μέρος της μύτης μας. Αυτά είναι κύτερα μεμονμένα εδώ και εκεί. Μεμονμένα εδώ και εκεί σε πολύ μικρό αριθμό. Εάν μπούμε μέσα στη μύτη μας και περάσουμε μέσα κοντά προς τον οσφητικό βολβό, έχουμε τη δυνατότητα να αναπαράξουμε κύτερα ανθρώπινα βλαστικά ενήλικα. Και όχι μόνο αυτό, αλλά είμαστε στο στάδιο όχι μόνο να τα απομονώσουμε, αλλά να τα χρησιμοποιήσουμε κλινικά. Και πριν από 15 μέρες δημοσιεύτηκε μια μιλέτη χρησιμοποίησης οσφητικών. Έχουμε μάθει να μιλάμε στα αγγλικά και έχουμε πρόβλημα λοιπόν. Από το οσφητικό βολβό να απομονώσουμε τέτοια κύτερα βλαστικά, να τα καλλιεργήσουμε εκτός από το σώμα μας και να τα γυρίσουμε πίσω για να παράξουμε νευρώνες. Και μία από τις τεχνικές πρωτόκολλα για να γυρίσουν πίσω από την παγάδια στο νοτιό νελό είναι και αυτή. Άρα η δυνατότητα είναι εδώ. Δεν είναι εύκολο να βρούμε εν τω βάθη του κεφάλου κάποια κύτερα. Υπάρχουν δύο βασικές περιοχές που έχουν νευρικά βλαστικά κύτερα στον ελληνιδάρι. Είναι ο υπόκαμπος που είναι η περιοχή που σχετίζεται με τη νύλη και υπάρχει μια συγκεκριμένη περιοχή η οποία είναι πλούσια σε νύλικα νευρικά βλαστικά κύτερα. Και υπάρχει και το κάλυμα των κυλιών, η υποκυλιακή ζόλη, όπως λέγεται, που έχει τέτοια κύτερα, γιατί από εκεί ξεκίνησε η δουλή του κεφάλου. Από την υποκυλιακή ζόλη, δημιουργούταν νευρώνες και μεταναστεύαν και πηγαίναν προς το βάθος και φτιάχνουν τον εγκέφαλο. Και φτιάχνουν τον εγκέφαλο όταν είμαστε στα πρώτα στάδια της ζωής μας μέσα στη μητέρα μας. Έτσι, άρα αυτό θα γίνει οπωσδήποτε και βέβαια έχουμε και μια δεύτερη, όπως ίσως ξέρεις, δυνατότητα να χρησιμοποιήσουμε κύταρα τα οποία δεν έχουν καμία σχέση με τον εγκέφαλο, παράδειγμα από το δέρμα, με γενετικές μεταβολές. Η φιλοδοξία της ομάδας μας είναι να το κάνουμε με χημικές μεταβολές, να μην περνάμε μέσα γονίδια στα κύταρα αυτά, αλλά να τα εκθέτουμε σε συγκεκριμένα χημικά υλικά τα οποία ψάχνουμε και να τα γυρίζουμε πίσω να γίνονται ευλαστικά κύταρα ανθρώπινα τα οποία μετά με έναν μαγικό τρόπο, βιολογικό, γενετικό ή χημικό, να τα κατευθύνουμε προς εκεί που θέλουμε. Να παίρνουμε δηλαδή και ρατσινοκύταρα, να τα αρθοδιαφαροποιούμε πίσω σαν αρχαίδωνα κύταρα, ευλαστικά της μάνας μας και μετά, αφού γίνουν τέτοια, να τα παίρνουμε και τα βάζουμε σε ένα άλλο τριβλίο και να του δούμε το μήνυμα που συγκεκριμένων κυτάρων γίνε ντοπομεναϊκός νευρώνας, γίνε γλία, γίνε κύταρο της οχάς σφαίρας. Οι τεχνολογίες είναι εδώ, αναπτύσσονται με μια απίστευτη αχείρητα, είναι ο επόμενος κόσμος μας, προσπαθούμε να περάσουμε αυτά τα μηνύματα στους φοιτητές μας. Για πολλά χρόνια οι φοιτητές μας της ιατρικής παίρναν πολλές γνώσεις στα τρία πρώτα χρόνια, χημία, βιολογία, γενετική. Τα παιδιά αυτά θέλουν να γίνουν γιατροί, θέλουν το ακουστικό, να βλέπουν, όχι τον αρχιλέα το γραμμάνι, αλλά το χειρουργό, να βλέπουν τον αρχιλεακό. Εγώ είμαι ένα παραπροϊόν, collateral damage, από την διαδικασία, γιατί τα παιδιά θέλουν να γίνουν γιατροί, οι βιολόγοι. Συντοπίεσαν όμως, ότι για να πάνε στο επόμενο σπάδιο, στο επόμενο βήμα, έπρεπε να περάσουν από τον αρχιλέα. Γιατί η επιστήμη τρέχει με τέτοια ταχύτητα, που δεν μπορούν να καταλάβουν τον ορθοπηρικό κλάμα. Ούτε ο ορθοπηρικός δε μπορούν να τα κάνουν. Όλα, η επιστήμη των υγρικών, η επιστήμη των νευρικών βλαστικών κυτάρων, των βλαστικών κυτάρων, των πολυδύναμων βλαστικών κυτάρων, των επαγώμενων πολυδύναμων βλαστικών κυτάρων, είναι μια τεχνολογία, η οποία θα αλλάξει την ιατρική. Πηγαίνουμε στην αναγεννητική ιατρική. Δηλαδή, αυτό που τόσο καιρό προσπαθούσαμε να μικροδιορθώσουμε και να πάμε στο επόμενο βήμα και να ζήσουμε τη ζωή μας με κάποιες βλάβες, στο επόμενο χρόνο θα αλλάξει. Το μοιοκάρδιο, το οποίο έχει νεκρωθεί από ένα έμφαρμα, θα αναγεννάται με βλαστικά κύτερα, έρχιζε με βλαστικά κύτερα στο μοιοκάρδιο. Οπότε θα φτιάχνουμε μοιοκύτερα, καρδιομοιοκύτερα, τα οποία θα φτιάχνουν καινούριο νευρικό, καινούριο καρδιακό εστό, ή και νευρικό εστό μέσα στην καρδιά γιατί είναι το περιφρικό νευρικό σύστημα που νευρώνει την καρδιά. Όλα αυτά είναι δυνατότητες που είναι μπροστά μας. Δεν είναι science fiction. Οι τεχνολογίες είναι εδώ. Η δύναμη των ανθρώπων είναι εδώ. Και βέβαια τα τελευταία χρόνια, και εδώ θέλω να βάλω ένα άλλο θέμα, για την τεχνολογία αυτή που την ζούμε εμείς και μπορούμε να την απολαύσουμε αν μείνουμε ακόμα σε ακόμα στον πρώτο κόσμο. Η τεχνολογία αυτή είναι πανάκρυπη. Και η τεχνολογία αυτή δημιουργεί διαστρομάτωση, ακόμα και ταξική διαστρομάτια, όσον αφορά τη χρησιμοποίησή της. Μια τεχνολογία. Υπάρχουν θεραπείες οι οποίες ξαναστείνουν καρκινοπαθείς, και νοσήματα του αίματος, από την αρχή, σαν φυσιολογικούς ανθρώπους, στοιχίζουν ένα εκατομμύριο δολάδι, 500.000 δολάδια. Έτσι, η κάρτη τεχνολογίας που είναι τώρα, που στην ουσία φτιάχνουμε καινούργιο ανωσοκοπικό σύστημα, για να απολεμήσει μόνο τον καρκινό, τον ειδικό καρκινό, τα επόμενα χρόνια θα είναι καθημερινή πρακτική. Είχε έρθει ο Γιώργος Παυλάκης, ο καλός μου φίλος, ο οποίος είναι παιδάκι, όπως ξέρετε. Ο αγιστήμας είναι στο Εθνικό Αγδικατρικό ΙΣΤΟΝΤΟ της Αμερικής, το NCI. Ήταν ο γιατρός του πολυτεχνείου, σε αντίστοιχη με πάρα πολλούς άλλους του πολυτεχνείου, δεν ξέρω αν ήταν εκεί. Ήταν ένας ταφυνός άνθρωπος που αφέρασε τη ζωή του στη νόσο του AIDS, αυτός που ανακάλυσε ένα από τα βασικά μονίδια που χρησιμοποιούσε ο Υώργος για να μπει μέσα στα λεωφοκύτρα και να τα σκοτώσει, έτσι το τραζάκ τη μονίδια του μονίδια. Ήρθε και μας έδωσε μια ομολογία για τα 30 χρόνια μας. Και είπε ένα πολύ, ακόμη και για μένα προκλητικό, statement, ο καρκινός, αυτό έγινε πριν ένα χρόνο. Ότι είχαμε τα 30 χρόνια μας. Ο καρκινός είναι θέμα μιας δεκαετίας να γίνει χρόνια νόσιμος. Θα ζεις 30 χρόνια, θα ζεις 40 χρόνια, πιθανόχι με το νόσιμό σου, πιθανόχι με το νόσιμό σου. Ποιος ενδιαφέρει το νόσιμό σου, αλλά έχεις την ευκαιρία να έχεις τον όγκο σου ο οποίος είναι υποστρεφόμενος και δεν αλλάζει την ποιότητα της ζωής σου. Δεν κλαίει ένας υπερτασικός ο οποίος παίρνει τα υπερτασικά του φάρμακα και ζει 50 χρόνια. Μπορεί να πληρώνει περισσότερο, μπορεί να έχει δυσκολία ένα θυμάτι να τα πάρει. Αλλά η ζωή του είναι φυσιολογική, είναι ένας ζωοκοινωνικός οργανισμός και απολαμβάνει τη ζωή του. Το ίδιο πράγμα είπε ο Γιώργος ο Απλάκης θα γίνει και τον Καρκινό. Αυτές όμως οι θεραπείας θυμίζουν πάρα πολλά θύματα. Το εθνικό σύστημα υγείας δεν έχει δυνατότητα, ακόμα και σε πιο προηγούμενες χώρες να τα αντέξει αυτά. Και πρέπει να βρούμε τρόπους να τα κάνουμε σε τέτοιες μορφές, όπως και αυτά τα δικά μας. Να είναι χρήσιμα και σε θυμές που να υπηρετήσουν το εθνικό είδος αποτελεσματικά και άσπρο. Μου επιτυπωθεί ο όρος γιατί στην υγεία είναι ο σημαντικός δημοκρατικά. Και αυτό βέβαια είναι μακριά ακόμα, αλλά είναι αυτό που πρέπει να κάνουμε οι επόμενες γενιάς. Να βρούν τρόπους αυτά να τα κάνουν προσβάσιμα σε όλους τους ανθρώπους. Και είναι παν' ανθρώπινη η εθνική και η μυστήμη είναι παν' ανθρώπινη. Και έτσι πρέπει να τη δουν οι νέοι συνάδελφοι. Όχι σαν βιοπορισμό και σαν κοντιμίωτο παράδειγμα. Λοιπόν, το άλλο ερώτημα, πολύ σύντομα, θα αναφερθώ σε δυο σταθμούς στην ανάπτυξη της βιοτεχνολογίας. Προς το τέλος, νομίζω, της δεκαετίας του 80, όταν η τεχνολογία του ανασυνδυασμένου DNA φαινόταν ότι θα κυβερθούσε, οι ίδιοι οι επιστήμονες ή οι μοριακοί βιολόγοι, μπορείς να τους το πει κανείς, ούτε η κοινωνία ούτε καμιά κυβέρνηση, μαζευθήκαν στο ΣΥΛΟΜΑΡ της Καλιφόρντις και είπανε «γεια στα θητέ, εμείς οι επιστήμονες έχουμε ευθύνη για το τι πάνε να κάνουμε» και έθεσαν όρια πάνω στον εαυτό τους και πάνω στην έργα. Αυτό βέβαια αρβάτερα πέρασε διότι οι φόβοι ότι θα φεύγουν τα βακτήρια με ανασυνδυασμένο DNA και θα σκοπούσανε καινούργιες ασθένειες και τα λοιπά, επιδείχθηκαν μάλλον υπερβολικές. Το δεύτερο στάδιο, αλλά λοιπόν έχουμε το πρώτο, ότι οι ίδιοι επιστήμονες βάζουν φρένα. Αυτό υπάρχει, είναι καταγεγραμμένο και όλες αυτές οι υβολίες του επιστήμονας που θέλουν να καταστρέψουν και τα λοιπά, νομίζω είναι πιο πολύ στη σφαίρα της τρομοκρατίας, ξέρεις, και των σαμποτάς και της νομοσφίας. Το δεύτερο είναι με την κλονοποίηση. Όταν λοιπόν η κλονοποίηση έγινε πιθανότητα και που είδα και σχετικά πολύ αυτά, τότε μπήκαν οι κυβερνήσεις οι οποίες βάλαμε νομοθεσίας και έχουμε νομοθεσίες κατά τις κλονοποίησες του ανθρώπου. Έρχομαι λοιπόν τώρα στο δικό σας το τρίτο στάδιο. Τι περιμένουμε, θα περιμένουμε νομοθεσίες οι οποίες θα καθοδημούν ή θα εμποδίζουν ορισμένες έρευνες πάνω στην επιστήμη του μυαλού ή θα το κάνετε εσείς, δηλαδή ποιος θα το κάνει. Καταρχήν, να το πω αλλιώς, έχεις την αίσθηση ότι χρειάζεται κάποιος περιορισμός ο οποίος θα μπει ίδιος από τις επιστήμονες ή από το κοινωνικό περιβάλλον ή από το εξουδετημένο από την κοινωνικό περιβάλλον εξουσία να το κάνει. Ναι, υπάρχουν διάφορα επίπεδα στα οποία πρέπει να απαντήσει η κοινωνία. Το πρώτο κατά την ευθύμησή μου και βασικότερο είναι σε προσωπικό επίπεδο. Χρειαζόμαστε επιστήμονες, το ανέφερα αρκετές φορές, όριμες προσωπικότητες, μορφωμένους ανθρώπους που να έχουν συνέστηση του τι κάνουν και εν συνέστηση ποιο είναι το αποτέλεσμα του τι κάνουν για τους υπόλοιπους ανθρώπους. Αυτό τα πανεπιστήμια μας το έχουν βάλει λίγο σε δεύτερη. Θέλουμε ανθρώπους, Παναγιώτη, θέλω σχόλιο γι' αυτό, που να έχουν τη δυνατότητα να συζητάν φιλοσοφικά με οριμότητα για τέτοιου είδους θέματα. Μόνο μια τέτοια κοινωνία με τέτοια checkpoints μηδελεί στην πιθανότητα κακοήθειας. Βέβαια μια ουρανωμένη κοινωνία δεν επαφεί στον πατριοτισμό των εθνών, γιατί υπάρχουν άλλα που δεν τον έχουν. Άρα θα πρέπει να αρχίσουμε να συζητάμε σαν κοινωνία και δεν αφαιρούμε μόνο στην Ελλάδα, γιατί αυτό δεν είναι πρόβλημα της Ελλάδας. Οι advanced τεχνολογίες αυτές δεν είναι στην Ελλάδα, είναι στο εξωτερικό. Έχουμε και εμείς, ακολουθούμε καλά, αλλά η Αμερική έχει τέτοια θέματα, η Ευρώπη έχει τέτοια θέματα και πρέπει αυτού του είδους φιλοσοφικά προβλήματα και βιοηθηκής να αποτελέσουν αντικείμενο σοβαρής έρευνας, συζήτησης και να εμπολιάσουν την κοινωνία και ειδικά τους νέους επιστήμονες με τέτοιου είδους ερωτήματα. Δυστυχώς αυτό δεν έχει πάρει την αξία που χρειάζεται. Και η κοινωνία μας είναι προσανατολισμένη και ειδικά οι νέοι άνθρωποι συνταραβαρμανούν και το αχημαία, γιατί όταν βρίσκεσαι σε ένα τέτοιο περιβάλλον από τους νέους ανθρώπους και ασχολείσαι με όλα αυτά τα πράγματα, μερικές φορές, Γιάννη, παρότι έχεις σάσει τα μαλλιά, χάνεις την αίσθηση της ηλικίας σου. Μπορεί να σας φαίνεται υπερβολή, αλλά δεν είναι. Οι άνθρωποι που ζουν στην έρευνα και ασχολούν την τεχνολογία, χάνουν κάποια στιγμή την αίσθηση, παρασιρώμαστε, εντυπωσιαζόμαστε, θέλουν να μάθουμε και άλλα πράγματα, χρειαζόμαστε λοιπόν πολύ σημαντική κουβέντα σαν κοινωνία και βέβαια το καλύτερο μέρος για να γίνει αυτή η κουβέντα είναι τα πανεπιστήμια μας και τα ερευνητικά κέντρα. Θα έλεγα τα σχολιά μας, πριν μπουν στον καναπιστήμιο τα παιδιά, να έχουν, να συζητούν τέτοιου είδους θέματα. Θέμα δεν είναι μόνο να επιβιώσεις, αλλά και πώς, από επιβολές που έχουν να κάνουν με τον περιβάλλον, που έχουν να κάνουν με την κακοίθια την ανθρώπινη, πρέπει να επιβιώσεις και από την αυτοκαταστροφή σου. Που όταν ένας νέος άνθρωπος έχει τέτοια όπλα στα χέρια του, είναι ίσως εξίσως σημαντική πρόκληση με τις άλλες δυο. Και αυτό θέλει δουλειά εκπαιδευτική, μόρφωσης. Ξέρεις βέβαια ότι υπάρχει ένα πρόγραμμα βιωτικής στο Παραπιστήμιο μας. Το Παραπιστήμιο μας έχει πολλά προβλήματα. Όχι, το συγκεκριμένο πρόγραμμα βιωτικής της πύλης του Άρου. Το Παραπιστήμιο μας έχει πολλά προβλήματα, αλλά θα με επιτρέψετε μετά από 30 χρόνια. Γιατί ήρθα πριν από 30 χρόνια εμείς. Δεν ξέρω αν θέλω να πω δυστυχώς ή φτυχώς. Λοιπόν, το είδα, μας ανέβασε πάνω, ήταν πρόβατα, με λιόδεμβρα και μου είπε, εχόμουνα ο Φρούτης ο Καφάντος μου είχε βγει στη Μαϊόρκ, στη Πολόμια και στο Μαουσαρνά. Και μου είπε, ο Ανδρέσου, ο Γιούρις είναι εδώ, αδερφέ μου θυμάσαι, συνάδελφος που είμασταν μαζί στη Μαϊόρκ και είπε, θα κάνουμε Παραπιστήμιο εδώ πέρα. Και εγώ ήμουν ένας νέος άνθρωπος που δεν ήξερα τι είναι Παραπιστήμιο, προσπαθούσα να καταλάβω. Ήρθαμε, είδαμε, λοιπόν, στο ΤΕΕ, όπως το λέγαμε, όλα αυτά, και όταν ρωτήσαμε το Παραπιστήμιο που είναι, η απάντηση που πήραμε, θυμάσαι ποια είναι, εσείς θα το κάνετε. Λοιπόν, το Παραπιστήμιο πήρε σε ένα διαφορετικό είδημα γιατί ξεκίνησε από ανθρώπους φωτισμένους και έχει πάρει καλή συστατική ουσία, γι' αυτό και έχει, ας πούμε, θεραπεύει επιστοίχους που είναι για τα άλλα Παραπιστήμια περίεργες. Παράλληλα υπάρχει ένα πρόγραμμα που έχει να κάνει με τον Αγέφαλο και τον Μου, που ασχολείται με νευροφιλοσοφία, με νευροκοινωνιολογία. Όλα αυτά είναι καλά σημάδια, αλλά δυστυχώς δεν βλέπω, τουλάχιστον στη Νιατρική, που είμαι όλα αυτά τα χρόνια, και ίσως και στη Βιολογία, να έχουμε αφιερώσει χρόνο για να συζητάμε με τους φοιτητές αυτά τα θέματα. Να σου πω και κάτι. Πολλές φορές μέσα στο Βαπτιθέατρο, επειδή έχω μεγαλώσει και επειδή έχω κουραστεί να κάνω την εκφραγμακολογία του καρδιαγιακού, την οποία κάνω, γιατί κανένας δεν θέλει να την κάνει, εδώ και πολλά χρόνια, να ξεφεύγουμε με τα παιδιά σε συζητήσεις τέτοιου τύπου και να μην έχω μία πάρα πολύ σημαντική, ένα σημαντικό ενδιαφέρον, να μπουν σε τέτοια κουβέλα τα παιδιά. Τα παιδιά είναι έτοιμα, απλά χρειάζεται μια οργανωμένη κουβέντα και πρέπει κάποια στιγμή το Βαναπιστήμιο να δει και αυτή την πλευρά του, αλλά να μην είμαστε άδικοι. Όταν πιάχνεις ένα καινούριο σπίτι, δεν ενδιαφέρεσαι παρά μόνο να σταθεί ο όρθιο, να υπάρχει μια κουζίνα για να τρώνει κάτι πιο μέσα, να υπάρχουν κρεβάτια για να μπορέσεις να κινηθείς. Και αφού γίνουν όλα αυτά, θα βάλεις και το στέριο, θα βάλεις και άλλα πράγματα, θα βάλεις και τη μηνυκοθήκη σου για να μπορέσεις να βρεις τη ζωή σου όλα χωριπέρα. Το Βαναπιστήμιο κρίτησε 30 χρόνια ζωή, 40 χρόνια ζωή. Λοιπόν, πολύ ουεστικό το ταυτίζω με την παρουσία εγώ τώρα. Έχει 40 χρόνια ζωή. Χρειάζεται ο ρήμανσης προς αυτή την κατεύθυνση και πρέπει να το δούμε με σοβαρότητα για να δίνουμε στα παιδιά μας, στους αδερφές μας και τέτοιου είδους αδερφές μας. Μια ερώτηση έχω να κάνω. Όταν είπατε ότι μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε τα τζιπ προκειμένου να εισάγουμε ένα φάρμακο μέσα στον ασθενή, αυτό το φάρμακο χορηγείται μπαόριστον και τι χορητικότητας θα είναι το τζιπ έτσι ώστε η δοσολογία αυτή να επαρκεί. Και επίσης πάνω σε αυτό, αν χρειαστεί έστω ότι ασθενείς με κάποιο τρόπο γίνεται καλά, αν χρειαστεί αυτό να αφαιρεθεί, πώς γίνεται η ολόκληρη δικασία. Χρειάζεται κάποιο συγχείρηση ας πούμε. Αυτό, ευχαριστούμε. Θα μιλήσω πάλι προσυνάδεπτος ο Τζερανις Ιησούς, που θέλει να κάνει μετάγρασμα. Ένα από τα projects που έχουμε στο κομμάτι του να φτιάξουμε ένα νευροφύτερμα για την βλάβη στον ατειόμια λόγο, είναι να έχουμε ένα νευροφύτερμα της διάστατας. Τώρα μου κολλαχώνω, αύριο να άλλη ουσία δε θα δούμε. Το οποίο να φιλοξενεί νευρικά πρακτικά πίτα, για να έχουν δυνατότητα αυτά να μπουν μέσα στο σώμα, να κάνουν ό,τι νευρώνες χρειαζόμαστε, κινητικούς, αισθητικούς, αστοουλία, τα πάντα, και βέβαια για να είναι πιο επιτυλισματικό αυτό το καινούργιο φάρμα, που είναι ένα biological device για θεραπευτική χρήση. Να έχει την δυνατότητα μέσα στον μικροπεριβάλλον του να προστατεύει τους νευρώνες. Μία από τις δουλειές που κάνει η ομάδα μας εδώ και πολλά χρόνια, και πολύ αποτυλισματικής αυτό, εδώ και 15 χρόνια, είναι να φτιάξουμε, να συνθέσουμε, σε συνεργασία με το ΕΛΑΡΕΜΝΟ, μικρά μόρια, τα οποία μοιμούνται τους φρούλους προστασίας του νευρικού Ισθού. Προσπαθούμε να φτιάξουμε συνθετικά μόρια και έχουμε φτιάξει τέτοια μόρια. Έχω μια σκημόφατερία, που λέει την Paranational Group, είναι 10 χρόνια και η οποία προσπαθεί τα επόμενα 1-2 χρόνια να δοκιμάσει αυτές τις ουσίες στον άνθρωπο. Αυτό είναι το επόμενο βήμα μας. Αυτές τις ουσίες θέλουμε να τις βάλουμε μέσα στο τσίπ, μέσα στο νευροφύτερμα. Όσο είναι το νευροφύτερμα, είτε είναι έξω το σώμα του ανθρώπου, είτε είναι μέσα να αυτοπροστατεύεται. Η ουσία που θα μπει μέσα, πρέπει να είναι να μελετηθεί, ώστε να έχει και έχουμε τέτοιες ουσίες, νευροπροστατευτική και νευροοναγιλετική δράση. Παράλληλα, οι ποσότητες που θα είναι μέσα, θα είναι τέτοια ώστε να διατηρηθεί για ένα σκεκριμένο χρονικό διάστημα. Το τσίπ που χρησιμοποιούμε στο νευροφύτερμα του Κολαβόνου είναι αυτοκαταστρεφόμα, είναι μπαιλιγκρέτα. Όταν μπει μέσα αυτό, μετά από ένα χρονικό διάστημα, τα καταστραφία, τα ένζυμα και αυτό που θα μείνει τελικά, αυτή είναι η διάθεσή μας. Και αν το τίσον μπορεί να γίνει, από τα πρωτογράφια που έχουμε ήρθει στη διαδημοσίδηση και περιμένουμε ακόμα σε μέρα την απάντηση από ένα πολύ σημαντικό χρονικό, θα ξέρουμε πόσο καιρό θα μείνει μέσα το συγκεκριμένο νευροφύτερμα. Μετά θα ξαφανιστεί και θα μένει ένα νευροκό σηφώσιο, το καινόλικο σηφώσιο, ο οποίος θα αντικαταστήσει αυτόν που έχει χαθεί. Μόρια θα έχουν και αυτά καταστραφεί, μεταβολιστεί, αλλά θα έχουν κάνει την δουλειά τους να λειτουργούν σαν φουροί του νευροεμφυτερμαίου τους. Έχουμε κι άλλες δυνατότητες βέβαια, που θα τις χρησιμοποιήσουμε για το ίδιο κοντέλο, να δώσουμε της ουσίας μας, γιατί ήταν μάλιστα δημιουργή από το στόμα. Οπότε εμφυτείδες, μέσα στο εμφύτερμα εις προστατευτικής ουσίας, που θα έχουν για ένα μικρόχρονικό διάστημα παρουσία, τα καταστατούν αυτά και μπορούμε να του κάνουμε πόσο κάνει το διάστημα αυτό, ακριβώς ή σχεδόν ακριβώς, και όταν τελειώσει αυτό θα δούμε αν χρειάζεται το εμφυτερμα να οριμάσει ακόμα περισσότερο τις ουσίες απ' έξω. Αυτό είναι το concept που έχουμε για την παράλυση του μοτιαίου μυαλού ή στα επόμενα στάδια, το επόμενο βήμα, στο εγκεφαλικό επισόδιο. Στην καταστροφή του εγκεφάλου, δηλαδή, από το εγκεφαλικό επισόδιο, υπάρχουν συνάνδρεφοι που είναι κριτικοί, καταπληκτικοί μυαλόγοι. Ο Γιώργος Μπερμάκης, που είναι καθηγητής στην Ενδικησούλου του Χάλα, κάνει τέτοια δουλειά, τη χέρι του εδώ, και τη Μαρία έχουν συζητήσει και τώρα θα τον δώλετε ευχαριστούμε την Εντάρκη στη βαστά του πίσω και θα συνεχίσουμε αυτήν την κουβέντα. Δεν είμαστε ακόμα έτοιμοι για το επίπεδο του στερίου που ζητάει, πρώτα απ' όλα. Αλλά η διάθεση είναι να κάνουμε τέτοια δουλειά. Και το άλλο που κάνουμε είναι, συνεργαζόμαστε, θα ξεκινήσουμε μια συνεργασία με ένας σημαντικός άνθρωπος, ακριβώς από το θέμα, στο να φτιάχνουν δομές οι οποίες περιέχουν φάρμακα, τα οποία μπαίνουν μέσα στον ανθρώπινο οργανισμό και απαλευθερώνονται σε τακτά χρονικά διαστήματα. Είναι ο David Kaplan από το Προβλήμα Μηχανικής Μπραγγελίδης του ΤΑΦΤΣ, το οποίο ήδη έχουμε δει. Και τώρα θα πάω να συνεχίσουμε με την ομάδα εδώ πέρα πώς θα φτιάξουμε αυτού του είδους καντιβάσεις. Άρα, η απάντηση στο ερώτημα, απ' όλα αυτά, είναι ότι, ναι, έχουμε τεχνολογίες για να μάθουμε τι πρέπει να βάλουμε, για πόσο χρόνο πρέπει να το κρατήσουμε εκεί πέρα και με ποιες διαδικασίες μετά θα το αποβάλουμε, ώστε να μην είναι συνεχώς και να κάνει δουλειά συνεχή. Είναι λοιμμένα βοήθεια και στο συγκεκριμένο αντικείμενο υπάρχει ένας εκπληκτικός πάλι Ελλήνας, ο Νίκολας Πέπας, ο οποίος είναι μπάνο biotechnologist στο Austin, στο Τέξας, και η Άντοδο Θήμι Νομπέλ για την ανοτεχνολογία. Ο Νίκολας Πέπας είναι first-in-line, γιατί έκανε φοβερές δουλειές, αν το ξέρεις, ή άνθρωποι το ξέρουν εδώ, το ξέρουν ο οποίος ασχολείται ακριβώς με φοβερές. Βλέπεις ακόμα ένα στίχημα απόψε, το να καταφέρεις αυτό το πολύ δύσκολο κοινό να περάσεις απλοποιημένα σε αυτές τις δύσκολες υλίψεις, τις πολύ δύσκολες υλίψεις. Μας άνοιξε στο παράθυρο στο θαυμαστό καινούργιο κόσμο που πρόκειται να δούμε στο τομέα της θεραπευτικής και της ανάπτυξης φαρμάκων. Έχω μια σειρά ερωτήσεων, πιο τεχνικές και πιο γενικές. Θα βγάλεις μια ημέρα για ούζο και θα τα πούμε μαζί. Η Κατερίνα η Χατζάκη είναι συνεργάτης εδώ και πολλά χρόνια. Είμαστε περήφανοι για την Κατερίνα, για την ηλίτρια. Ξεκίνησε από την Ελληλεγγύη, εδώ πέρα, εδώ πέρα και πολλά χρόνια μαζί μας. Μετά πήγες η συνεργάτης μας στο Σολκρίστο, ποντά στην Ορκυμ και επομένως είναι δικός μας άνθρωπος και ένας άξιος άνθρωπος, άλλος ένας συναντιών της οικογένειας. Ευχαριστώ, αλλά τώρα είναι το τέλος μας. Νομίζω ότι οι υποσπάθεις πρέπει να υπογραμμίσουν. Λοιπόν, πώς ορανατίζεστε περισσότερο αυτές τις θεραπείες, σαν αυτόλογες ή σαν ετερόλογες, ας το πούμε σε ισαγωτικά με τα σχέψεις. Σαν αυτόλογες, γιατί αν έχεις δυνατότητα με τα IPS να φτιάξεις νευρώνες από υλικό του ίδιου του ασθενός, μπορείς πραγματικά να πάρεις. Έχουν γίνει και άλλα πράγματα. Κατ' αρχάς, στο Mass General χρησιμοποίησαν κερατινοκύτερα από τρεις ασθενείς με ALS. Η νόση του κινητικού νευρώνα είναι η νόση του Χόκκινγκ. Όταν παραλύει όλο το νεϊκό σύστημα, ο κέφαλος δουλεύει καταπληκτικά. Και είναι ένας φυλακισμένος κέφαλος μέσα σε ένα σώμα που δεν κλείται τίποτα, μόνο οι χώρες των ματιών. Κυνητά, άτομα αυτά, επικοινωνούν με το έξω περιβάλλον με τις χώρες, κοινούν διάφορα συγκεκριμένα σημεία πάνω σε μια χώρη και γράφουν γραμμά. Καταλαβαίνετε πόσο δύσκολο είναι για αυτός ο άνθρωπος. Λοιπόν, το Mad General, ο Κέμινγκ έδωσε το Mad General, έφτιαξε κινητικούς νευρώνες σε τρεις ασθενείς με ALS, ο ένας ήταν 84 ετών. Από ο Κεραδίμα Κύτερα, τα έφτιαξε κινητικούς νευρώνες, τα πέρασε μέσα στον ασθενείο, ήταν τα πρώτα, έγιναν πριν 5-6 χρόνια αυτά, ήταν οι πρώτες προσπάθειες. Όλες αυτές τις τεχνολογίες θέλουν χρόνο για να απορριμάσουν. Θα σου δώσω το παράδειγμα, όταν ξεκίνησα αυτές τις μεγατριακές σκουδές στη Γαλλία, ήταν λαμόντου τότε στις μεταπιστήμακες και στην τέχνη ή, ξέρω πως, στη μουσική, ακόμη και στη διατροφή, υπάρχουν μόδες. Πέφτουν όλοι πάνω, τότε ήταν η γονιδιακή θεραπεία, Gene Therapy. Έχεις ένα πρόβλημα γενετικό, έχεις ένα πρόβλημα ξέρω εμπίκτο, παίρνεις το γονίδι, το κόβεις, βάζεις ένα καινούργιο φυσιολογικό γονίδι και τελειώνει η ιστορία. Πέρασαν 35 χρόνια για να έρχομαι της πρώτης επιτυχής, Gene Therapy, και αυτό, νομίζω, θα συμβεί και σε αυτές τις τεχνολογίες. Ο κόσμος νομίζει ότι η ιδέα είναι τόσο ενδιαφέροντα, δηλαδή από το να κάνεις μεραιμέτια στον άνθρωπο, γιατί να μην μάθεις τον άνθρωπο να διωθεί μόνος, αφού το κάνει, όταν φτιάχνει το σώμα του μέσα στη γυλιά της μάνας του. Να μάθουν πώς το πράγμα να βάλει, αλλά για να το κάνεις, πρέπει να ξέρεις τις μηχανισμούς, και τους μηχανισμούς τώρα αρχίζουν να τους φάει. Άρα, ναι, θα υπάρχουν ομόλυγες παρεμβάσεις στην γενετική, συγγνώμη, στην αναγενετική γιατρική, και δεν είναι καθόλου απίθανο αυτά να συμβούλουν στα επόμενα τρία ή πέντε χρόνια. Ναι, και ανοίγονται και τεράστιες δυνατότητες για το συνδυασμό όλων αυτών των πραγμάτων. Αυτό με φέρνει, λοιπόν, στο δεύτερο ερώτημα μου. Νομίζω ότι το πιο όρημο από όλα αυτά που μας είπες απόψε στο να το δούμε στην αληθινή ζωή, είναι ο προκλινικός έλεγχος, το να εισάχθούν στον προκλινικό έλεγχο προφανώς με κάποια σκηταρικιά σειρά σε εκεί πέρα που θα αναπτύσσονται προκειμένου να θεωρεί. Αυτό, εσύ που τα βλέπεις τώρα αυτά από πιο κοντά, πώς έτοιμη είναι η φαρμακοβιομηχανία να το εντάξει αυτό, και πόσο έτοιμη είναι οι οργανισμοί, οι εγκριτικοί στο να το... Έγινε, έγινε. Όλα τα χρήματα, ή σχεδόν όλα τα χρήματα για το human t-system chip, τα δίνει η φαρμακοβιομηχανία. Όλο όπως είναι οι αποτυχίες τους στα πρωτογραφικά, πειραματώζω άνθρωποι. Τα χρήματα τα 300 δις δεν τα πειρώσεις σήμερα. Φαρμακοβιομηχανείς τα πειρώσαν στις κληρικές δεδομασίες. Άρα έχουν πολύ μεγάλα διαφέροντα τα. Ο ΔΕΜΔΑ είχαν ένα slide το οποίο το έβγανα το 2015 σε ένα άρθρο στο Νέτσο, είχε τον καινούργιο γαγγιμέλισσο, για τη χρησιμοποίηση αυτής της τεχνολογίας, δηλαδή human t-system chip, για τον γκράτ νευαλό. Πλέον, εάν έχεις τέτοιο είδος δεδομένα, επιταχύεται αφάνταστη η διαδικασία για να πάρεις ένδειξη. Και όσο περνάει ο καιρός, τόσο αυτό το πράγμα πολλακοσιασιάζεται και πλαντιάζει, η ΔΕΜΕ λέει ότι τα περισσότερα χρήματα της θα φτιάχνει από τις μεγάλες ανακτηθείες των μηχανείων, οι οποίες παρελθόνως δεν είναι ιδιοκτήτες της τεχνολογίας. Πληρώνουν πάρα πολλά λεφτά για να τη βλέπουν και να βλέπουν τις δυνατότητες, ώστε αν χρειαστούν να τη χρησιμοποιήσουν, πληρώνοντας κατεβαίνει πόσα χρήματα. Πληρώνουν χρήματα για να βλέπουν, όχι για να παρακολουθούν. Άρα η μηχανία είναι εκεί, και η Emiliot είναι πραγματικά ένας αυτούς παράγοντες που ευοδώνει αυτή την προσπάθεια, και εμείς επειδή είμαστε νέοι ακόμα και φιλόδοξοι, θέλουμε να φτιάξουμε μια τέτοια εταιρεία και εδώ. Έχουμε βρει και το όνομα, ονομάζεται BrainTech, και στη Μουσέ θέλουμε να φτιάξουμε πλατφόρμες με άλλου τύπου όχι με το Μαρκοκλίνδικς κατασκευές. Στην Κβίδη, στο ίντερ και στο Πανεπιστήμιο, για να προωθήσουμε μια τεχνολογία πολύ πιο χαμηλών τόνων σε κόστος, και οι φιλοδοξοί να φτιάξουν αυτές τις παρθόλους στην Κβίδη για να μπορούμε σε αυτήν την μεγάλη και νούρια αγορά. Εγώ μάλλον δεν θα το λάβω αυτό, αλλά θα έχω την ευχαρίστηση ότι είναι στην αρχή κάτι σωστό. Θα ήθελα να ρωτήσω αν από τα κύτερα που βάζουμε στον εγκέφαλο υπάρχει πιθανότητα να κληροδομηθούν, μη τώρα κυρίως επικοινωνικά ίσως, επειδή όλα τα κοίταμε στο σώμα σαν λευθύντερο, για την γνήμη κύριο σκέφτο, μη γράψω. Είναι προφανές ότι όταν ριζάει σαν ένα τέτοιο ερθύντερο μέσα στον εγκέφαλο θα υποστεί όλη την γενετική επίδραση, την φίσταση και τα υπόλοιπα. Θα έρχισει λοιπόν καταγραφή όλων αυτών των παραμβάσεων στο γενετικό του υλικό. Δεν είναι σε άσυνο, έτσι δεν είναι. Το θέμα είναι πώς θα συμπεριφορθούν τα γέτερα και γενετικά σε σχέση με τα άλλα δίπλα φυσολογικά, όσον αφορά τη συμπεριφορά και την τουρικότητά της, γιατί μπορεί να έχουν εκπλήξεις όπως έχουν πάντα στην ιατρική. Βλέπουμε κάτι που το θέλουμε προς τακί και η ιατρική μας το δείχνει από εδώ. Γι' αυτό και λέμε στους φοιτητές της ιατρικής, ότι και μούιο και πολύ αλαμόντο και πολύ φωτεινό, δεν το παίρνει κατευθείαν μέσα σας. Στην Εδρυγκιά τα πράγματα που είναι πολύ σημαντικό είναι αυτό που ονομάζουμε «Τεχνική εμπειρία σε βάθος χρόνου». Έρχεται ένα φάρμακο το οποίο είναι πανάκι. Αφού βράζει την πίεση, δεν κάνει τίποτα, ψάχνει τους νεφρούς, θα αρμάζει. Έχει δοθεί για δύο-τρία χρόνια. Και μετά από 15-20 χρόνια μαθαίνουμε ότι αυτό το φάρμακο κάνει αμσοκαταστωρία ή δημιουργεί προβλήματα στον ιδέφαλο, χρόνια μπορούν να στον ιδέφαλο ή αλλάζει το μεταγωνισμό και επαναξετάζουμε όλη μας τη στρατηγική. Σε ένα φάρμακο. Πόσο μάλλον σε τόσο πολύ πλούκα συστήματα, κοιτανικά συστήματα, οι οποίοι έχουν τελείως διαφορετική συμπεριφορά από ένα μόνο. Άρα η απάντηση είναι, δεν ξέρω, εύχομαι να μην υπάρχουν πολλές αναλειές ώστε να μην έχουμε εκπλήξεις και να έχουμε μόνο το καλό. Αλλά σχεδόν το καλό στην ιατρική συνδέεται με το κακό και όλη η προσπάθεια των γιατρών είναι να τελειάξουν το καλό με το κακό. Το καλό να είναι πιο πολύ στην άρρωστα από το κακό για να είναι χρήσιμο. Γιατί η γνώση μας σε πιστίνες είναι σε τόσο μικρό πλαικοδιάστημα, ενώ η βιολογία έχει τελειάσει για τις χρήσεις. Θα ρωτήσω αν έχει δοκιμαστεί κάποια δραστική ουσία στα ex vivo chips σε κύτταρα διαφορετικών δωτών. Και αν έχει γίνει, τότε έχουν παρατηρθεί διαφορετικές αποκρίσεις των κυτάρων διαφορετικών δωτών σε αυτήν την ουσία. Θα ρωτάω, καταλαβαίνετε γιατί, για να πάμε προς την αξιολογημένη ιατρική. Ένα από τα προβλήματα που έχουν όλες αυτές οι μηχανολογίες για να χρησιμοποιηθούν για την ανάπτυξη φαρμάδο είναι το validation. Αυτό είναι ένα μηχάνημα, είναι ένα device. Όλα τα μηχανήματα, για να βγουν στην αγορά και να τα χρησιμοποιείς εσύ και εγώ, τα αυτοκίνητα ή οτιδήποτε, πρέπει να έχουν ένα CMR. Γιατί αυτό είναι χρήσιμο, δεν είναι επικίνδυνο και άλλα μπορεί να χρησιμοποιηθεί. Το ίδιο ερώτημα έχουν όλες αυτές οι πλατφόρμες. Και μέσα στη διαδικασία κατασκευής τους, σύλληψής τους, σχεδιασμού και κατασκευής τους, είναι να απαντήσουμε και σε τέτοια θέματα. Ένα από τα πολύ ενδιαφέροντα, μία από τις πολύ ενδιαφέρονες θεραπευτικές εφαρμογές είναι αυτό ακριβώς που είπες. Να είναι όχι μόνο disease-specific platforms, αλλά να είναι patient-specific platforms. Δηλαδή, όταν θέλω να μηλετήσω ένα πιθανό φάρμακο για τον αιχιλίαρτο γραμμάνι που έχει η ILS, να βάζω κύτταρα δικά του μέσα που έχουν τις μεταλλάξεις που δημιουργούν το νόσυμα στον ίδιο και να ελέγχω πλέον σε αυτό το υπόστρωμα τα διάφορα φάρμακα. Έχουμε κάνει τέτοιες συνεργασίες και έχουμε δημοσιεύσει μία πριν από κάμισα χρόνια με την ιατρική σχολή του Harvard και με την ιατρική σχολή του Sheffield, όπου οι συνάδελφοι στο Sheffield ελέγξαν τη δραστικότητα σε κινητικούς νευρώνες με στόχο να φτιάξουν μούρια εναντίον του IMS, εναντίον της νόστιμης κινητικούς νευρώνων και μία συνάδελφος καταπληκτική στο Sheffield, την Πάνελα Σόου, δοκίμαζε τα compounds αυτά που έχουμε σε ένα ψαράκι ζύμπρακτης, ίσως το έχετε ακούσει, μικρό ψαράκι, το οποίο είναι πολύ διαφέρον για τη ΜΟΣΟ γιατί μπορείς να έχεις εμπίβου εκτίμηση της δραστηκότητας με ένα πολύ απλό τρόπο. Αν το ψαράκι του είναι κολυμπήσει, γίνει κινητική νευρώνιση, δεν βλέπω. Αν μένει, ήσυχο, σημαίνει παρικρό. Όπως είναι, όμως αυτά τα μικρά ψαράκια έχουν περάσει μεταλλάξεις από διάφορους ασθενείς με έγγελες ανθρώπους και κάνουμε μια μεγαλύτερη επιβιώσιμη προς αυτή την κατεύθυνση. Άρα, ναι, θα έχουμε σαν στόχο να το validate, αλλά συγχρόνως, σε ένα δεύτερο στάδιο, να το χρησιμοποιήσουμε, φόσον είναι validated, για precision μέθυση, για το ψάξιμο, το αμάχωρο, για πολύ στεκριμένα νοσηλότητα. Ανθρώπους, και συγκεκριμένου, συγγνώμη, ανθρώπους, όχι για το γενικό πολιτισμό. Ανθρώπους, και συγγνώμη, ανθρώπους, όχι για το γενικό πολιτισμό. Ανθρώπους, και συγγνώμη, ανθρώπους, όχι για το γενικό πολιτισμό. Ανθρώπους, και συγγνώμη, ανθρώπους, όχι για το γενικό πολιτισμό. Ανθρώπους, και συγγνώμη, ανθρώπους, όχι για το γενικό πολιτισμό. Ανθρώπους, και συγγνώμη, ανθρώπους, όχι για το γενικό πολιτισμό. Ανθρώπους, και συγγνώμη, ανθρώπους, όχι για το γενικό πολιτισμό. Ανθρώπους, και συγγνώμη, ανθρώπους, όχι για το γενικό πολιτισμό. Ανθρώπους, και συγγνώμη, ανθρώπους, όχι για το γενικό πολιτισμό. Ανθρώπους, και συγγνώμη, ανθρώπους, όχι για το γενικό πολιτισμό. Ανθρώπους, και συγγνώμη, ανθρώπους, όχι για το γενικό πολιτισμό. Ανθρώπους, και συγγνώμη, ανθρώπους, όχι για το γενικό πολιτισμό. Ανθρώπους, και συγγνώμη, ανθρώπους, όχι για το γενικό πολιτισμό. Ανθρώπους, και συγγνώμη, ανθρώπους, όχι για το γενικό πολιτισμό. Ανθρώπους, και συγγνώμη, ανθρώπους, όχι για το γενικό πολιτισμό. Ανθρώπους, και συγγνώμη, ανθρώπους, όχι για το γενικό πολιτισμό. Ανθρώπους, και συγγνώμη, ανθρώπους, όχι για το γενικό πολιτισμό. Ανθρώπους, και συγγνώμη, ανθρώπους, όχι για το γενικό πολιτισμό. Ανθρώπους, και συγγνώμη, ανθρώπους, όχι για το γενικό πολιτισμό. Ανθρώπους, και συγγνώμη, ανθρώπους, όχι για το γενικό πολιτισμό. Ανθρώπους, και συγγνώμη, ανθρώπους, όχι για το γενικό πολιτισμό. Ανθρώπους, και συγγνώμη, ανθρώπους, όχι για το γενικό πολιτισμό. Αυτό, όχι για το γενικό πολιτισμό, όχι για το γενικό πολιτισμό. Αυτό, όχι για το γενικό πολιτισμό, όχι για το γενικό πολιτισμό. Αυτό, όχι για το γενικό πολιτισμό, όχι για το γενικό πολιτισμό. Αυτό, όχι για το γενικό πολιτισμό, όχι για το γενικό πολιτισμό. Αυτό, όχι για το γενικό πολιτισμό, όχι για το γενικό πολιτισμό. Αυτό, όχι για το γενικό πολιτισμό, όχι για το γενικό πολιτισμό. Αυτό, όχι για το γενικό πολιτισμό, όχι για το γενικό πολιτισμό. Αυτό, όχι για το γενικό πολιτισμό, όχι για το γενικό πολιτισμό. Αυτό, όχι για το γενικό πολιτισμό, όχι για το γενικό πολιτισμό. Αυτό, όχι για το γενικό πολιτισμό, όχι για το γενικό πολιτισμό. Αυτό, όχι για το γενικό πολιτισμό, όχι για το γενικό πολιτισμό. Αυτό, όχι για το γενικό πολιτισμό, όχι για το γενικό πολιτισμό. Αυτό, όχι για το γενικό πολιτισμό, όχι για το γενικό πολιτισμό. Αυτό, όχι για το γενικό πολιτισμό, όχι για το γενικό πολιτισμό. Αυτό, όχι για το γενικό πολιτισμό, όχι για το γενικό πολιτισμό. Αυτό, όχι για το γενικό πολιτισμό, όχι για το γενικό πολιτισμό. Αυτό, όχι για το γενικό πολιτισμό, όχι για το γενικό πολιτισμό. Αυτό, όχι για το γενικό πολιτισμό, όχι για το γενικό πολιτισμό. Αυτό, όχι για το γενικό πολιτισμό, όχι για το γενικό πολιτισμό. Αυτό, όχι για το γενικό πολιτισμό, όχι για το γενικό πολιτισμό. Αυτό, όχι για το γενικό πολιτισμό, όχι για το γενικό πολιτισμό. Αυτό, όχι για το γενικό πολιτισμό, όχι για το γενικό πολιτισμό. Αυτό, όχι για το γενικό πολιτισμό, όχι για το γενικό πολιτισμό. Αυτό, όχι για το γενικό πολιτισμό, όχι για το γενικό πολιτισμό. Αυτό, όχι για το γενικό πολιτισμό, όχι για το γενικό πολιτισμό. Αυτό, όχι για το γενικό πολιτισμό, όχι για το γενικό πολιτισμό. Αυτό, όχι για το γενικό πολιτισμό, όχι για το γενικό πολιτισμό. Όχι για το γενικό πολιτισμό, όχι για το γενικό πολιτισμό. Όχι για το γενικό πολιτισμό, όχι για το γενικό πολιτισμό. Όχι για το γενικό πολιτισμό, όχι για το γενικό πολιτισμό. Όχι για το γενικό πολιτισμό, όχι για το γενικό πολιτισμό. Όχι για το γενικό πολιτισμό, όχι για το γενικό πολιτισμό. Όχι για το γενικό πολιτισμό, όχι για το γενικό πολιτισμό. Όχι για το γενικό πολιτισμό, όχι για το γενικό πολιτισμό. Όχι για το γενικό πολιτισμό, όχι για το γενικό πολιτισμό. Όχι για το γενικό πολιτισμό, όχι για το γενικό πολιτισμό. Όχι για το γενικό πολιτισμό, όχι για το γενικό πολιτισμό. Όχι για το γενικό πολιτισμό, όχι για το γενικό πολιτισμό. Όχι για το γενικό πολιτισμό, όχι για το γενικό πολιτισμό. Όχι για το γενικό πολιτισμό, όχι για το γενικό πολιτισμό. Όχι για το γενικό πολιτισμό, όχι για το γενικό πολιτισμό. Όχι για το γενικό πολιτισμό, όχι για το γενικό πολιτισμό. Όχι για το γενικό πολιτισμό, όχι για το γενικό πολιτισμό. Όχι για το γενικό πολιτισμό, όχι για το γενικό πολιτισμό. Όχι για το γενικό πολιτισμό, όχι για το γενικό πολιτισμό. Όχι για το γενικό πολιτισμό, όχι για το γενικό πολιτισμό. Όχι για το γενικό πολιτισμό. |
